Sağlık Ekonomisi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sağlık sisteminde vekilharçlık, sağlık hizmetleri ile ilişkili olan her şeyin dikkatli ve sorumlu bir yönetimi olarak tanımlanabilir. Toplumun sağlığını etkileyebilecek bütün sektörlerdeki politikaları ve icraatları yönlendirmeyi kapsar. Doğru planlamalar ve bu planların uygulanmasını sağlayacak araçların geliştirilmesine yönelik stratejik politikaları geliştirme yeteneğini ifade eder. Kısacası halkın sağlığını korumak için dizginleri elinde tutmak gibi kabul edebiliriz.

Dönüşüm liderliği üç kategoride ele alınmaktadır: yönetişim, düzenleme-kural koyma ve verinin enformasyona ve nihayet bilgiye dönüştürülerek kullanılması.

Sağlık sisteminin geleneksel yöntemlerle yönetimi gittikçe zorlaşmaktadır. Değişen hayat anlayışı ve yaşlanan nüfus ile birlikte talepler çeşitlenmekte ve artmaktadır. Bu talep artışı ve değişen beklentiler geçmişte sorun olarak görmediğimiz birçok hususu yeni problem- ler olarak karşımıza çıkarmaktadır. İzlenmesi gereken kronik hasta sayısındaki artışlar, sağlığın geliştirilmesi politikaları, sağlık harcamalarının gittikçe artıyor olması, hastane ve özellikle yoğun bakım yatış taleplerinin artması, evde bakım, hizmete uzaktan erişim ihtiyacının daha fazla olması, küresel vatandaşlık, risk yönetimi, toplum sağlığının korunmasında erken uyarı sistemlerine ihtiyaç duyulması, bilginin çok hızlı artıyor olması ve gelişen İnternet teknolojisi sayesinde ortaya çıkan sanal çalışma ortamları sağlık bilişimini geleceğin sağlık yönetiminin en temel vazgeçilmez unsuru hâline getirmiştir.

Sağlık Meslekleri: Sağlık alanında sorumluluk üstlenen farklı meslek dalları.

Sağlık alanında sorumluluk üstlenen mesleklerin, başlıca dört grup altında ele alınmaktadır. Bunların başında doktorlar gelmektedir. İkincisi farklı mesleki unvanları kapsayan hemşirelik, üçüncüsü diş hekimliğidir. Dördüncü grupta çok sayıda sağlık çalışanını kapsayan sağlık meslekleri ele alınmaktadır.

Günümüz toplumlarının refah düzeyi, kültürel farklılaşma, sağlık sistemlerinin genel yaklaşımı, demografik değişim, sağlık kuruluşlarının işleyiş ve finansman modeli, sosyal güvenlik sistemi ve kamu politikaları ile günümüzün teknoloji ağırlıklı çağdaş hayat tarzı gibi birçok unsurun sağlık hizmet talebi üzerine etkisi bilinmektedir.

Kamu sağlık politikalarının tasarlanmasında önemli olan sağlık hizmetlerinde son yıllarda görülen değişimin nedenleri nelerdir?

1. Toplumsal Algı ve Anlayış Değişikliği

2. Sağlık Hizmeti Anlayış ve Yöntemlerinde Değişme

3. Yaşlanma ve Kronik Hastalıklar

4. Sağlık Hizmetlerinde Piyasa Etkisi

5. Sosyal Güvenlik Politikalarının Etkisi

6. İletişim Kanallarının Yaygınlığı

7. Şehirleşme ve Modern Hayat

8. Popülist Politikalar

9. Arzın Talep Oluşturması

Artan teknolojinin, üretilen toksik kimyasal, radyoaktif ve elektromanyetik ajanların, hava kirliliğinin, sanayinin, hızlı ulaşımın taşıdığı hastalıkların yaygınlığının, yoğun iş hayatının doğurduğu stresin, trafik ve iş kazalarının, şiddet uygulamalarının ve daha birçok çağdaş etkenin sağlık hizmetine duyulan ihtiyacı zorunlu olarak artırdığı malumdur.

Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri: Koruyucu, tanı koyucu, tedavi ve rehabilite edicisağlık hizmetlerini kapsayan, kişilerin sağlık sisteminden ilk hizmeti alış noktasıdır.

Yaşlılar engelliliği nedeniyle kendi başlarına bütün ihtiyaçlarını görememektedir. Günlük hayatlarında gerek insan kaynağı, gerek teknolojik araçlarla özel olarak desteklenmeleri ve bu yolla hayat kalitelerini korumaları sağlanmaya çalışılır. Bu duruma destekliyaşama denmektedir.

Büyük anne ve büyük babanın yer aldığı geniş aile yapısının kaybolması ve genç aile bireylerinin çoğunun aktif çalışma içinde gününü ev dışında geçirmesi nedeniyle yaşlılar çoğu kez evde yalnız kalmaktadır. Çalışan anne babanın çocuğunu gündüz terk ettiğiçocuk bakımı hizmetine benzer şekilde yaşlı bireyi gözetmek üzere ortaya çıkan hizmet alanına gündüz erişkin bakımı denmektedir. Gündüz rehabilitasyon merkezleri, demanslı günlük bakım merkezleri, psikiyatri gündüz bakım ve rehabilitasyon merkezleri gibi özelleşmiş örnekler olabilir.

Yaşlıların sadece destek anlamında bakıma ihtiyacı olmadığını biliyoruz. Çoğu kez sahip oldukları kronik hastalıklar özel sağlık bakımını da gerektirmektedir. Hemşire bakım evleri, sağlık hizmeti sorumluluğunu da üstlenen insan kaynağı ve alt yapı bakımından daha donanımlı bakım evleri ya da huzur evleri olarak hizmet görmektedir.

Finansal risklere karşı koruma sağlamak,

Sağlık sisteminin finansman yükünün olabildiğince hakkaniyetli dağıtılmasını temin etmek,

Sağlık hizmetlerinden ihtiyaca göre hakkaniyet ölçüsünde yararlanılmasını sağlamak,

Sağlık harcamalarında saydamlık ve hesap verebilirliği temin etmek,

Hizmet sunumunda kalite ve verimliliği teşvik etmek ve sağlık finansman sisteminin yönetim verimliliğini oluşturmak.

Sağlık finansmanının ana hedeflerinden biri olan finansal risklere karşı koruma, insanların sağlık hizmeti alırken katastrofik harcama yapmamaları, yoksullaşmamaları ve kendisağlık talepleri ile ekonomik refahları arasında tercih yapmak zorunda kalmamaları olarak tarif edilmektedir. Dolayısıyla finansal koruma sağlık hizmet almaktan dolayı katast- rofik harcama yapmayı ve yoksullaşmayı önleyecek bir amaç gütmektedir.

Finansal yükün hakkaniyetli dağıtılması olarak ifade edilen sağlık finansmanının diğer ana hedefinde söz konusu olan finansal yük ya doğrudan hizmet alırken cepten ödeme veya sağlık sigortası için yapılan ön ödemelerden oluşmakta, ya da dolaylı olarak genel vergi yükünden oluşmaktadır.

Hakkaniyet: İhtiyacı olanaihtiyacı kadar sağlık hizmetiverilmesi, finans yükünün kişilerin gücü oranında dağıtılması.

Verimlilik: Bir üretim veya hizmet sürecinin belli bir döneminde üretilmiş olan ürün ve hizmetlerle (çıktı), bu üretimigerçekleştirmek için kullanılan üretim kaynaklarının (girdi) birbirine oranıdır.