Temel Sağlık Ve Hastalık Bilgisi Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sosyal, ekonomik ve kültürel şartlar, artan yaşlı nüfus, küreselleşme, fakirlik, plansız şe- hirleşme, çevre kirliliği, yetersiz eğitim, yetersiz beslenme, adil ve eşit katılımcı olmayan toplumsal çevre koşulları kronik hastalıkların oluşumunu ve önlenmesini etkilemekte, bütün dünyada artışını tetiklemektedir.

Biyopsikososyal;

Vücut organlarının gelişim düzeyine ve cinsiyete bağlı olarak uyarıları alma ve işleme kapasitesi(biyolojik),

kişinin yaşantı ve deneyimler sonucu uyarıları algılama ve değerlendirebilme kapasitesi (psikolojik) 

kişinin  içinde yaşadığı toplumsal çevrenin etnik ve kültürel değerlerine (sosyal) uyumunun hep birlikte kişinin bedensel ve zihinsel sağlığını etkilediğini ifade eden bir bilimsel terimdir.

Artrit tıbbi olarak eklem iltihabı anlamına gelse de eklemler, eklem etrafındaki bağ dokusu ve tendonlar dâhil eklem bağlantılı tüm yapıların hastalıklarının ortak adıdır.

Kanser oluşumuna yol açan genetik değişiklikler nelerdir?

Proto-onkogenler normal hücre gelişimi ve çoğalmasında rol alan genlerdir. Ancak bu genlerin aktivitesi çeşitli etkenlerle değiştirilip, kontrol dışı kanser yapıcı genlere (onko-genler) dönüşebilirler.

Tümör supressor (baskılayıcı) genler, hücre büyüme ve gelişmesinin kontrolüne katılan genlerdir. Yine çeşitli etkenlerle tümör supressor genler kontrol dışına çıkarsa kontrolsüz olarak hücre büyüme ve gelişmesi süreklilik kazanabilir. Bu genlerdeki bir bozukluk ya da değişim (mutasyon) diğer genlerin faaliyetlerini de etkileyerek hücrelerde kanserleşme başlayabilir.

DNA tamir genleri hatalı DNA ların tamir edilmesini ya da ortamdan kaldırılmasını sağlayan genlerdir. Bu genlerin de görevlerini yerine getirememesi durumunda hücreler kanserleşmeye giderler.

Metastazis, Eğer bir kanser kan damarları, lenf sistemi ya da dokular aracılığı ile bulunduğu yerden bir başka organa yayılmaya başlarsa buna metastatik (yayılıcı-istila edici) kanser, buişlemede metastazis denir.

Yayılan (metastatik) kanserlerde kanserilk başladığı yerin adı ile anılır. Örneğin bir meme kanseri akciğer dokusuna da yayılmışsa onun adı akciğer kanseri değil metastatik meme kanseridir.

Kanserin yayıldığı dokularda kanser köken aldığı dokudaki moleküler özellikleri gösterir (örneğin aynı kromozomal değişiklikler). Metastatik kanserler en saldırgan ve en ölümcül kanser tipleridir.

• Yaşlanma
• Genetik Yatkınlık
• Obezite
• Yüksek kan kolestrol seviyeleri
• Yetersiz fiziksel aktivite
• Sigara İçme
• Aşırı alkol tüketimi
• Yüksek sodyumlu beslenme
• Düşük potasyumlu beslenme 
• Duygusal sorunlarla başedememe
• Tedavi edilmeyen diyabet
• Uykusuzluk
• Böbrek hastalıkları
• Bazı hormonal bozukluklar ve ilaç yan etkileri 

Sağlıklı bir kiloda olmak ve onu korumak önemlidir. Vücut (Beden) Kitle İndeksi ya da VKİ (BKİ) ve bel ölçünüz kilonuzun sağlıklı olup olmadığına karar verebilmeniz ya da bazı önlemler almaya ihtiyacınız olduğunu söyleyen iki önemli uyarıdır.

Vücut (Beden) Kitle İndeksi (VKİ-BKİ):

VKİ, kg olarak vücut ağırlığınızın metre olarak boyunuzun karesine oranıdır (VKİ= Vücut Ağırlığı (kg)/ Boy (m2).

VKİ Değerlerinin Sağlık Açısından Önemi

VKİ; 19-24 Sağlıklı bir kilo. Yaşam tarzınızı bu seviyede sürdürmeye devam edin.

VKİ; 25-29 Aşırı kilolu (şişman). Normal kilonuzu aşmışsınız. Doktor desteğine ihtiyacınız olabilir.

VKİ; 30 veya daha fazla, Obez. Yaşam tarzınızda ya da vücut fonksiyonlarınızda sorunlar var. Mutlaka doktor desteğine ihtiyacınız var. Doktor kontrolünde kilo vermelisiniz.

KOAH akciğerdeki büyük hava yollarının geri döndürülemeyecek şekilde tıkanması ya da hasarlanmasıdır.

Majör depresyon

Depresyonun en üst seviyede belirtilerinin bulunduğu ağır depresyon halidir. Kişinin ders çalışma, uyku, eğitim, yeme-içme ve yaşamdan zevk alma becerilerini ileri derecede etkiler. Herkesin yaşamında karşılaşabileceği bir durumdur.

Majör (ileri) depresyon hastalığı bütün dünyada en yaygın zihin (mental) hastalıklarındandır. Kadınlarda (%70) erkeklere oranla daha yüksektir. 13-18 yaşlar ile 32 yaş sonrası depresyon şikâyetleri artmaktadır. Bazı ilaçlar, tiroid fonksiyon bozuklukları bazı virütik hastalıklar depresyon belirtilerine uyan bulgular verebilir. Bunun dışında psikolojik bir değerlendirme ve tedavi için mutlaka bir psikiyatrist hekime olabildiğince erken başvurulmalıdır.

Pankreasta üretilen ünsilin yeterli değildir ya da vücut hücrelerinde insilüne karşı direnç geliştiğinden etkisi azalmıştır. En yaygın görülen şeker hastalığı tipi olup, şeker hastalarının % 90’ını oluştururlar. Çocuklarda veya gençlerde Tip 2 diyabet daha az görü- lür. Genellikle 40 yaş üzeri, özellikle aşırı kilolu ve fiziksel aktivite seviyesi düşük insan- larda daha çok görülür.

• Çok sık susama ve acıkma
• Normal olmayan kilo alışı veya kaybı
• El ve ayaklarda karıncalanma