Radyo ve Televizyon Stüdyoları Dersi 6. Ünite Özet

Giriş

Televizyon programları için stüdyo ortamı dışında gerçekleştirilen çekimlere dış çekimler denilmektedir. Dış çekimler, televizyon programları yapımında önemli bir yere sahiptir.

Televizyon programları dış çekim kullanma şekline göre çeşitlilik göstermektedir. Bazı televizyon programları dış çekimlere bir miktar yer verirken, bazı televizyon programları ise tümüyle dış çekimlerden oluşmaktadır.

Stüdyo dışı çekimlere hazırlanırken dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar vardır. Öncelikle, bir dış çekim uygulama ekibi oluşturulmasında yarar vardır.

Bu ekip bir ön hazırlık yaparak çekimin yapılacağı mekânı seçmeli, ışık ve ses donanımını ayarlamalıdır. Hazırlık sürecinin bu ekip tarafından iyi planlanmaması yeterince verim alamamaya ve bütçenin aşılmasına yol açabilir.

Televizyon Program Yapımında Dış Çekim

Dış çekimler, mekân, yapım koordinasyon ve yapımyönetim bakımından stüdyo çekimlerinden farklılıklar göstermektedir. Dış çekimlerde bir hazırlık süreci mevcuttur. Uygun bir arka plan ve ışık düzeni hazırlamak bunların başında gelmektedir.

Öte yandan, televizyon stüdyolarında gerekli tüm donanım hazır bulunmaktadır. Bu nedenle, dış çekimler sırasında sorumlu ekibin televizyon stüdyolarındaki çekimlere göre daha fazla efor sarf etmeleri gerekir.

Sorumlu ekip, ses ve ışık düzenini, kamera bağlantılarını ve kayıt cihazı kurulumlarını yapmalıdır ve çekimler sona erdikten sonra mekânı eski haline getirmelidir.

Stüdyonun dışında gerçekleştirilen çekimler, sorumlu ekibin yaratıcılıklarını geliştirebilecekleri bir fırsat olduğu gibi stüdyodaki çalışma şartlarından farklı olduğu için bir takım zorlukları da beraberinde getirebilir.

Stüdyo dışı çekimlerde, yönetmenlerin hızlı hareket etmeleri ve beklenmedik durumlara karşı hazırlıklı olmaları gerekir. Ancak, programlar canlı gerçekleştiriliyorsa yapılan hataları düzeltmek mümkün değildir.

Öte yandan, televizyon stüdyolarında tekrar çekim yapılarak hatalar düzeltilebilir. Bu nedenle, stüdyo dışında gerçekleştirilen çekimlerde yönetmen en uygun görüntüyü yayına göndermelidir. Bunun bir nedeni de çekim için seçilen mekânın tekrar düzenlenmesinin güç olmasıdır.

Televizyon Programlarında Dış Çekimin Gerekliliği

Televizyon programları dış çekimler olmadan düşünülemez. Bu nedenle, yapımcı ve yönetmen stüdyo dışına çıkarak dış çekimleri gerçekleştirirler ve televizyon programlarında gerçek hayattan kesitler sunarak televizyon programlarını sıradanlıktan kurtarırlar.

Ayrıca, dış çekimlerin daha inanılır bulunmasının sebebi stüdyo dışında gerçekleşmesidir; çünkü stüdyo çekimlerinde gerçek mekânlarda çekilen atmosferi yansıtmak güçtür.

Dış çekimler gerçek mekânlarda gerçekleşmektedir ve gerçek mekânlar stüdyo ortamlarına göre üzerinde çok değişiklik yapılmadan çekim için daha kolay hazırlanmaktadır. Dış çekimlerde, gerektiğinde sanat yönetmeni mekân konusunda düzenlemeler yapabilir.

Bunun yanı sıra, dış çekimlerde bulunacak insanlar stüdyo ortamındaki yapay atmosferden uzak oldukları için çekim sırasında daha doğal ve rahat davranırlar. Ancak dış çekimler hava durumlarından olumsuz etkilenebilir. Ulaşım koşullarındaki güçlükler, teknik sıkıntılar ve gürültü gibi unsurlar dış çekimlerdeki olumsuzlukların bazılarıdır.

Öte yandan, stüdyo çekimlerinde bu tür zorluluklar yaşanmaz. Örneğin, dış çekimlerde kameralarda yaşanan bir aksaklığın telafi edilmesi mümkün olmazken, stüdyolarda yedek araç ve gereçler hazır bulunmaktadır.

Program Türlerine Göre Dış Çekim Uygulamaları

Dış çekimler, televizyon programlarına büyük yararlar sağlamaktadır. Örneğin, haber programları için gerçekleştirilen dış çekimler haber içeriklerine eklenerek izleyicilere daha iyi bir deneyim yaşatılmaya çalışılır.

Haber programları için yapılan dış çekimler diğer televizyon programlarına göre daha kolaydır. Örneğin, tek bir kameramanla dış çekim gerçekleştirilebilir. Ayrıca, dış mekânlarda ışık ve seste düzenlemeler yapmaya ihtiyaç duyulmamaktadır.

Belgesel nitelikli programlar için yapılan dış çekimler haber programlarına göre daha zor koşullarda gerçekleştirilir. Belgesel programlarında yapılan dış çekimlerin hazırlık süreçleri uzun sürmektedir.

Belgesel programlarındaki dış çekimlerin haber programlarından bir farkı da dış çekimlerde doğrudan anlatımın olmamasıdır. Onun yerine izleyicinin yorumlaması beklenir. Ayrıca, belgesel nitelikli programlar için yapılan dış çekimlerde yapımcının yaratıcılığını konuşturması beklenir.

Dram içerikli programların dış çekimler için hazırlık süreci bir sinema filmi kadar uzun sürmez ancak yönetmen ve yapımcının yaratıcı fikirlerini ortaya çıkarması beklenir. Bu kişiler, dram içerikli programların dış çekimlerinde içeriğe daha fazla yorum katabilirler.

Yayın Türü ve Dış Çekim Uygulamaları

Canlı yayın programlarının dış çekimlerinde sahne-dekor hazırlıklarına gerek yoktur. Ayrıca, çekim bittikten sonra kurgusal bir işlem yapılmaz. Canlı yayın programlarında gerçekleştirilen dış çekimler bazen televizyon merkezi aracılığıyla bazen de doğrudan izleyici ile paylaşılır.

Video kayıt sistemi ile hazırlanan televizyon programları canlı yayına göre daha rahat hazırlanabilir, ancak yine de iyi bir biçimde planlanması gereklidir.

Televizyon programlarında gerçekleştirilen dış çekimlerde stüdyoda çalışan ekip elemanları görev almaktadır. Ekip elemanları stüdyo dışında çalışarak yeni bir deneyim kazanırlar.

Ancak dış çekimlerde, çekimi izlemek için tesadüfen gelen insanları çekim ortamından uzaklaştırmak kolay olmayabilir. Bu insanlar çekimin yapılmasını geciktirebilir.

Kameramanlar dış çekimlerde mesleki birikimlerini ve yaratıcılıklarını çıkararak özgün bir çekim ortaya koyabilir, çünkü dış çekimler sırasında devamlı yönetmenden yönlendirme bekleyen kameraman yalnızca tekdüze bir çekim ortaya koyacaktır.

Ekibin ışık ve ses birimlerinden sorumlu kişiler de çekim yapılacak ortamın iyi bir şekilde aydınlatılmasından ve ses donanımının kurulmasından sorumludur. İyi planlamadan hazırlanan bir aydınlatma ve ses sistemi çekimde aksamalara yol açacaktır.

Aynı zamanda, dış çekimlerde ekip uyumu çok önemlidir. Dış çekimden iyi bir çıktı elde edebilmek için ekibin birlikte çalışması gereklidir.

Dış çekimlerde birlikte çalışan ekip birbirinin iş sorumluluklarından da haberdar olmalıdır, böylece dış çekim başarılı bir biçimde gerçekleştirilebilir.

Eğer çalışanlar birbirlerinin görev tanımları hakkında bilgi sahibi olmazsa, ekipte uyumlu bir çalışma gerçekleşemeyecektir. Bu durum da dış çekimlere olumsuz bir biçimde yansıyacaktır.

Bunun yanı sıra, dış çekimler için iyi bir teknik donanıma sahip olmak gereklidir. Kullanılacak araç ve gereçlerin nicelik ve nitelikleri iyi olmalıdır.

Dış çekim sırasında ne kadar araç ve gereç kullanılacağına, çekime gidilmeden önce yapılan planlamalarda karar verilir. Bu doğrultuda kullanılacak olan kameralar, ışık sayısı, mikrofon sayısının ayarlanması gereklidir.

Ancak, dış çekime fazladan götürülecek araç ve gereç dış çekim ekibinin her zaman yararına olmayabilir; çünkü ekip fazladan götürülen araçları hem taşımak zorunda kalacak hem de muhafaza etmek için sorumluluk alacaktır.

Bu nedenle, dış çekimin gerçekleştirileceği mekânın özellikleri dikkate alınarak götürülecek araç ve gereç sayısının ayarlanması gereklidir.

Dış çekimlerde birden çok kamera kullanmak hareket kabiliyeti sağlayacağından dolayı çekimler sırasında tam donanımlı bir dış çekim aracından daha fazla kolaylık sağlayabilir.

Günümüzde, dış çekimlerde stüdyolarda kullanılan kameraları da kullanabilmek mümkündür. Televizyon için gerçekleştirilen dış çekimlerde kullanılan kamera türü ENG diye adlandırılan elektronik haber toplayıcı kameralardır. ENG kameraların haber görüntüsü kaydetme işinde kullanılması, program yapımında değişimlere yol açmıştır.

Bu kameraların sağladığı avantajların başında kolay taşınabilir oluşu ve televizyon program yapımları için maliyetleri azaltması gelmektedir.

ENG kameralar her ne kadar öncelikli olarak haber toplamak için kullanılsa da, belgesel filmler, reklam ve tanıtım filmleri kullanıldıkları diğer alanlardır. ENG kameraların bir diğer özelliği yüksek olmayan ışığa duyarlı olmaktır. Bu kameralara ek bir donanım ekleyerek stüdyolarda kullanmak da mümkündür.

Dış çekim arabaları da televizyon programlarında dış çekimi kolaylaştıran araçlardan biridir. Özellikle spor karşılaşmalarının yayınlarında büyük kolaylık sağlamaktadır.

Bunun yanı sıra, dış çekimlerde kullanılacak araçların arıza durumlarına karşı hazırlıklı olunmasında yarar vardır; çünkü dış çekimlerde çoğu zaman televizyon stüdyosundan uzak mesafelere gidilmektedir.

Dolayısıyla, dış çekimlerde kullanılacak araçlarda yaşanan herhangi bir aksama hem çekimin yapılmasını geciktirecek hem de ekibin motivasyonunu düşürecektir.

Bu yüzden dış çekimlerde kullanılması planlanan kameraların, ışıkların, mikrofonların, ses kaydı araçlarının, telsizlerin, bağlantı kablolarının, kostümlerin ve makyaj malzemelerinin tümüyle hazır olunduğundan emin olmakta fayda vardır.

Ön Prodüksiyon, Prodüksiyon ve Post Prodüksiyon
Dış çekimlerde stüdyoda üretilen televizyon programlarına göre daha hızlı hareket etmek gereklidir. Bu noktada;

• Çekim izinleri mümkün olduğunca daha çabuk alınmalı
• Ulaşımın, konaklamanın ve yemek ihtiyaçlarının nasıl sağlanacağı kararlaştırılmalı
• Hava durumu şartları incelenmeli
• Çekim yapılacak yer hazır hale getirilmelidir.

Bu hazırlıkları yapabilmek için dış çekim ekibinin özen göstermesi gerekir yoksa dış çekim planlanan akış dışına çıkabilir. Bu nedenle gerekli önlemleri almak için dış çekim ekibinin iyi bir ön araştırma yapmasında yarar vardır.

Çekimden önce yapılacak ön araştırmada mekânın çekim yapmaya elverişli olup olmadığı, mekânın ışıklandırma açısından uygun olup olmadığı ve hangi açılardan çekim yapmanın kolay olacağını planlamaları gerekir.

Televizyon programları yapımında üzerinde durulması gereken konulardan bir tanesi de dış çekimlere ne kadar bütçe ayrılacağıdır. Gereksinimler doğru belirlenerek bütçe iyi bir şekilde planlanmalıdır. Bunun için çekimlerin yaklaşık olarak ne kadar süreceğinin planlanması gerekir. Çekimin süreceği gün sayısına birkaç gün daha ek süre vermek çekim ekibine rahatlık sağlayacaktır.

Çekim sürecinde dikkat edilmesi gereken unsur çekimin kendiliğinden gelişip gelişmediğidir. Haber programlarında çoğunlukla kendiliğinden gelişen olaylara yer verilirken, diğer televizyon programları için yapılan çekimler çoğunlukla çekim ekibinin kontrolündedir.

Dış çekimlerde çekim başlamadan önce tüm araç ve gereçlerin hazır olunduğundan emin olunmalıdır. Işığın konumlandırılması, kameraların ayarlanması, ses düzeninin istenilen seviyeye getirilmesi önemli olan unsurlardır.

Ayrıca, yönetmen neyi nasıl çekeceği konusunda kararlı olmalıdır çünkü yönetmenin çekim anındaki kararsızlığı ekipte motivasyon düşüklüğüne yol açacaktır. Bunun yanı sıra, yönetmen çekim esnasında tüm ekiple iletişim halinde olmalıdır. Özellikle televizyon merkeziyle olan iletişimini korumalıdır.

Yönetmen çekim başlamadan önce kameraların çekim için doğru konumlandırılıp konumlandırılmadığından emin olmalıdır. Çekim sırasında meydana gelen hatalarda, yönetmen hızlı davranarak diğer kameraları devreye sokmalıdır.

Çekim sonrasında kullanılan araç gereçler toplanmalı çekim yapılan mekân eski haline dönüştürülmelidir. Ayrıca, çekim sonunda çekime katkıda bulunan herkesin adı jenerik kısmına eklenmelidir.

Canlı yayınlanan programlar için çekim sonrası kurgu uygulanmasına gerek yoktur; ama diğer televizyon programları için aynı şey geçerli değildir. Canlı yayınlamayan programlarda çekim sırasında gerçekleşen hatalardan ötürü tekrar çekimler yapılırsa, bunlar kurgu sürecinde düzenlenir ve uygun görüntü ile ses eşleştirilir.

Kurgu süreci, çekilen tüm görüntüler arasında seçim yaparak uygun olanları belirlemeyi, bunları senaryonun akışına göre bir sıralamaya koymayı, yaratıcılık katmayı ve izleyicinin beğenisini kazanacak bir televizyon programı ortaya çıkarmayı içermektedir.

Kurgu gerçekleştirilirken yönetmen ve kurguyu gerçekleştirecek kişi yaratıcılığını kullanarak ve bakış açılarını katarak kurguya şekil verir. Böylece, görüntüler televizyonda gösterilmek üzere kullanılır.