Radyo ve Televizyonda Ölçü Bakım Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ses Ölçü Bakım

1. Soru

Dijital ses sinyallerinin iletiminde önemli etkenler nelerdir?

Cevap

Dijital ses sinyallerinin iletimi için en önemli etkenler, dengeli kablo kullanımı ve sistemin empedansıdır. Bu özellikler dikkate alındığında, dijital ses sinyallerinin iletiminde sistemin empedansı ön plana çıkmaktadır. Kabul edilen AES/EBU standardında AES3 empedansı 110 ohm, AES-3id ise 75 ohmdur


2. Soru

Dengeli bağlantı nedir?

Cevap

Dengeli girişler ise, iki iletken ve bu iki iletkeni çevreleyen bir şaseden oluşurlar. Böylece, üç iletken (üç uçlu kablo) kullanılır. Ses sinyali, iki farklı iletken üzerinde taşınır. İletkenler arasında sinyal farkı oluşmadığından dolayı “dengeli bağlantı” olarak tanımlanırlar.


3. Soru

Ses nedir?

Cevap

İşittiğimiz bütün sesler akustik enerjidir. Ses (sound), “kulağı uyaran ve bu yolla beyinde duyumlara yol açan etkiler” olarak tanımlanabilir.


4. Soru

TV yayınlarında ses hangi şekillerde alınır?

Cevap

Ses, hem akustik (sound) hem de elektrik biçimiyle (audio) değerlendirilir.


5. Soru

Sesin kaydedilmesi süreci nasıl gelişir?

Cevap

Akustik enerji olarak sesin kaydedilebilmesi ve işlenebilmesi için, akustik enerjinin elektrik enerjisine çevrilmesi gerekmektedir. Mikrofonlar, akustik ses enerjisini elektrik enerjisine çevirirler. Bu enerji çevrimi sayesinde de ses sinyali oluşur. Kulak ve beyin aracılığıyla yapılan tüm işitsel algılar, ses sinyalleri halinde işlenmeye (örneğin, ses kurgusu) çalışılır. Ses sinyallerinin bant ya da disk gibi bir ortam üzerine kaydedilmesinde ve yeniden üretilmesinde birçok teknik cihazdan yararlanılır.


6. Soru

Ses ölçü bakım elemanlarının da sorumlu oldukları görevler nelerdir?

Cevap

Ses ölçü bakım elemanlarının da sorumlu oldukları görevler şu şekilde sıralanabilir: • Ses cihazlarının kurulumunu yapmak • Sesle ilgili çıkan sorunları gidermek • Ses cihazlarının periyodik bakımlarını yapmak • Arızalanan ses cihazlarının onarımını yapmak • Ses cihazlarının ayarını yapmak • Teknolojiyi takip etmek eklenebilmekteydi.


7. Soru

Akustik sesler nasıl alınır?

Cevap

Akustik sesler mikrofonlar tarafından alınır ve ses sinyallerine dönüştürülür.


8. Soru

Gömülü ses işleminin avantajları nelerdir?

Cevap

Gömülü sesin sağladığı başlıca avantajlar şu şekilde sıralanabilir: • Sinyal işleme ve kablolama basitleştirilmiş olur. • Ses, görüntü ile eş zamanlı (senkronize) olarak aynı yolu izler. • Görüntü yönlendirme ve anahtarlama cihazına ses için herhangi bir ek ünite eklenmez.


9. Soru

Analog ses sinyali örnekleri hangileridir?

Cevap

Analog ses sinyali, ses dalgalarının birebir kopyalanmış şeklidir. Profesyonel ses kayıtlarında kullanılan makara bant sistemler, plaklar ve yakın zamana kadar evlerde sıkça kullanılan kasetçalar cihazlar, analog ses kaydına örnek gösterilebilir.


10. Soru

Stüdyolarda hangi mikrofonlar kullanılmaktadır?

Cevap

Stüdyolarda en çok kullanılan mikrofonlar, çalışma yapıları bakımından iki grupta toplanabilir; bunlar: elektromanyetik mikrofonlar: Dinamik ve şerit mikrofonlar ve elektrostatik mikrofonlar: Kondansatör ve elektret mikrofonlardır.


11. Soru

Olası bağlantı sorunları ve çözümü nedir?

Cevap

Sisteme geçici olarak ilave edilen bir cihazın bağlantısı, mutlaka ölçü bakım elemanı tarafından yapılmalıdır. Yanlış yapılan bağlantı, sorunun kaynağı olacaktır.


12. Soru

Algıladığımız ses nasıl oluşur?

Cevap

Algılayabildiğimiz ses, herhangi bir kaynağın yarattığı titreşimden doğar. Bu titreşimler bir taşıyıcı aracılığıyla (katı, sıvı, gaz) iletilir ve kulak ile beyin tarafından algılanır.


13. Soru

Cihaz dolabına (rack) ya da harici bir yere kurulum yapılırken, dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Cevap

Cihaz dolabına (rack) ya da harici bir yere kurulum yapılırken, dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Cihazlar arasındaki mesafe, cihazların aşırı ısı üretip üretmedikleri, cihazların ön tuş takımlarının rahat kullanılabilmesi, cihazların bağlantı panellerine erişim kolaylığı ve cihazlara yapılacak kablolamanın sıkışıklığa neden olmaması gibi etkenler göz önünde bulundurulmalıdır. Kurulumda aynı tür cihazlar birbirine yakın tutulmalıdır. Cihazlar arasında hava dolaşımını sağlayacak gerekli boşluklar unutulmamalıdır. Kurulumu yapılan cihaz yüksek miktarda akım taşıyan elektrik hatlarından ve elektromanyetik alanlardan uzak tutulmalıdır. Cihazın sabitlenmesini sağlayan vida, somun, rondela gibi malzemeler kaliteli olmalı ve mutlaka orijinal aparatlar kullanılmalıdır.


14. Soru

İyi bir ölçü bakım yapabilmek için ölçü bakım elemanında neler gereklidir?

Cevap

İyi bir ölçü bakım yapabilmek için; sistemin ana yapısını bilmek, kendi işiyle ilgili kısmı çok iyi bilmek, kullanılan cihazlar hakkında yeterince bilgiye sahip olmak, tecrübelerden yararlanmak, yenilikleri takip etmek ve hem bölüm içi hem de diğer bölümlerle bilgi paylaşmak gibi unsurlardan söz edilebilir.


15. Soru

Ses sinyaller hangi yapılarda incelenmektedir?

Cevap

Ses sinyalleri iki farklı yapıda incelenebilir: analog (örneksel) ve dijital (sayısal) ses sinyalleri.


16. Soru

Kalibrasyon nedir?

Cevap

Farklı yapıdaki ses sinyallerinin, her cihaz üzerinde aynı şiddet değerinde işlenmesi gerekmektedir. Sinyaller ve cihazlar arasındaki şiddet farklılıklarını gidermek için, her bir cihazın ses sinyal şiddetinin ölçümlenmesi yapılmalıdır. Bu ölçümleme işlemi aynı zamanda “kalibrasyon” olarak ifade edilir.


17. Soru

Dengeli bağlantının avantajları nelerdir?

Cevap

Dengeli tip bağlantının gürültü önleme, maksimum enerji transferi yapabilme ve uzak mesafelere sorunsuz sinyal iletebilme gibi avantajları vardır. Örneğin; mikrofon sinyalinde 150 metre, hat (line) sinyalinde ise 300 metreye kadar, sorunsuz bir biçimde ses sinyalleri taşınabilir.


18. Soru

Mikrofon nedir? Ne işe yararlar?

Cevap

Mikrofonlar; sesleri toplayan, bu sesleri elektrik sinyaline dönüştürerek kayıt cihazına, dinleme monitörüne ya da ses mikserine gönderen cihazlardır. Mikrofonlar, akustik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürürler.


19. Soru

Dengesiz bağlantı nedir?

Cevap

Dengesiz girişler bir iletken ve bir şaseden oluşurlar ve iki uç kullanılır. Şase (topraklama), iç iletkeni dış gürültüye karşı korur. Şase ile iletken arasında sinyal seviye farkı olduğundan, yapılan bu tür bağlantıya “dengesiz bağlantı” denilir.


20. Soru

Dijital ses sinyalleri nasıl iletilir?

Cevap

Dijital ses sinyalleri AES/EBU protokolüyle iletilir (Audio Engineering Society, Ses Mühendisleri Topluluğu / European Broadcasting Union, Avrupa Yayın Birliği).


21. Soru

Ölçü bakım elemanının kullandığı yardımcı donanımlar hangileridir?

Cevap

Yardımcı donanımlara örnek olarak; osiloskop, avometre, dinleme ve izleme monitörleri sayılabilir.


22. Soru

Günlük kullanımda ses ile ilgili çıkabilecek sorunların kaynakları nelerdir?

Cevap

Günlük kullanımlarda ortaya çıkabilecek sorunlar bağlantı, teknik ya da operatör (kullanıcı) kaynaklıdır.


23. Soru

Sesin düzgün iletimi için kablo seçerken nelere dikkat etmek gerekmektedir?

Cevap

Kabloyu oluşturan iletken sayısı, kalınlık, topraklı (şase/zırh/blendaj) ya da topraksız oluşu, korumanın adedi ve sıklığı, kullanılan iletken yapısı ve elektrik değerleri kablo özelliklerini belirler.


24. Soru

Dijital ses kullanılan cihazlar hangileridir?

Cevap

Hemen herkesin kullandığı cep telefonları, MP3 çalarlar, CD ve DVD gibi ortamlar, dijital ses sinyalini kaydeder ve okurlar.


25. Soru

Dijital ses sinyali nedir?

Cevap

Dijital ses sinyali; analog ses sinyalinden birim zamanda alınan örneklerin, sadece “0” ve “1” sayı dizisinden oluşan bir koda dönüştürülme şeklidir.


26. Soru

Phantom besleme nedir?

Cevap

Mikrofonların çalışmasını sağlayan ve kablo üzerinden mikrofona ulaştırılan güce “phantom besleme” denir. Bazı mikrofonların üzerinde ya da cihazların mikrofon girişlerinde “P48” ya da “+48” olarak da belirtilebilir.


27. Soru

Ses cihazlarında periyodik bakım neleri kapsamaktadır?

Cevap

Bakım; el temasından oluşan yüzeylerin temizliği, tozdan etkilenmiş cihaz fanı ve filtrelerin temizliği, cihaz kullanıcı panelindeki tuş ve anahtarların fiziki durumu, bağlantı konnektörlerin göz ve elle kontrolü gibi konuları kapsar.


28. Soru

Ölçü bakım elemanı olarak işe alınacak birinde özellikle ne tür özelliklerinin olması beklenir?

Cevap

Ölçü bakım elemanı dahil olduğu sistemi çok iyi tanımalı ve bilmelidir. Proje sürecinde; kurulum ve montaj gibi aşamalarda bulunabilme imkanı, sisteme olan hakimiyeti daha da artırır. Ölçü bakım yapan kişide, sisteme olan ilgi, bilgi ve tecrübe aranmalıdır.


29. Soru

Osiloskop nedir?

Cevap

Osiloskop test sinyalinin değerlerini okuyan birinci derece hassas bir ses ölçü aletidir.


30. Soru

SDI sinyalinin değerleri nedir?

Cevap

SDI sinyali (Serial Digital Interface, Seri Dijital Arayüzü) “48 kHz” ve “24 bit” değerine (standart olarak “20 bit”) sahiptir. 16 dijital ses kanalını (8 çift AES3) ve gömülü görüntüyü içerebilir.


31. Soru

AES dijital ses sinyalinin bağlantı çeşitleri nelerdir?

Cevap

AES dijital ses sinyalinin “AES3” ve “AES-3id” olmak üzere iki çeşit bağlantı şekli vardır. Bağlantı şekillerine göre kablo yapıları da farklıdır. AES3 standardı dengeli bağlantıyı, AES-3id standardı ise dengesiz bağlantıyı temsil eder.


32. Soru

Ses sinyalleri arasında dönüşüm nasıl yapılır?

Cevap

Analog ses sinyalinin dijital ses sinyaline dönüştürülmesinde ve tekrar işitilebilir ses elde etmek için, dijital ses sinyalinin analog ses sinyaline dönüştürülmesinde “sinyal dönüştürücüler ya da çeviriciler” kullanılır.


33. Soru

Dengeli ve dengesiz bağlantı kabloları nasıldır?

Cevap

Dengeli AES3 kablosu şaseli, bükümlü çift yapıdadır. Ayrıca “çevresel şase” olarak tanımlanan, ikinci bir dış şaseye daha sahiptir. Dengesiz AES-3id kablosu bir iletken ve şaseden oluşan koaksiyel kablodur.


34. Soru

Başlıca teknik arıza sebepleri nelerdir?

Cevap

Mekanik yapı, ısı, toz ve konnektörlerde oluşan oksitlenme, cihaz arızalarının başlıca sebepleridir.


35. Soru

Ses aktarımının net olması için cihazlar nasıl bağlanmalıdır?

Cevap

Cihazlar, ses aktarımında oluşacak gürültüyü engellemek için, birbirine şaseli (topraklı) kablo ile bağlanmalıdır. Bu sayede, teorik olarak sinyal yapısında bir bozulma olmayacaktır.


36. Soru

Ses cihazlarında giriş çıkış hat çeşitleri hangileridir?

Cevap

Analog ve dijital ses cihazları, dengeli ve dengesiz hat (line) olmak üzere iki tür giriş/çıkış yapısına sahiptir. Dengeli sinyal taşıyan kablolar iki iletken (canlı) ve bir şaseden oluşur. Mikrofon kablosu olarak ya da dengeli hat bağlantılarda kullanılır. Dengesiz sinyal taşıyan kablolarda yalnızca bir iletken ve şase vardır.


37. Soru

Televizyon gibi cihazlarda arıza kaynakları nelerdir?

Cevap

Kimi zaman elektrik gerilimi seviyesinden, tozdan, ısıdan, yanlış uygulamadan ve elektronik devrelerden kaynaklanan arızalar oluşur.


38. Soru

Dijital ses sinyali analog ses nasıl dönüştürülür?

Cevap

Dijital ses sinyallerinin analog sese dönüştürülmesinde “DAC” çeviricilerden (Digital to Analog, Dijital Analog Çevirici/Dönüştürücü) yararlanılır.


39. Soru

Ölçü bakım nedir?

Cevap

Televizyon yapımlarında ses cihazlarının kurulumu, kullanımı ve teknik takibi farklı kişiler tarafından gerçekleştirilir. Kurulum ve teknik takip işleminin yapılması “ölçü bakım” olarak adlandırılır.


40. Soru

Analog ses sinyali dijital veriye nasıl dönüştürülür?

Cevap

Analog ses sinyali “ADC” çeviriciyle (Analog to Digital Converter, Analog Dijital Çevirici/Dönüştürücü) dijital veriye çevrilir.


41. Soru

Ses ölçü bakım elemanı kime denir?

Cevap

Ses cihazlarının kurulumundan bakımına kadar görevli olan kişiler de “ses ölçü bakım elemanları” olarak tanımlanırlar.


42. Soru

Jitter nedir?

Cevap

Jitter, birbirine bağlanmış iki cihaz arasında gönderilen saat darbe süresinin, olması gereken süreye kıyasla, erken ya da geç kalmasının sebep olduğu zaman kaymasıdır. Kayma yüzde olarak sıfır ya da sıfıra yakın olmalı, yüzde otuz seviyesini geçmemelidir.


43. Soru

Gömülü ses nedir?

Cevap

Dijital sistemlerde, ses sinyalinin görüntü sinyalinin içine gömülmesi (birleştirilmesi) “embedded” olarak tanımlanır. Bu işlem de “gömülü ses” anlamına gelen “embedded audio” olarak tanımlanır.


44. Soru

Operatör kaynaklı sorunları doğru ve hızlı çözebilmesi için ses ölçü bakım elemanın ne yapması gerekmektedir?

Cevap

Cihaz için verilen teknik ve kullanıcı eğitimine mutlaka katılması gerekir. İlgili cihazla neler yapılabildiğini bilmesi, ölçü bakım elemanının çözüme ulaşmasını hızlandıracaktır.


45. Soru

Dijital sesin çözünürlüğünü belirleyen etkenler nelerdir?

Cevap

Dijital ses sinyali elde edilirken, “örnekleme oranı” ve “bit derinliği” olmak üzere iki temel işlemden söz edilebilir. Örnekleme oranı ve bit derinliği, dijital sesin çözünürlüğünü belirleyen etkenlerdir.


46. Soru

Ölçü bakım elemanı kimdir?

Cevap

Televizyon yapımında kullanılan araç, gereç, malzeme ve cihazların tamir ve bakımlarından sorumlu olan kişiler ölçü bakım elemanlarıdır.


47. Soru

Ölçü bakım elemanı genel olarak neler yapar?

Cevap

Cihazların teknik takibini ve periyodik bakımını yapar. Çekim öncesi hazırlık, çekim, kurgu gibi günlük çalışma aşamalarında meydana gelen arızaları giderir. Oluşan arızalar yerinde veya teknik serviste mümkün olan en kısa zaman içinde giderilmeye çalışır.


48. Soru

Kayıt öncesi ses kayıt sisteminde gerekli ayarlamaların amacı nedir?

Cevap

Amaç; üretilen ses ya da görüntü sinyallerinin, tüm cihaz girişlerinde ve çıkışlarında aynı seviyede olmasını sağlamaktır.


49. Soru

Ses mikseri nedir?

Cevap

Ses mikseri: Kaynaklardan gelen ses sinyallerini ayarlamak ve kontrol etmek için kullanılır. Analog ve dijital yapıda olan türleri mevcuttur.


50. Soru

Cihazlar arasında bağlantı ne ile kurulur?

Cevap

Cihazlar arasında iletişim kurabilmek ya da tek bir cihaza bağlantı yapabilmek için, kablo uçlarına fiş ya da konnektörler bağlanır.


51. Soru

Topraksız kabloların kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Cevap

Topraksız kabloların mesafesi ve kullanıldığı yerler büyük önem taşır. Uzun mesafelerde kablo direnci artacağından, taşınan ses sinyalinde güç kaybına sebep olur. Bu tür iki uçlu kablolar mümkün olduğunca kısa tutulmalı, kaliteli ve kalın kesitli kablo kullanılmalıdır. Topraksız kablolar, yükseltme işleminin tamamlandığı, yüksek seviye cihazlarda kullanılır.


52. Soru

Örnekleme oranı nedir?

Cevap

Örnekleme oranı; analog ses sinyalinden 1 saniyede alınan örnekleme sayısını belirler. Frekans birimi “Hz” (Hertz) ile tanımlanır.


53. Soru

Ses kayıt ölçümlerinde kullanılan göstergeler nelerdir?

Cevap

Ses kayıtlarında bu tür seviye gözlemi ve kontrolü, görsel ses monitörleri aracılığıyla yapılır. Ses kayıt seviyeleri “VU metre” (Volume Unit Meter), “PPM” (Peak Programme Meter) ve “dBFS” (Decibel Full Scale) gibi göstergeler aracılığıyla izlenir ve ölçümü yapılır. Bu ses göstergeleri birbirinden farklı yapıda çalışırlar.


54. Soru

Ses ve kayıt cihazlarında kalibrasyon nasıl yapılır?

Cevap

• Kalibrasyon işlemi için referans 1kHz sinyali aktif hale getirilir. • Test sinyali üreten cihaz üzerindeki gösterge türüne göre seviye ayarlanır (Bazı cihazlarda seviye ayarı sabittir, ayarlama yapılamaz). • Bağlanan cihazdaki gösterge türüne göre, olması gereken referans noktası seviyesi ayarlanır. • İstenilen seviye ayarlandıktan sonra, referans sinyali kapatılır.


55. Soru

Analog ses cihazlarının bozulma sebepleri nelerdir?

Cevap

Sorunların başlıca kaynağı; fazla güç tüketimi, yıpranma, aşınma, ısı ve tozdur.


56. Soru

Geri dönüş kaybı nedir?

Cevap

Geri dönüş kaybı; “herhangi bir dağıtım sistemine gönderilen sinyal gücünün, kaynağa geri yansıyan güce oranı” şeklinde ifade edilebilir. Kablo yapısındaki empedans farklılıklarından kaynaklanan, bir sinyal zayıflamasıdır.


57. Soru

Yaygın kullanılan fiş/konnektör çeşitleri hangileridir?

Cevap

Fiş ve konnektörlerin uç sayıları, onların yapı ve tiplerine göre değişir. RCA, XLR (Cannon), Phone Jack (TS, TRS) ve Speakon fiş/konnektörler, en yaygın olarak kullanılanlardır.


58. Soru

Dijital ses sistemi bağlantılarında hangi konnektörler kullanılmaktadır?

Cevap

TV stüdyolarının dengeli dijital ses sistem bağlantılarında XLR konnektör (AES3, 110 ohm), dengesiz bağlantılarında da BNC konnektör ( AES-3id, 75 ohm) kullanılır.


59. Soru

DAT nedir?

Cevap

DAT: Ses kontrol odalarında sesi kaydetmek ve dinlemek için kullanılan bant sistemli cihazlardır. DAT formatında manyetik bantlara dijital formatta kayıt yapılır. Dijital kaydedilen ses bilgileri hiçbir sıkıştırmaya maruz kalmadıkları için, DAT kopyalarının her biri aynı kalitededir.


60. Soru

Ses sinyalleri iletken üzerinde nasıl ilerler?

Cevap

Ses sinyalleri, bir iletken üzerinde alternatif akım (zamana göre değişen) şeklinde ilerlerler. Bu akımın, devresini tamamlayabilmesi için en az iki iletkene ihtiyaç vardır.


61. Soru

Jitter nasıl ölçülür?

Cevap

Dijital sinyal ölçme kapasitesine sahip bir osiloskopla ölçülebilen bu kaymalar, veri kayıplarına sebebiyet vereceğinden, en az seviyelerde olmalıdır. Osiloskobun “göz deseni” anlamına gelen “eye pattern” konumunda ölçüm yapılır. Ölçümde, dijital sinyali ifade eden sinyal dalgasının yükselen ve alçalan uçlarının birbirini kestiği görülür.


62. Soru

Fiş ve konnektörlerin tipleri nelerdir?

Cevap

Her bir fiş ve konnektör çeşidinin “dişi” ve “erkek” tipi vardır.


63. Soru

Bit derinliği nedir?

Cevap

Bit derinliği ise; her bir örnekleme için tanımlanan “bit” sayısını ifade eder. Bit, “Binary digit” (ikili basamak) kelimelerinin kısaltılmışıdır. Dijital veriyi oluşturan ve en temel birim olan bit değeri yükseldikçe ses kalitesi de artar.


64. Soru

RCA fişleri özellikleri ve kullanım alanı nelerdir?

Cevap

Hem analog ses sinyali hem de dijital ses sinyali (S/PDIF) bağlantılarında kullanılır. RCA konnektöründe bir merkez (centre) ve ekranlama (screen) uçları vardır. Piyasada “tos”, “lale”, “japon” olarak da adlandırılır


65. Soru

TV programlarının üretiminde hangi bölümler yer alır?

Cevap

TV programlarının üretiminde şu bölümler yer alabilir: TV çekim stüdyosu, çekim stüdyosunun yönetildiği kontrol odası, ses yönetim odası, video ve ses kayıt odası, video ve ses kurgu odası, video ve ses aktarma odası, arşiv odası.


66. Soru

Ses sinyalleri nasıl iletilir?

Cevap

Ses sinyalleri ister tek bir cihazda toplanılmaya çalışılsın, isterse birkaç cihaza birden gönderilmeye çalışılsın, sonuçta çeşitli yapı ve özellikte teknik donanımlar kullanılır. Bu teknik donanımların en başında ses kabloları ve bağlantı elemanları yer alır.


67. Soru

Analog bir seste sorun nasıl belirlenir?

Cevap

Analog bir seste ya da analog ses sinyalinde oluşabilecek bir sorun, yardımcı donanımlar kullanılarak, ölçü bakım elemanları tarafından saptanabilir.


68. Soru

Fiş ve konnektör bağlantı yapımında dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Cevap

Fiş ve konnektör bağlantı yapımında en çok dikkat edilmesi gerekenler şunlar olabilir: • Kabloya geçirilecek olan fiş ya da konnektör parçalarının unutulmaması • Kablo kılıfının uygun uzunlukta açılması • İletken kablo uçlarının ve koruyucu (şase) ucun soyulması ve lehimlenmesi • Hazırlanan iletken uçların, fiş ya da konnektörlerin uç (pin) bağlantı yerlerine veya numaralarına dikkat edilerek, düzgün bir şekilde lehimlenmesi • Uçlar arasında, istenmeyen lehim ve kablo kıllarının olup olmadığının gözle kontrol edilmesi • Tüm fiş ya da konnektör parçalarının eksiksiz bir şekilde, yapısına uygun olarak toplanması ve kapatılması • Yapılan fiş ya da konnektörün ölçü aletiyle kontrol edilmesi


69. Soru

MD nedir?

Cevap

MD: Dijital optik veri okuyabilen ve kaydedebilen cihazlardır. Mini diskler; verilere erişim kolaylığı ve fiziksel yapılarından dolayı, kullanım sırasında sarsıntılara dayanıklı oldukları için, diğer medya ortamlarına göre büyük avantaj sağlamaktadırlar.


70. Soru

Dijital yayın sisteminin avantajı nedir?

Cevap

Analog yayın sistemlerine göre, dijital yayın sistemlerinin ses ve görüntü kalitesinde çok büyük avantajlar sağlanmıştır. Bu avantajlardan biri de; analog sistemlerde ses ve görüntü sinyalleri birbirinden ayrı olarak işlenip iletilirken, dijital sistemlerde birleşik halde işlenip iletilebilmektedir.


71. Soru

TV yayın ve yapımlarda kullanılan cihazlar nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Televizyon yayın ve yapımlarında kullanılan cihazlar; ses, görüntü, elektronik grafik ve elektronik yazı olarak bölümlenebilir. Bir tek işleve sahip olan cihazlar olduğu gibi, birden fazla işi yapan cihazlar da mevcuttur.


72. Soru

Dijital ses cihazlarının avantajları nelerdir?

Cevap

• Fiziki yapılarının daha küçük olması • Daha az ısı ve mekanik sorun yaşanması • İşlevselliğinin daha fazla olması.


73. Soru

İnterkom sistemi nedir? Ne işe yarar?

Cevap

Televizyon yapım birimleri arasındaki sesli görüşmeleri sağlayan cihazlardır. Bir çeşit telefon benzeri sistemler denilebilir. Sistem, bir ana ve yeteri kadar panelden oluşmaktadır. Ana ünite aracılığıyla, yetkilendirilmiş birimler arasında görüşme imkanı sağlar. İnterkom panelleri, haberleşmesi gereken tüm alanlarda kullanılmaktadır.


74. Soru

Bir ses iletim cihazında sorun testi nasıl gerçekleştirilir bir örnek veriniz?

Cevap

Örneğin, bir ses mikserinin kanal girişine verilen test sinyali sırasıyla; ön yükselteç, ekolayzır, sağ-sol kanal yönlendirici (pan), kanal çıkış potansiyemetresi (fader), birleştirme ve çıkış katları takip edilerek sonuca ulaşılır.


75. Soru

Ses ölçü bakım elemanlarının görevleri nelerdir?

Cevap

Ses ölçü bakım elemanlarının sorumlu oldukları görevler vardır. Bu görevler şu şekilde sıralanabilir:

  • Ses cihazlarının kurulumunu yapmak
  • Sesle ilgili çıkan sorunları gidermek
  • Ses cihazlarının periyodik bakımlarını yapmak
  • Arızalanan ses cihazlarının onarımını yapmak
  • Ses cihazlarının ayarını yapmak
  • Teknolojiyi takip etmek

76. Soru

Ses sinyalleri kaç farklı yapıda incelenebilir?

Cevap

Ses sinyalleri iki farklı yapıda incelenebilir: analog (örneksel) ve dijital (sayısal) ses sinyalleri.


77. Soru

Analog ses sinyali nedir?

Cevap

Analog ses sinyali, ses dalgalarının birebir kopyalanmış şeklidir. Profesyonel ses kayıtlarında kullanılan makara bant sistemler, plaklar ve yakın zamana kadar evlerde sıkça kullanılan kasetçalar cihazlar, analog ses kaydına örnek gösterilebilir. Günümüzde kullanımları azalmıştır, ancak arşiv özelliklerini korumaktadırlar. Unutulmamalıdır ki, işittiğimiz bütün sesler de analog yapıdadır.


78. Soru

Dijital ses sinyali nedir?

Cevap

Dijital ses sinyali; analog ses sinyalinden birim zamanda alınan örneklerin, sadece “0” ve “1” sayı dizisinden oluşan bir koda dönüştürülme şeklidir. Sayısal sistemlerde ses sinyalleri bant ya da disk gibi ortamlara kaydedilir. Kayıt işlemi dijital biçimde gerçekleştirilir. Hemen herkesin kullandığı cep telefonları, MP3 çalarlar, CD ve DVD gibi ortamlar, dijital ses sinyalini kaydeder ve okurlar. En amatöründen profesyoneline kadar, tüm dijital cihazlar aynı temel kayıt ve okuma yöntemini kullanırlar.


79. Soru

Analog ses sinyalinin dijital ses sinyaline, dijital ses sinyalinin analog ses sinyaline dönüştürülmeleri nasıl yapılır?

Cevap

Analog ses sinyalinin dijital ses sinyaline dönüştürülmesinde ve tekrar işitilebilir ses elde etmek için, dijital ses sinyalinin analog ses sinyaline dönüştürülmesinde “sinyal dönüştürücüler ya da çeviriciler” kullanılır. Analog ses sinyali “ADC” çeviriciyle (Analog to Digital Converter, Analog Dijital Çevirici/Dönüştürücü) dijital veriye çevrilir. Tam tersi işlemde de “DAC” çeviricilerden (Digital to Analog, Dijital Analog Çevirici/Dönüştürücü) yararlanılır. Elde edilen analog ses; bir kayıt cihazına, yayına ya da gerekli yükseltme işlemleri yapılarak dinleme monitörlerine iletilerek işitilmesi sağlanır.


80. Soru

Kablo özelliklerini belirleyen etmenler nelerdir?

Cevap

Kabloyu oluşturan iletken sayısı, kalınlık, topraklı (şase/zırh/blendaj) ya da topraksız oluşu, korumanın adedi ve sıklığı, kullanılan iletken yapısı ve elektrik değerleri kablo özelliklerini belirler.


81. Soru

RCA fişler nedir?

Cevap

Hem analog ses sinyali hem de dijital ses sinyali (S/PDIF) bağlantılarında kullanılır. RCA konnektöründe bir merkez (centre) ve ekranlama (screen) uçları vardır. Piyasada “tos”, “lale”, “japon” olarak da adlandırılır. Dengesiz bağlantı elemanıdır. Bu bağlantı daha çok teyp kayıt edicilerde, stereo cihazlarda kullanılır. Kolay kırılgan yapıya sahip olduklarından dolayı profesyonel cihazlarda çok fazla kullanılmaz.


82. Soru

Phone Fişler (TS, TRS) nedir?

Cevap

TS ve TRS fiş olarak da tanımlanır. TRS adını, uç isimleri olan TIP, RING ve SLEEVE’den alır. Dengeli ve dengesiz tipleri vardır. TS fiş, dengesiz hatlarda kullanılan iki iletkenli konnektördür. TRS fiş, dengeli hatlarda kullanılan, üç iletkenli kablo bağlantılarında kullanılır. Aynı zamanda, TS “mono” analog ses sinyali taşımada, TRS ise “stereo” analog ses sinyali taşımada kullanılırlar.


83. Soru

Speakon Konnektörler nedir?

Cevap

Speakon konnektör, bağlantısı gereği yüksek miktarda akım geçirebilen ve döndürülerek kilitlenebilen bir mekanizmaya sahiptirler. Hoparlör ile amplifikatör arasında bağlantı yapmak için profesyonel ses sistemlerinde kullanılırlar.


84. Soru

Fiş ve konnektör bağlantı yapımında en çok dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Cevap

  • Kabloya geçirilecek olan fiş ya da konnektör parçalarının unutulmaması
  • Kablo kılıfının uygun uzunlukta açılması
  • İletken kablo uçlarının ve koruyucu (şase) ucun soyulması ve lehimlenmesi
  • Hazırlanan iletken uçların, fiş ya da konnektörlerin uç (pin) bağlantı yerlerine veya numaralarına dikkat edilerek, düzgün bir şekilde lehimlenmesi
  • Uçlar arasında, istenmeyen lehim ve kablo kıllarının olup olmadığının gözle kontrol edilmesi
  • Tüm fiş ya da konnektör parçalarının eksiksiz bir şekilde, yapısına uygun olarak toplanması ve kapatılması
  • Yapılan fiş ya da konnektörün ölçü aletiyle kontrol edilmesi


85. Soru

Çevirici fiş ve konnektörler nelerdir?

Cevap

Ses ve görüntü sistemlerinde kullanılan birçok çeşit fiş ve konnektör çevirici (adaptör, dönüştürücü) vardır. Bu çeviriciler sayesinde; farklı türde fiş ya da konnektöre sahip kablolar kendi aralarında bağlanabilirler. Örneğin; ucu XLR tip olan bir kablo, TRS tip fişe sahip olan bir cihazın girişine bağlanmak istenebilir. Bu bağlantıyı yapabilmek için bir kablo hazırlanabilir ya da bir çevirici fiş/konnektör kullanılabilir. Televizyon yapımında kullanılan tüm cihazların giriş ve çıkışlarına uygun bir çevirici bulmak mümkündür.


86. Soru

Mikrofonların görevleri nelerdir?

Cevap

Mikrofonlar; sesleri toplayan, bu sesleri elektrik sinyaline dönüştürerek kayıt cihazına, dinleme monitörüne ya da ses mikserine gönderen cihazlardır. Mikrofonlar, akustik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürürler.


87. Soru

Stüdyolarda en çok kullanılan mikrofonlar, çalışma yapıları bakımından kaç gruba ayrılır?

Cevap

Stüdyolarda, ihtiyaca göre farklı mikrofonlar kullanılır. Herhangi bir ses kaynağından çıkan sesi, en doğru ve temiz bir şekilde alabilmek için gerekli sayıda mikrofon sağlanır. Stüdyolarda en çok kullanılan mikrofonlar, çalışma yapıları bakımından iki grupta toplanabilir:

  • Elektromanyetik mikrofonlar: Dinamik ve şerit mikrofonlar
  • Elektrostatik mikrofonlar: Kondansatör ve elektret mikrofonlar,

88. Soru

Phantom besleme nedir?

Cevap

Elektrostatik mikrofonlar, çalışabilmeleri için harici bir elektrik enerjisine gereksinim duyarlar. Mikrofonların çalışmasını sağlayan ve kablo üzerinden mikrofona ulaştırılan bu güce “phantom besleme” denir. Bazı mikrofonların üzerinde ya da cihazların mikrofon girişlerinde “P48” ya da “+48” olarak da belirtilebilir.


89. Soru

VU metre nedir?

Cevap

Ses şiddetinin ortalama değerlerinin ölçüldüğü ses seviye göstergeleridir. Analog yapıdaki VU metrelerde ses sinyali, bir gösterge aracılığıyla izlenir ve ölçümlenir.


90. Soru

PPM nedir?

Cevap

Sinyal seviyesinin ulaştığı tepe noktasının ölçülmesine ve izlenmesine yardımcı olan ses monitörleridir. Analog PPM göstergelerde ses sinyali ölçülmesinde mekanik göstergeler ya da ışıklı göstergeler bulunur. Bu göstergelerde 1 ve 7 arasında ölçüm yapmamıza yardımcı olan skala vardır. Bir VU metrede “0 VU” sinyal seviyesi, PPM göstergede “4” seviyesine eşdeğerdir.


91. Soru

İnterkom sistemi nedir?

Cevap

Televizyon yapım birimleri arasındaki sesli görüşmeleri sağlayan cihazlardır. Bir çeşit telefon benzeri sistemler denilebilir. Sistem, bir ana üniteden ve yeteri kadar panelden oluşmaktadır. Ana ünite aracılığıyla, yetkilendirilmiş birimler arasında görüşme imkanı sağlar. İnterkom panelleri, haberleşmesi gereken tüm alanlarda kullanılmaktadır.


92. Soru

Stüdyo ses monitörü ne amaçla kullanılır?

Cevap

Stüdyo içinde sabit bir yere ya da hareketli bir konsol üzerine monte edilmiş, ortama ses vermeye yarayan hoparlörlerdir. Gerek duyulduğunda istenilen röportaj, müzik, telefon bağlantısı veya program sesini stüdyo içindeki kişilere dinletmek amacıyla kullanılır. Kontrolü ses operatörü tarafından sağlanır.


93. Soru

Ses mikserlerinin kullanım amaçları nelerdir?

Cevap

Ses mikserlerinin kullanım amaçları şu şekilde sıralanabilir:

  • Kaynaklardan gelen ses sinyalinin kazancını ayarlamak
  • Ses seviyelerini ayarlamak
  • Ses frekanslarını ayarlamak
  • Efekt eklemek
  • Kaynaklardan gelen sinyalleri birleştirmek
  • Gelen ses sinyallerini gruplamak
  • Ses sinyallerini çıkışa yönlendirmek

94. Soru

Dijital cihazların avantajları nelerdir?

Cevap

Teknolojilere paralel olarak gelişen dijital cihazlar, eskiye oranla büyük avantajlar oluşturmaktadır. Bu avantajlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

  • Fiziki yapılarının daha küçük olması
  • Daha az ısı ve mekanik sorun yaşanması
  • İşlevselliğinin daha fazla olması

Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi