Radyo ve Televizyon Tekniği Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Televizyon Kamerası

1. Soru

Işık algılayıcı hücrenin işlevi nedir?

Cevap

Işığa duyarlı olan bu hücreler, üzerlerine düşen ışığı elektrik yüküne ve sonra elektrik akımına dönüştürürler.


2. Soru

CCD kameralarının yapısal bölümleri nelerdir?

Cevap

CCD kameraların; • Işık Algılayıcı Hücre • Dikey Geçiş • Yatay Geçiş • Çıkış katı gibi bölümleri mevcuttur.


3. Soru

FIT-Kare ve satır aktarmalı CCD kameraların özellikleri nelerdir?

Cevap

Kare ve Satır Aktarmalı IT ve FT CCD’lerin birleşimi gibi düşünülebilir. Işık algılayıcı hücrelere ışık düştüğünde, pozlama süresi (exposure time) ile orantılı olarak hücrelerde bir yük oluşur. Bu yük düşey karartma aralığında, düşey geçiş ünitesi aracılığı ile bellek ünitelerine gönderilerek hücreler boşaltılır. Yatay geçiş ünitesi, yatay karartma aralığında elektrik yüklerini çıkış ünitesine gönderir. Işığa duyarlı bir hücreye çok parlak bir ışık düştüğünde, Aşırı Yük Birikimi’nin neden olduğu bir başka sorun da bu yükün bir hücreden taşarak yandaki diğer hücreye geçmesidir. Buna Patlama (Blooming) adı verilir. Aşırı yük birikimi, görülen parlak ışığın etrafında bozulmalara (Spot Büyümesi) neden olur. Aşırı yüklerin önlenmesi için CCD’lerin içine aşırı yükleri almak için Taşma Savağı (OFD-Over Flow Drain) yerleştirilir. Taşma Savağı (Kanalı) aşırı yükü toplayıp atar.


4. Soru

FT-Kare aktarmalı CCD kameraların çalışma prensibi nedir?

Cevap

Kare Aktarmalı CCD’de sadece ışık algılayıcı hücreler olduğu için aynı yüzeyde Satır Aktarmalı CCD’den daha fazla hücre yer almaktadır. Bu nedenle çözünürlüğü ve duyarlığı daha fazladır. Maliyeti de daha yüksektir. Hücrelerin altında bellek üniteleri yer alır. Işık algılayıcı hücrelere ışık düştüğünde, pozlama süresi ile orantılı olarak hücrelerde oluşan yük çok büyük bir hızla düşey karartma aralığında, resim karesi olarak bellek ünitelerine aktarılarak hücreler boşaltılır. Yatay geçiş ünitesi, yatay karartma aralığında elektrik yüklerini çıkış ünitesine gönderir.


5. Soru

Yatay geçişin işlevi nedir?

Cevap

Dikey geçişten gelen yükü çıkış katına taşır.


6. Soru

Çıkış katının işlevi nedir?

Cevap

Yatay çıkıştan gelen elektrik yükünü işler.


7. Soru

Elektronik kameralar kaç bölümde incelenebilir?

Cevap

Elektronik kameralar; • Kamera Gövdesi • Kamera Merceği olmak üzere iki bölümde incelenir.


8. Soru

Dikey geçişin işlevi nedir?

Cevap

Hücrelerde ışığın yoğunluğuna bağlı olarak biriken yükü yatay geçişe taşır.


9. Soru

IT-Satır aktarmalı CCD kameraların çalışma prensibi kısaca nasıldır?

Cevap

Satır Aktarmalı CCD’deki ışık algılayıcı hücrelere ışık düştüğünde, pozlama süresi (exposure time) ile orantılı olarak hücrelerde bir yük oluşur. Bu yük düşey karartma aralığında, düşey geçiş ünitesi aracılığı ile yatay geçiş ünitesine gönderilerek hücreler boşaltılır. Yatay geçiş ünitesi, yatay karartma aralığında elektrik yüklerini çıkış ünitesine gönderir.


10. Soru

CCD kamera türleri nelerdir?

Cevap

CCD kameraların • IT-Satır Aktarmalı CCD (Interline Transfer CCD) • FT-Kare Aktarmalı CCD (Frame Transfer CCD) • FIT-Kare ve Satır Aktarmalı CCD (Frame Interline Transfer CCD) gibi türleri mevcuttur.


11. Soru

Kamera tüplerinin özellikleri nelerdir?

Cevap

Kamera tüplerinin; • Fiziki olarak büyüktür. • Besleme voltajları yüksektir. • Saptırma sargıları kullanılır ve bu nedenle kamera ağırlaşır. • Ömürleri kısadır. (700-1000 saat) • Ayar zorlukları vardır. • Sarsıntılarda görüntü bozulur. • Kararlı görüntü elde edilebilmesi için ısınma süresinin tamamlanması gerekir. • Yüksek ışık şiddetinde tüpün ön yüzeyi delinir. • Kamera hızla bir başka görüntü almaya geçince, bir önceki görüntüyü hatırlar. • Kamera parlak bir görüntü aldığında ve hareketine devam ettiğinde, parlak görüntü arkasında iz bırakır. • Hızlı hareketler net olarak izlenemez. gibi özellikleri vardır.


12. Soru

CCD kameraların boyutları nasıl hesaplanır?

Cevap

CCD’lerin boyutları, ışığa duyarlı bölgenin köşeden köşeye ölçülen değeridir. Bir başka deyişle Görüntü Algılayıcı’nın (Image Sensor) boyutudur. Alan ölçüsü şu formülle hesaplanır: A= a x b (a yüksekliği, b ise genişliği ifade eder.).


13. Soru

En-boy oranlarına göre CCD kameraların boyutları nelerdir?

Cevap

CCD kameraların en boy oranları nasıldır? • 2/3 inch 4:3 oranı; 8.8x6.6=58.08 mm2 ; köşegeni 11 mm • 1/2 inch 4:3 oranı; 6.4x4.8=30.72 mm2 ; köşegeni 8 mm • 1/3 inch 4:3 oranı; 4.8x3.6=17.28 mm2 ; köşegeni 6 mm • 1/4 inch 4:3 oranı; 3.2x2.4=7.68 mm2 ; köşegeni 4 mm • 2/3 inch 16:9 oranı; 9.6x5.4=51.84 mm2 ; köşegeni 11 mm • 1/2 inch 16:9 oranı; 7x4=28 mm2 ; köşegeni 8 mm2 şeklindedir.


14. Soru

Televizyonda bir resmin en boy oranları nasıldır?

Cevap

Televizyonda en-boy oranı (Aspect Ratio); • 1.31:1 oranı 4:3 Analog TV/SDTV • 1.66:1 oranı Geniş Ekran Sinema • 1.78:1 oranı 16:9 Geniş Ekran HDTV • 1.85:1 oranı Standart Geniş Ekran Sinema • 2.35:1 oranı Sinemaskop Geniş Ekran Sinema şeklindedir.


15. Soru

Televizyon filtreleri hakkında bilgi veriniz?

Cevap

Televizyon filtreleri; 1. Filtre 3200 K 2. Filtre 5600 K + 1/4 ND 3. Filtre 5600 K 4. Filtre 5600 K + 1/16 ND şeklindedir.


16. Soru

1. Filtrenin işlevleri nelerdir?

Cevap

Stüdyo çekimlerinde kullanılır. Gelen ışık herhangi bir düzeltme yapılmaksızın kamera içindeki CCD bloğuna gönderilir. Gelen ışık standart beyaz ışık olarak kabul edilir.


17. Soru

2. Filtrenin işlevleri nelerdir?

Cevap

Stüdyo dışında, açık bir gökyüzü altıda, gün ışığının fazla olduğu zaman kullanılır. Gelen ışık ND (Neutral Density) filtre tarafından 1/4 oranında zayıflatılarak kamera içindeki CCD bloğuna gönderilir.


18. Soru

3. Filtrenin işlevleri nelerdir?

Cevap

Stüdyo dışında hava bulutlu veya yağmurlu olduğunda kullanılır.


19. Soru

4. Filtrenin görevi nedir?

Cevap

Stüdyo dışında, ışık çok parlak olduğunda kullanılır. Gelen ışık ND (Neutral Density) filtre tarafından 1/16 oranında zayıflatılarak kamera içindeki CCD bloğuna gönderilir.


20. Soru

Işık kaynaklarına göre renk ısılarının değerleri nasıldır?

Cevap

Işık kaynaklarına göre K (Kelvin) cinsinden renk ısıları şöyledir: • Mum için 1930 K • Evlerde kullanılan ampul için 2800 K • Güneş doğuşu/Gün batışı/Stüdyo Tungsen ampul için 3200 K • Tungsten-Halojen ampul için 3300 K • Sabah erken/Akşamüstü gün ışığı için 4250 K • Genel floresant ampul için 2700 K • Yüksek yoğunluklu ark için 6000 K • HMI ampul için 5600 K • Bulutlu gökyüzü için 6800 K • Stüdyo floresant ampul için 3200 K • Gün ışığı floresant ampul için 5600 K • Puslu gökyüzü için 8000 K • Açık mavi kuzey gökyüzü için 10.000-20.000 K • Kibrit alevi için 1700 K


21. Soru

Renk ısısı kavramının özellikleri nelerdir?

Cevap

Çeşitlerine göre ışık kaynakları farklı renk ısılarına sahiptir. Ayrıca gün doğumu, gün batımı ve kuzey kutbuna yakın gökyüzünün farklı renk ısıları vardır. Siyah bir cisim, (örneğin bir karbon parçası veya bir demir parçası) ısıtıldığında, ısıya bağlı olarak değişik renkler yayar. Buna siyah gövde ışınım yayıcı (black body radiator) adı verilir. Siyah cisim ısıtılmaya başlandığında, cismin rengi koyu ve donuk bir kırmızı renk verir. Isı arttıkça renk parlak kırmızı, turuncu ve sarıya dönüşür. Cisim iyice ısıtıldığında renk şeffaf bir mavi renk yayar. Cismin ısındıkça ısıya bağlı olarak rengi değişmiştir.


22. Soru

CCD kameraların özellikleri nelerdir?

Cevap

Her kameranın içinde bir CCD bloğu vardır. Profosyonel ve Yayın (Broadcasting) Kameraları’nda Mavi (B), Yeşil (G) ve Kırmızı (R) için üç CCD vardır. Mercekten geçen ışık CCD bloğu içindeki Dichroic Mirror’a gelir. Bu özel bir aynadır. Ayna ışığı üç ana renge ayırır. Işığın Mavi (B) bileşeni Mavi (B) CCD’ye, Yeşil (G) bileşeni Yeşil (G) CCD’ye ve Kırmızı (R) bileşeni Kırmızı (R) CCD’ye gider. IT, FT veya ŞT CCD çalışma prensibine göre ışık elektrik akım değişimlerine dönüştürülür. Her biri 1 Volt olan B, G ve R sinyalleri Y, B-Y, R-Y Matriks’ine gelir. Bu matriksden Y, R-Y ve BY sinyalleri çıkar. Renk Parlaklık (Y= Luminance) sinyali ve Renk Fark Sinyalleri (R-Y, B-Y) elde edilmiş olur. R-Y ve B-Y sinyalleri Karesel Modülatör (Quadrature Modulator)’ den geçerek Renk (C= Chrominance) sinyali oluşturulur.


23. Soru

En-boy oranlarına göre CCD formatları nasıldır?

Cevap

CCD kameraların formatları; • 9.6 X 5.4 = 51.84 mm2 • 7 X 4 = 28 mm2 şeklindedir


25. Soru

Iconoscope nedir?

Cevap

Iconoscope, televizyon kameralarında kullanılan ilk kamera tüpüdür. Fiziksel olarak boyutu çok büyüktü.


26. Soru

Image Orthicon nedir?

Cevap

Iconoscope tüplerinden sonra Image Orthicon tüpleri kullanldı. Bu tüpler ışık yayma (Photo Emissive) prensibine göre çalışmaktaydı. Her iki tüpün de karmaşık yapılara sahip olmaları ve ayar zorlukları vardı.


27. Soru

Vidikon nedir?

Cevap

Vidikon tüpü, 1950’ de geliştirildi. Foto iletkenlik prensibine göre çalışmaktaydı. Fiziki boyutları daha küçük ve daha basit bir yapıya sahipti. Vidikon tüpünün en önemli kusuru, hatırlama özelliğidir. Vidikon tüplü bir kamera ile alınan görüntü, kameranın konumu değiştirilip bir başka nesneye yöneltildiğinde, ilk görüntünün bir süre kameranın ön yüzeyinden silinemeyişidir.


28. Soru

Plumbicon nedir?

Cevap

Plumbicon tüpü 1960 yılında geliştirildi. Tüpün ön yüzeyi Kurşun Oksit (Lead Oxide-PbO) ile kaplanmıştı. Tüp daha duyarlı hale getirilmişti ve hatırlama özelliği çok azdı. 1980 yılından sonra Plumbicon tüpü geliştirilerek Diode Gun Plumbicon adını aldı. Daha sonraki yıllarda ön yüzeyi Selenium Arsenic Tellurium (SeAsTe) ile kaplanmış Saticon tüpler geliştirildi.


29. Soru

Kamera tüplerinin özellikleri nelerdir?

Cevap

Kamera tüplerinin özellikleri:

  • Fiziki olarak büyüktür.
  • Besleme voltajları yüksektir.
  • Saptırma sargıları kullanılır ve bu nedenle kamera ağırlaşır.
  • Ömürleri kısadır. (700-1000 saat)
  • Ayar zorlukları vardır.
  • Sarsıntılarda görüntü bozulur.
  • Kararlı görüntü elde edilebilmesi için ısınma süresinin tamamlanması gerekir.
  • Yüksek ışık şiddetinde tüpün ön yüzeyi delinir.
  • Kamera hızla bir başka görüntü almaya geçince, bir önceki görüntüyü hatırlar (Lag).
  • Kamera parlak bir görüntü aldığında ve hareketine devam ettiğinde, parlak görüntü arkasında iz bırakır. (Comet Tailing)
  • Hızlı hareketler net olarak izlenemez.

30. Soru

CCD’lerin oluştuğu kısımlar nelerdir?

Cevap

CCD’ler genel olarak aşağıdaki kısımlardan oluşur.

  • Işık Algılayıcı Hücre: Işığa duyarlı olan bu hücreler, üzerlerine düşen ışığı elektrik yüküne ve sonra elektrik akımına dönüştürürler.
  • Dikey Geçiş: Hücrelerde ışığın yoğunluğuna bağlı olarak biriken yükü yatay geçişe taşır.
  • Yatay Geçiş: Dikey geçişten gelen yükü çıkış katına taşır.
  • Çıkış katı: Yatay çıkıştan gelen elektrik yükünü işler.

31. Soru

Çeşitlerine göre CCD’ler nelerdir?

Cevap

  • IT- Satır Aktarmalı CCD (Interline Transfer CCD)
  • FT- Kare Aktarmal› CCD (Frame Transfer CCD)
  • FIT- Kare ve Sat›r Aktarmal› CCD (Frame Interline Transfer CCD)


32. Soru

IT- Satır Aktarmalı CCD kameraların özellikleri nelerdir?

Cevap

Satır Aktarmalı CCD’deki ışık algılayıcı hücrelere ışık düştüğünde, pozlama süresi (exposure time) ile orantılı olarak hücrelerde bir yük oluşur. Bu yük düşey karartma aralığında, düşey geçiş ünitesi aracılığı ile yatay geçiş ünitesine gönderilerek hücreler boşaltılır. Yatay geçiş ünitesi, yatay karartma aralığında elektrik yüklerini çıkış ünitesine gönderir.


33. Soru

FT- Kare Aktarmalı CCD kameraların özellikleri nelerdir?

Cevap

Kare Aktarmalı CCD’de sadece ışık algılayıcı hücreler olduğu için aynı yüzeyde Satır Aktarmalı CCD’den daha fazla hücre yer almaktadır. Bu nedenle çözünürlüğü ve duyarlığı daha fazladır. Maliyeti de daha yüksektir. Hücrelerin altında bellek üniteleri yer alır. Işık algılayıcı hücrelere ışık düştüğünde, pozlama süresi ile orantılı olarak hücrelerde oluşan yük çok büyük bir hızla düşey karartma aralığında, resim karesi olarak bellek ünitelerine aktarılarak hücreler boşaltılır. Yatay geçiş ünitesi, yatay karartma aralığında elektrik yüklerini çıkış ünitesine gönderir.


34. Soru

FIT- Kare ve Satır Aktarmalı CCD kameraların özellikleri nelerdir?

Cevap

Kare ve Satır Aktarmalı IT ve FT CCD’lerin birleşimi gibi düşünülebilir. Işık algılayıcı hücrelere ışık düştüğünde, pozlama süresi (exposure time) ile orantılı olarak hücrelerde bir yük oluşur. Bu yük düşey karartma aralığında, düşey geçiş ünitesi aracılığı ile bellek ünitelerine gönderilerek hücreler boşaltılır. Yatay geçiş ünitesi, yatay karartma aralığında elektrik yüklerini çıkış ünitesine gönderir.


35. Soru

Patlama (Blooming) nedir?

Cevap

Işığa duyarlı bir hücreye çok parlak bir ışık düştüğünde, Aşırı Yük Birikimi’nin neden olduğu bir başka sorun da bu yükün bir hücreden taşarak yandaki diğer hücreye geçmesidir. Buna Patlama (Blooming) adı verilir.


36. Soru

Taşma Savağı ne işe yarar?

Cevap

Aşırı yük birikimi, görülen parlak ışığın etrafında bozulmalara (Spot Büyümesi) neden olur. Aşırı yüklerin önlenmesi için CCD’lerin içine aşırı yükleri almak için Taşma Savağı (OFD- Over Flow Drain) yerleştirilir. Taşma Savağı (Kanalı) aşırı yükü toplayıp atar.


37. Soru

CCD’lerin özellikleri nelerdir?

Cevap

  • Fiziki olarak küçüktür.
  • Besleme voltajları düşüktür.
  • Çok az ışıklı ortamlarda görüntü alabilirler.
  • Saptırma sargıları kullanılmadığından kamera hafiftir.
  • Olağan çalışma koşulları altında ömürleri sonsuzdur.
  • Ayar zorluğu yoktur.
  • Sarsıntılarda görüntü bozulmaz.
  • Görüntü hatırlama sorunu yoktur (Lag).
  • İz bırakma sorunu yoktur (Comet Tailing).
  • Aşırı yük birikiminden dolayı Patlama (Blooming) sorunu yoktur.
  • Işığa duyarlı hücrelerin pozlama süreleri elektronik olarak ayarlanabildiği için hızlı hareketler net olarak izlenebilir. Elektronik Pozlama (Shutter).


38. Soru

En-Boy Oran Dönüştürümü ne için gerekmektedir?

Cevap

4:3 en-boy oranlı olarak çekilen programların 16:9 en-boy oranlı ekranlarda veya 16:9 en-boy oranlı olarak çekilen programların 4:3 en-boy oranlı ekranlarda gösterilebilmeleri için En-Boy Oran Dönüştürümü gerekmektedir.


39. Soru

4:3 en-boy oranlı bir görüntü şekil bozukluğuna uğramadan 16:9 enboy oranlı ekranda nasıl izlenir?

Cevap

Bu görüntü, şekil bozukluğuna uğramadan 16:9 enboy oranlı ekranda, ekranın her iki yanında siyah boşluklar oluşarak (Pillarbox) izlenir.


40. Soru

4:3 en-boy oranlı görüntünün 16:9 oranlı ekranı tam olarak doldurması isteniyorsa ekranda nasıl izlenir?

Cevap

4:3 en-boy oranlı görüntünün 16:9 oranlı ekranı tam olarak doldurması isteniyorsa üstten ve alttan bastırılır. Görüntü basık (squeeze) olarak izlenir.


41. Soru

16:9 en-boy oranlı bir görüntü şekil bozukluğuna uğramadan 4:3 en-boy oranlı ekranda nasıl izlenir?

Cevap

Bu görüntü, şekil bozukluğuna uğramadan 4:3 en-boy oranlı ekranda, ekranın üstünde ve altında siyah boşluklar oluşturularak (Letterbox) izlenir.


42. Soru

16:9 en-boy oranlı görüntünün 4:3 oranlı ekranı tam olarak doldurması isteniyorsa ekranda nasıl izlenir?

Cevap

16:9 en-boy oranlı görüntünün 4:3 oranlı ekranı tam olarak doldurması isteniyorsa her iki yandan bastırılır (squeeze). Görüntü basık olarak izlenir.


43. Soru

1. Filtre ne için kullanılır?

Cevap

1.Filtre: Stüdyo çekimlerinde kullanılır. Gelen ışık herhangi bir düzeltme yapılmaksızın kamera içindeki CCD bloğuna gönderilir. Gelen ışık standart beyaz ışık olarak kabul edilir.


44. Soru

2. Filtre ne için kullanılır?

Cevap

  1. Filtre: Stüdyo dışında, açık bir gökyüzü altıda, gün ışığının fazla olduğu zaman kullanılır. Gelen ışık ND (Neutral Density) filtre tarafından 1/4 oranında zayıflatılarak kamera içindeki CCD bloğuna gönderilir.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v