Radyo ve Televizyonda Program Yapımı Dersi 7. Ünite Özet

Giriş

Bir televizyon programının çekim aşaması yapımdır. Bu aşama oyunculuk, yönetim, kamera, ışık, ses, özel efektler vb. gibi pek çok uzmanlıkları ve teknikleri kapsar.

Çekim süreci, televizyon programının senaryoya göre çekiminin yapıldığı gün ya da günlerdeki işlemleri kapsar. Bu aşamada yönetmen çekimlerini senaryodaki sıraya göre yapmaz, yapım öncesinde belirlenen çekim takvimine göre, oyuncu, bütçe, mekân ve teknik olanaklar doğrultusunda gerçekleştirir. Daha sonra çektiği görüntüleri ve kaydettiği sesleri kurgu aşamasında birleştirir. Yapım sürecinin aşamaları genel olarak şu şekilde sıralanır:

• Teknik ekip ve ekipman, oyuncular, dekor, kostüm, çekim saatinden önce hazır duruma getirilir.
• Işıklar ilk çekilecek sahne ve çekimlere uygun olarak kurulur.
• Kamera ve diğer yardımcı malzemelerin hazırlığı yapılır.
• Oyuncu kostümleri, makyajları ve saçları hazırlanır.
• Ses ekibi hazırlığını yapar.
• Sahnenin çekim provası yapılır. Sonra çekim gerçekleştirilir.

Çekim Sürecinde Görev Alan Kişilerin Görevleri

Yapım ve yönetim ekibi (Yapımcı, yönetmen, görüntü yönetmeni, yönetmen ve yapım yardımcıları, devamlılık yazmanı, mekan sorumlusu, yiyecek içecek sorumlusu, ulaşım sorumlusu),

Yazım ekibi ( Senaryo yazarı, araştırmacı, diyalog yazarı, dil uzmanları), görsel ekip (Storyboard yapımcısı, ışık yönetmeni, kameraman, kamera asistanı, fotoğrafçı, elektrikçi vb.),

Ses ekibi (ses yönetmeni, ses asistanı, boom operatörü), sanat yönetim ekibi (set tasarımcısı, aksesuar sorumlusu, stilist, makyaj, kostümcü, Kuaför, vb), stüdyo ekibi (teknik yönetmen, stüdyo şefi, kamera kontrol, resim seçici, yayın sorumlusu, altyazı, grafik, kayıtçı, vb.) ve

Diğer görevliler (Muhasebe, sekretarya, ulaştırma sorumluları, avukat vb.) olarak sıralanabilir.

Yapımcı

Programın yapımından sorumlu olan yapımcı, programın tasarım aşamasından yapım ve yayın aşamasına kadar olan tüm süreçlerde idari ve mali sorumluluğu üstlenen, bu sorumluluğu ile yapımın sanatsal yönüne katkıda bulunan, yapımın maliyetini belirleyen, yapımda görev alacak kişileri seçen, yönetmen, yayın ve yapım ekibi ile iletişimi sağlayan ve koordine eden kişidir. Yapımcı, senaryo yazarını ve yönetmeni belirler, yönetmenle birlikte oyuncuları, sunucuları, program konuklarını ve tüm çekim ekibini seçer. Ayrıca;

• Yapımın genel planlamasını ve bütçesini yapar.
• Her çekim için mekân ve oyuncu planlamasını hazırlar.
• Çekimlerde kimin, ne zaman ve nerede görev alacağını belirler.
• Parayı denetler.

Yönetmen

Televizyon programı yapım sürecinin en önemli kişisi yönetmendir. Görsel düşünme yeteneği olan yönetmen, senaryoyu televizyon programına dönüştüren, yapımı tüm yönleri ile denetleyen, yapımın istenilen amaçlar doğrultusunda yaratıcı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayan kişidir.

Görüntü Yönetmeni

Görüntü yönetmeni, senaryonun görüntü diliyle anlatılması ve yorumlanması aşamasında yönetmenin en büyük yardımcısıdır. İyi bir görüntü yönetmeni, yönetmen ile iyi iletişim kurabilen, yönetmenin kurmak istediği görsel dünyayı kavrayabilen, ışık, renk, kamera açıları, kamera hareketleri, objektif kullanımı gibi konularda teknik ve estetik bilgi ve becerilerini programa katabilen kişidir

Yönetmen Yardımcısı

Yönetmen yardımcısı, çekimde yönetmenin sağ koludur. Çekim için tüm hazırlıkların yapılmasını sağlar, denetimini yapar, sahneyi provaya hazırlar, zaman planına göre çekimin gerçekleştirilmesini sağlar. Yönetmen yardımcısı, senaryo dökümünü çıkarır, günlük çekim programını hazırlar, çalışma programını tüm oyunculara ve çekim ekibine bildirir, hazırladığı bu programa göre ilgili kişilerin, oyuncuların, teknik araç ve gereçlerin çekim mekânında bulunmasını sağlar.

Yapım Yardımcısı

Yapım yardımcısı yapımcıya bağlı olarak çalışır. Çekim öncesi hazırlıklar ve çekim aşaması, en yoğun çalışma dönemidir. Çekim mekânlarını belirlemek, izinlerini almak, onaylanan mekanları kiralamak ve sözleşmelerini yapmak, çekim ekibini oluşturmak, teknik araç ve gereçleri kiralamak, dekor ve kostümleri hazırlamak, üretimini sağlamak ve gerekli tüm hazırlıkları ve harcamaları bütçeye göre planlamak ve gerçekleştirmekte yapımcıya yardım etmek yapım yardımcısının görevleridir.

Senaryo Yazarı

TV program yaratım sürecinde senaryo, istisnalar hariç senaryo yazarları tarafından yazılır. Senaryo yazılı bir metindir. Senaryo yazarı, bilgi birikimi, deneyimi ve yaratıcılığı ile senaryoyu görsel ve işitsel yapısı güçlü bir metin haline getiren bir kişidir.

Görsel Ekip

Görsel ekip, kameranın çalıştırılmasından ve yönetmenin isteği doğrultusunda aksiyonu kusursuzca ve mükemmel bir görüntü düzenlemesine göre görüntülemekten sorumludur.

Kameraman

Kameraman, çekimlerde kamerayı kullanmaktan, görüntü yönetmeninin önerdiği ve yönetmenin uygulamak istediği çekimleri gerçekleştirmekten sorumludur. Kameraman sadece kamerayı kullanmakla kalmaz, aynı zamanda kameranın konumlandırılmasından, teknik denetimini yapmaktan, yönetmen, ışık yönetmeni ve ses teknisyeni ile birlikte çalışmaktan ve sahnelerin çekimini yapmaktan sorumludur.

Kamera Asistanı

Kameramanın çekim sırasında kameranın sette hazır hale getirilmesinden, çekim sırasında netliğin kontrol edilmesinden ve çekim sonrası tüm aksesuarları ile birlikte kameranın toplanmasından sorumlu yardımcıları vardır. Bu asistanlar kamerayı çekime hazırlamaktan, objektiflerin ve filtrelerin takılıp çıkarılmasından, kameranın temizliğinden ve çekim sonrası kontrollerinin yapılmasından sorumludur.

Işık Yönetmeni

Işık yönetmeni, yönetmenin isteğine göre sahnenin aydınlatma planını yapmaktan, aydınlatma araçlarını bulmaktan, aydınlatmanın yapılmasından ve aydınlatmanın kontrolünden sorumludur.

Işık Asistanı

Çekimlerde kullanılacak ışık kaynaklarını ve aksesuarlarını çekim mekanına taşımak, kurmak, ışık yönetmeninin söylediği yerlere yerleştirmek, gerekiyorsa filtrelerini takmak, oyunculara ve mekanlara göre ayarlarını yapmak asistanların görevleridir.

Ses Yönetmeni

Ses yönetmeni, programın çekim sırasında ve kurgu aşamasında sesle ilgili tüm işlemlerden sorumludur. Ses yönetmeni, çekimde kullanılacak ses cihazlarını ve çekimin açısına ve konusuna göre kullanılacak mikrofonları seçer, yerlerini belirler, yerleştirir, ses tasarımını yapar, gerekli ses düzeyini belirler, seslerin kaliteli bir şekilde kaydedilmesini sağlar, kaydedilen sesin niteliğine ve kullanılabilirliğine karar verir ve ses raporunu hazırlar.

Ses Asistanı

Ses asistanı, çekimlerde ses kaydını yapan ses yönetmenine yardım eden kişidir. Ses asistanı, provalar sırasında provaları izler, ses yönetmeninin direktifleri doğrultusunda her sahne için mikrofonları sahnede belirlenen yerlere yerleştirir.

Boom Operatörü

Boom operatörü, boom denilen olta benzeri uzun madeni bir sopa kol ucuna yerleştirilmiş mikrofon sisteminin kullanımından ve sesi en iyi alabilecek yerlere yerleştirmekten sorumludur.

Sanat Yönetmeni

Sanat yönetmeni, senaryoya uygun olarak, kullanılacak mekânları tasarlayan, dekorun yapımını yöneten, kurulmasını sağlayan, aksesuar ve kostümleri tasarlayan, bulan ve kullandığı malzemeleri programın amacına göre düzenleyen kişidir.

Sanat Yönetmeni Asistanı

Sanat yönetmeninin çekim öncesinde ve çekim sürecinde yapılmasını istediği her şeyin doğru ve zamanında yapılmasından sorumludur.

Set Amiri

Sanat yönetmenine bağlı olarak çalışan set amiri, setin kurulması, kullanımı, setin genel düzeni, aksesuar trafiği, aksesuarların ve dekorun yerlerinin korunması, sete giriş çıkışların kontrol edilmesi, oyuncu hareket yerlerinin işaretlenmesi, çevre düzeninin korunması, güvenliğinin sağlanması, çeşitli özel efektlerin hazırlanması gibi işlerden sorumludur.

Aksesuar Sorumlusu

Aksesuar sorumlusu, mekanın ya da rollerin gerektirdiği özel eşyaları bulan ve çekimler sırasında sette kullanılmasını ve saklanmasını sağlayan kişidir.

Makyajcı

Makyaj, televizyonda güzel görünmek için değil, oyuncunun teknik açıdan iyi görünmesini sağlamak için yapılır. Makyajcı, çekilecek programdaki tüm oyuncuların yüzlerine gereken makyajı yapan kişidir.

Kostüm Tasarımcısı ve Sorumlusu

Kostüm tasarımcısı ve sorumlusu, oyuncuların giymeleri gereken kostümleri tasarlayıp uygulayan kişidir. Teknik Yönetmen Teknik yönetmen, çekim sırasında, görüntü ve sesin teknik açıdan denetiminden, teknik standartlara göre kaydedilmesinden ve teknik ekipten sorumlu kişidir.

Stüdyo Şefi

Stüdyo şeş, stüdyo içindeki çalışmaların düzenli bir şekilde yürütülmesinden sorumludur. Çekim öncesi stüdyodaki tüm hazırlıkların yapılmasından, dekorun güvenli bir şekilde kurulmasından, tüm mobilyaların dekor içinde doğru yerlerine yerleştirilmesinden sorumludur

Kamera Kontrol

Kameraların teknik açıdan çekime hazır hale getirilmesinden sorumludur. Çekim sırasında kameraların ışık, renk ve diyafram ayarlarını sürekli kontrol eder, kameraların birbirleri ile teknik açıdan uyumlu olmasını sağlar.

Resim Seçici

Resim seçici, resim seçme masasının kullanımından sorumludur. Görev yeri, stüdyonun kontrol odasındadır. Resim seçici, çeşitli görüntü kaynaklarından gelen görüntüleri yönetmenin direktifleri doğrultusunda hazırlayan, kayda ya da yayına gönderen kişidir.

Altyazı, Elektronik Grafik

Kayıt ve canlı yayın stüdyo programlarında programın adı, alt yazılar ve krediler gibi çeşitli yazıların bilgisayarda üretilmesinden, çekim ve yayın sırasında görüntü üstüne bindirilmesinden sorumludur.

Kayıtçı

Kayıt cihazlarının ve aksesuarlarının düzenlenmesinden, yerleştirilmesinden, kaydın kontrolünden ve görüntünün kalitesinden sorumludur.

Aydınlatma İşlemi

Nesnenin aydınlatılmasında ilk adım ana ışık kaynağının yerleştirilmesidir. Aydınlatma yapılırken ana ışık, dolgu ışığı ve arka ışık kaynaklarının şiddetleri arasında belirli bir oranın sağlanması gerekir. Genellikle başlangıç noktası olarak ana ışık %50, dolgu ışık %30 ve arka ışık ise %20 oranında kullanılır. Aydınlatma yapılırken önce, ana ışık kaynağı ile başlanır. Işık kaynağı kameranın sağ ya da sol yanından biri tercih edilerek 45 derecelik bir açı oluşturulacak şekilde yerleştirilir.

Stüdyo Çekimi

Stüdyo çekimleri birden fazla kameranın kullanıldığı, canlı yayın ya da bant kayıt şeklindedir. Stüdyoda yapılan çekimlerde yönetmen, kurguya ihtiyaç duymayacak tamamlanmış bir programın yaratılmasına çalışır. Eğer çekim canlı yayınsa, program stüdyoda bitirilmiş olur, yönetmenin yaptığı tam anlamıyla kurgusal bir çalışmadır.

Kontrol Odası

Stüdyo çekimlerinde en önemli mekanlardan birisi kontrol odasıdır. Kontrol odasında, resim seçme masası, kamera kontrol ünitesi, ışık ve ses masası, kayıt ünitesi, karakter jeneratörü, monitörler gibi teknik cihazların yanında yönetmen, resim seçici, teknik yönetmen, ses teknisyeni ve ışık teknisyeni gibi teknik personel bulunur.

Resim Seçme Masası

Resim seçici stüdyoda ya da stüdyo dışında ister canlı ister kaydedilen olsun tüm program türlerinde çalışır. Bu programlar haber, spor, eğlence programları, küçük stüdyo dramaları, çocuk programları, durum komedileri, operalar, dizidramalarını kapsar.

Görüntü Kontrol Masası

Teknik yönetmen ve ekibinin, çalıştığı bölümdür. Teknik yönetmen bu masadaki olanaklar yardımıyla kameraların diyaframların, renk ayar ve dengelerini, siyah beyaz düzeylerini, kontrol ederek tüm görüntülerin teknik açıdan aynı düzeyde olmasını sağlar.

Ses Masası

Ses masası, ses sisteminin kalbidir ve mikrofonlardan, ses kayıt cihazlarından, kompakt disklerden ya da değişik kaynaklardan gelen ses sinyallerinin işlenerek yayına gönderildiği masadır.

Karakter Jeneratörleri

Karakter jeneratörleri, her boyda ve farklı yazı tiplerinde (font) yazı yazabilen, yazılara hareket verebilen, canlı görüntü üzerine yazı bindirebilen, basit grafikler çizebilen, bunları hareketlendirebilen, yaptığı işlemleri hafızaya alabilen gerektiğinde yayına gönderebilen cihazlardır.

Işık Kontrol Masası (Dimmer)

Stüdyo çekimlerinde, ışık yönetmeni, ışık asistanı ve ışık teknisyenleri görev alır. Küçük stüdyolarda genellikle bu görev tek kişi tarafından yapılır. Işık yönetmeni ışığın tasarımından, onun uygulanmasından sorumludur.