Radyo ve Televizyon Programcılığının Temel Kavramları Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Tasarım nedir?

Tasarım, bir şey üzerine enine boyuna düşünmek, onunla ilgili bilgileri toplamak, bu düşünce ve bilgilerle ortaya yeni bir şey çıkarmaktır.

Televizyon yayıncılığı alanında tasarımın birçok iş kolundakinden daha önemli hale gelmesinin nedeni nedir?

Televizyon yayıncılığı alanında tasarım birçok iş kolundakinden daha önemli hale gelmektedir. Çünkü; yayıncılar binlerce, yüz binlerce, hatta milyonlarca insanı hedef alırlar; programların üretimi ve yayınında çok sayıda kişi çalışır; pahalı teknolojiler kullanılır. Yayınlanan programlarda gönderilen iletiler izleyici kitlenin sahip olduğu bilgileri, duyguları ve düşünceleri değiştirebilir.

Bir televizyon programı tasarımında her program için geçerli olan temel öğeler nelerdir?

• Programın konusu 
• Programın amacı
• Programın gerekçesi
• Programın hedef kitlesi
• Programın süresi
• Programın bütçesi

Bir televizyon programında konunun nasıl anlatılacağı hangi kriterlere bağlıdır?

Konunun nasıl anlatılacağı, hedef kitlenin özelliklerine, programın gerekçesine ve amacına, programın süresine, bütçeye, televizyonun görsel olanaklarına bağlıdır.

Bir televizyon programı hangi amaçlarla yapılabilir?

Bir televizyon programı izleyiciye bilgi verebilir. Bir konuya ya da soruna ilişkin tutumunu hatta davranışlarını değiştirebilir. Bir program yalnızca bilgi vermek amacıyla da yapılabilir.

Bir televizyon programının süresi belirlenirken nelerin dikkate alınması gerekir?

Bir televizyon programı ne uzunlukta olmalıdır? Bu sorunun bir tek doğru yanıtı yoktur. İzleyicinin dikkatini toplama süresi göz önünde bulundurularak 20 dakikanın ideal olduğu düşünülür. Programın süresi neyin, nasıl, kime, hangi amaçla anlatılacağına bağlı olarak değişebilir. Bunun yanında, bilgisayar, cep telefonu gibi bilgi aramak ve iletişim kurmak için kullanılan araçlar televizyon izlemeye ayrılan süreleri kısaltmıştır. Bu nedenle programların daha kısa olması yönünde bir eğilim ortaya çıkmıştır. Konuyu daha kısa zamanda, daha dikkat çekici biçimde anlatmak günümüz insanının yaşam biçimine uygun görünse de programın amacı, hedef kitlesi, konunun özellikleri ve nasıl anlatılacağı süreyi etkiler.

Kurmaca olmayan bir televizyon programının tasarım çalışması hangi aşamalardan oluşur?

• Araştırma
• Taslak hazırlama
• Tasarım

Kurmaca olmayan televizyon programlarının tasarımındaki araştırma aşamasında neler yapılır?

Araştırma, tasarım aşamasında, programın konusunun belirlenmesi sürecinde başlar. Yeni bilgilerle, kesinleşmemiş ya da çelişkili verilerle karşılaşıldığında araştırma, programın üretimi sırasında da sürebilir. Araştırmanın ilk aşaması, programın çerçevesini oluşturmak, araştırılması gereken konuları belirlemek için yapılan araştırmadır. Bilgi almak ya da programda yer vermek için görüşülecek kişiler, okunması gereken kaynaklar, görülmesi gereken mekanlar bu aşamada belirlenir. İkinci aşamada, programda kullanılabilecek bütün belgelere, işitsel ve görsel kayıtlara ulaşmak, konuyu derinlemesine incelemek için araştırma yapılır. Kaynaklara ulaşılır, uzmanlarla ya da tanıklarla görüşülür, mekanlar incelenir. Son olarak, çekimler sırasında gerek duyulursa yeni kaynaklara yönelik bir araştırma yapılabilir.

Bir televizyon programcısının bir uzmanla birlikte çalışırken dikkat etmesi gereken konular nelerdir?

Uzmanla çalışırken iki noktaya dikkat edilmelidir. Öncelikle, uzmanın güvenilir olması gerekir. Başka deyişle, konuyu herhangi bir akademisyene değil ele alınan konuda uzmanlaşmış olan akademisyene sormak gerekir. Uzmanın çalışmaları ve uzman kimliği ile ilgili bir kuşku, şaibe bulunmamalıdır. İkinci konu, uzmanlar bilgi birikimleri nedeniyle programcıyı kolaylıkla yönlendirebilirler. Televizyon programcısı kendisini bir anda uzmanın görüşlerini aktaran bir araç konumunda bulabilir. Programcı, buna izin vermemeli, uzmanı kendi görüşlerini ve bakış açısını oluşturmasına olanak verecek bir mesafede tutmalı, onun yönlendirici değil yardım edici ve kolaylaştırıcı işlevi görmesine çalışmalıdır

Taslak hazırlamanın ilk aşamasında yapılması gereken şeyler nelerdir?

Taslak hazırlamanın ilk aşaması, programda yer alması istenen düşüncelerin dökümünü yapmaktır. Her bir düşünce yazılır ve bir liste oluşturulur. Daha sonra bu listedeki en önemli düşünceler seçilir. Programın temelini oluşturacak bu düşünceler, ana başlıklar olarak belirlenir.

Yirmi dakikalık bir televizyon programında en fazla kaç ana başlık kullanılabilir?

Yirmi dakikalık bir televizyon programında en fazla 2 ya da 3 ana başlık kullanılabilir.

Bir televizyon programının senaryosu nasıl ortaya çıkar?

Araştırma ve taslak hazırlama aşamaları programcının eline pek çok veri sunmuştur. Bu verilerin televizyon diline uygun biçimde bir program haline getirilmesi gerekir. Bu aşamada program için gereken görsel malzeme belirlenir. Nerelerde, kimlerle çekim yapılacağına, kaydedilecek röportajlara ve belgelere karar verilir. Ana ve alt başlıklar halinde sıralanmış düşüncelerin programda hangi sırayla yer alacağı ve bunları aktarmak için hangi görsel malzemeden yararlanılacağı tasarlanır. Bütün bu kararların yazılı hale getirilmesi programın senaryosunu ortaya çıkarır.

Senaryo yazılırken konunun belirli bir düşünce sırayla anlatılmasına ilişkin düzenleme için kullanılabilecek yaklaşımlar nelerdir?

• Özelden genele yaklaşımı
• Genelden özele yaklaşımı
• Neden-sonuç yaklaşımı
• Zamandizinsel yaklaşım
• Kategori yaklaşımı
• Sorun-çözüm yaklaşımı
• Sav-karşıt sav yaklaşımı

Haber programlarının amaçları nelerdir?

Haber programlarının amacı izleyiciyi dünyada ve toplumda ortaya çıkan olaylardan, gelişmelerden, toplumu ilgilendirecek, haber değeri taşıyan her tür olaydan haberdar etmektir. Haber programlarının gerekçesi, insanların yakın ve uzak çevrelerinde olan biteni, yönetimlerin aldıkları kararları, yaşam biçimleri ve sorunlarıyla ilgili gelişmeleri bilme ihtiyacı duymalarıdır.

Çocuk programı hazırlanırken amacın belirlenmesinde dikkate alınması gereken iki önemli nokta hangileridir?

Programın amacı belirlenirken unutulmaması gereken iki önemli nokta var: Birincisi, çocukların dikkatlerini yoğunlaştırma 101 sürelerinin kısalığıdır. İlgileri hızlı dağılabilir. Bu nedenle hem programın süresi kısa tutulur hem de program tasarımı eğlendirerek eğitme üzerine kurulur. İkincisi, hedef kitle olarak belirlenen yaş grubundaki çocukların bilgi, beceri, soyut ve somut kavramları algılama düzeyleridir.

Bilgi kazandırmaya yönelik yarışma programlarında sunucunun yaratacağı izlenim nasıl olmalıdır?

Bilgi kazandırmaya yönelik yarışma programlarında da sunucunun yaratacağı izlenim, yarışmacılara saygı gösteren, güvenilir bir izlenim olmalıdır

"Edutainment" kavramı neyi ifade eder?

Günümüzde pek çok yayın kuruluşu izleyicinin ilgisini çekecek, hem eğlendiren hem de öğreten programlar biçiminde tasarlanmış programları yayınlamayı tercih etmektedir. Bu eğilim, “edutainment” denilen bir kavramın ortaya çıkmasına neden olmuştur. İngilizce education (eğitim) ve entertainment (eğlence) sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulan bu kavram eğlenceli eğitimin yaygınlaştığını ortaya koymaktadır.

Başlıca televizyon programı türleri nelerdir?

Haber programları, spor programları, çocuk programları, kültür programları, eğitim programları ve eğlence programları başlıca türlerdir.

Sav - Karşıt Sav yaklaşımı hangi durumlarda tercih edilebilir?

Yaygınlaşmış ve üzerinde uzlaşılmış temel bir görüş olmadığında bu tür bir yaklaşımla konuyu anlatmak aydınlatıcı olmaktadır. Programda, konuyla ilgili savlara ve bunlara karşı ileri sürülen savlara belirli bir sıralama içinde yer verilir. Böylece, izleyicinin bu görüşleri kendi bakış çerçevesinde tartışması sağlanır. Önemli siyasi kararlarla, yasa tasarılarına ilişkin çalışmalarla, özellikle toplumun genelini ilgilendiren gelişmelerle ilgili programlarda bu tür bir yaklaşım yararlı olmaktadır.

Bir televizyon programın ne tür bir yaklaşımla tasarlanacağını belirleyen etmenler nelerdir?

Programın ne tür bir yaklaşımla tasarlanacağı, konuya, amaca, hedef kitleye ve programın süresine bağlıdır