Tedarik Zinciri Yönetimi Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Tedarik Zincirinde Satın Alma Ve Örgütsel İlişkiler

1. Soru

Tedarik kavramını satın alma işlevine göre farklı kılan özellik nedir?

Cevap

Satın alma ve tedarik sözcükleri, genel olarak aynı anlamda kullanılmaktadır. Ancak tedarik kavramının satın alma kavramına göre daha geniş bir anlamı olduğunu altını çizerek söyleyebiliriz ve her durumda tedarik kavramın malların, üretim ya da satış için gerekli girdilerin ve hizmetlerin edinimini (kazanımı- elde edilmesi) kapsadığını söyleyebiliriz. Başka bir deyişle bu kavram, malların, girdilerin ve hizmetlerin para karşılığı değişiminden farklı bir amaçla elde edilmesini ifade etmektedir. Satın alma kavramı “üretimde kullanılmak ya da yeniden satmak üzere bir işletme tarafından satın alınan, kiralanan ya da bir diğer yasal yollarla gereksinim duyulan donanım, malzeme, parça tedariki ile hizmet elde etme sorumluluğunu kapsayan bir işlev” şeklinde tanımlanmaktadır.


2. Soru

Satın alma işlemini önemli bir konuma getiren nedenler nelerdir?

Cevap

Satın alma, maliyetler içinde önemli bir boyuta eriştiğinde kritik bir rol oynar. Satın alma işlemini maliyetler dışında önemli bir konuma getiren diğer nedenleri de aşağıdaki gibi sıralamamız mümkündür:

  • Kısa dönemli fiyat dalgalanmaları,

  • Moda ve yeniliklerin yarattığı belirsizliklerin nitelikli kararlar almayı gerektirmesi ve

  • Nihai ürünler pazarında yüksek ölçüde rekabetin bulunması hali.

Burada saydıklarımız yanında satın alma işleminin daha az öneme sahip olduğu durumları da şöyle sıralayabiliriz:

  • Tüm alımların maliyetinin toplam maliyetlerin yalnızca küçük bir bölümünü kapsaması,

  • Fiyatların göreceli olarak kararlı seyrettiği durumlar ve

  • Yenilikler ve moda içeriğinin düşük düzeyde seyretmesi.


3. Soru

Satın almanın altı doğrusu nelerdir?

Cevap

Satın alma işlemlerine ilişkin faaliyetler, aşağıda sıralayacağımız konuları yerine getirmek üzere yapılan alım kararlarını kapsamaktadır:

  • Doğru ürünler (beklenen mallar/hizmetler)

  • Doğru yer (istenilen yerde)

  • Doğru Zaman (istenilen zamanda)

  • Doğru fiyat (beklenen fiyatta)

  • Doğru kalite (istenen kalitede)

  • Doğru miktar (istenen kalitede)


4. Soru

Hangi ürün/hizmetler doğru olarak kabul edilir?

Cevap

Müşterilerin beklenti ve ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayan ve güvenilir niteliklere sahip ürün/hizmetler doğru olarak kabul edilir.


5. Soru

Doğrudan mağazaya teslimin perakendeci için en önemli avantajı nedir?

Cevap

Doğrudan mağazaya teslimin perakendeci için en önemli avantajı iki kez elleçleme faaliyetinden kurtulma ve bu yolla da ek taşıma ve depolama maliyetlerinden tasarruf demektir. Ancak mallar öncelikle bir depoya gitmek zorundaysa, mağazası için stok bulundurmak durumunda olan perakendecinin bu malların kayıtlarını tutma, depodaki hareketlerini sağlama ve daha sonra tekrar taşınmaya ilişkin maliyetleri üstlenmesi gerekebilir.


6. Soru

Tedarik zinciri operasyonları, zincirdeki üyelerin beklentileri ile eşzamanlı duruma getirildiğinde işletme bakımından ne tür faydaları olur?

Cevap

Tedarik zinciri operasyonları, zincirdeki üyelerin beklentileri ile eşzamanlı duruma getirilmişse, stoklar, üretim dönemleri içinde satın alınır, nakit çıkışları daha sonraya bırakılır ve satışlardan elde edilen nakit girişleri ile iyi bir uyum sağlanarak işletmenin stok tutma yüzünden katlanacağı maliyetlerde azalma sağlanmış olur. Böylece işletme daha az işletme sermayesi kullanmış olur.


7. Soru

Doğru fiyatı satın alma kararlarında önemli bir faktör haline getiren nedir?

Cevap

Alıcının katlanacağı maliyetler ve sonuçta elde edeceği kârlılık üzerinde, alımda doğru yerin bulunması ve bu sayede ürünlerin doğru fiyattan elde edilmesi önemli bir etki yaratır. Satın alma görevlilerinin ürünü doğru fiyatla elde edilmesini sağlamada iyi bir müzakere süreci becerisine sahip olmaları gerekmektedir. Başka bir deyişle satın alma sürecinin müzakere aşamasına ilişkin beceri satın alma sorumluları için bir ön koşuldur. Satın alma sürecindeki müzakereler, teslim günü, imalat zamanı, kalite, miktar ve indirimler gibi çok sayıdaki önemli alım değişkeninden oluşmaktadır. Ancak, fiyat her zaman diğer değişkenlere göre önemli bir faktördür ve satın alma görevlileri fiyat ve diğer faktörler arasındaki kıyaslamalarda değişimi gerçekleştirirken çok dikkatli olmak zorundadırlar.


8. Soru

Satın almanın altı doğrusundan "doğru kaliye" kavramını açıklayınız.

Cevap

Müşteri ya beklediği kaliteyi açıklıkla belirtir ya da tedarikçinin bu tür bir yaklaşımla hareket edeceğini bekler. Müşteri için kalite göstergesini kapsayan bir diğer durum da, satın aldığı ürünün iadesi ya da yeniden sipariş vermesiyle ilgilidir. Kalite konusunda müşteri beklentilerinin karşılanması bir zorunluluktur ancak, tedarikçiler beklenenin altında –ya da üstünde- kalite belirtmemelidir, çünkü her iki durumda da gereksiz maliyetlerle karşılaşma olasılığı doğabilir.


9. Soru

Satın almada alıcıları ilgilendiren üç doğru nelerdir?

Cevap

Alıcıları ilgilendiren üç doğru: itibar, duyarlılık ve güvenirliktir.

Marka, ürün ya da firma itibarını kapsayan bu kavram alıcılar için çok daha fazlasını ifade eder. Örneğin, itibar tedarikçiyle ilgili söylentiler, performans, reklam ya da deneyimlerden ortaya çıkabilir.

Duyarlılık, tarafların yükümlülüklerini belirtilen tarih sınırları içinde yerine getirmelerinin gerekliliği ve önemini ifade etmektedir.

Güvenilirlik, satın alınan ürünlerin istenilen tarihte eksiksiz olarak ulaştığından emin olma durumunu ifade etmektedir ve tedarikçiyi değerlendiren önemli bir ölçüttür.


10. Soru

Satın almada enformasyona ilişkin gereksinim duyulan unsurlar hangi konuları kapsamaktadır?

Cevap

Enformasyon satın alma yöneticileri için en önemli kaynaklardan biridir. Enformasyona ilişkin gereksinim duyulan unsurlar aşağıda belirtilen konuları kapsamaktadır:

  • Fiyat

  • Nitelik

  • Teknik özellikler

  • İşe ilişkin koşullar (tedarikçinin koşulları, ödeme şartları, teslim, satış sonrası destek, mülkiyet devri, sigorta vb.)


11. Soru

Satın alma faaliyetleri nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Satın alma faaliyetlerini aşağıda sıralayabileceğimiz biçimde sınıflandırılabiliriz:

  • Belirli bir amaç için hazırlanmış/önceden tasarlanmış ya da bir kereye mahsus satın alma,

  • Satın alınan kalemlerin rutin/düzenli tedariki (Örneğin, stok tutma birimlerinde otomatik tamamlamalar, ikmaller...),

  • Sözleşmeye dayalı satın alma (Belirli bir amaç ya da belirli bir özellik için kaynaktan ya da önceden belirlenmiş tedarikçilerden ürün alımı) ve

  • Katalogdan satın alma (tedarikçi kataloglarından önceden belirlenmiş ürün alımları)


12. Soru

Tedarik zincirindeki ilişkilerin süreklilik açısından türlerini belirtiniz.

Cevap

Tedarik zincirinde ilişkilerin süreklilik açısından birbirinden farklı altı türü bulunmaktadır. Bunları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz (Cooper ve Gardner 1993):

  • Tarafların bağımsız ve eşit koşullardaki ilişkileri

  • Birinin diğeri üzerinde hâkimiyeti olmayan ilişkiler

  • Ulusal müşterilerle ilişkiler

  • Stratejik işbirlikleri

  • Ortak girişimler

  • Dikey bütünleşme

     

13. Soru

Geleneksel tedarik zincirlerine ilişkin özellikler nelerdir?

Cevap

Geleneksel tedarik zincirlerine ilişkin özellikleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

  • Müşteriler ve tedarikçiler arasında kazan-kaybet türünde anlaşmalara dayanan taraf ilişkileri
  • Fayda ve risklerin paylaşımına çok az özen gösterme
  • Kısa döneme odaklanma, karşılıklı uzun dönemli başarılara yönelik çok az ilgi duyma
  • Önceliğin maliyet ve teslimat üzerinde olması, katma değer yaratımına yönelik çok az ilgi duyma
  • Sınırlı iletişim
  • Asıl imalatçılarla tedarikçiler arasında çok az etkileşim

14. Soru

Gelişmiş bir müşteri-tedarikçi ilişkisi ne ifade etmektedir?

Cevap

Gelişmiş bir müşteri- tedarikçi ilişkisinin kilit unsuru, herkesin beklentilere göre hareket ettiğini ve belirtilen amaçlara karşıladığının garanti edilmesine yardımcı olan bir amaç performans ölçüm sisteminin oluşturulmasıdır. Buna ek olarak zincir içerisinde yer alan her kesim iletişimi ve birlikte sorun çözmeyi kolaylaştırmak amacı ile amaçları, beklentileri ve olası sorun kaynaklarını açık bir biçimde belirlemelidirler. Bu iletişimin sonucunda satın alıcı ve tedarikçi arasındaki güven büyümeye başlar ve bu da ileriye yönelik gelişmelere önderlik eder.


15. Soru

Tedarik zincirinde ortaklıklar ya da işbirliklerine ilişkin ilişkilerin bir kısmı ya da tamamında hangi özelliklerin bulunduğu gözlenir?

Cevap

Tedarik zincirinde ortaklıklar ya da işbirliklerine ilişkin ilişkilerin bir kısmı ya da tamamında aşağıdaki özelliklerin bulunduğu gözlenir.

  • Bilgi paylaşımı

  • Güven

  • Eşgüdümlü planlamaya dayalı anlaşmalar

  • Risklerin paylaşımı

  • Karşılıklı avantajların (çıkarların) varlığı

  • Bağımsızlığın tanınması

  • Bütünleşik süreçler

  • Kültür, beceri ve anlayış paylaşımı

  • İşlemlerde karşılıklı şeffaflık


16. Soru

Tedarik zincirinde stratejik işbirlikleri ve ortak girişimlerin aralarındaki farklılığı belirtiniz.

Cevap

Ortak girişimde her iki taraf yatırımını finansal olarak ortaya koyar ve anlaşma koşullarına göre bu girişimden elde edilen kazancı paylaşır. Çoğunlukla ortak girişim ana işlerden ayrı ve bağımsızdır. İşletme ortak girişim konusunu kapsayan belirlenmiş amaca dayalı olarak kurulur. Buna karşın, stratejik işbirlikleri ise, her zaman karşılıklı yatırımları içermeyebilir. Bu tür işbirliklerinde daha sık olarak, pazarları veya bazı tesisleri paylaşmak yerine taraflar bağımsız örgütler olarak rollerini oynarlar. Pek çok havayolu şirketinin stratejik işbirlikleri bulunmaktadır ve bu şirketler; bilet rezervasyonları, mühendislik bakım-desteği sağlama, uçuş rotaları oluşturma ve belirli bölgelere uçuşta işbirliği içindeki şirketlerden biriyle uçmak isteyen müşterilere rezervasyon desteği veren paylaşım tesisleri oluşturmuştur. Bu yöntemde işbirliği içindeki katılımcılar toplam ve bireysel pazar paylarındaki artışlardan yararlanmayı beklerler.


17. Soru

İşletme dışı iş ortaklarının tedarik zincirinde yaratabileceği avantajları belirtiniz.

Cevap

İşletme dışı iş ortaklarının sunabilecekleri üç olası avantaj söz konusudur:

  • Ölçek-İşletme dışı iş ortakları daha fazla kullanım oranına sahip geniş müşteri kitlesi ve düşük birim maliyet avantajına sahip olmaları nedeniyle hizmetleri daha ucuza sağlarlar. Ayrıca bu tarz işletmeler üretim miktarının herhangi bir imalat kapasitesi yatırımı yapılmadan hızlı bir biçimde arttırılmasında fayda sağlarlar.

  • Kapsam-Yeni pazar ve yeni coğrafyalara açılma isteğinde olan işletme için dış kaynaklardan yararlanma yeni bölgelere erişim olanağı sağlarlar

  • Teknolojik uzmanlık-Dış kaynaklardan yararlanma ile işletmenin içsel olarak geliştirmesi gereken ve önemli yatırım harcamaları gerektiren üretim ya da süreç teknolojilerinde uzmanlaşma elde eder.


18. Soru

Başarılı bir işbirliği yaratmada etkili faktörler nelerdir?

Cevap

Başarılı bir işbirliği yaratmada etkili faktörlerin Başarılı İşbirliği Yaratmada Sekiz Faktör tablosunda listelendiği görülmektedir (S:63, Tablo 3.6). Bu faktörler:

  • bireysel yetenek,
  • önem,
  • birbirine bağlı olma,
  • yatırım,
  • bilgi,
  • bütünleşme,
  • kurumsallaşma ve
  • güvenirliktir.

19. Soru

Tedarik zincirinde bütünleşmeyi tanımlayınız.

Cevap

Tedarik zincirinde bütünleşme, nihai ürünün üretilmesi, dağıtılması ve desteklenmesinde toplam başarım düzeyini optimize etmek için birlikte çalışan, müşteri ve tedarikçilerin oluşturduğu birlik olarak tanımlanabilir.


20. Soru

Tedarik zincirinde bütünleşmeyi arttıran faktörler nelerdir?

Cevap

Aşağıda sıralanan evrensel eğilimler ve güçler tedarik zincirindeki bütünleşmeyi arttıran faktörler olarak kabul edilir:

  • Artan maliyet rekabeti

  • Daha kısa ürün yaşam süresi

  • Daha hızlı ürün geliştirme süreci

  • Ürün sunumlarının küreselleşmesi

  • Daha yüksek kalite


21. Soru

Tedarik zinciri bütünleşmesinde karşılaşılan sorunlar nelerdir?

Cevap

Tedarik zinciri bütünleşmesinde karşılaşılan sorunlar şunlardır:

  • Talebin yanlış tahmin edilmesi

  • Değişken pazar ve talep modelleri

  • Bilgi paylaşımındaki isteksizlik

  • Büyük baskın müşteriler tarafından yapılan zorlamalar

  • Monopol haline gelmiş tedarikçilerin direnişi

  • Yönetim tarz ve yaklaşımları

  • Zayıf ve güvenilirliği düşük dağıtım performansı

  • Global/uzun mesafe tedarikçiler ve/veya pazarlar

  • Değişime karşı direniş

  • Bilgi/kaynak eksikliği


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi