Perakende Yönetimi Dersi 6. Ünite Özet

Finansın Kapsamı

Türkçe’ye İngilizceden geçmiş olan finans kelimesi para, fon, kaynak demektir. Finans kelimesinden türetilmiş olan finansman ise ihtiyaç duyulan paranın, fonun sağlanması, temin edilmesine karşılık gelmektedir. Finansal yönetim denildiğinde ise hem paranın sağlanması hem de sağlanan paranın en iyi şekilde kullanılması anlaşılmalıdır.

Kişisel Finans ve Yatırım

Finansal yatırım araçlarının işlem gördüğü piyasalara genel olarak finansal piyasalar denilmektedir. Finansal piyasalar;

• Para ve
• Sermaye piyasaları olmak üzere iki başlık altında incelenebilir.

Para piyasaları bir yıla kadar vadeye sahip finansal araçları işlem gördüğü piyasalar olarak nitelendirebilir. Bu piyasada bankalar, özel finans kurumları, sigorta şirketleri, factoring şirketleri gibi finansal kurumlar faaliyette bulunmaktadır.

Sermaye piyasaları denildiğinde ise, bir yıldan daha uzun süreli finansal işlemlerin yapıldığı piyasalar anlaşılmaktadır. Yatırım ve kalkınma bankaları, borsalar, yatırım ortaklıkları, portföy yönetim şirketleri, bireysel emeklilik şirketleri bu piyasada faaliyet gösteren kurumlardır.

İşletme Finansı

Finansal yönetim; finansal ya da finansal olmayan, özel ya da kamu, büyük ya da küçük, kâr amacı güden ya da gütmeyen tüm işletmelerde gereklidir. Finans yöneticileri, günlük finansal işlemler, planlama, müşterilere kredi tahsis etme gibi görevleri yönetirler.

Finans Yöneticisinin İşletme Organizasyonundaki Yeri

Büyük işletmelerde finans yöneticisi soyut bir kavram olarak düşünülmelidir. Bir işletmede yatırım ve finansal kararlar alan, bu kararlara etki ve katkıda bulunan herkes bir anlamda finans yöneticisidir. Bu nedenle büyük işletmelerde gerçekte birden fazla finans yöneticisi vardır. Üst düzey yöneticiler, yönetim kurulu üyeleri de gerçekte kilit finansal yöneticilerdir. Dolaylı bir şekilde de olsa pazarlamacılar, teknik elemanlar, planlamacılar hatta çalışanlar da finansal yönetimle ilgilenir. Küçük işletmelerde ise, finansal kararları, doğrudan işletme sahibi kendisi yürütür.

Finans Yöneticisinin Görevleri

İşletmelerin büyüklüğü, faaliyet bölgesi ve faaliyet alanına göre finans yöneticilerinin görevleri değişiklik gösterebilir.

Finans yöneticisinin görevleri özetlenecek olursa;

• İşletmenin ihtiyaç duyduğu fonları en uygun koşullarda sağlamak.
• Yatırım kararları almak.
• Finansal planlama ve bütçeler yapmak.
• Finansal analiz ve denetimi gerçekleştirmek.
• Başka işletmelerle birleşme, satın alma gibi özel durumlarda çözümler üretmektir.

Finansal Yönetimin Amacı

Finansal yönetimin amacı büyük ölçüde işletmenin amaçları ile paralellik arz etmelidir. Bunlar;

• Mal ve hizmet üreterek toplumun refahını artırmak,
• İşletmede istihdamı sürekli kılmak,
• İşletmenin sürekliliğini sağlamak,
• Üretimi ve satışları artırmak,
• İşletmenin pazar payını artırmak,
• İşletmenin büyümesini sağlamak ve
• İşletmenin kârını maksimum yapmaktır.

Kârın maksimum yapılması ile işletmenin piyasa değerini maksimum yapmak üç açıdan farklılık göstermektedir. Bu açılar;

• Zamanlama,
• Kârlılık ve
• Risktir.

Zamanlama

Zamanlama, büyük ölçüde paranın zaman değeri ile ilgilidir. Bugün elde edilecek 1 TL, her zaman gelecekte elde edilecek 1 TL’dan daha değerlidir. Bu nedenle kazanç miktarı kadar ne zaman elde edildiği de çok önemlidir.

Nakit Akışları

Hisse senedi yatırımlarından iki tür gelir sağlanabilir:

• Birincisi kâr payı almak,
• İkincisi hisse senedinin alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki olumlu farktan kazanç sağlamak.

İşletme daha fazla kâr elde ettiğinde, hisse başına düşen kâr da artmış olur. İşletme yönetimi kârı dağıtmayıp işletme içinde bırakarak, kârlı yatırımlarda bulunabilir. Bunun sonucu olarak işletmenin hisse senetlerinin fiyatı yükselir. Kârın tamamının dağıtılması durumunda ise, işletme büyüme, gelişme imkânı bulamayabilir. Bu durumda ise, hisse senetlerinin piyasa fiyatı düşük kalacaktır.

Risk

Risk ve getiri arasında doğru yönlü bir ilişki vardır. Risk arttıkça kâr beklentisi artarken, risk düştükçe kâr beklentisi de düşer. İşletme yönetimi kârı artırma pahasına çok riskli yatırımlarda bulunabilir. Ancak yatırımın başarısız olması durumunda, çok büyük zararlarla da karşılaşılabilir.

Finansal Tablolar

Ekonomik faaliyetlerin izlendiği finansal araçlara genel olarak finansal tablo denir. En çok bilinen ve kullanılan finansal tablolar ise;

• Gelir tablosu ve
• Bilançodur.

Gelir Tablosu

Gelir tablosu mağazanın belli bir dönemdeki finansal performansını özetleyen bir tablodur.

Gelir tablosu kalemleri kısaca şöyle açıklanabilir:

• Net satışlar: Brüt satışlar ile satışlardan indirimler arasındaki farkı ifade eder.
• Brüt kâr: Brüt kâr, perakende mağaza sektöründe çok önemli bir göstergedir. Faaliyet giderleri göz önüne alınmadığında, mağazanın satışlarını yaparken ne kadar kâr sağladığını gösterir.
  Brüt Kâr = Net Satışlar – Satışların Maliyeti
• Giderler: İşletme faaliyetlerinin aksamadan sürdürülebilmesi için birtakım giderlerin yapılması gerekmektedir. Bu giderleri;

1. Faaliyet giderleri ve
2. Faiz giderleri şeklinde ikiye ayırabiliriz.

• Net Kâr: Net kâr, mağazanın toplam performans ölçüsüdür.
  Net Kâr = Brüt Kâr – Toplam Giderler

Bilanço

Bilanço bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren finansal tablodur. Gelir tablosu, belli iki tarih aralığındaki faaliyet sonuçlarını gösterirken, bilanço belirli bir tarihteki varlık, kaynak durumunu göstermektedir.

Bilanço;

• Aktif (varlıklar) ve
• Pasif (kaynaklar) olmak üzere iki bölümden oluşur.

Her zaman aktiflerin pasiflere eşit olması gerekir.

Varlıklar;

• Dönen varlıklar ve
• Duran varlıklardan meydana gelir.

Kaynaklar ise;

• Yabancı kaynaklar ve
• Öz kaynaklardan meydana gelir.
  Varlıklar = Kaynaklar

Dönen Varlıklar: Hazır değerler ile bir yıl içinde nakde dönüştürülebilecek alacaklar, stoklar gibi varlıklardan oluşur.

Dönen Varlıklar = Hazır Değerler + Menkul Kıymetler + Alacaklar + Stoklar + Diğer Dönen Varlıklar

Hazır Değerler ve Menkul Kıymetler: Hazır değerler ve Menkul kıymetler nakit değerlerden ve her an nakde dönüşebilecek değerlerden oluşur.

Hazır Değerler = Kasa + Alınan çekler + Bankalar + Diğer Hazır Değerler

Menkul Kıymetler = Hisse senetleri + Hazine Bonosu ve Tahviller + Diğer Menkul Kıymetler

Alacaklar: Satışlarını kredili yapan mağazaların, müşterilerinden olan alacaklarını gösteren hesaptır. Bu dönen varlık kalemi, bazı perakende mağazalarda büyük olabilir.

Alacakların mağaza için getireceği olumsuzlukları hafifletmek için aşağıdaki yöntemlere başvurulur:

• Satışlar kredi kartıyla yapılabilir,
• Peşin satışlarda müşterilere büyük iskontolar yapılabilir,
• Peşin satışlar özendirilebilir,
• Kredili satışlar yakın denetime alınabilir.

Stoklar; perakende mağazalarında en önemli varlıklardır. Stok devir hızı stokların ne kadar etkin kullanıldığını değerlemede kullanılır ve aşağıdaki formüle göre hesaplanır.

Dönen Varlık Döngüsü: Nakit, stokların satın alınmasında kullanılır. Stoklar peşin ya da kredili satılır. Kredili satıldığında alacaklar artar. Alacaklar tahsil edildiğinde, nakde dönüşür. Nakit tekrar stokların satın alınmasında kullanılır.

Sabit Varlıklar; mağazada bir yıldan daha uzun süre kullanılan, eskiyen, amortismana ayrılan ve bir yıldan daha uzun sürede nakde dönüşen varlıklardır.

Sabit Varlıklar = Uzun Vadeli Alacaklar + Mali Duran Varlıklar + Maddi Duran Varlıklar + Maddi Olmayan Duran Varlıklar

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar: Mağazanın kaynakları arasında yer alan kısa vadeli yabancı kaynaklar bir yıl içinden ödenmesi gereken borçlardır. En önemli kısa vadeli yabancı kaynaklar;

• Satıcı kredileri,
• Banka kredileri ve
• Ertelenmiş yükümlülüklerdir.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar; mağazanın bir yıldan daha uzun sürede ödemek zorunda olduğu borçlardır. Aynı kısa vadeli yabancı kaynaklarda olduğu gibi;

• Satıcı kredileri,
• Banka kredileri ve
• Ertelenmiş yükümlülükler şeklinde olabilir.

Öz Kaynaklar; mağaza sahiplerinin yatırmış olduğu sermayedir. Öz kaynaklar yabancı kaynak niteliğinde değil, mağazanın kendi kaynağıdır.

Finansal Kaldıraç; işletme varlıklarının yüzde kaçının yabancı kaynaklardan finanse edildiğini gösterir. İşletmeye kredi verenler bu oranın düşük olmasını isterken, işletme sahipleri bu oranın belli bir düzeye kadar büyük olmasından yanadır. Gelişmiş ülkelerde bu oranın %50 olması istenirken, ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerde bu oran %70’lere kadar çıkmaktadır.

Stratejik Kâr Modeli

Stratejik kâr modeli bilanço ve gelir tablosundaki üç performans oranını (net kâr marjı, varlık devir hızı, finansal kaldıraç) birleştirmektedir. Bu üç performans orandan hareketle öz sermaye kârlılığına başka bir deyişle toplam performans ölçütüne ulaşılmaktadır.

Stratejik kâr modelinde varlık getirisi, perakendecinin varlıklara yaptığı yatırımdan ne kadar kâr sağladığını gösterirken, öz sermaye kârlılığı işletme sahibinin sermayeden elde ettiği getiriyi göstermektedir.

Faiz Hesaplaması

Basit Faiz

Belli bir miktar paranın tek bir dönem faizlendirmeye tabi tutulması basit faiz ile yapılır.

Basit faiz hesaplama formüllerinde kullanılan kısaltmaların anlamları aşağıdaki gibidir:

• P: Anapara, başlangıçta yatırılan tutar (bugünkü değer),
• I: Faiz tutarı,
• r: Faiz oranı,
• t: Süre,
• S: Faiz + Anapara, Dönem sonu baliğ (gelecek değer).

Faiz tutarının bulunması : I = P × r × t
Faiz oranının bulunması : r = I / P × t
Sürenin bulunması : t = I / P × r
Anaparanın bulunması : P = I / r × t
Baliğin bulunması : S = P (1 + r × t)
Basit iç iskonto : P = S / 1 + r × t
Basit dış iskonto : P = S (1 – r × t)

Bileşik Faiz

Basit faizde başlangıçta yatırılan bir miktar para sadece bir dönem faizlendirmeye tabi tutulurken, bileşik faizde birden fazla dönem faizlendirmeye tabi tutulmaktadır. Faizlendirme yapılırken, her dönemin faiz tutarı anaparaya ilave edilmekte, bir sonraki dönemde “anapara + faiz tutarı” yeniden faizlendirilmektedir.

Bileşik faiz formülünde kullanılan kısaltmaların anlamları aşağıdaki gibidir:

• P: Anapara, başlangıçta yatırılan tutar (bugünkü değer),
• I: Faiz tutarı,
• i: Faiz oranı,
• n: Dönem sayısı,
• m: Faizlendirme sayısı,
• J: Nominal faiz oranı,
• e: Efektif faiz,
• S: Faiz + Anapara, Dönem sonu baliğ (gelecek değer).

Faiz tutarının hesaplanması: S = P (1 + i) ⁿ

Anüiteler

Anüite, eşit zaman aralıklarıyla yapılan eşit ödemeler serisidir. Anüitelere örnek olarak haftalık ücret ödemeleri, aylık kira ödemeleri, 3 ayda bir ya da farklı aralıklarla yapılan temettü ve faiz ödemeleri verilebilir.