Sınıf Yönetimi Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sınıfın özelliklerinden çok boyutluluğu açıklayınız.

Farklı yaşama biçimlerine sahip öğrencilerin, bu yaşama biçimlerinin davranışlarını sınıfa taşımaları, sınıfın özelliklerinden biri olan çok boyutluluğu oluşturur.

Eş zamanlılığı örnek vererek açıklayınız.

Aynı zaman dilimi içinde sınıfta değişik olayların oluşması, sınıfın bir başka özelliği olan eş zamanlılığı oluşturur.  Bir öğrenci yaptığı hazırlığı arkadaşlarıyla paylaşırken, başka biri
çantasını karıştırabilir, diğer ikisi kendi aralarında konuşur, birisi, kendi hazırladıklarını gözden geçirir, öğretmen soru yönelteceği bir sonraki öğrencinin kim olacağını düşünür... Sınıfta çok gruplu veya bireysel çalışma yapıldığı zamanlarda bu olaylar çoğalır. Öğretmen bunları bilip eğitsel amaçlar yönünde değiştirmeye çalışmalıdır.

Sınıfın çabukluk-anındalık özelliğini açıklayınız.

Sınıf denen “grup”, kısa sürede, çok sayıda davranış üretir, bunlar anında yanıt ister. Bu, sınıfın çabukluk-anındalık özelliğidir. Beklenirse durum soğur, araya yeni olaylar girer, öncekilerin eğitsel amaçlara götürebilecek olan etkileri de kaybolur.

Sınıfın açıklık özelliğini açıklayınız.

Sınıftaki olayların herkesin gözü önünde oluşması, sınıfın açıklık özelliğini oluşturur. Sınıfın açıklık özelliği, sınıftaki olayların herkesin gözü önünde, birden çok öğrencinin, bazen herkesin tanıklığında olmasıdır. Gizlilik (saklılık) çok ender söz konusu olur. İlgisizlikler, başarı, başarısızlık, istenen ve istenmeyen davranışlar, sınıftakiler tarafından görülür. Bu ortam, öğretmenin, öğrencilere doğal, içten davranma alışkanlıkları kazandırabilmesi için idealdir

Sınıfın uzun sürelilik özelliğini açıklayınız.

Uzun sürelilik, sınıfın genel ve ortak özelliklerinden biridir. Sınıftakiler günün, ayın, yılın uzun bir diliminde birlikte olurlar. Sabır ve zaman isteyen bir
iş olan eğitim için bu yararlı bir özelliktir. Bu uzun birliktelikten yararlanarak,
öğretmen, “kalıcı izli davranış değişiklikleri” oluşturabilir: Benzer normlar, yönlendirici deneyimler oluşturup, bunların pekiştirilmesi için zamana gereksinim
duyulur. Sınıf bu özelliği taşır.

Sınıfta fiziksel ortamın değişkenleri nelerdir?

• Sayı
• Işık
• Isı
• Renk
• Gürültü
• Temizlik
• Görünüm (Estetik)

Sınıfta fiziksel ortamın etkilerini açıklayınız.

Öğrenme-öğretme ilişkileri üzerinde, ortam ve onun bir ögesi olan fiziksel özellikler ile bunların düzenlenmesi etkilidir. Her fiziksel özellik, eğitsel amaçlar için destek veya engel
oluşturabilir. Sıra, masa, dolap, aralıklar, öğrenci dizilimi gibi fiziksel engeller, sınıftakiler
arasında psikolojik engel de oluşturur, sınıf içi iletişim ve etkileşimi değiştirir. Fiziksel olanaklar ile ders süreci içinde bunlarda oluşacak değişmeler, sınıftakilerin davranışlarını da değiştirir.

Fiziksel ortam değişkenlerinden sayı değişkenini sınıf mevcudu açısından etkilerini açıklayınız.

Öğrenci sayısı, hedeflere göre farklılaşır. Sınıfın düzeyi de sayının belirleyicilerinden biridir. Öğrenciler, öğretmen yardımına ve ilgisine daha çok gereksinim
duyduğundan, ilk yıllarda öğrenci sayısı az tutulmalıdır. Sayı, öğretmen ve öğrencilerin, sürekli iletişim ve etkileşimini engellemeyecek miktarda olmalıdır. Sayı
çoğaldığında, öğrenciler, grupla ortak iletişim yerine, yanındakilerle iletişimi seçip “sınıf ” bütünlüğünden kopabilirler.

Sınıftaki fiziksel değişkenlerden sayı değişkenine göre ideal bir sınıfta öğrenci sayısı hangi aralıkta olmalıdır?

Öğrenci sayısının on beşle yirmi arasında olması durumunda sınıftaki öğrenci
sayısı normaldir denebilir.

Kalabalık olmayan sınıfların öğretmen ve eğitim açısından yararları nelerdir?

Kalabalık olmayan sınıflar, öğretmene kolaylıklar sağlama yoluyla, eğitsel kaliteyi artırma fırsatı verir. Bu sınıflarda, öğretmenin öğrenci başına ayıracağı zaman artar, plan yapmak ve uygulamak kolaylaşır, öğrencilerin tamamının yaparak, yineleyerek, pekiştirerek öğrenme olanağı çoğalır. Grup küçüldükçe, yönetimi de kolaylaşır, öğrenciler daha iyi tanınabilir, güdülenebilir, dikkat çoğalır, bozucu davranışlar azalır. Bunlar, öğretmenin isteğini, güdüsünü, doyumunu artırır. Öğretmenler de kalabalık sınıflardan düzenin ve eğitimin olumsuz etkilendiğini belirtmektedirler.

Fiziksel ortam değişkenlerinden ışık değişkeninin etkilerini açıklayınız.

Işık, görme yanında, psikolojik düzenimizi de etkiler. Işık, görme ve okuma rahatlığı sağlayacak düzeyde olmalıdır. Aksi durumda, gözü yorar, dikkati dağıtır,
sinirlilik ve edim düşüklüğü yaparak öğrenci ve öğretmenin işini güçleştirir. Işık
göze doğrudan gelmemeli, güneşe ve mevsimlere göre değişmelidir. Sınıftaki
ışıkların hepsi, tek düğme ile değil, birkaç düğme ile, ayrı ayrı yanabilir olmalıdır. Pencerelerin alanı, sınıfın doğal ışıkla aydınlanabilmesi için yeterli olmalıdır. Okul mimarisinde, fiziksel sınıf özelliklerine ilişkin rakamlar önerilmiştir,
bu öneriler, Milli Eğitim Bakanlığınca, bazı okullarda izlenmektedir. Sınıfta doğal
ışıktan yararlanmak için gerekenler yapılmalı, yapay ışıklar, zorunlu durumlarda
kullanılmalıdır.

Sınıf ortamında ideal ortam sıcaklığı kaç dereceler arasında olmalıdır?

Öğrencilerin, üşümeden, terlemeden oturabilecekleri, gevşemeden iş görebilecekleri, yaklaşık 18-20 derece ısının, sınıf için ideal olduğu söylenebilir.

Sınıf ortamında renklerin etkilerini açıklayınız.

Renkler, fiziksel ve davranışsal durumlarımızı etkiler. Farklı renklerde, kan basıncımız, nefes alıp verişimiz, kaslarımızın etkinliği farklılaşmaktadır. Açık mavi
renk gevşetici ve rahatlatıcı, koyu mavi uyarıcı, kırmızı kışkırtıcı, heyecan verici, gerilim yaratıcı, açık sarı ve portakal renkleri uyarıcı olabilmektedir. Sınıf içi
renkler için, dokuzuncu sınıfa kadar, sıcak renklerden sarı, pembe, şeftali rengi,
daha sonraki yıllar için mavi ve mavi-yeşil tonlar önerilmektedir. Elbette bir sınıftaki herşeyin renginin aynı olması düşünülmemelidir. Duvar ve eşyaların renkleri, onların farklılığını belirtecek şekilde, uyumlu tonlardan seçilmelidir.

Sınıftan ya da sınıf dışından gelen gürültü için öğretmen neler yapabilir?

Hazırlık ve ders işleme düzenini gözden geçirme yanında, öğretmenin birkaç saniye sessiz kalması, varlığını hissettiren bir söz ya da eylemde bulunması, dikkatsizlik nedeniyle
oluşan gürültülerde etkili olabilir. 

Öğrenme merkezleri oluşturulurken gerçekleştirilmesi gereken şeyler nelerdir?

Öğrenme merkezi oluşturulurken, amaçlar belirlenmeli, nelerin nasıl yapılacağı, hangi araçların bulunacağı, çalışmaların başarı göstergeleri, değerlendirme ve geliştirme yöntemleri ortaya konup, köşelerde yazılı olarak bulundurulmalıdır.

Sınıfın ana bölümlerinden ilgi köşelerini açıklayınız.

Öğrencilerin resim, yazı, karikatür, şiir vb. ilgileri için sınıfta duvar panoları,
halı kilim serilmiş, ilginç kitapları olan okuma köşeleri, tabureler veya halı ile
desteklenmiş tartışma köşeleri, masa üstünde deney araçları olan bir fen köşesi,
giyinme ve soyunma köşesi gibi her ilgi alanı için, küçük büyük, bağımsız ya da
ortak kullanılabilen ilgi köşelerine gereksinim vardır. Bu köşelerin araç-gereçleri,
dolaplarda kilitli olmamalıdır

Sınıfın yerleşim düzeni için oluşturulabilecek ana gruplar nelerdir?

Sınıf ortamındaki düzenler, dört ana grupta toplanabilir, elbette her grubun çeşitli kullanımları da olacaktır. Bunlar klasik düzen, tek grup düzeni, bireysel düzen ve çok grup düzeni olarak söylenebilir.

Bireysel düzeni açıklayarak etkilerini belirtiniz.

Bireysel düzen, kendi başına, kendi düzeyinde, derin düşünmeye, paket öğretime uygun bir düzendir. Bu durumda, öğrencilerin birbirinden haberleri en az olmalı, gerekmedikçe iletişim kurulmamalıdır. Böylece çalışanların birbirlerini rahatsız etmeleri önlenir. Öğrenci iletişim ve etkileşimini en az düzeyde tuttuğundan, bu düzen, bu özelliklere yönelik hedef davranışlar için uygun değildir.

Çok grup düzeninin avantajları nelerdir?

Çok grup düzeni, herkese katılım şansı ve sorumluluk verdiğinden, ilgiyi arttırır, iyi bir planlama ve gözetim gerektirir. Her grup için amaçlar, görev bölümü
belirlenmeli, kaynaklar sağlanmalı, çalışmalar grup ve öğretmence desteklenmelidir. Öğretmen, grupları sürekli izleyip denetlemeli, onlara yardımcı olmalıdır.
Gruplar, farklı hazır bulunuşluk düzeyinde, yetenekte, beceride, benzeşik olmayan yapıda oluşturulursa etkileşim, yararlanma, liderlik fırsatları artar, rekabet ve engelleme azalır.

Ders dönemi öncesinde, öğretmence, sınıf ortamının fiziksel düzenlenişi konusunda öneriler nelerdir?

Ders dönemi öncesinde, öğretmence, sınıf ortamının fiziksel düzenlenişi konusunda şunların yapılması önerilmektedir (Başar, a.g.e):
• Lavabo, tuvalet, duş ve oyun alanlarının temizlik ve bakımının sağlanması
• Sınıfın ısınma, aydınlanma, havalanma düzeneklerinin kullanıma hazır
hâle getirilmesi
• Sınıfın dışından gelecek gürültüye karşı önlem alınması
• Sınıf alanına uygun sayıda öğrenci veya öğrenci sayısına uygun sınıf seçilmesi
• Sınıf araçlarının sayı, kalite, kullanıma uygunluk açılarından hazırlanması
• Ders araç ve gereçlerinin belirlenip sağlanması
• Öğrenme ve ilgi merkezlerinin düzenlenmesi
• Oturma alanı dışında, gösteri, canlandırma gibi etkinlikler için boş alan
ayrılması
• Sınıfta, giriş çıkış, değişik etkinlik alanlarına geçiş için öğrenci akış düzeninin kurulması, yangın gibi olağan dışı durumlar için, çıkış düzeninin belirlenmesi
• Sınıf bölümlerinin ve oturma düzeninin geçici planlarının yapılması
• Öğrenci listesinin sağlanması, öğrencilerle ilgili kişisel bilgilerin edinilmesi
Bu işlere, okul türlerine göre eklemeler yapılabilir.