Eğitim Bilimine Giriş Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sosyoloji nedir?

Sosyoloji, insanlar arası ilişkileri inceleyen bilim dalı olarak tanımlanmaktadır. Ergün’ün (1994, s.39) belirttiği biçimde sosyolojik göre göre eğitim, yetişkinler tarafından gençler ve çocuklar için uygulanması gereken bir eylemdir.

Bu eylem, kültürel mirasın aktarılmasını içerir. Yine bu eylem, gençlere ve çocuklara yaşamlarını daha iyi sürdürebilecekleri ve topluma daha iyi uyum sağlayacakları düşünce, gelenek, görenek ve kuralları kazandırmayı sağlar.

Çağdaş toplumlarda eğitimin kaç tür işlevi bulunmaktadır?

Çağdaş toplumlarda eğitimin açık ve gizli olmak üzere iki tür işlevi vardır. Eğitim kurumunun açık işlevleri şöyle sıralanabilir: 

• Toplumun kültürel mirasını yeni kuşaklara aktarmak. 

• Mesleki bilgi ve beceriler kazandırarak bireylerin meslek sahibi olmalarını sağlamak. 

• Bireylere akılcı düşünme alışkanlığı kazandırarak onlara akılcı düşünmenin yollarını öğretmek. 

• Bireylerin doğal ve toplumsal çevreyi bilimsel ilkeler do¤rultusunda değerlendirmelerini olanaklı kılmak. 

• Bilimin gelişmesine katkıda bulunmak.

Eğitimin gizli işlevleri nelerdir?

Eğitim kurumlarının bireylere yeni ve daha üst düzey statü kazandırma, nüfus artışı ve kötü alışkanlıkların önlenmesinde bireylere yardımcı olma, uygun iş ve ş olanakları sağlama gibi gizli işlevleri de bulunmaktadır.

Sosyolojik olgu ne demektir?

Sosyoloji, “insan birlikteliği” gerçeği üzerine odaklanır ve toplumun her yerinde var olan sosyal etkileşimin örüntüleşmiş düzenliliklerini inceler. İnsan birlikteliğine katkıda bulunan ya da ondan çıkarılan her şey, sosyolojik bir olgudur.

Eğitim sosyolojisi nedir?

Eğitim sosyolojisi, sosyolojinin eğitim ile ilgili konu ve sorunlarını kendi yöntemlerine ve kendi görüş açısına göre ele alıp incelemesi sonucunda ortaya çıkmış bir bilim dalıdır.

Eğitim sosyolojisinin kurucusu kim olarak kabul edilmektedir?

Eğitim sosyolojisinin kurucusu olarak kabul edilen Emile Durkheim, “Eğitim ve Sosyoloji” adlı eserinde işlevsel bir görüş ortaya atmıştır. Durkheim’e göre sosyal kurumlar birer kalıp, birer nehir yatağıdır. Çocuklar burada biçimlenir ve buradan akıp giderler. Eğitim, çocukları ve gençleri sosyalleştirmektedir. 

Bir öğretmenin eğitim sosyolojisini bilmesinin önemi nelerdir?

Bir öğretmenin eğitim sosyolojisi bilmesini gerekli kılan nedenler aşağıdaki gibi sıralanabilir: 

• Öğretmenlerin öğrencilerin içinden geldikleri çevreyi bilmesi ve tanıması, öğrencileri ve onların davranışlarını daha iyi anlamasını sağlar.

 • Öğretmenlerin okulun sosyal işleyişini kavramasına yardım eder.

 • Öğretmen, sınıfta farklı etkinlikler düzenlemek üzere öğrenci özellikleri, grup davranışı, grup çalışması ile ilgili konularda bilgi sahibi olur. 

• Öğretmenlere ülkenin çağdaş eğitim sorunları ile ilgili bilgi sahibi olması ve bu sorunlara ilişkin çözüm geliştirmesi için yardımcı olur. 

• Ülkede uygulanacak eğitim politikalarının belirlenmesine yardım eder.

Eğitim sosyolojisinin temel özellikleri nelerdir?

Eğitim sosyolojisinin temel özellikleri ise şöyle özetlenebilir:

• Eğitim sosyolojisi, sosyal gelişme aracıdır.
• Eğitim sosyolojisi, eğitim amaçlarının sosyal boyutunun incelenmesinde bir araçtır.
• Eğitim sosyolojisi, sosyolojinin eğitimsel sorunlara uygulanmasıdır.
• Eğitim sosyolojisi, sosyalleşme sürecinin incelenmesidir.
• Eğitim sosyolojisi, eğitimcilerin eğitiminde yararlanılan bir bilim dalıdır.

Toplumsal denetim nedir?

Toplumsal denetim; toplumsal düzeni sağlamak ve toplumsal yaşamdaki ilişkileri yöneten normlardan sapmayı önlemek için toplumsal grup tarafından kullanılan sistemler bütünüdür.

Toplumsal denetim mekanizmaları nelerdir?

Toplumsal denetim mekanizmaları normlar, değerler, gelenekler, görenekler (örf ve adetler), yazılı kurallar ve yasalar olarak sıralanabilir.

Norm nedir?

Bir kültürdeki bireylere yol gösteren, toplumsal düzeni sağlayan; olumlu ve olumsuzu, doğru ve yanlışı gösteren kurallar, standartlar ve düşünceler norm olarak adlandırılmaktadır. Norm, yaptırımı olan kurallar sistemidir. 

Gelenek nedir?

İnsanların toplum yaşamında uymak zorunda oldukları davranış kalıplarıdır. 

Değerler nasıl ifade edilebilir?

Değerler; iyiyi ve kötüyü, güzeli ve çirkini, onurlu ve onursuzu, hoş olanı ve olmayanı tarif eder. Herkes iyi ve kötü olanı hissetmelidir. Sözü edilen değerler, gerekçelendirmeye gerek olmayan mutlak gerçeklerdir. Ancak değerler; toplumdan topluma, hatta aynı toplum içindeki alt gruplara ve sosyal sınıflara göre farklılaşabilir. Değerler, birçok belirli normun temeli olabilir; aynı zamanda bir norm, çeşitli değerlere dayanabilir.  

Toplumsal değişme nedir?

Toplumsal düzenin, bu düzeni sağlayan toplumsal ilişkilerin ve bu ilişkileri belirleyen toplumsal kurumların değişmesidir.

Toplumsal hareketlilik nedir?

Toplumdaki bireylerin toplumsal hiyerarşide bir statüden başka bir statüye geçmesidir.

Yatay toplumsal hareketlilik nedir?

Yatay toplumsal hareketlilik, aynı toplumsal düzeyde kalmak koşuluyla benzer bir grup ya da durumdan diğerine doğru ileri geri hareketi ifade eder. Başka bir deyişle aynı toplumsal tabaka içinde yer alanların benzer statüler arasındaki geçişleridir. Bir lise müdürünün bir şirkette insan kaynakları müdürü olması gibi aynı statüde bir meslekten başka bir mesleğe geçmek, yatay hareketliliktir.

Dikey toplumsal hareketlilik nedir?

Dikey toplumsal hareketlilik, bir toplumsal sınıftan diğerine geçmedir. Farklı düzeylerdeki statülerin tabakalar arasında gerçekleştirdiği hareketliliktir. Bu hareketlilikte birey, bulunduğu sınıftan yukarı çıkabileceği gibi aşağı sınıfa da düşebilir. Bir şirketteki memurun zamanla aynı kurumda müdür olması, bir öğretmenin profesör olması gibi.

Kültür nasıl tanımlanabilir?

Kültür, çeşitli biçimlerde tanımlanmaktadır. Taylor’a göre kültür “Toplumun bir üyesi olarak insanın elde ettiği bilgi, inanç, sanat, ahlâk, hukuk, yetenek ve alışkanlıkları kapsayan karmaşık bir bütün”dür.

Durkheim’e göre kültür, toplumsal olguların tümüdür; her yerde vardır ve üstündür. 

Marx kültürü, doğanın yarattıklarına karşılık insanoğlunun yarattığı her şey olarak tanımlamıştır. Başka bir deyişle yağmurdan korunmak için kullanılan şemsiye, yağmur sularının biriktirilip enerji kaynağı olarak kullanılan barajlar, yağmur yağmadığında çıkılan yağmur duaları kültür olarak değerlendirilebilir.

Ailenin toplum yaşamındaki görevleri nelerdir?

• Biyolojik görev: Neslin devamının sağlanması. 

• Ekonomik görev: Ekonomik anlamda bir iş bölümünün gerçekleşmesi. 

• Koruyuculuk: Maddi ve manevi zararlara karşı aile üyelerinin korunması. 

• Psikolojik görev: Aile içinde sevgi, saygı, dayanışma, hoşgörü ortamının gelişmesi. 

• Boş zamanlar› değerlendirme: Birlikte düzenlenen etkinliklerle aile üyelerinin boş zamanlarının etkili değerlendirilmesi. 

• Dinî Görev: Aile üyelerine dinî bilgiler verilmesi. 

• Statü sağlama: Aile üyelerinin sağladığı statünün ailenin tüm üyeleri tarafından paylaşılması. 

• Eğitim: Çocuğa yaşamla ilgili bilgiler verilmesi ve okulda edindiği bilgilerin tamamlanarak pekiştirilmesi.

Durkheim'a göre dinin toplumdaki görevleri nelerdir?

Durkheim dinin toplumdaki görevlerini aşağıdaki gibi sıralamıştır:

Din; 

• İnsanın belirli kurallara uyarak kendi özdenetimini sağlamasına yardımcı olur. 

• Bireyler arasında birleşme ve dayanışma sağlar. 

• Geleneklerin sürekliliğini sağlayarak toplumun mirasını korur ve bu mirası gelecek kuşaklara aktarır. 

• Bireyleri kaygılardan uzaklaştırarak güven sağlar ve onları mutlu eder.

Cumhuriyet Döneminde eğitimde dinden köklü bir biçimde ayrılma nasıl gerçekleşmiştir?

Eğitimin dinden köklü bir biçimde ayrılması ise 3 Mart 1924 yılında çıkarılan Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) Yasası ile gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde din eğitimi, örgün eğitim içinde yer almakta; dinle ilgili temel eğitim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersleri yoluyla verilmektedir. İmam Hatip Liseleri ve İlahiyat Fakülteleri de din eğitimi veren örgün eğitim kurumları olarak hizmet vermektedir. 

Ekonomi ve eğitim arasında nasıl bir ilişki vardır?

Ekonomik kalkınmanın gereksinim duyduğu teknisyenler, uzmanlar, bilim adamları, çeşitli meslekten insanlar eğitim aracılığıyla yetişmektedir.

Eğitim sisteminin kaç tür işlevi vardır?

Bir ülkenin eğitim sisteminin iki türlü politik işlevinden söz edilebilir: 

• Var olan politik sistemi koruma
• Politik önder yetiştirme