Olaylara Müdahale Esasları Dersi 5. Ünite Özet

Giriş

Özel güvenlik görevlileri, sorunlu alanların kontrol ve güvenliğinden sorunludur ve vatandaş ile açık ve kapalı alanda devamlı temas hâlinde bulunurlar. Görevini etkin ve sorunsuz şekilde sunması için toplumda sorunlu kişiler ve olaylar hakkında sağlam bilgiye sahip olması, olayları gözlem ve müdahale tekniklerini ve kayıt altına alınacak hususları ayrıntılı öğrenmesi gerekmektedir.

Özel Güvenlik Görevinde Sorunlu Alanlar ve Kişiler

Özel güvenlik görevlisinin başarısı, görev alanında bulunan kişi ve eşyalara zarar gelmesini önlemesine bağlıdır. Özel güvenlik görevlisinin fiziki imkânları ve ekipmanlarının yeterli olması, olayları önleme ve bastırma için gerekli, ancak yeterli olmamaktadır. Özel güvenlik görevlisinin, iyi bir gözlem ve potansiyel suçluları, olayları önceden tespit edebilme yeteneğine sahip olması gerekmektedir. Özel güvenlik görevinde sorunlu kişileri ve dikkat edilecek hususları aşağıdaki alt başlıklar altında incelemek mümkündür:

Toplumda Sorun Yaratabilecek Şüpheli Durumlar ve Dikkat Edilecek Hususlar

Özel güvenlik görevlilerinin görevlerini eksiksiz yerine getirmesinde, görev alanında bulunan şüpheli durumları önceden tespit edebilme yeteneğinin olması büyük önem taşımaktadır. Şüphelenme, genellikle aşağıdaki durumlar çerçevesinde gerçekleşmektedir.

• Dış görünüş
• Davranış
• Zaman ve mekân
• Bilgi

Organize Suçlular ve Davranış Özellikleri

Özel güvenlik elemanlarının görev bölgesi içerisinde kontrol noktaları, nokta hizmetleri ve devriye görevlerinde bulunan organize suçluların temel özelliklerini ve yaşam tarzlarını bilmesi, olayların gerçekleşmeden önlenmesi veya suçlunun tespiti açısından önem taşımaktadır. Organize suçluların genel davranış özellikleri şunlardır:

• Toplum içerisinde hitabeti, insanlarla ilişkileri iyidir, ancak bir süre sonra rol yaptığı anlaşılır.
• Toplum sorunlarına duyarsızdır ve sadece kendi menfaatini düşünür.
• Annesi ya da ebeveyn figürü tarafından fiziki ve/veya cinsel istismara uğramıştır.
• Suç işlemeden önce iş, para ya da kadın gibi sorunları olabilir ve silahlara düşkünlüğü vardır.
• Çevresinde kadınlara düşkün bir erkek imajı oluşturur, çok sayıda kadınla randevulaşmakla övünür.
• Sık seyahat eder, iyi araç kullanır, mağdurlarını arama sonucunda tespit eder.
• Tehdit edildiğinde bir süre sonra saldırgan tavırlar sergiler, tartışma kültürü yoktur, kin tutar ve öfkesini dışa vurur.
• Çok iyi rol yapar, hatalarından ders almaz ve aynı suçu defalarca işleyebilir.
• Mağdurla cinsel ilişkiye girmesi ve işkence yapması muhtemeldir.
• Genellikle pornografi koleksiyonu bulunur.
• Mağdurun elbise, mücevher gibi değerli eşyalarını alır ve fantezisinin devamı için hayatındaki başka bir kadına hediye verir.
• Gerçekleştirdiği olayların haber çıktılarını saklar, günlük haberleri takip eder.
• İşlediği suçlar hakkında sokak konuşmalarını öğrenmek için polisin ve özel güvenlik güçlerinin sıklıkla uğradığı mekânlarda bulunmaya çalışır.

Organize Olmayan Suçlular ve Davranış Özellikleri

Toplumda daha sık görünen organize olmayan suçluların temel özellikleri şu şekildedir:

• Mağdur kişi yanlış yer ve zamanda olay yerinde bulunan kişidir, genellikle suçlu ile aynı ırktandır.
• Genellikle 17-25 yaş arası izole hayat geçirirler, genellikle bu suçlu tipi erkektir ve bekârdır.
• Zekâ seviyesi ortalamanın altındadır ve anormal öğrenci olarak kabul edilmektedir.
• Sosyo ekonomik düzeyi orta sınıfın altındadır.
• Genellikle kendi aracı yoktur ya da hurda ve eski model bir araç kullanmaktadır.
• İkametgâhına yakın yerlerde suç işlemektedir.
• Hırsızlık, röntgencilik, teşhircilik gibi suçlardan sabıka kaydı olabilir.
• Toplumda ruhsal sorunları olan depresif bir kişilik olarak tanımlanırlar.

Organize olmayan suçluların genel davranış özellikleri ise şunlardır:

• Yalnız yaşar, yakın arkadaş çevresi yoktur, çekingen ve sessizdir.
• Maddi olarak yetersizdir, kötü bir imajı vardır.
• Tepkisini hemen göstermez, kızgınlık ve korkularını içine atar.
• Cinsel yönden yetersizdir ve hiç ilişkiye girmemiş olabilir.
• Cinsel ihtiyaçlarını tek başına yapılan aktiviteler ile tamamlama eğilimi içerisinde olur.
• İstenmeyen gebelik sonucu dünyaya gelmiş olabilir.
• Babasının sürekli işi olmayabilir ve küçüklüğünde aşırı disiplin içerisinde büyümüş olabilir.
• Medyayı takip etmez, kurnaz değildir.
• Suçu planlı işlemez.
• Genellikle saldırdığı kişi ile ilişkiye girme, cesede eziyet etme, ısırma davranışlarında bulunur.
• Olay yerine yakın mesafede yaşar ve cesedi gizlemeye çalışmaz.
• Suç işledikten sonra genellikle aşırı alkol alma ya da ilaç kullanma gibi önemli davranış
• değişiklikleri gösterir.
• Olay yerinden anı olması için herhangi bir eşya ya da elbise parçası alma eğilimi gösterir.

Şüpheli Araçlar ve Kontrolünde Dikkat Edilecek Hususlar

Şüphelilerin yakalanması ve suç delillerinin elde edilmesinde olağan dışı bir yapıya sahip araçların özel güvenlik elemanı tarafından tespiti önem arz etmektedir. Özel güvenlik elemanı görev alanını iyi tanımalı, koruduğu alanda bulunan araçlar hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Şüpheli araçların kontrolünde aşağıda ifade edilen hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:

• Arama esnasında özel güvenlik görevlisi öncelikle kendi can ve iş güvenliğini sağlamalı, sakin ve dikkatli olmalıdır.
• Özel güvenlik alanına giriş-çıkış yapan tüm araçlar kaydedilmelidir.
• Park yerleri gezilmeli ve çalıntı araç olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Aynı noktada uzun süre park eden araçlar ile her gün aynı yerde park eden araçlar kontrol edilmelidir.
• Terör faaliyetlerinde kullanılan araçlar genellikle çalıntı ve kayıp araç oldukları için, araç tescil bilgileri ve plakası kontrol edilmelidir.
• Araç kontrolleri esnasında kimlik kontrollerinin yapılmasına özen gösterilmelidir.
• Çalıntı araçlarda genellikle bir zorlama unsuru bulunduğundan araç camlarında kırık, kapılarda zorlama belirtisi olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Aşırı alçak lastikli araçların bomba yüklü olma ihtimali bulunduğu için yükleri kontrol edilmelidir.
• Araç içerisinde silah, suç aletleri, şüpheli kokuların varlığı kontrol edilmelidir.

Bina Kontrolünde Dikkat Edilecek Hususlar

Özel güvenlik görevlilerinin bina kontrollerinde dikkat edecekleri başlıca hususlar şunlardır:

• Terör saldırısı veya doğal afetlerde binanın boşaltılmasına yönelik tahliye prosedürü iyi öğrenilmeli ve kriz merkezi ile temasa geçilmelidir.
• Bina ile ilgisi olmayan kişiler gözlenmeli, mümkünse çevreden uzaklaştırılmalıdır.
• Binada çalışan temizlik işçileri ve mesai saatleri iyi incelenmeli, görevlilerin girebileceği ve giremeyeceği yerlere dikkat edilmelidir.
• Bina kontrolü öncesinde iç ve dış aydınlatmalar yeterli olmalıdır.
• Binalarda az kullanılan bölgelerde kişilerin saklanması ya da bomba benzeri sabotaj malzemelerini koyması kolay olacağı için bu alanlar daha sık kontrol edilmelidir.
• Kişi ve mal giriş çıkışlarında prosedüre uyulması sağlanmalıdır.
• Bina ve tesislerde belirlenen sigara içme yerleri dışında sigara içilmesine müsaade edilmemelidir.
• Dükkân veya binalardaki camlarda kırık veya çatlak olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Bina kapı ve pencerelerinde zorlama ve kırılmanın varlığı kontrol edilmelidir.
• Bina içerisinde yabancı şahısların tespiti hâlinde amirine ve kolluk kuvvetlerine bilgi vermeli, destek ekipler gelene kadar korunaklı bir mesafede gözlem yapmaya devam etmelidir.
• Yangın, deprem gibi tabiî afet durumlarında ve imdat istenmesi hâlinde görev alanındaki işyeri ve konutlara girilmelidir.
• Tatil günleri veya mesai saatleri dışında binada bulunan açık kapıyla ilgili olarak gerekli kişilere bilgi verilmelidir.

Devriye Hizmetinin Yerine Getirilmesinde Dikkat Edilecek Hususlar

Devriye görevinin temel amacı, görev alanı içindeki bölgeleri denetlemek, can ve mal kaybına yol açması muhtemel durumları tespit edip raporlamak, vatandaş çağrılarına yanıt vermek ve acil durumlara müdahalede bulunmak, genel emniyeti ve caydırıcılığı sağlamak ve işlenen suçların faillerinin takibi ve delillerin kolluk kuvvetlerine emniyet içerisinde ulaştırılmasını sağlamaktır. Devriye görevinin yerine getirilmesinin öncesi ve sonrasında özel güvenlik personelinin aşağıda belirtilen temel hususlara dikkat etmesi gerekmektedir:

• Devriyenin dış görünüşü ve üniforması temiz, ekipmanları eksiksiz olmalıdır.
• Görev esnasında karşılaşılacak sorunlara müdahale esasları ile görev ve sorumlulukların çerçevesini çok iyi bilmelidir.
• Görev bölgesini iyi tanımalı, bölgesindeki halk ile iletişimi güçlü olmalı, halkın güven ve desteğini kazanmalıdır.
• Devriye sırasında bir noktada çok fazla durulmamalı, vatandaşlar ile gereksiz konuşmalardan kaçınılmalıdır.  Motorlu araçla yapılan devriye görevinde araçtan sık sık inilerek güzergâh kontrol edilmeli ve etraf incelenmelidir.
• Her zaman aynı güzergâh dolaşılmamalıdır.
• Devriye görevinde mümkün olduğunca trafiğe karşı yürümeli, bina etrafında gezinen kişiler gözlemlenmelidir. Gerek duyulduğunda düdük, telefon, telsiz ve silah atışı ile ihbar yapılmalıdır.
• Gerektiği hâllerde amire, kolluk kuvvetlerine, itfaiye ve sağlık kuruluşlarına haber verebilmelidir.

Nokta Hizmetinin Yerine Getirilmesinde Dikkat Edilecek Hususlar

Kritik bölgeleri, tesisleri veya tek bir kişiyi korumak amacıyla en az bir özel güvenlik görevlileri tarafından yerine getirilen nokta koruma hizmetinin sunumunda, aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir: • Nokta olarak belirlenecek yerin geniş bir sahayı görmesi ve özel güvenlik görevlisinin tam teçhizatlı olarak görevde bulunması gerekmektedir.

• Nokta hizmetinin sunulacağı alanda özel bir bölüm ayrılmadığı takdirde nokta nöbet personelinin yemek yememesi, çay ve kahve içmemesi gerekmektedir.
• Koruma ve güvenlik şefinin bilgisi olmadan görev yerinden ayrılmamalı, koruduğu kişi veya bölgeyle ilgili ayrıntılı giriş-çıkış bilgilerine sahip olmalı, gözetleme ve dinleme yapmalıdır.
• Görev alanına kimsenin izinsiz girmemesine dikkat etmeli, şüpheli şahısları izlemelidir.
• Genel kolluk tarafından yakalanması yönünde bilgi gelen şahısları yakalayarak teslim etmelidir.
• Görev bölgesinde gelişen olaylar hakkında amirine bilgi vermelidir.

Kontrolsüz Bırakılan Alanların Oluşturduğu Tehlikeler

Terk edilmiş veya girişi kontrol altında olmayan boş binalar ile gözetim altında olmayan alanların kontrol altına alınması, bölgenin emniyet ve güvenliğinin tesisi açısından büyük önem taşımaktadır: Buna ilişkin sebepler aşağıda verilmiştir:

• Belirli saatlerden sonra boş kalan veya sürekli olarak terk edilmiş kalan mekan veya bölgeler, keyif verici madde kullananlar, kanun kaçakları ve suç işleme potansiyeline sahip bireyler için uygun bir ortam oluşturmaktadır.
• Ebeveynlerin gözlem yapamayacağı kadar büyük veya kalabalık olan oyun alanlarında çocuk kaçırma olayı veya açıkta bırakılan unsurların çalınmasına uygun bir ortam oluşturmaktadır.
• Terk edilmiş veya girişi kontrol altında olmayan boş binalar, suçluların saklanması ve/veya terör faaliyetlerinde kullanılması mümkün silah ve/veya mühimmatın saklanması için uygun ortam oluşturmaktadır.
• Aynı şekilde terk edilmiş veya girişi kontrol altında olmayan boş binalar gerekli bakım ve kontrolleri yapılmadığı için yıkılma ve yangın gibi fiziki tehlikeleri de barındırırlar.

Potansiyel Tehlike Taşıyan Unsurlar

Potansiyel tehlike oluşturan ve görev bölgesinde özel güvenlik görevlisinin dikkat etmesi gereken unsurlar şunlardır: Güvenlik tedbirleri alınmamış inşaatlar, güvenlik önlemi olmayan merdivenler, derinliği bilinmeyen veya görülemeyen su birikintileri, açıkta bırakılan yanıcı/patlayıcı maddeler, terk edilmiş araçlar, boş bırakılmış havuzlar ve kontrolsüz bırakılmış su kuyuları.

Hasar Görmüş veya Yetersiz Kamu Altyapılarının Oluşturduğu Tehlikeler

Hasar görmüş veya yetersiz kalmış kamu altyapıları, zamanında onarılmadığı veya gerekli iyileştirmelerin yapılmadığı durumlarda önemli tehlikeleri de beraberinde getirmektedir. Bu tarz durumlarla karşılaşıldığı zaman özel güvenlik personelinin yapması gerekenler aşağıdaki gibidir:

• Öncelikle tehlike oluşturan bölgeden diğer insanlar uzak tutulur. Gerekirse bölge güvenlik şeridi ile çevrelenir.
• Kopmuş elektrik teline temas etmiş birisi var ise yalıtkan bir cisim ile kişinin tel ile teması kesilir ve sağlık ekiplerine haber verilip ilk yardım esasları uygulanır.
• Yanıcı/patlayıcı ile radyoaktif madde sızıntılarında çevredeki insanlar bölgeden mümkün olduğunda hızlı bir şekilde uzaklaştırılır.
• Su borusu ve/veya kanalizasyon hasarları neticesinde çevredeki bina ve tesislerde su baskını riski oluşuyor ise söz konusu binaların ivedilikle boşaltılması sağlanır.
• Yangın merdivenleri ve acil çıkış kapılarının sürekli kontrolü sağlanmalıdır.

İşyeri ve Çevresinde Özel Güvenlik Görevlisinin Yapması Gerekenler

Özel güvenlik personeli görev yaptığı işyerinin fiziki mekânları ve sınırları hakkında yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Bu bağlamda;

• İşyerinin büyüklüğüne göre yeterli sayıda özel güvenlik görevlisi giriş ve çıkışları kontrol etmelidir.
• İşyeri içinde ve çevresinde ışıklandırmanın yeterli olduğundan emin olmalıdır.
• Varsa güvenlik kameralarının çalıştığından emin olmalıdır.
• Suç işleme potansiyeli olduğunda şüphelenilen bireyler uzak takipte izlenmeli ve gerekirse kanuni yetkiler dâhilinde işlem yapılmalıdır.

Özel Güvenlik Görevlileri ve İletişimin Önemi

Birden fazla özel güvenlik görevlisinin görev yaptığı yerlerde olası tehlikelerin bildirilmesi ve/veya destek istenmesi için iletişim konusu büyük önem taşımaktadır. Bu bakımdan özel kanal kullanan telsiz sistemleri, baskonuş özellikli telefonlar gibi iletişim ihtiyacını hızlı ve kesintisiz sağlayacak teknik ekipmanın varlığı nitelikli bir özel güvenlik hizmeti için olmazsa olmaz unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu amaçla kullanılan ekipmanlara ilişkin olarak aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekmektedir:

• Ekipmanlar sürekli açık tutulmalı ve kolaylıkla ulaşılabilir olmalıdır.
• Söz konusu cihazlar taşınabilir olduğundan bataryalarında yeterli doluluk olduğu sürekli kontrol edilmeli, azalma durumunda ya yeniden şarj edilmeli ya da batarya dolusu ile değiştirilmelidir.
• Bu ekipmanlar tercihen kulaklık ile kullanılmalıdır, zira söz konusu ekipmanları kullanırken ellerin serbest kalması faydalı olacaktır.
• Devriye görevi olan özel güvenlik hizmetlerinde önceden belirlenmiş aralıklarla merkez ve/veya diğer istasyonlar sürekli bilgilendirilmelidir.
• Söz konusu ekipmanlarla yapılan görüşmelerin belirli bir süre saklanması da sonradan tespit edilecek istenmeyen durumların analizinde önem taşıyabilir.
• Telsiz veya telefonla yapılan görüşmeler olası yanlış anlamaları engellemek için anlaşılır ve kısa konuşmalar şeklinde olmalıdır.
• Bu araçlar gereksiz yere kullanılmamalıdır.

Özel Güvenlik Görevlileri ve Caydırıcı Ekipmanlar

Çoğu zaman caydırıcı özelliğe sahip ekipmanların kullanılması özel güvenlik görevlilerinin işini kolaylaştıracak ve istenmeyen durumlarla karşılaşılmasını engelleyecektir. Bu bakımdan özel güvenlik görevlilerinin ve/veya kullandıkları araçların bu tarz ekipmanlarla donatılmış olması faydalı olacaktır.

Görev bölgesinde tepe lambası çalışır vaziyette dolaşan bir devriye aracı, görünür yerlere yerleştirilen güvenlik kameraları ve bina girişlerinde kullanılan X-ray cihazları ve detektörler, söz konusu ortamların kontrol altında olduğu izlenimini vererek suç işleme potansiyeli olanlar açısından caydırıcı olabilmektedir. Tüm bu caydırıcı ekipmanların doğru ve zamanında kullanılması da çok önemlidir.

Özel Güvenlik Görevlileri ve Kayıt Tutma

Karşılaşılan olaylar hakkında analiz yapma ve kayıt tutması bakımından özel güvenlik görevlisinin gözlem yeteneğinin gelişmiş olması oldukça önemlidir. Bu gözlem yeteneği sayesinde suç işleme potansiyeli olan birisini tespit etmek veya olası bir saldırıyı önlemek mümkün olabilmektedir. Olağan dışı olaylar yazılı kayıt hâline getirilmeli ve ileride karşılaşılabilecek olası durumlarla ilgili olarak bir bilgi havuzu oluşturmalıdır. Özel güvenlik görevlilerinin devriye ve/veya görev saatleri kayıt altında saklanmalıdır. Bu, sonradan tespit edilecek olayların çözümlenmesinde yararlı olacaktır. Aynı şekilde güvenlik kamerası kayıtları da belirli bir süre saklanmalı ve gerektiğinde yeniden izlenebilmelidir. Bunun dışında korunan yerin özelliğine göre ziyaretçilerle ilgili de kayıt tutmak faydalı olabilir. Bazı durumlarda ziyaretçinin ziyareti süresince kimliğini almak da etkili bir yöntemdir.

Tesisin büyüklüğü ve özelliği göz önünde bulundurularak ziyaretçilere sadece gidecekleri alanın kapısını açmaya yetkili manyetik kartlar verilmesi de kayıt tutma açısından sık kullanılan bir yöntemdir. Benzer şekilde çoğu zaman çalışan personel için de bu uygulama yapılabilmektedir. Özel güvenlik görevlisinin fiziki görev alanına giren yerlerde araç plakalarının da kayıt altında tutulması gerekebilir.