Muhasebe Denetimi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Denetimin planlaması aşamalarını açıklayınız.

Denetimin planlaması aşamasında dört temel adım bulunmaktadır. Bunlar;

1. Müşteri işletmeyi tanıma
2. Analitik incelemelerin yapılması
3. Önemlilik ve denetim riskinin ön belirlemesi
4. Denetim programının hazırlanması

biçiminde sıralanabilir.

İşletmeyi ve endüstriyi anlamak için odaklanması gereken temel alanlar nelerdir?

Aslında (S: 66, Şekil 4.1)’de belirtildiği gibi işletmeyi ve endüstriyi anlamak için gereken temel alanlar "Endüstri ve dış çevre, İşletme faaliyetleri ve süreçleri, Yönetim ve yönetişim anlayışı, Amaç ve stratejiler, Performans ölçümü" olarak belirlenmiştir. 

Analitik incelemelerin gerçekleştirilmesinden beklenen faydaların bazılarını açıklayınız.

Analitik incelemelerin gerçekleştirilmesinden beklenen faydaların bazıları: 

• İşletmenin yapısının daha iyi anlaşılması,
• İşletmede gerçekleşen olayların, faaliyetlerinin daha doğru analiz edilmesi,
• İşletme süreçlerinin daha iyi anlaşılması,
• İşletme risklerinin daha başarılı belirlemesi ve değerlemesi,
• Önemlilik ve denetim riski belirlemelerinin desteklenmesi,
• Denetim stratejisinin ve planının şekillenmesi için daha geniş kapsamlı bir bakış açısının sağlanması,
• Finansal ve finansal olmayan verinin analiz edilmesi,
• Ancak analizler ve karşılaştırmalar ile anlaşılabilecek sonuçların ve ilişkilerin ortaya çıkartılması,

biçiminde sıralanabilir.

Analitik incelemeler yapabilmek için kullanılan teknikler nelerdir?

Analitik incelemeleri yapabilmek için sıklıkla kullanılan teknikler; trend analizleri, oran analizleri, karşılaştırmalı tablolar analizi, dikey analiz ve ussallık analizleridir.

Planlama aşamasında strateji ve programının oluşturulmasının temel faydaları nelerdir?

Planlama aşamasında strateji ve programının oluşturulmasının temel faydaları:

• Denetimin sürecinin genel görünümün çizilmesini ve önemli alanlarının belirlenmesini sağlamak,
• Zaman kontrolünü sağlamak,
• Olası problemlerin zamanında belirlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olmak,
• Denetim sürecinin sistematik bir şekilde ilerlemesinde denetçiye yardımcı olmak,
• Uygun denetim ekibinin oluşturulmasına, iş bölümüne ve iş birliğine destek olmak,
• Denetim ekibinin sorumluluk alanlarının netleştirilmesini sağlamak,
• Denetimin gözden geçirilmesini kolaylaştırmak,
• Denetim sonrasında da kanıt niteliği taşımak,
• İstendiğinde sonraki denetim çalışmalarına destek olmak

olarak sıralanabilir.

Finansal tablolarda hata ya da hileden kaynaklanan yanlışlıklar söz konusu olabilir. Bu yanlışlıkların nedenleri neler olabilir?

Finansal tablolarda hata ya da hileden kaynaklanan yanlışlıklar:

• Finansal tabloların hazırlanma sürecindeki bazı bilgilerin elde edilmesindeki ya da işlenmesindeki bir hatadan,
• Bir tutara veya açıklamaya yer verilmemesinden,
• Yanlış bir muhasebe tahmininden,
• Uygun olmayan muhasebe politikalarının seçilmesi veya uygulanmasından,
• İlgili bilgilerin uygun olmayan bir şekilde sınıflandırılması veya bir araya getirilmesinden

kaynaklanmaktadır.

Denetimin planlanmasında, finansal tabloların tamamı için oluşturulan önemliliğe ilişkin ilk yargıya ne denir?

Denetimin planlanmasında, finansal tabloların tamamı için oluşturulan önemliliğe ilişkin ilk yargıya, planlanan önemlilik/önemlilik eşiği denir.

Planlanan önemlilik/önemlilik eşiği belirleme yöntemleri nelerdir?

Bu yöntemler; Basit yöntem, Aralık yöntemi, Karışık ya da ortalama yöntem ve Bazı formül yöntemleridir. 

Planlanan önemlilik/önemlilik eşiği hangi durumda değiştirilmelidir?

Denetçi işletmeyi daha iyi tanıdıkça, ya da kanıtlar elde edildikçe farklı bir düzeyin daha uygun olabileceği düşünüldüğünde planlanan önemlilik/önemlilik eşiği değiştirilmelidir.

“Kabul edilebilir yanlışlık düzeyi” ya da “performans önemliliği” olarak bilinen kavramı açıklayınız.

Denetimin yürütülmesinde, önemliliğin denetim alanlarına yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bir başka ifadeyle, benimsenen denetim yaklaşımına göre, denetim alanları -hesap kalanları, işlem sınıfları vb.- için önemlilik belirlemesi yapılması gerekecektir. Buna göre, denetim yordamlarının uygulanmasında, incelenen her denetim alanı için hangi tutarı aşan düzeyde yanlışlıklar varsa o alanın önemli yanlışlıklar içerdiği görüşüne varılacağı belirlenecektir. Bu kez bu düzey “kabul edilebilir yanlışlık düzeyi” ya da “performans önemliliği” olarak ifade edilecektir.

Denetçinin, yargısına dayalı olarak ilk önemlilik belirlemesini, işlem sınıfları ya da hesap kalanları dağıtırken göz önünde bulundurması gereken konular nelerdir?

Denetçinin, yargısına dayalı olarak ilk önemlilik belirlemesini, işlem sınıfları ya da hesap kalanları dağıtırken göz önünde bulundurması gereken konular: 

• Önemli yanlışlıklar bulunma olasılığı,
• Uygulanacak denetim yordamlarının maliyeti,
• Denetçinin deneyimleri, yargısı,
• İç kontrol zayıflıklarına ilişkin geçmişe dönük bilgiler,
• Önemli personellerin devir hızı,
• Mesleki yargı kullanımını gerektiren muhasebe olaylarının ve/veya belirsizliklerin varlığı

olarak sıralanabilir.

Kabul edilebilir yanlışlık düzeyi/ performans önemliliği belirlemesi için kullanılan çeşitli yaklaşımlar nelerdir?

Kabul edilebilir yanlışlık düzeyi/performans önemliliği belirlemesi için yargısal yaklaşım, oran yaklaşımı, düzeltme kayıtlarının sayısı ve formül yaklaşımı olmak üzere çeşitli yaklaşımlar bulunmaktadır.

Önemli yanlışlık riski kavramını açıklayınız.

Önemli yanlışlık riski, denetim öncesi finansal tabloların hile ya da hatadan kaynaklanan önemli yanlışlıklar içerme olasılığıdır. Önemli yanlışlık riski finansal tabloların bir bütün olarak ya da işlem sınıflarına ve hesap kalanlarına ilişkin yönetim beyanı düzeyinde yanlışlıklara duyarlılığından ya da işletmenin kontrol zayıflıklarından kaynaklanabilir.

Denetim riskinin bileşenleri nelerdir?

Denetim riskinin bileşenleri; doğal risk, kontrol riski ve bulma riskidir.

Doğal riski etkileyen başlıca faktörleri sıralayınız.

Doğal riski etkileyen pek çok faktör olabilir ve söz konusu faktörler ve etkileri işletmeden işletmeye değişebilir. Söz konusu faktörlerin başlıcaları;

• İşletmenin yapısı,
• Yönetimsel özellikler,
• Denetimin ilk denetim olması,
• Önceki denetimlerin sonuçları,
• Karmaşık ve olağan dışı işlemler,
• İlişkili taraflar,
• Hileli finansal raporlama ya da varlıkların kötüye kullanılması ile ilgili faktörler

olarak sıralanabilir.

Kontrol riski kavramını açıklayınız.

Kontrol riski, iç kontrol tarafından zamanında engellenemeyen ya da ortaya çıkartılamayan önemli bir yanlışlığın bulunması riskidir. 

Bulma riski neden kaynaklandığını açıklayınız.

Bulma riski denetçinin ilgili tüm evreni inceleyemeyecek olmasından –örnekleme yapmasından ya da denetim yordamları tercihindeki ya da uygulayışındaki başarısızlıklarından kaynaklanabilir.

Denetim riski matematiksel olarak nasıl hesaplanır? Açıklayınız.

Denetim riski; doğal risk, kontrol riski ve bulma riskinin çarpımıyla hesaplanır. Matematiksel eşitlik olarak

"Denetim riski = Doğal risk x Kontrol riski x Bulma riski"

yardımıyla gösterilir. Ayrıca denetim riski; önemli yanlışlık riski ve bulma riskinin çarpımıyla da bulunabilir. Önemli yanlışlık riski ise doğal risk ile kontrol riskinin çarpımına eşittir. Yine matematiksel olarak;

"Denetim riski = Önemli yanlışlık riski x Bulma riski"

eşitliği yardımıyla bulunur.

Bulma riski matematiksel olarak nasıl hesaplanır? Açıklayınız.

Bulma riski; denetim riskinin, doğal risk ile kontrol riskinin çarpımına oranıdır. Matematiksel eşitlik olarak

"Bulma Riski = Denetim Riski/(Doğal Risk x Kontrol Riski)"

biçiminde ifade edilir.

Denetçinin bir denetim alanının özelliklerini ve ilgili önemlilik belirlemesini değerlendirip yargısını kullanarak, o alan için kabul edilebilir denetim riskini %2 olarak belirlemiş olsun. Denetçi söz konusu denetim alanı için yaptığı incelemeler sonucu doğal riski %40, iç kontrole ilişkin testleri sonucu kontrol riskini ise %25 olarak belirlemiştir. Buna göre bulma riskini hesaplayıp sonucu yorumlayınız.

Bulma riski;

Bulma Riski = Denetim Riski/(Doğal Risk x Kontrol Riski)

eşitliğinden 

Bulma riski = 0,02 / (0,4 x 0,25) = 0,2 olarak hesaplanır. Bulma riskinin %20 olarak tespit edilmesinin anlamı, denetçinin söz konusu alanda görüşünü %98 güvenle açıklayabilmesi için denetim yordamlarını, önemli yanlışlıkları belirleyememe olasılığını %20 olacak şekilde tasarlaması gerektiğidir.