Şirketler Muhasebesi Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Büyüklüklerine göre işletmeler nelerdir?

• Mikro işletmeler

• Küçük işletmeler

• Orta işletmeler 

• Büyük işletmeler

• Uluslarası işletmeler

Mülkiyetine göre işletmeler nelerdir?

• Özel işletmeler

• Kamu işletmeler

• Karma işletmeler

• Yabancı işletmeler

Şirketlerin kuruluş amaçları nelerdir?

• Faaliyetlerinde sermayeye gelecek riski dağıtmak.

• Sermayenin güçlenmesi ve yaygınlaşmasını sağlamak.

• Ülke ekonomisini ve işgücünü arttırmaktır.

Adi şirketlerin özellikleri nelerdir?

• Kuruluşu belirli bir şekle tabi tutulmamıştır.

• Sözlü veya yazılı sözleşme ile kurulabilir. Sözleşmenin Noter veya Ticaret Siciline onaylatılması isteğe bağlıdır.

• Sözleşmede aksi belirlenmemişse:

• Sermaye tutarı farklı olsa da ortakların kar ve zarar payları eşittir.

• Kararlar ortakların oybirliği ile alınır.

• Şirketin yönetimi ortakların tümüne aittir.

• Şirketin borçlarından dolayı ortaklar birlikte sorumludurlar.

• Şirketin Ticaret Siciline tescil ve ilanı zorunlu değildir. 

• Adi şirket kuracak kişi tacir ise, bağlı bulunduğu bölgenin Ticaret Odasına fert olarak kayıt olmak durumundadır.

• Asgari bir sermaye öngörülmemiştir. Hangi ortağın ne kadar sermaye koyacağı konusu isteğe bağlıdır. Alacak sermaye olarak konulmuşsa, sermaye koyan ortak bu alacağı şirkete devretmiş ve ödenmesini taahhüt etmiş sayılır. Emeğin sermaye olarak konması halinde, bu ortak zarara iştirak ettirilmeyebilir, ancak kardan pay alır. Bu ortak sorumluluktan muaf olamaz.

• Ticaret unvanı kullanmak zorunda değildir.

• Sermaye olarak getirilen her şey üzerinde “iştirak halinde mülkiyet” söz konusudur. Her ortak belli bir oranda katılır ve kendi payı üzerinde tasarruf hakkı yoktur.

• Adi Şirket daha çok geçici ortaklıklarda kurulmalı, sürekli işlerle ilgili olarak bu yola gidilmemelidir.

Ticaret şirketleri nasıl sınıflandırılır? 

• Şahıs Şirketleri: Kollektif Şirketler,Komandit Şirketler

• Sermaye Şirketleri : Anonim Şirketler,Limited Şirketler,Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler

Ticaret şirketlerin özellikleri nelerdir?

• Bir ticaret ünvanına sahip olurlar.

• Sözleşmeleri yazılı olur.

• Tüzel kişileri vardır.

• İflasa tabidir.

• Ticaret siciline kayıt olurlar.

• Ticari defterleri tutarlar.

Kollektif şirketin özellikleri nelerdir?

• Ticaret unvanı taşıması şarttır.

• Ortak sayısı için belirlenen azami rakam yoktur. En az iki ortak tarafından kurulur. • Ortaklar gerçek kişilerdir.

• Asgari bir sermaye öngörülmemiştir.

• Şirketin borç ve taahhütlerinden dolayı birinci derecede şirket sorumludur. Ortaklar 2. derecede müteselsil ve sınırsız sorumludurlar.

• Ortaklardan her birinin ayrı ayrı ortaklığı yönetme hak ve sorumlulukları vardır. Ortakların çoğunluk kararı ile ortaklığın yönetimi, ortaklardan birine veya birkaçına ya da ortak olmayan bir kişiye verilebilir.

• Yapılacak karar toplantılarında tüm ortakların birer oy hakkı vardır ve bunu şahsen kullanırlar.

• Denetim hakkı ise bütün ortaklar için söz konusudur. Denetim yetkisinin devri mümkün değildir.

• Ortaklar şirket konusuna giren işleri veya buna benzer işleri kendileri veya başkaları hesabına yapamazlar ve aynı konuda çalışan başka bir şirkete de sınırsız sorumlu olarak giremezler (Rekabet yasağı).

Kollektif şirket sözleşmesine yazılması zorunlu kayıtlar nelerdir?

• Ortakların ad ve soyadlarıyla yerleşim yerleri ve vatandaşlıkları,

• Şirketin kollektif olduğu,

• Şirketin ticaret unvanı ve merkezi,

• Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu,

• Her ortağın sermaye olarak koymayı taahhüt ettiği para miktarı; para niteliğinde olmayan sermayenin değeri ve bu değerin ne suretle biçilmiş olduğu; sermaye olarak kişisel emek konulmuşsa bu emeğin niteliği, kapsamı ve değeri,

• Şirketi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları, bunların yalnız başına mı, yoksa birlikte mi imza koymaya yetkili oldukları,

Komandit şirketin özellikleri nelerdir?

• Biri komandite diğeri komanditer olmak üzere en az iki ortak tarafından kurulur.

• Komandite ortak gerçek kişi olmak zorundadır. Komanditer ortak tüzel kişi olabilir.

• Bir ticaret unvanı alır. Ticaret unvanında komandite ortaklardan en az birinin adı ve soyadı bulunur.

• Şahıs şirketidir.

• Kuruluşta, kollektif şirket kuruluş süreci uygulanır.

• Tüzel kişi olarak vergiye tabi değildir. Ortaklar vergiye tabidir. Ortaklar paylarına düşen kar ya da zararı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile vergi dairesine bildirirler.

Komandit şirket sözleşmesine yazılması zorunlu konular nelerdir?

• Komandite ve komanditer ortakların ad ve soyadları, ikametgâhları ve tabiiyetleri, • Şirketin komandit olduğu,

• Şirketin ticaret unvanı ve merkezi,

• Şirketin faaliyet konusu,

• Her ortağın (komandite ve komanditer) sermaye olarak koymayı taahhüt ettiği para miktarı, para mahiyetinde olmayan sermayenin değeri ve bu değerin ne suretle biçilmiş olduğu, eğer şahsi emek bahis konusu ise (komandite ortak için) bu emeğin kapsam ve şekli,

• Şirketi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları, bunların yalnız başına mı, yoksa birlikte mi imza koymaya yetkili oldukları.

Anonim şirketlerin özellikleri nelerdir?

• En az 50.000 tl sermaye ile kurulur (kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi 100.000 tl ’den aşağı olamaz).

• Ortakları gerçek ve tüzel kişilerden oluşabilir.

• Yasal olan her türlü ticari ve sınai faaliyette bulunabilirler.

• Tüzel kişiliğe sahiptir.

• Şirket sermayesi belirli paylara bölünmüştür. Bu payları, hisse senetleri temsil eder. • Şirket ve ortaklarının sorumluluğu sahip oldukları sermaye ile sınırlanmıştır. Yani sınırlı sorumluluk söz konusudur. 

• Ticaret Bakanlığınca yayımlanacak tebliğle, faaliyet alanları belirlenip, ilan edilecek anonim şirketler Ticaret Bakanlığının izni ile kurulur. Bu şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de aynı Bakanlığın iznine bağlıdır. Bakanlık incelemesi sadece kanunun emredici hükümlerine aykırılık bulunup bulunmadığı yönünden yapılabilir. Bunun dışında hukuki konumu, niteliği ve işletme konusu ne olursa olsun anonim şirketin kuruluşu ve esas sözleşme değişiklikleri herhangi bir makamın iznine bağlanamaz.

• Şirketin faaliyet konusu ve adı şirket sözleşmesinde açıkça belirtilir.

• Ortaklıktan ayrılmak kolaydır. Hisse senetlerinin devri ile ortaklıktan ayrılmak olanaklıdır.

• Şirketin faaliyet konusunun ticaret unvanında belirtilir.

• Şirketin kendisi kurumlar vergisi mükellefidir.

• Anonim şirketler hisse senedi ve tahvil çıkarabilirler.

• Bankacılık ve sigortacılık faaliyetlerinde bulunabilirler.

• Emek sermaye olarak konulamaz.

Anonim şirket kuruluşunun aşamaları nelerdir?

• Ana Sözleşme Hazırlanması

• Kuruluşla İlgili Diğer İşlemlerin Yapılması

• Ana Sözleşmenin Noter veya Ticaret Sicili Tasdiki

• Başvuru/İlgili Kuruluşlardaki Kayıt ve İşlemler Şekli

• Kurucular İmza Beyanı, Dilekçe

• Tescil ve İlanla İlgili İşlemler

• Kuruluşun Tamamlanması

Bankacılık ve sigortacılık dışında Limited şirketlerin faaliyet gösteremeyeceği alanlar nelerdir?

• Factoring Şirketi olamazlar.

• Menkul değerlerle ilgili aracılık faaliyetinde bulunamazlar

• Limited Şirketler Varlık Yönetim Şirketi olamazlar.

• Limited Şirketler, Finansal Kiralama Şirketi olamazlar.

• Limited Şirketler, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Şirketi olamazlar

Kooperatif nedir? Açıklayınız.

Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli işletmelere kooperatif denir.

Kooperatiflerin özellikleri nelerdir?

• Kooperatifler tüzel kişiliğe sahiptir.

• En az 7 kişi ile kurulur.

• Kooperatifler belirli ekonomik çıkarları karşılamak amacıyla kurulur.

• İhtiyaçlar karşılık yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle karşılanır.

• Ortak sayısı değişkendir.

• Gerçek ve tüzel kişiler kurabilir.

• Sermayesi değişkendir.

• Sözleşme ile kurulur.

• Her ortağın bir oy hakkı vardır.

• Ortaklık payı en az 1 tl’dir.

• Bir ortak en az 1 pay en fazla 5.000 pay sahibi olabilir.

• Ortağın ölümü ile ortaklık sıfatı sona erer. Ancak ana sözleşmede gösterilen şartlarla mirasçıların ortak olarak kalması sağlanabilir.

• Her ortak kooperatiften ayrılabilir.

Türk Ticaret Kanununa göre tutulmak zorunda olunan ticari defterler nelerdir?

• Yevmiye Defteri,

• Defter-i Kebir,

• Envanter Defteri,

• Pay defteri,

• Yönetim Kurulu Karar Defteri (A.Ş.ler),

• Müdürler Kurulu Karar Defteri (Ltd. Şti.ler),

• Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defter

Envanter defteri nedir? Açıklayınız.

Envanter defteri; ticari işletmenin açılışında ve açılıştan sonra her hesap döneminin sonunda taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile borçların değerlerinin teker teker kaydedildiği ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı defterdir.

Şirketlerin faaliyetlerini sona erdirilmesindeki dağılma nedir? Açıklayınız.

Dağılma, bir şirketin elde olmayan nedenlerle faaliyetlerine son verilmedir. Şirket sözleşmesinde ya da yasada öngörülen bir nedenin gerçekleşmesi sonucu şirket faaliyetlerinin kendiliğinden sona ermesidir. Örneğin şirket belirli bir amaç için kurulmuşsa amacın gerçekleşmesi ile faaliyetler sona erdirilir.

Şirketlerin faaliyetlerini sona erdirilmesindeki dağıtılma nedir? Açıklayınız.

Dağıtılma ise şirketin faaliyetlerinin sona erdirilmesidir. Buradaki faaliyetlerin sona ermesi kendiliğinden olmamaktadır. Ortakların, kamu otoritesinin ya da mahkemenin aldığı bir kararla faaliyetler sona erdirilir.

Yönetim kurulu karar defteri nedir? Açıklayınız.

Yönetim kurulu karar defteri; anonim şirketlerde yönetim kurulunun, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde yöneticinin veya yöneticilerin şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararların yazılacağı ciltli ve sayfa numaraları teselsül eden defterdir.