İnşaat ve Gayrimenkul Muhasebesi Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Türkiye’de muhasebe alanında en önemli düzenlemeler hangileridir?

Ülkemizde ilki 1992 yılında yayınlanan ve 1994 yılında yürürlüğe giren ve günümüze dek toplamda 15 adet olan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri bulunmaktadır. Bu tebliğlerde yer alan hükümler birtakım istisnalar haricinde bilanço esasına göre defter tutan tüm gerçek ve tüzel kişileri bağlar. İnşa faaliyetini yıllara yayarak yerine getiren ve bilanço esasına göre defter tutan inşaat taahhüt işletmeleri de bu tebliğlerin kapsamına girmektedirler.

250 ve üstü ortağı bulunan şirketler için uygulanacak hükümler nelerdir?

250 ve üstü ortağı bulunan şirketler halka açık şirketlerden sayılmakta ve Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında yer almaktadırlar. Bu nedenle bu şirketler diğerleri gibi tüm tebliğlere uymakla mükellef olmanın yanı sıra Sermaye Piyasası Kurulu’nun muhasebeye ilişkin düzenlemelerine de tabidirler

Ülkemizde inşaat taahhüt işletmelerinin yıllara yaygın inşaat sözleşmelerine ilişkin işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde hangi yöntem kullanılmaktadır?

Ülkemizde yıllara yaygın inşaat sözleşmelerine ilişkin işlemlerin muhasebeleştirilmesinde çoğu Batı ülkesinin de tercihi olan “tamamlanma yüzdesi” yöntemi tek ve geçerli yöntem olarak kullanılmaktadır.

İnşaat sözleşmeleri standardının oluşturulmasında temel sorun nedir?

İnşaat sözleşmelerinin standardının oluşturulmasında temel sorun, inşaatın başlangıç ve bitiş tarihleri arasında birden fazla muhasebe dönemi bulunması dolayısıyla yapılan işlemlerden elde edilen getiri ve ortaya çıkan maliyetlerin sözleşme doğrultusunda inşaat işinin gerçekleştirildiği hangi dönemlerle nasıl ilişkilendirilmesi gerekliliğidir.

İnşaat sözleşmelerinin oluşturulmasında temel amaç nedir?

Bu sözleşmelerin oluşturulmasındaki temel amaç yıllara yaygın inşaat işlerinde iş süresince ortaya çıkan gelir ve maliyetlerin tespit edilerek sözleşmeye ilişkin gelir ve gider tablosunda gösteriminin açıklanması ve uluslararası alanda konuya ilişkin farklı açıklamalardan doğabilecek sorunların önüne geçilmesidir.

İnşaat sözleşmesi nedir?

İnşaat sözleşmesi standart bağlamında bir varlığın ya da tasarım, teknoloji ve fonksiyon veya nihai amaç ya da kullanım açısından birbiriyle yakından ilişkili ya da birbirine bağımlı bir grup varlığın inşası için özel olarak yapılan sözleşmedir

Sözleşme fiyatlandırma yöntemleri nelerdir?

Standarda göre inşaat sözleşmeleri sözleşmeye esas teşkil eden fiyatlandırma yöntemlerine göre ikiye ayrılır: • Sabit fiyatlı sözleşme, • Maliyet artı sözleşme.

Sabit fiyatlı sözleşmeler kısaca nasıl açıklanabilir?

Sabit fiyatlandırmada fiyat iki şekilde tespit edilmektedir: • İlki yüklenicinin sabit bir sözleşme fiyatını kabul ettiği sözleşmeler (ülkemizde götürü bedel üzerinden sözleşme olarak anılır) ve • İkincisi ise yüklenicinin üretim birimi başına sabit bir tutarı kabul ettiği sözleşmelerdir (ülkemizde birim fiyat üzerinden sözleşme olarak anılır).

Maliyet artı sözleşmeleri kısaca nasıl açıklanabilir?

Maliyet artı şeklinde yapılan sözleşmelerde sözleşme bedeli tarafların anlaşmasına bağlı olarak belirlenen maliyetlerin üzerine belli bir oranın ya da sabit bir tutarın eklenmesi şeklinde tespit edilir.

Yıllara yaygın inşaat sözleşmelerinde sözleşme gelirinin ana unsuru nedir?

Yıllara yaygın inşaat sözleşmelerinde sözleşme gelirinin ana unsuru sözleşme bedelidir.

Sözleşme geliri nasıl hesaplanır?

Sözleşme geliri başlangıç sözleşme bedeli, varsa değişiklikler, varsa ek ödeme talepleri ve varsa teşvik ödemeleri ile hesaplanır. Bu aşağıdaki şekilde formüle edilebilir: Sözleşme Geliri = Başlangıç Sözleşme Geliri +/- (Varsa) Değişiklikler +/- (Varsa) Ek Ödeme Talepleri +/- (Varsa) Teşvik Ödemeleri

Sözleşme geliri formüldeki Başlangıç sözleşme bedeli, Değişiklikler, Ek ödeme talepleri, Teşvik ödemeleri kavramları neyi ifade etmektedir?

Sözleşme geliri formüldeki kavramlar kısaca şöyle açıklanabilir: • Başlangıç sözleşme bedeli, yüklenici işletme ile müşteri arasında işin başlangıcında üzerinde anlaşmaya varılmış olan bedeli göstermektedir. • Değişiklikler, sözleşme kapsamında belirlenen inşa edilecek varlığın özellikleri ya da sözleşme süresi ile ilgili olarak yapılan değişiklikleri ve bunlardan doğan bedel artış ya da azalışlarını ifade eder. • Ek ödeme talepleri, yüklenicinin müşteriden veya bir başka taraftan tahsil etmeyi talep ettiği ve daha önceden sözleşme fiyatına dahil edilmemiş olan bedelleri temsil eder. • Teşvik ödemeleri ise belirlenmiş başarı standartlarına ulaşılması veya aşılması durumunda yükleniciye ödenen ek tutarları ifade eder.

Muhasebe standardına göre inşaat sözleşme maliyetleri nelerden oluşur?

Muhasebe standardına göre bir inşaat sözleşmesinin maliyetleri; • Belli bir sözleşmeyle doğrudan ilişkili maliyetler, • Genel olarak sözleşmeye konu işle ilişkisi kurulabilmekle birlikte sözleşmeye ayrıca yüklenebilecek maliyetler ve • Sözleşme hükümlerine göre özellikle müşteriye yüklenebilecek olan diğer maliyetler olmak üzere üç grupta toplanabilir.

Standarda göre düzenlenen bir sözleşmeye ilişkin olarak güvenilir öngörülerde bulunulabilmesinin koşulları nelerdir?

Standarda göre düzenlenen bir sözleşmeye ilişkin olarak güvenilir öngörülerde bulunulabilmesinin yolları 3 tane olup tarafların inşa edilecek varlığa ilişkin yaptırıma bağlanmış haklarının olması, alışveriş konusu bedellerin bulunması ve ödeme şekil ile koşullarının içerilmesidir.

Sabit fiyatlı bir sözleşmede sözleşme sonucunun güvenilir bir biçimde tahmin edilebilmesi için hangi koşullar gereklidir?

Sabit fiyatlı bir sözleşmede sözleşme sonucunun güvenilir biçimde tahmin edilebilmesi için; • Toplam sözleşme gelirinin güvenilir biçimde ölçülebilmesi, • Sözleşmeye ilişkin ekonomik yararların işletmeye akışının muhtemel olması, • Sözleşme konusu işin bitirilmesi için gereken inşaat maliyetleri ile işin tamamlanma aşamasının bilanço gününde güvenilir biçimde belirlenebilmesi ve • Son olarak sözleşmeye yüklenebilecek inşaat maliyetleri açıkça belirlenebilip ve güvenilir biçimde ölçülebildiği için katlanılan filli inşaat maliyetleri önceki tahminlerle karşılaştırılabilmesi gereklidir.

Maliyet artı şeklinde yapılan bir sözleşmede sözleşme sonucunun güvenilir bir biçimde tahmin edilebilmesi için hangi koşullar gereklidir?

Maliyet artı sözleşmelerde sözleşmenin sonuçlarının güvenilir biçimde tahmin edilebilmesi için sözleşmeye ilişkin ekonomik yararların işletme tarafından elde edilmesinin muhtemel olması ve sözleşmeye yüklenebilecek inşaat maliyetlerinin geri tahsil edilebilir nitelikte olsun veya olmasın açıkça belirlenebilmesi ve güvenilir biçimde ölçülebilmesi koşullarının bir araya gelmesi gereklidir.

Standarda göre tamamlanma yüzdesi yönteminin hangi noktalarına özellikle vurgu yapılmıştır?

Standart, tamamlanma yüzdesi yöntemine ilişkin olarak aşağıdaki noktalara özellikle vurgu yapmaktadır: • Bu yöntemde sözleşme geliri işi yapıldığı hesap dönemlerinin gelir tablosunda gelir olarak gösterilir. • Sözleşme maliyetleri ait oldukları işin yapıldığı hesap dönemlerinin gelir tablosunda gider olarak gösterilir. • Beklenen toplam sözleşme maliyetlerinin toplam sözleşme gelirlerini aşacağı tahmin edilen kısmı derhal gider olarak finansal tablolara yansıtılır. • Daha önce sözleşme geliri içerisinde gelir tablosunda yer almış bir tutarın tahsil edilebilirliği konusunda bir belirsizliğin ortaya çıkması durumunda tahsil edilemeyen veya geri alınabilme olasılığı ortadan kalkan tutarlar için sözleşme gelirinde düzeltme yapılmaz, bu tutarlar gider olarak muhasebeleştirilir. • Yüklenici işletme sözleşme kapsamında gelecekte yapılacak işlere ilişkin maliyetlere katlandığında bu tür sözleşme maliyetleri, geri alınabileceklerinin muhtemel olması koşuluyla, bir varlık olarak finansal tablolara alınır. Bu maliyetler müşteriden olan alacağı temsil eder ve; • “Devam eden işler”, • “Devam eden inşaat” veya • “Yapılmakta olan sözleşme işi” olarak sınıflandırılır. • Bir inşaatın tamamlanma aşamasının tespitinde müşteriden alınan avans ve hak edişler yapılan işi yansıtmaz.

Standarda göre tamamlanma yüzdesi yönteminde bir sözleşmenin tamamlanma aşaması hangi yollarla tespit edilebilir?

Standarda göre tamamlanma yüzdesi yönteminde tamamlanma aşamasının tespitinde; • Güne kadar yapılan işle ilgili katlanılan sözleşme maliyetlerinin öngörülen toplam inşaat maliyetlerine oranı, • Yapılan işe ilişkin incelemeler, • Sözleşmeye konu işin fiziki tamamlanma oranı yöntemlerinden biri kullanılabilir.

Belirli bir tarihe kadar 100.000TL harcama gerçekleştirmiş olan bir yüklenici firma toplam öngörülen maliyeti 250.000TL olan bir inşa işi ile uğraşıyorsa bu iş için söz konusu tamamlanma yüzdesi kaçtır?

Tamamlanma yüzdesi bu aşamada aşağıdaki şekilde hesaplanır: 100.000 / 250.000 = 0,4 Yani, bu işin tamamlanma yüzdesi %40’tır.

Belirli bir tarihe kadar 150.000TL harcama gerçekleştirmiş olan bir yüklenici firma toplam öngörülen maliyeti 600.000TL olan bir inşa işi ile uğraşıyorsa bu iş için söz konusu tamamlanma yüzdesi kaçtır?

Tamamlanma yüzdesi bu aşamada aşağıdaki şekilde hesaplanır: 150.000 / 600.000 = 0,25 Yani, bu işin tamamlanma yüzdesi %25’tir

Tamamlanma yüzdesinin hesaplanması için kullanılan temel yöntem nedir?

Tamamlanma yüzdesinin hesaplanmasında aşağıdaki yöntem temel olarak kullanılır: Tamamlanma Yüzdesi = Gerçekleşen maliyet / (Gerçekleşen maliyet + İşin bitirilebilmesi için gereken maliyet)

Dönem geliri nasıl hesaplanır?

Dönem geliri tamamlanma yüzdesinin sözleşme bedeli ile çarpımından daha önce kayda alınan sözleşme gelirinin çıkarılması ile elde edilir.

Dönem gideri nasıl hesaplanır?

Dönem gideri tamamlanma yüzdesinin tahmini toplam sözleşme maliyeti ile çarpımından daha önce kayda alınan sözleşme giderinin çıkarılması ile elde edilir.

Müşterilere olan brüt borç tutarı nedir?

Müşterilere olan brüt borç tutarı devam eden tüm sözleşmeler için katlanılan maliyetler ile sonuç hesaplarına yansıtılmış karların toplamından sonuç hesaplarına yansıtılmış zararlar ve hak edişler toplamının düşülmesi ile elde edilen net tutardır.

Tamamlanma yüzdesi %25, sözleşme bedeli 500.000 ve daha önce kayda alınan sözleşme geliri 50.000 olan bir inşa işinde dönem geliri kaçtır?

Dönem geliri aşağıdaki şekilde hesaplanır: 0,25 x 500.000 – 50.000 = 75.000 olarak elde edilir.

Tamamlanma yüzdesi %40, tahmini toplam sözleşme maliyeti 300.000 ve daha önce kayda alınan sözleşme gideri 50.000 olan bir inşa işinde dönem gideri kaçtır?

Dönem gideri aşağıdaki şekilde hesaplanır: 0,4 x 300.000 – 50.000 = 25.000 olarak elde edilir

Sözleşme maliyetleri ve sözleşmeye ilişkin hak edişler hangi hesaplarda izlenmelidir?

Sözleşme maliyetleri “devam eden işler” isimli hesapta; sözleşmeye ilişkin hak edişler ise sözleşme hak edişleri isimli hesapta toplanır. Devam eden işler hesabında yer alan döneme ilişkin maliyetler her bir dönem sonunda kazanılmış gelirin maliyeti isimli bir hesaba; sözleşme hak edişleri hesabında yer alan tutarlar ise kazanılmış sözleşme gelirleri isimli bir hesaba aktarılır.

Belirli bir dönemki sözleşme maliyetleri ile o dönemki sözleşme karı toplamı hak edişler toplamından fazla ise aradaki fark nasıl muhasebeleştirilir?

Belirli bir dönemki sözleşme maliyetleri ile o dönemki sözleşme karı toplamı hak edişler toplamından fazla ise aradaki farkın muhasebeleştirilmesinde aradaki fark bir alacak olarak cari varlıklarda “devam eden inşaat sözleşmelerinden alacaklar” adı altında müşteriden bir alacak olarak muhasebeleştirilir

Belirli bir dönemki hak edişler o dönem sözleşme maliyetleri ve kar toplamından fazla ise aradaki fark ne şekilde muhasebeleştirilir?

Belirli bir dönemdeki hak edişler o dönem sözleşme maliyetleri ve kar toplamından fazla ise aradaki fark cari borçlarda “devam eden inşaat sözleşmeleri hak ediş bedelleri” adı altında müşteriye bir borç olarak muhasebeleştirilir.

Yıllara yaygın bir inşaat sözleşmesine bağlı olarak inşa faaliyetinde bulunan yüklenici bir işletme kamuya hangi bilgileri açıklamalıdır?

Yıllara yaygın bir inşaat sözleşmesine bağlı olarak inşa faaliyeti yürüten bir yüklenici işletme; • Dönem geliri olarak finansal tablolara yansıtılan sözleşme geliri tutarını, • Bu gelirinin saptanmasında kullanılan yöntemleri, • Sözleşmeye konu devam eden işlerin tamamlanma aşamasının saptanmasında kullanılan yöntemleri ve • Finansal tablolarını kamuya açıklamak durumundadır.

Bir işletme bilanço tarihinde devam eden sözleşmelere ilişkin olarak hangi bilgileri kamuya açıklamakla yükümlüdür?

Bir işletme bilanço tarihinde devam eden sözleşmelere ilişkin olarak; • Bilanço tarihine kadar katlanılan maliyetler ile finansal tablolara yansıtılan karların toplam tutarlarını, • Alınan avansların tutarlarını ve • Hak edişler üzerinden teminat olarak alıkonulan tutarları açıklamakla yükümlüdür.

Standart, “hakedişleri” ve “alınan avansları” kısaca nasıl tanımlamıştır?

Standart, “hakediş”leri “müşteri tarafından ödenmiş olsun olmasın bir sözleşmeyle ilgili yapılan işlerin faturalanmış tutarları” olarak; “alınan avanslar”ı ise “yüklenici tarafından ilgili iş yapılmadan önce alınan tutarlar” olarak tanımlamıştır.

Hakkedişler üzerinden teminat olarak alıkonulan tutarlar, kısaca nasıl açıklanabilir?

Devam eden sözleşmelere ilişkin açıklanması zorunlu olan “hakkedişler üzerinden teminat olarak alıkonulan tutarlar”, sözleşmede belirtilmiş koşulların gereği yerine getirilene veya eksiklikler giderilene kadar ödenmeyen hakediş tutarlarıdır

Standarda göre yüklenici işletme bilançosunda devam eden sözleşmeye konu işle ilgili müşterilerden olan brüt alacak tutarı ve müşterilere olan brüt yükümlülük tutarı nasıl gösterilir?

Standarda göre yüklenici işletme bilânçosunda devam eden sözleşmeye konu işle ilgili müşterilerden olan brüt alacak tutarını varlık, müşterilere olan brüt yükümlülük tutarını ise borç olarak göstermesi gerektiğini belirtmektedir.

Müşterilerden brüt alacak tutarı, kısaca nasıl açıklanabilir?

Müşterilerden brüt alacak tutarı, devam eden tüm sözleşmeler için, katlanılan maliyetler ve sonuç hesaplarına yansıtılmış kârlar tutarından sonuç hesaplarına yansıtılmış zararlar ve hakedişler toplamı düşülerek hesaplanan net tutardır.

Müşterilere brüt borç (yükümlülük) tutarı, kısaca nasıl açıklanabilir?

Müşterilere brüt borç (yükümlülük) tutarı ise devam eden tüm sözleşmeler için, katlanılan maliyetler artı sonuç hesaplarına yansıtılmış kârlar tutarından sonuç hesaplarına yansıtılmış zararlar ve hakkedişler toplamı düşülerek hesaplanan net tutardır.

Yurt dışı inşaat işleri ne anlama gelir? Açıklayınız.

Yurt dışı inşaat işleri, Türk inşaat işletmelerinin 1970lerin başlarından itibaren Orta Doğu ülkelerinde yürütmeye başladıkları müteahhitlik faaliyetleri ile ortaya çıkmış bir kavramdır. Yurt dışı inşaat işleri en genel ifadeyle; inşaat işletmelerinin ülke dışında yaptıkları inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetler ve benzeri işlerini kapsamaktadır.

Yurt dışı inşaat işleri neleri kapsar?

Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetler yurt dışı inşaat işleri kapsamında değerlendirilmektedir.

İnşaat, onarım ve montaj işlemleri neleri kapsar?

İnşaat, onarım ve montaj işleri kapsamında; bina, kara yolu, demir yolu, otoyol, hava limanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekupaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işleri yer almaktadır.

Teknik hizmetler neleri kapsar?

Teknik hizmetler inşaat, onarım ve montaj işleriyle ilgili olarak yürütülen planlama, projelendirme, mimarlık ve mühendislik, etüt, fizibilite, harita tasarım, metraj, keşif, idari ve teknik şartname ile ihale dosyası hazırlama, ihale değerlendirme, mesleki kontrolörlük, inşaat kontrolörlüğü, tasarım kontrolörlüğü, işletmeye alma danışmanlığı, proje ve yatırım yönetimi ve benzeri hizmetleri kapsamaktadır.

Türkiye inşaat sektörünün gelişim süreci kaç döneme ayrılır ve bunlar nelerdir?

Türkiye inşaat sektörünün Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana geçen 95 yıllık gelişim süreci; hazırlık, iç pazar etkinliği, uluslararası pazara açılma, pazar ve ürün çeşitlenmesi ve küresel rekabet olmak üzere beş döneme ayrılmaktadır.

Türk inşaat işletmelerinin hizmetlerini ihraç ettiği ilk ülkeler hangileridir?

Türk inşaat işletmelerinin hizmetlerini ihraç ettiği ilk ülke 1972 yılında Libya olmuş, bunu takip eden yaklaşık on yıllık süreçte sırasıyla Suudi Arabistan, Kuveyt, Irak ve İran yurt dışı inşaat işlerinin gerçekleştirildiği pazarlar arasına katılmıştır.

1990'lı yıllarda Türk inşaat işletmeleri nerelerde ve hangi alanlarda faaliyet göstermiştir?

1990’lı yıllara gelindiğinde, Türk inşaat işletmeleri tarafından gerçekleştirilen yurt dışı inşaat işlerinin ağırlığı Orta Doğu ülkelerinden Avrasya, Balkan ve Asya ülkelerine kaymaya başlamıştır. Gerçekleştirilen yurt dışı inşaat işlerinde ilk sırayı konut inşaatları alırken diğer faaliyet alanları endüstriyel tesis, turizm tesisi, yol, köprü ve tünel olmuştur.

Vergi nedir?

Vergi; kamu hizmetlerine harcanmak üzere devletin, yerel yönetimlerin yasalara göre doğrudan doğruya ya da kimi maddelerin, hizmetlerin fiyatları üstüne ekleyerek dolaylı yoldan yurttaşlardan topladığı paradır.

İşletmeler hangi ülkenin vergi yasalarına tabidirler?

Vergi kanunları, yalnızca ait oldukları ülkenin sınırları dahilinde uygulanabilmektedir. Dolayısıyla, işletmeler faaliyette bulundukları ülkenin vergi yasalarına tabi olmaktadırlar.

Kanuni merkez nedir?

Kanuni merkez, kurumların kuruluş kanunlarında, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde, tüzüklerinde, ana sözleşmelerinde gösterilen merkezdir.

İş merkezi nedir?

İş merkezi, işlemlerin fiilen toplandığı ve yönetildiği merkezdir.

Hangi kurumlar tam mükellefiyete tabi kurum statüsündedir ve bunlar nasıl vergilendirilir?

Kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan kurumlar gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden vergilendirilirler. Dolayısıyla, kanuni veya iş merkezleri Türkiye’de bulunan kurumlar, tam mükellefiyete tabi kurum statüsündedir.

Hangi kurumlar dar mükellefiyete tabi kurumlardır ve bunlar nasıl vergilendirilir?

Kanuni ve iş merkezlerinin her ikisi de Türkiye’de bulunmayan kurumlar ise sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançları üzerinden vergilendirilirler. Bu kurumlara, dar mükellefiyete tabi kurumlar denir.

Kurumlar vergisi nedir?

Kurumlar vergisi; sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, iş ortaklıkları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin kurum kazançları üzerinden dolaysız alınan sabit oranlı vergidir.

Çifte vergilendirmenin yurt dışı inşaat sektörünü olumsuz etkilememesi için kanunda hangi istisnalar mevcuttur?

Çifte vergilendirme Türkiye ekonomisi için büyük öneme sahip yurt dışı inşaat işleri sektörünü olumsuz etkileyeceğinden kanunda bazı istisnalar getirilmiştir. Bu istisnalar; 1. Yurt Dışı İnşaat İşleri İstisnası 2. Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası olmak üzere ikiye ayrılır.

Yurt dışı inşaat işleri istisnası nedir? Açıklayınız.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “İstisnalar” başlıklı bölümünde, yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına yansıtılan (intikal ettirilen) kazançların kurumlar vergisinden istisna (muaf) olduğu hüküm altına alınmıştır. Böylece, çifte vergilendirmenin önlenmesi amaçlanmıştır. Bu istisnanın uygulanması açısından, yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanan kazançların Türkiye’ye fiilen getirilmesi zorunluluğu yoktur. Söz konusu kazançların Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi istisnadan yararlanılması için yeterlidir.

Yurt dışı iştirak kazançları istisnası nedir? Açıklayınız.

Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre, bir şirketin yurt dışında kurulu bir başka şirketin hisse senetlerini satın alarak o şirkete iştirak etmesi nedeniyle elde ettiği kazançlar kurumlar vergisinden muaf tutulmaktadır. Ancak, bu muafiyet hakkına sahip olunabilmesi için belirli koşulların sağlanması gerekmektedir.

İnşaat işletmelerinin yurt dışı iştirak kazancı istisnasından yararlanabilmeleri için hangi koşulların tamamını sağlamaları şarttır?

İnşaat işletmelerinin yurt dışı iştirak kazancı istisnasından yararlanabilmeleri için aşağıdaki koşulların tamamını sağlamaları şarttır:

• İştirak edilen kurumun limited veya anonim şirket niteliğinde olması,
• İştirak edilen kurumun gerek kanuni gerekse iş merkezinin Türkiye’de bulunmaması,
• Yurt dışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az %10’una sahip olunması,
• Yurt dışı iştirak paylarının, iştirak kazancının elde edildiği tarih itibarıyla, kesintisiz olarak en az bir yıldır elde tutuluyor olması,
• İştirak kazancının, iştirak edilen şirketin bulunduğu ülke kanunları uyarınca en az %15 oranında vergiye tabi tutulmuş olması (kar payı dağıtımına konu kazançlar üzerinden ödenen vergiler dahil),
• İştirak kazancının, ilgili olduğu hesap dönemine ait Kurumlar Vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar, Türkiye’ye transfer edilmiş olması.

İrat nedir?

İrat; şahsa bağlı olmayıp, doğrudan doğruya kendisini meydana getiren kaynaklara bağlı olan gelirdir. Örneğin; kira geliri, faiz geliri gibi.

Gelir Vergisi Kanunu’na göre kimler Türkiye’de yerleşmiş sayılır?

Gelir Vergisi Kanunu’na göre, bir takvim yılı içerisinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar ile ikametgahı Türkiye’de bulunan gerçek kişiler Türkiye’de yerleşmiş sayılır.

Kanuna göre kimler tam mükellef kabul edilir ve bunlar vergilendirilir mi?

Kanun’a göre, Türkiye’de yerleşmiş olan kişiler ile resmi kurumlara veya merkezi Türkiye’de bulunan şirketlere bağlı olup iş nedeniyle yabancı bir ülkede ikamet eden Türk vatandaşları tam mükellef olarak kabul edilir. Dolayısıyla, Türkiye’de yerleşik gerçek kişiler ve Türk vatandaşlarının yurt içinde ve yurt dışında müteahhitlik faaliyetinde bulunarak kazanç sağlaması durumunda, bu kişiler tam mükellef olarak elde ettikleri bütün kazançlar üzerinden vergilendirilecektir.

Yurt dışında elde edilen kazançlara ilişkin ödenen vergilerin mahsup edilebilmesi için ne yapılması gerekir?

Yurt dışında elde edilen kazançlara ilişkin olarak ödenen vergilerin mahsup edilebilmesi için, yabancı ülkede ödenen vergilerin gelir üzerinden alınan bir vergi olması ve yabancı ülkede vergi ödendiğinin yasal belgelerle kanıtlanması zorunludur.

Yurt dışında yürütülen inşaat işlerinden kaynaklanan zararların kazançlardan indirilebilmesi nasıl olur?

Yurt dışında yürütülen inşaat işlerinden kaynaklanan zararlar, tam mükellef sıfatıyla Türkiye’de verilen beyannamede kazançlardan indirilebilecektir. Ancak, söz konusu zararların Türkiye’de verilen beyannamede kazançlardan indirilebilmesi için yabancı ülkedeki resmi makamlarca onaylanmış denetim raporlarıyla belgelenmesi gerekmektedir.

Ticari kazanç nedir?

Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır. Ticari kazanç elde eden gerçek kişilerin geliri, gelir vergisine tabidir. Şirketler ve tüzel kişi kurumların kazancı ise kurumlar vergisine tabidir.

Bilanço esasına göre ticari kazanç nedir?

Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müsbet farktır. Bu dönem zarfında sahip veya sahipler tarafından işletmeye ilave olunan değerler bu farktan indirilirken, işletmeden çekilen değerler ise farka ilave olunur.

Katma Değer Vergisi (KDV) nedir?

Katma Değer Vergisi (KDV); tüketilmek üzere üretilen mal ve hizmetlerden alınan vergidir. Yapılan mal ve hizmet teslimlerinde alıcı tarafından satıcıya ödenir. Böylece, ilk üretim aşamasından nihai tüketim aşamasına kadar olan süreçte her aşamada katılan değer vergilendirilir.

Bir işlemin KDV’ye tabi tutulabilmesi için ne gerekir?

Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre, bir işlemin KDV’ye tabi tutulabilmesi için Türkiye’de gerçekleştirilmesi ve ticari, sınai, zirai, serbest meslek faaliyet alanlarıyla ilgili olması gerekmektedir.

İşlemlerin Türkiye’de yapılması ne anlama gelmektedir?

İşlemlerin Türkiye’de yapılması; malların teslim anında Türkiye’de bulunmasını, hizmetin Türkiye’de yapılmasını veya hizmetten Türkiye’de faydalanılmasını ifade etmektedir.

Yurt dışında inşaat işi yapan Türk inşaat işletmeleri muhasebe uygulamalarını nasıl gerçekleştirirler?

Yurt dışında inşaat işi yapan Türk inşaat işletmeleri, faaliyette bulundukları yabancı ülkede yasaların zorunlu kıldığı belge ve defterleri kullanarak muhasebe uygulamalarını gerçekleştirirler. Bu işletmelerin yurt dışındaki inşaat faaliyetleriyle ilgili olarak Türkiye’deki mevzuata göre ayrıca defter tutmalarına gerek yoktur. Söz konusu işletmeler, faaliyette bulundukları ülkenin mevzuatına göre defter tutarken, saptanan kazanç tek kalemde firmanın Türkiye’deki defterlerine intikal ettirilir.

Merkez ve Şubeler Cari Hesabı nedir?

Merkez ve Şubeler Cari Hesabı; merkezin şubelerle ve şubelerin kendi aralarında olan borç ve alacak ilişkilerinin izlendiği bir hesaptır. Merkezin şubelerden, şubelerin diğer şubelerden veya merkezden olan alacakları bu hesabın borç tarafına, borçları ise alacak tarafına kaydedilir.

Gelir Vergisi Kanunu’na göre, yurt dışındaki kazancın Türkiye’deki sonuç hesabına yatırılması nasıl olur?

Gelir Vergisi Kanunu’na göre, inşaat şirketlerinin yurt dışı inşaat faaliyetleriyle ilgili giderleri (yurt dışı hasılatın binde 5’i oranında götürü gider dahil) bu faaliyetlerden elde edilen gelirlerden düşülerek yurt dışı inşaat işlerinden sağlanan safi kazanç hesaplanır. Daha sonra bu tutar Türkiye’deki sonuç hesaplarına yansıtılır.

İnşaat yapabilmek için ayrı bir şirket kurma zorunluluğunun olduğu durumda ne olur?

Yurt dışındaki bazı ülkelerde inşaat işi yapabilmek için ilgili ülke mevzuatına göre ayrı bir şirket kurulması zorunlu tutulmaktadır. Böyle bir durumda, Türkiye’deki işletme yurt dışında kurulmuş olan şirkete sermaye transferi yoluyla iştirak etmiş kabul edilir. Dolayısıyla, yurt dışında gerçekleştirilen inşaat işlerinden elde edilen kazançlar Türkiye’deki işletme tarafından iştirak kazancı olarak muhasebeleştirilir.

Geçici ihracat ve kesin ihracat durumları ne zaman ortaya çıkar?

Yurt dışı inşaat faaliyetlerinde ihtiyaç duyulan makine, teçhizat ve ekipmanların yabancı ülkeye geçici süreyle götürülmesi durumunda geçici ihraç, Türkiye’ye geri getirilmemek üzere götürülmesi durumunda ise kesin ihraç durumu ortaya çıkmaktadır.

Yurt dışı inşaat faaliyetlerinde kullanılmak üzere yabancı ülkeye götürülen varlıkların değerlemeleri nasıl yapılır?

Yurt dışı inşaat faaliyetlerinde kullanılmak üzere yabancı ülkeye götürülen varlıkların değerleme esasları Türk vergi kanunları tarafından konulan esaslarla belirlenmiştir. Buna göre; geçici ihracat şeklinde yurt dışına götürülen ve işin bitiminde Türkiye’ye getirilecek olan makine, teçhizat ve ekipmanlar için ihracatın gerçekleştiği dönem itibarıyla amortisman ayrılmasına son verilecektir. İşin bitimini takiben söz konusu makine, teçhizat ve ekipmanın Türkiye’ye getirilmesiyle beraber amortisman işlemi kaldığı yerden devam edecektir.

Yurt dışı inşaat faaliyetlerinde kullanılmak üzere yabancı ülkeden satın alınan varlıkların değerlemesi nasıl olur?

Yurt dışındaki şubelerde inşaat işlerinde kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan makine, teçhizat ve ekipmanların faaliyette bulunulan yabancı ülkede satın alınarak işin bitimiyle birlikte ithal edilmesi de söz konusu olabilmektedir. Yurt dışında satın alınan makine, teçhizat ve ekipmanın işin bitiminde kesin ithalat yoluyla getirilmesi durumunda, söz konusu varlıklar emsal bedeliyle değerlenirler.

Makine ve teçhizatın geçici ihracat kaydıyla yurt dışına gönderilme işlemi nasıl izlenir? Açıklayınız.

Makine ve teçhizatın geçici ihraç kaydıyla yurt dışına gönderilme işlemi nazım hesaplarda izlenir. Çünkü, bu varlıkların mülkiyeti hala yurt dışına gönderimi gerçekleştiren işletmeye aittir. Dolayısıyla, bu varlıklar işletmenin aktifinde gösterilmeye devam eder. Ancak, bu makine ve teçhizatlar işletmenin tasarrufunda olmasına rağmen fiilen işletmede bulunmaması nedeniyle bu durumun açıklanmasına ihtiyaç vardır. Bu nedenle yurt dışına geçici gönderilme işlemi nazım hesaplarda izlenmelidir.

Emsal bedeli nedir?

Emsal bedeli; gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir varlığın, değerleme gününde satılması halinde emsaline (benzerlerine) göre sahip olacağı değerdir.

Makine ve teçhizatın kesin ihracat yoluyla yurt dışına gönderilmesi durumunda ne olur?

İnşaat işletmesinin Türkiye’deki makine, teçhizat ve ekipmanını yurt dışındaki inşaat işinde kullanmak üzere kalıcı olarak yabancı ülkeye göndermesi (kesin ihraç) durumunda ise, söz konusu varlıklar işletmenin aktifinden çıkmış kabul edilir. Başka bir deyişle, bu varlıklar yurt dışındaki işletmenin mülkiyetine girer. Bu durumda, Türkiye’deki işletmenin yurt dışındaki şube, şantiye veya iştirak şeklindeki iş yerine gönderdiği makine, teçhizat ve ekipmanlar emsal bedeli ile değerlenirler.

Yurt dışında satın alınarak inşaat işlerinde kullanılan makine ve teçhizatların kesin ithalat yoluyla getirilmesi durumunda ne olur?

Yurt dışında yürütülen inşaat işlerinde ihtiyaç duyulan makine, teçhizat ve ekipmanın işin yapıldığı yabancı ülkede satın alınarak kullanılması ve iş bittikten sonra kesin ithal yoluyla yurda getirilmesi durumunda, söz konusu varlıklar emsal değerleriyle kayda alınırlar. Ayrıca, ithal edilen makine, teçhizat ve ekipman işletmeye ulaşana kadar yapılan bütün harcamalar ilgili varlığın maliyetine eklenir.

İnşaat malzemeleri ve tüketim maddelerinin yurt dışına gönderilmesi işlemi hangi hesapta izlenir? Açıklayınız.

İnşaat işletmeleri yurt dışında inşaat faaliyetlerini yürütmek üzere açtıkları şubelere veya iştirak ettikleri şirketlere inşaat malzemeleri ve personelin ihtiyaçları için tüketim malları gönderebilirler. Bu malzemelerin fatura düzenlenerek yurt dışına gönderilmesi ihracat kapsamında değerlendirilir. Dolayısıyla, inşaat malzemeleri ve tüketim maddelerinin yurt dışına gönderilmesi işlemi 601 Yurt Dışı Satışlar hesabında izlenir.