Genel Muhasebe 2 Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar

1. Soru

Duran varlıkların tanımı nedir?

Cevap

Duran varlıklar; işletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen, kısa dönemde satılması tüketilmesi ve paraya çevrilmesi düşünülmeyen varlıklardır.


2. Soru

Maddi ve maddi olmayan varlıkların mali duran varlıklardan ayrıldığı nokta nedir?

Cevap

Maddi ve maddi olmayan varlıklar, mali duran varlıklardan farklı olarak amortismana tabi varlıklardır.


3. Soru

Tekdüzen Muhasebe Sistemine uygun bir bilançoda duran varlıklar kapsamındaki hesap grupları nelerdir?

Cevap

Tekdüzen Muhasebe Sistemine uygun bir bilançoda Maddi Duran Varlıklar, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ve Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar duran varlıklar altındaki hesap gruplarıdır.


4. Soru

Maddi duran varlıkların tanımı nedir?

Cevap

Maddi duran varlıklar, işletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlıklar kalemleridir.


5. Soru

Maddi duran varlıklar hangi amaçlarla kullanılır?

Cevap

Maddi duran varlıklar, bir yıldan uzun süre için mal ya da hizmet üretimi veya idari amaçlar çerçevesinde kullanılabilir. Ayrıca başkalarına kiraya verilmek üzere de elde tutulabilir.


6. Soru

Maddi olmayan duran varlıkların tanımı nedir?

Cevap

Maddi olmayan duran varlıklar, herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve işletmenin bir yıldan uzun süre faaliyetlerinde yararlandığı veya yararlanmayı beklediği aktifleştirilen giderler ile belli koşullar altında hukuken himaye gören haklar ve şerefiyelerdir.


7. Soru

Maddi olmayan duran varlıklara ne gibi örnekler verilebilir?

Cevap

Bilimsel ya da teknik bilgi, yeni işlemlerin ve sistemlerin tasarlanması ve uygulanması, lisanslar, fikri haklar, piyasa bilgisi, markalar vb. maddi olmayan duran varlıklar kapsamına giren örneklerdir.


8. Soru

İşletmede hem maddi hem de maddi olmayan unsurlar içeren varlıklar hangi kritere göre tanımlanmaktadır?

Cevap

Bu tür varlıkların maddi ya da maddi olmayan duran varlık olarak tanımlanmasında belirleyici olan, hangi unsurun daha önemli olduğudur. Örneğin, özel bir bilgisayar yazılımı olmadan çalışmayan bilgisayar için gerekli olan yazılım, söz konusu donanımın önemli bir parçasıdır ve maddi duran varlık olarak değerlendirilir. Eğer yazılım ilgili donanımın ayrılmaz bir parçası değilse, o zaman bilgisayar yazılımı maddi olmayan duran varlık olarak değerlendirilecektir.


9. Soru

Maddi olmayan duran varlıkların, bilanço aktifinde raporlanması için gerekli koşullar nelerdir?

Cevap

Maddi olmayan bir duran varlığın aktifleştirilmesi için gerekli koşullar şöyle sıralanabilir: • Tanımlanabilir olma ve bunun için de sözleşmeye bağlı haklardan ya da diğer yasalardan kaynaklanma, • Gelecekte ekonomik olarak gerçekleştirilebilir olma ve maliyet veya değer anlamında güvenilir şekilde ölçülebilme, • İşletme içi yaratılan şerefiyeden kaynaklanma.


10. Soru

Maddi olmayan duran varlıklar neden amortismana tabi tutulmaktadır?

Cevap

Maddi olmayan duran varlıkların fiziksel olarak aşınma veya yıpranmaları söz konusu değildir ancak işletmeye sağladıkları faydanın yıllar içinde azalıp tükenmesi söz konusudur. Dolayısıyla belli bir yararlı ömre sahip olduğu için amortismana tabi tutulmaktadır.


11. Soru

Maliyeti ölçülen, ekonomik fayda sağlayan, tanımlanabilir ve ayrıştırılabilir olma özelliklerini taşıyan maddi olmayan duran varlıklara verilebilecek örnekler nelerdir?

Cevap

Bu şartları sağlayan örnekler şöyle sıralanabilir: • Bir işletme bir markayı rakip işletmeden satın almıştır ve bu marka, devlet kayıtları altına alınmak suretiyle yasal olarak korunmaktadır. • Bir işletme isim hakkı anlaşması uyarınca, belirli bir yerleşim alanında belli bir fastfood restoranının işletme hakkının sadece işletmeye verildiği özel lisansa sahiptir. • Bir işletme üzerinde reklam alanları satarak hasılat elde ettiği bir internet sitesine sahiptir. Alan adı gerekli yerlere tescil ettirildiği için yasal olarak korunmaktadır. • Bir işletmenin yasal haklarla korunan 20 adet bilgisayar yazılımı bulunmaktadır. Bilgisayar yazılımları söz konusu işletmenin üretim ve idari personeli tarafından kullanılmaktadır.


12. Soru

Maddi duran varlıklar hangi hesap grubu içindedir?

Cevap

Maddi olmayan duran varlıklar Tekdüzen Hesap Planında 25. grupta yer almaktadır.


13. Soru

Maddi duran varlıkların izlendiği hesap grubu içindeki hesaplar nelerdir?

Cevap

Maddi duran varlıkların izlendiği 25. grup kapsamındaki hesaplar şöyle sıralanabilir: • 250. Arazi ve Arsalar Hesabı • 251. Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı • 252. Binalar Hesabı • 253. Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı • 254. Taşıtlar Hesabı • 255. Demirbaşlar Hesabı • 256. Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı • 257. Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) • 258. Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı • 259. Verilen Avanslar Hesabı


14. Soru

Yatırım amaçlı gayrimenkulün tanımı nedir?

Cevap

Yatırım amaçlı gayrimenkul, sahibi tarafından kira geliri veya sermaye kazancı ya da her ikisini birden elde etmek amacıyla elde tutulan gayrimenkuldür. Yatırım amaçlı gayrimenkul, maddi duran varlıklardan ayrı raporlanmak zorundadır. İşletmenin elde ettiği diğer varlıklardan büyük ölçüde bağımsız nakit akışı yaratmaktadır.


15. Soru

Kiraya verilmek amacıyla alınan bir binanın bedelinin bir kısmı arsa payı olarak ödendiğinde ilgili kayıt nasıl gerçekleştirilmektedir?

Cevap

Bina alınırken arsa payı olarak ayrılan bedel 250. Arazi ve Arsalar Hesabı’na kaydedilmekte ve bu bedelin bina bedelinden düşülmesiyle elde edilen tutar ise Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Hesabı’nda izlenmektedir.


16. Soru

Maddi olmayan duran varlıkların izlendiği hesap grubu içindeki hesaplar nelerdir?

Cevap

Maddi olmayan duran varlıkların izlendiği 26. grup kapsamındaki hesaplar şöyle sıralanabilir: • 260. Haklar Hesabı • 261. Şerefiye (Peştemallık) Hesabı • 262. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Hesabı • 263. Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı • 264. Özel Maliyetler Hesabı • 267. Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı • 268. Birikmiş Amortismanlar Hesabı • 269. Verilen Avanslar Hesabı


17. Soru

İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma/yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamalar hangi hesapta izlenir?

Cevap

Maddi olmayan duran varlıklar kapsamına giren bu harcamalar 260. Haklar Hesabı’nda izlenmektedir.


18. Soru

Şerefiye hangi nedenlerle ortaya çıkar ve muhasebeleştirilebilmesindeki ön koşul nedir?

Cevap

Şerefiye bir işletmenin iyi bir kuruluş yerinin olması, iyi bir şöhrete ve iş hacmine sahip olması, rakip işletmelerden daha fazla kâr elde etme potansiyeline sahip olması gibi nedenlerle ortaya çıkar. Şerefiyenin muhasebeleştirilmesi ve bilançoda gösterilmesi için bedelinin ödenmiş olması gerekmektedir.


19. Soru

Belirli bir maddi varlıkla çok yakından ilgili bulunan veya tamamen tüketime tabi varlıklar için yapılan, üretim çalışmalarının zamanı ve yoğunluğu ile sınırlı bir ömre sahip olan harcamalara ne ad verilir?

Cevap

Bahsi geçen harcamalar Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar olarak isimlendirilmektedir.


20. Soru

Karşılık kaydı nedir ve yapılışı nasıldır?

Cevap

Duran bir varlığın dönem sonunda değerinde maliyet değerine göre bir azalış varsa karşılık kaydı yapılmaktadır. Varlığın piyasa değerinin defter değerinden daha düşük olması durumunda aradaki farkı ifade eden karşılık tutarı, gider olarak gelir tablosunda yer almaktadır. Aktifte eksi olarak raporlanacak bir karşılık hesabına alacak kaydedilmektedir.


21. Soru

Maddi duran varlıklar ile ilgili temel konuların yer aldığı standartlar nelerdir?

Cevap

Maddi duran varlıklarla ilgili konular, aşağıdaki standartlarda yer almaktadır: • TMS 16: Maddi Duran Varlıklar ve KOBİ TFRS Bölüm 17, • TMS40: Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller ve KOBİ TFRS Bölüm 16.


22. Soru

Maddi olmayan duran varlıklar ile ilgili temel konuların yer aldığı standartlar nelerdir?

Cevap

Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili konular, aşağıdaki standartlarda yer almaktadır: • TMS 38: Maddi Olmayan Duran Varlıklar, • KOBİ TFRS Bölüm 18: Şerefiye Dışındaki Maddi Olmayan Duran Varlıklar, • KOBİ TFRS Bölüm 19: İşletme Birleşmeleri ve Şerefiye.


23. Soru

Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların satın alınarak ediniminde maliyet değeri hangi unsurlardan oluşmaktadır?

Cevap

Bahsi geçen unsurlar şöyle sıralanabilir: • Ticari ıskontolar ve indirimler düşüldükten sonra avukatlık ve aracılık ücretleri, ithalat vergileri ve iade alınamayan alış vergileri dâhil satın alma fiyatı, • Varlığı amaçlanan kullanıma hazır hâle getirmekle doğrudan ilişkilendirilebilen tüm harcamalar, • Maddi duran varlığın sökülmesi ve taşınması ile yerleştirildiği alanın restorasyonuna ilişkin harcamalar.


24. Soru

Duran varlıkların maliyet bedeline eklenmesi gereken harcamalar nelerdir?

Cevap

Duran varlıkların satın alma bedeline ithal edilen makine ve tesisat için ithal sırasında ödenen gümrük vergileri, bunların nakliye ve montaj harcamaları, satın alınan bir binanın yıktırılması ve arsanın tasfiyesine ilişkin olarak yapılan tüm harcamalar eklenmektedir. Bunun dışında iktisadi kıymetler için yapılan noter masrafları, mahkeme masrafları, kıymet takdirine ilişkin harcamalar, komisyon harcamaları gibi harcamalar ve taşıt alım vergisi, emlak alım vergisi gibi vergiler de bu kapsamdadır.


25. Soru

Maddi ve maddi olmayan duran varlık maliyetine alınmayan ve gerçekleştirildiğinde dönem gideri kaydedilen harcamalar nelerdir?

Cevap

Belirtilen harcamalar şöyle sıralanabilir: • Yeni bir tesis açılmasına ilişkin harcamalar, • Reklam ve tanıtım harcamaları gibi yeni bir ürün veya hizmetin tanıtılmasına ilişkin harcamalar, • Yeni bir yerde veya yeni bir müşteri kitlesiyle iş yapmak amacıyla yapılan harcamalar, • Yönetim giderleri ve diğer genel giderler kapsamındaki harcamalar, • Borçlanma maliyetleri.


26. Soru

Türkiye Muhasebe Standartları’na göre varlığın peşin değer ile aktifleştirilerek vade farkının dönem faiz giderlerine aktarılmasını sağlayan hesabın adı nedir?

Cevap

Belirtilen işlemlerin gerçekleşmesini sağlayan hesap, Ertelenen Giderler adında negatif bir hesaptır.


27. Soru

Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların edinimi nasıl muhasebeleştirilir?

Cevap

Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların ediniminde, faaliyete başlanmasına ilişkin harcamalar, kullanılmaya başlanmasına ilişkin eğitim faaliyetleri, reklam ve tanıtım faaliyetleri duran varlık maliyetine alınmaz, gider olarak muhasebeleştirilir.


28. Soru

Satın alınan bir telif hakkının kullanımına başlanmasının ardından, reklam ve tanıtım faaliyetleri için yapılan harcama hangi hesaba kaydedilmektedir?

Cevap

Telif hakkının kullanımına başlanmasıyla ilgili reklam ve tanıtım faaliyetleri için yapılmış harcamalar, 760. Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı’na kaydedilmektedir.


29. Soru

İşletmeler duran varlıklarıyla ilgili edinim sonrasında yaptıkları harcamaları nasıl muhasebeleştirmektedirler?

Cevap

Vergi Mevzuatına göre bu tür harcamalar ya ilgili duran varlığın maliyetine ilave edilmekte ya da dönem gideri olarak kaydedilmektedir.


30. Soru

Maddi ve maddi olmayan varlıkların edinimi sonrasında yapılan harcamaların muhasebeleştirilmesinde belirleyici olan ilkeler nelerdir?

Cevap

Vergi Usul Kanunu’na göre duran varlığın edinimi sonrasındaki harcamalar, iki ilke doğrultusunda muhasebeleştirilmektedir: • Harcama duran varlığın verimini, hizmet süresini veya değerini artırıyorsa ya da duran varlığa yeni bir ekleme getiriyorsa ilgili duran varlığın maliyetine ilave edilerek aktifleştirilmektedir. • Harcama duran varlığın mevcut durumunu korumak üzere yapılan bakım ve onarım gideri ise dönem gideri olarak kaydedilmektedir.


31. Soru

Duran varlığın maliyetine ilave edilerek aktifleştirilen harcamaların örnekleri nelerdir?

Cevap

Bu tür harcamalar; • Büyük onarım ve büyük parça yenilemeleri, • Ekleme ve genişletmeler, • Duran varlığın geliştirme ve iyileştirme harcamalarıdır.


32. Soru

Duran varlıklara ilişkin harcamalardan, dönem gideri olarak kaydedilen harcamaların örnekleri nelerdir?

Cevap

Bu tür harcamalar; • Bozulma, aşınma, çürümeyi önlemek için yapılan silme, temizleme, yağlama, boyama veya • Duran varlığın ömrünü uzatmak için yapılan onarım ve küçük parça yenilemeleri gibi harcamalardır.


33. Soru

Maddi duran varlık kalemlerinin parçalarının düzenli aralıklarla yenilenmesi gereken durumlarda muhasebe kaydı nasıl yapılır?

Cevap

Yenileme kapsamındaki bir parçanın maliyeti oluştuğu zaman, ilgili duran varlık kaleminin defter değerine dâhil edilerek muhasebeleştirilmektedir. Yenilenen parçaların defter değeri bilanço dışı bırakılır.


34. Soru

Bir işletme kiralayarak kullandığı bir duran varlık için varlığın değerini, ömrünü, verimini artıran nitelikte bir harcama yaptığında bu harcamayı nasıl muhasebeleştirmektedir?

Cevap

Bu tür harcamalar 264. Özel Maliyet Hesabı adıyla bir maddi olmayan duran varlık hesabına kayıtlanarak aktifleştirilmekte ve diğer maddi ve maddi olamayan duran varlık kalemleri gibi amortismana tabi tutulmaktadır. Temizlik, bakım ve küçük amirler için yapılan harcamalar ise genel gider olarak kaydedilmektedir.


35. Soru

Amortisman muhasebesinin amacı nedir?

Cevap

Amortisman muhasebesinin amacı, sabit varlıkların maliyetlerini, sistemli olarak kullanıldıkları süreye dağıtmak ve her yılın payını o dönemin gideri olarak kaydetmek suretiyle, kullanım süresi sonunda kullanılamaz hale geleceği varsayılan sabit kıymetin yenilenmesi için fon yaratmaktır.


36. Soru

Amortisman paylarının hesaplanmasında kullanılan yöntemler nelerdir?

Cevap

Söz konusu payların hesaplanmasında kullanılan yöntemler şöyle sıralanabilir: • Eşit paylı amortisman yöntemleri, • Azalan paylı amortisman yöntemleri, • Artan paylı amortisman yöntemleri, • Değişen paylı amortisman yöntemleri.


37. Soru

Yıllık amortisman payı nasıl hesaplanmaktadır?

Cevap

Yıllık amortisman payı, duran varlığın maliyetinden kalıntı değerinin düşülmesi ve elde edilen sonucun yararlı ömre bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır.


38. Soru

Azalan paylı amortisman payının amacı nedir?

Cevap

Azalan paylı amortisman yöntemlerinde duran varlığın ilk kullanım yıllarında daha çok, son yıllarda daha az amortisman paylarının gider kaydedilmesi amaçlanmaktadır.


39. Soru

Değişen paylı amortisman yöntemlerinde hesaplama nasıl yapılır?

Cevap

Değişen paylı amortisman yöntemlerinde üretim miktarları ya da hizmet saatleri esas alınarak duran varlığın ömrü boyunca üretilecek birim ya da kullanılacak saat tahmin edilir. Duran varlığın maliyeti bu birim veya saate bölünerek bir sayı bulunur. Daha sonra her faaliyet döneminde üretilen miktar veya kullanılan saat bu sayıyla çarpılarak her dönemin yıllık amortisman payı hesaplanır.


40. Soru

Gelir tablosunda sırasıyla araştırma faaliyetleri için, pazarlama faaliyeti için ve bürolarda kullanılan varlıkların amortismanı için hangi hesaplar kullanılmaktadır?

Cevap

Bahsi geçen faaliyetler için kullanılan hesaplar şöyle sıralanabilir: • Araştırma faaliyetlerinin amortismanı için 750. Araştırma Geliştirme Giderleri, • pazarlama faaliyetlerinin amortismanı için 760. Pazarlama Satış Dağıtım Giderleri ve • büro malzemelerinin amortismanı için de 770. Genel Yönetim Giderleri hesapları kullanılmaktadır.


41. Soru

Bilançoda birikmiş amortismanların raporlanması için kullanılan hesaplar nelerdir?

Cevap

Bahsi geçen hesaplar şöyle sıralanabilir: • Maddi duran varlıklar için 257. Birikmiş Amortismanlar, • Maddi olmayan duran varlıklar için 268. Birikmiş Amortismanlar, • Özel tükenmeye tabi varlıklar için 278. Birikmiş Tükenme Payları.


42. Soru

Tekdüzen Hesap Planına göre bir varlığın net defter değeri ne anlama gelmektedir?

Cevap

Tekdüzen Hesap Planına göre bir varlığın net defter değeri varlığın maliyetinden birikmiş amortismanları düşüldükten sonra kalan değeridir.


43. Soru

Amortismana tabi varlıkların satışında, bu satıştan doğan kar/zarar nasıl belirlenmektedir?

Cevap

Amortismana tabi varlıkların satışında, bu satıştan doğan kar/zarar nasıl belirlenebilmesi için öncelikle varlığın net defter değeri bilinmektedir. Daha sonra satış bedeli ile defter değeri arasındaki fark bulunur. Bulunan fark ilgili duruma göre kar veya zarar hesabına kaydedilir.


44. Soru

Tekdüzen Hesap Planına göre duran varlık satış karı veya zararı nasıl muhasebeleştirilmektedir?

Cevap

Tekdüzen Hesap Planına göre duran varlık satış karı/zararı, olağandışı gelir veya olağandışı gider olarak muhasebeleştirilmektedir.


45. Soru

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre Tekdüzen Hesap Planından farklı olarak ortaya çıkan kazanç veya kayıp nasıl muhasebeleştirilmektedir?

Cevap

Bu durumda ortaya çıkan kazanç/kayıp, olağandışı gelir veya gider olarak değil olağan gelir veya gider olarak kaydedilmektedir. Çünkü Türkiye Muhasebe Standartlarına göre hazırlanan gelir tablosunda olağandışı gelir veya gider kalemleri yer almamaktadır.


46. Soru

Bir duran varlık kalemi vadeli satışla elden çıkarıldığında ortaya çıkan alacak nasıl muhasebeleştirilmektedir?

Cevap

Vadeli satış yapıldığından alacağın nominal değeri ile peşin fiyatı arasındaki fark, faiz geliri olarak finansal tablolara yansıtılmaktadır.


47. Soru

Yenileme fonu nedir?

Cevap

Bir duran varlığın satışı yenisini almak amacıyla yapılmışsa, satış karı gelir olarak kaydedilmemekte ve özkaynaklarda üç yıl süreyle tutulabilmektedir. Bu olanağa yenileme fonu adı verilmektedir.


48. Soru

Vergi Usul Kanununa göre yenileme fonu için gereken koşullar nelerdir?

Cevap

İlgili kanuna göre varlığın yenilenmesi işin maiyetine göre zaruri bulunmalıdır.


49. Soru

Yenileme fonu hesabını kullanan bir işletmenin, üç yıldan önce işi terki, devri veya işletmeyi tasfiyesi söz konusu olduğunda Vergi Usul Kanunu ne yapılması gerektiğini belirtmektedir?

Cevap

Vergi Usul Kanunu, böyle bir durumda işletmenin elde ettiği karı o yılın matrahına eklemesi gerektiğini belirtmektedir.


50. Soru

Yenilenmek üzere alınan bir demirbaş, 549. Özel Fonlar Hesabı’na kaydedildikten sonra üç yıl dolmasına rağmen hala yeni bir demirbaş alınmamışsa nasıl muhasebeleştirilir?

Cevap

İşletme üç yıl dolmasına rağmen yeni bir demirbaş almamışsa üçüncü yılı takip eden yılın sonunda yenileme fonunun gelir kaydedilerek kapatılması gerekmektedir.


51. Soru

Maddi duran varlık nedir?

Cevap

Maddi duran varlıklar işletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlık kalemleridir.


52. Soru

İşletmeler maddi duran varlıkları hangi amaçlar için elde tutarlar?

Cevap

Söz konusu fiziki varlıklar, bir yıldan uzun süre için mal veya hizmet üretimi veya idari amaçlar çerçevesinde kullanılmak ya da başkalarına kiraya verilmek üzere elde tutulur.


53. Soru

Hangi duran varlıklar için amortisman hesaplanmaz?

Cevap

Belirli bir ekonomik ömre sahip olan maddi duran varlıklar, kullanıldıkça aşınma ve yıpranmaya maruz kalırlar ya da teknolojik gelişmeler nedeniyle değer kaybına uğrarlar. Bu nedenle kullanım süreleri (ekonomik ömrü) içerisinde her sene maliyet bedelinin belli bir kısmının, dönem giderlerine yazılması suretiyle amortismana tabi tutulurlar. Sadece faaliyetlerde kullanılan boş arazi ve arsalarda aşınma ve yıpranma söz konusu olmayacağından, boş arsa ve arazi için amortisman hesaplanmaz.


54. Soru

Maddi duran varlıklar hangi durumda varlık olarak muhasebeleştirilir?

Cevap

Maddi duran varlıklar sadece aşağıdaki koşulların oluşması durumunda varlık olarak muhasebeleştirilir;
• Varlığın işletmeye gelecekte ekonomik yarar sağlamasının muhtemel olması ve
• Varlık maliyetinin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi.


55. Soru

Yedek parça ve bakım malzemeleri nasıl muhasebeleştirilir?

Cevap

Maddi duran varlıklarla ilgili yedek parça ve bakım malzemeleri genel olarak stoklarda izlenir ve kullanıldıklarında gider olarak kaydedilir. Ancak işletmenin bir dönemden fazla kullanmayı beklediği önemli yedek parça ve yedek malzemeler maddi duran varlık olarak muhasebeleştirilmelidir. Aynı şekilde, eğer yedek parça ve bakım malzemeleri sadece bir maddi duran varlık kalemiyle ilişkili olarak kullanılabiliyorsa ya da önemli bir bölümünü oluşturuyorsa, maddi duran varlık olarak dikkate alınır.


56. Soru

Maddi olmayan duran varlıkları tanımlayabilir misiniz?

Cevap

Maddi olmayan duran varlıklar, herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve işletmenin bir yıldan uzun süre faaliyetlerinde yararlandığı veya yararlanmayı beklediği aktifleştirilen giderler ile belli koşullar altında hukuken himaye gören haklar ve şerefiyelerdir.


57. Soru

Maddi olmayan duran varlıklara örnek verebilir misiniz?

Cevap

Bilimsel ya da teknik bilgi, yeni işlemlerin veya sistemlerin tasarlanması ve uygulanması, lisanslar, fikrî haklar, piyasa bilgisi ve markalar maddi olmayan duran varlıklara örnek gösterilebilir.


58. Soru

Maddi olan ve olmayan unsurlar içeren bir varlığın, maddi ya da maddi olmayan duran varlık olarak tanımlaması nasıl yapılır?

Cevap

Maddi olan ve olmayan unsurlar içeren bir varlığın, maddi ya da maddi olmayan duran varlık olarak tanımlanmasında, hangi unsurun daha önemli olduğuna göre karar verilir. Örneğin, özel bir bilgisayar yazılımı olmadan çalışmayan bilgisayar için gerekli olan yazılım, söz konusu donanımın önemli bir parçasıdır ve maddi duran varlık olarak değerlendirilir. Eğer yazılım, ilgili donanımın ayrılmaz bir parçası değilse, o zaman bilgisayar yazılımı maddi olmayan duran varlık olarak değerlendirilir.


59. Soru

Maddi olmayan duran varlıkların, bilanço aktifinde raporlanması için gerekli koşullar nelerdir?

Cevap

Maddi olmayan duran varlıkların, bilanço aktifinde raporlanması için gerekli koşullar aşağıdaki gibidir:
• Maddi olmayan duran varlıkların, varlık olarak muhasebeleştirilmesi için öncelikle tanımlanabilir olması gerekir. Tanımlanabilir olması, ayrıştırılabilir yani işletmeden ayrılabilme ya da bölünebilme özelliğine sahip ve bireysel olarak ya da ilgili sözleşme ile birlikte, varlık ya da borçla beraber satılabilir, devredilebilir, lisans altına alınabilir, kiralanabilir ya da takas edilebilir olmasını ifade eder. Ayrıca varlığın tanımlanabilir olması için diğer hak ve yükümlülüklerden ayrılabilmesine veya devredilebilmesine bakılmaksızın, sözleşmeye bağlı haklardan ya da diğer yasal haklardan kaynaklanması gerekir.
• Maddi olmayan duran varlıkların aktifleştirilmesi için varlıkla ilişkilendirilebilen gelecekteki ekonomik yararların işletme için gerçekleşmesinin olası olması ve varlığın maliyeti veya değerinin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi gerekir.
• Bir varlığın maddi olmayan duran varlık olarak aktifleştirilmesi için işletme içi yaratılan şerefiyeden kaynaklanmaması gerekir. İşletmenin ticari itibarının olması, iyi bir yönetim kadrosuna ve insan kaynaklarına sahip olması, geniş pazar potansiyeli ve müşteri kitlesine sahip olması gibi işletmenin kâr elde etmesine katkı sağlayan ancak maliyeti ve faydası ölçülemeyen, ayrıştırılabilir ve tanımlanabilir olmayan nitelikler varlık olarak muhasebeleştirilmez.


60. Soru

Maddi olmayan duran varlıklar amortismana tabi tutulur mu?

Cevap

Maddi olmayan duran varlıklar da maddi duran varlıklar gibi amortismana tabi tutulur. Çünkü bu varlıklar fiziksel yapıya sahip olmadıkları için aşınma ve yıpranmaları söz konusu değildir ancak işletmeye sağladıkları faydanın yıllar içinde azalıp tükenmesi söz konusudur ve bu nedenle belli bir yararlı ömre sahiptirler. Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar için hesaplanan amortismanların birikmiş tutarları, bilançoda maddi ve maddi olmayan duran varlık hesaplarının altında bir indirim kalemi olarak yer alır.


61. Soru

Maliyeti ölçülen, ekonomik fayda sağlayan, tanımlanabilir, ayrıştırılabilir maddi olmayan duran varlıklara örnek verebilir misiniz?

Cevap

Maliyeti ölçülen, ekonomik fayda sağlayan, tanımlanabilir, ayrıştırılabilir maddi olmayan duran varlıklara aşağıdaki örnekler verilebilir:
• Bir işletme bir markayı rakip işletmeden satın almıştır ve söz konusu marka, devlet kayıtları altına alınmak suretiyle yasal olarak korunmaktadır.
• Bir işletme isim hakkı anlaşması uyarınca, belirli bir yerleşim alanında belirli bir fast-food restoranını işletme hakkının sadece işletmeye verildiği özel lisansa sahiptir.
• Bir işletme üzerinde reklam alanları satarak hasılat elde ettiği bir İnternet sitesine sahiptir. Alan adı gerekli yerlere tescil ettirildiği için yasal olarak korunmaktadır.
• Bir işletmenin yasal haklarla korunan 20 adet bilgisayar yazılımı bulunmaktadır. Bilgisayar yazılımları söz konusu işletmenin üretim ve idari personeli tarafından kullanılmaktadır.


62. Soru

Tekdüzen Hesap Planında maddi duran varlıklar grubunda hangi hesaplar yer alır?

Cevap

Tekdüzen Hesap Planında 25.grup maddi duran varlıklara ayrılmıştır. Bu grup içinde aşağıdaki hesaplar yer almaktadır:

250.ARAZİ VE ARSALAR HESABI
251.YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ HESABI
252. BİNALAR HESABI
253. TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI
254. TAŞITLAR HESABI
255. DEMİRBAŞLAR HESABI
256. DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR HESABI
257. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI(-)
258.YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI
259. VERİLEN AVANSLAR HESABI


63. Soru

Boş arazi ve arsalar ile herhangi bir düzenleme veya işleme tabi tutulmamış her türlü arsa, arazi ile dutluk, fidanlık ve
zeytinlik gibi işletme arazisi değerlerinin yer aldığı hesap kalemi hangisidir?

Cevap

250.ARAZİ VE ARSALAR HESABI


64. Soru

Yatırım amaçlı gayrimenkul nedir?

Cevap

Yatırım amaçlı gayrimenkul, sahibi tarafından kira geliri veya sermaye kazancı ya da her ikisini birden elde etmek amacıyla elde tutulan gayrimenkuldür.


65. Soru

251.YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ HESABI'nda izlenen varlıklar hangileridir?

Cevap

Yer altında ve yer üstünde inşa edilmiş her türlü yol, park, tünel, köprü, bölme, sarnıç, iskele ve benzeri yapıları içerir.


66. Soru

253. TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI'nda izlenen varlık kalemleri hangileridir?

Cevap

Üretim sürecinde girdilerin işlenmesinde ve şekillendirilmesinde kullanılan her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunların eklentileri ve bu amaçla kullanılan taşıma gereçlerinin izlendiği he- saptır. Bu hesap kullanım amaçlarına ve makine çeşitlerine göre bölümlenebilir.


67. Soru

İşletme faaliyetlerinde kullanılan her türlü taşıtların izlendiği hesap hangisidir?

Cevap

254. TAŞITLAR HESABI


68. Soru

255. DEMİRBAŞLAR HESABI'nda izlenen varlık kalemleri hangileridir?

Cevap

255. DEMİRBAŞLAR HESABI: İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap gibi varlıkların yer aldığı hesaptır.


69. Soru

Maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içinde yok edilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesap hangisidir?

Cevap

257. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI(-): Maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içinde yok edilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Ayrılan amortismanlar ilgili gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir.


70. Soru

Amortisman nedir ve hangi hesapta izlenir?

Cevap

Amortisman varlığın maliyetinin gidere dönüşen kısmıdır ve varlığın değerindeki azalmayı ifade eder. Söz konusu değer azalışı varlığın kayıtlı değerinden doğrudan düşülmeyerek “Birikmiş Amortismanlar” hesabında izlenir. Bilanço gösteriminde ilgili varlık grubu altında eksi olarak gösterilerek varlıkların net değeri ile raporlanması sağlanır.


71. Soru

İşletmede yapımı süren ve tamamlandığında ilgili duran varlık hesabına aktarılacak olan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların izlendiği hesap hangisidir?

Cevap

258.YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI


72. Soru

259. VERİLEN AVANSLAR HESABI nasıl çalışır?

Cevap

259. VERİLEN AVANSLAR HESABI: Yurt içinden veya yurt dışından satın alınmak üzere sipariş edilen maddi duran varlıklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Sipariş avanslarıyla ilgili giderleri de kapsar, ödeme yapıldığında hesaba borç, sipariş edilen malzeme teslim alındığında hesaba alacak kaydedilerek karşılığında ilgili maddi duran varlık hesabına borç kaydedilir.


73. Soru

Tekdüzen Hesap Planında maddi olmayan duran varlıklar grubundaki hesaplar hangileridir?

Cevap

Tekdüzen Hesap Planında 26. grup maddi olmayan duran varlıklara ayrılmıştır.
Bu grup içinde aşağıdaki hesaplar yer almaktadır:

260. HAKLAR HESABI
261. ŞEREFİYE (PEŞTEMALLIK) HESABI
262. KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI
263. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI
264. ÖZEL MALİYETLER HESABI
267. DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR HESABI
268. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-)
269. VERİLEN AVANSLAR HESABI



74. Soru

İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamalar hangi hesapta izlenir?

Cevap

60. HAKLAR HESABI: İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaları kapsar. Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Haklar yararlanma süreleri belli ise bu süre içerisinde, yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda 5 yıllık sürede eşit taksitlerle itfa edilir.


75. Soru

261. ŞEREFİYE (PEŞTEMALLIK) HESABI hangi amaçla kullanılır?

Cevap

261. ŞEREFİYE (PEŞTEMALLIK) HESABI: Bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının değeri arasındaki olumlu farkların izlenmesinde kullanılır.


76. Soru

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre kimler şerefiye için amortisman kaydı, kimler değer düşüklüğü karşılığı kaydı yapar?

Cevap

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre, tam set TMS/TFRS uygulayanlar şerefiye için amortisman kaydı yapmaz, değer düşüklüğü karşılığı kaydı yapar. Ancak KOBİ TFRS’yi uygulayanlar şerefiye için amortisman kaydı yapar.


77. Soru

İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda kullanılan hesap hangisidir?

Cevap

262. KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI: İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda kullanılan hesaptır. Vergi mevzuatımız ve mevcut uygulamalarımıza göre işletmeler diledikleri takdirde kuruluş ve örgütlenme giderlerini maliyet değeri ile aktifleştirebilir veya doğrudan gider yazabilirler.


78. Soru

İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamalardan aktifleştirilen kısmın gösterildiği hesap hangisidir?

Cevap

263. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI: İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamalardan aktifleştirilen kısmın gösterildiği hesaptır.


79. Soru

İşletmeler AR-GE faaliyetleri kapsamında yaptıkları harcamalarını vergi matrahından indirebilirler mi?

Cevap

Türkiye'de Kanunu’na göre işletmeler AR-GE faaliyetleri kapsamında yaptıkları harcamaların %40’ını vergi matrahından indirebilirler. Bu nedenle işletmeler genellikle araştırma ve geliştirme harcamalarını ayrıştırmadan, tamamını gider kaydetmektedir.


80. Soru

Hangi giderler 264. ÖZEL MALİYETLER HESABI' nda izlenir?

Cevap

264. ÖZEL MALİYETLER HESABI: Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak arttırılması amacıyla yapılan giderler ile (normal bakım, onarım ve temizleme giderleri hariç) bu gayrimenkulün kullanılması için yapılıp, kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan varlıkların bedellerinin izlendiği hesaptır. Yapılan harcamalar hesaba borç kaydedilir. Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin beş yıldan fazla olması durumunda beş yılda eşit tutarlarla amorti edilir.


81. Soru

Özel Tükenmeye Tabi Varlıkların kapsamı nedir?

Cevap

Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar
Belirli bir maddi varlıkla çok yakından ilgili bulunan veya tamamen tüketime tabi varlıklar için yapılan, üretim çalışmalarının zamanı ve yoğunluğu ile sınırlı bir ömre sahip olan harcamaları içerir.


82. Soru

Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar hangi hesaplarda izlenir?

Cevap

Bunlar “271. Arama Giderleri Hesabı”, “272. Hazırlık ve Geliştirme Giderleri Hesabı” , “277. Diğer Özel Tükenmeye Tabi
Varlıklar Hesabı ve 278. Birikmiş Tükenme Payları Hesabı'nda (-) izlenebilir.


83. Soru

Karşılık tutarı nedir?

Cevap

Karşılık tutarı, varlığın piyasa değerinin, defter değerinden daha düşük olması durumunda aradaki farkı ifade eder.


84. Soru

Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar nasıl muhasebeleştirilirler?

Cevap

Varlıkların ediniminde ve bilanço dışı bırakılmasında, Tekdüzen Hesap Planındaki maddi ve maddi olmayan duran varlık hesaplarının borç ve alacak taraflarına maliyet bedeli ile kayıt yapılır. İşletmeler sabit varlıklarını tamamlanmış olarak satın alabilirler, başka işletmelere sipariş vererek yaptırabilirler veya bizzat kendi işletmelerinde imal veya inşa edebilirler. Ancak her durumda sabit varlıklar maliyet bedeli üzerinden muhasebeleştirilerek aktife alınırlar.


85. Soru

Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların satın alınarak ediniminde maliyet değeri hangi unsurlardan oluşur?

Cevap

Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların satın alınarak ediniminde maliyet değeri aşağıdaki unsurlardan oluşur:
• Ticari iskontolar ve indirimler düşüldükten sonra avukatlık ve aracılık ücretleri, ithalat vergileri ve iade alınamayan alış vergileri dâhil satın alma fiyatı,
• Varlığı amaçlanan kullanıma hazır hâle getirmekle doğrudan ilişkilendirilebilen tüm harcamalar. Örneğin maddi duran varlıkların yönetim tarafından amaçlanan koşullarda çalışabilmesini sağlayacak yere ve duruma getirilmesiyle doğrudan ilişkili olan saha hazırlık harcamaları, ilk teslimat ve yükleme-boşaltma harcamaları ile kurulum, montaj ve işlerliğin testine ilişkin harcamalar.
• Maddi duran varlığın sökülmesi ve taşınması ile yerleştirildiği alanın restorasyonuna ilişkin harcamalar.


86. Soru

Vergi mevzuatımıza göre duran varlıkların maliyet bedeli için bunların satın alma bedeline eklenmesi zorunlu harcamalar nelerdir?

Cevap

Vergi mevzuatımıza göre de duran varlıkların maliyet bedeli için bunların satın alma bedeline, ithal edilen makine ve tesisat için ithal sırasında ödenen gümrük vergileri ile bunların nakliye ve montaj harcamaları ile satın alınan bir binanın yıktırılması ve arsasının tasfiyesine ilişkin olarak yapılan tüm harcamaların eklenmesi zorunludur. Bunun dışında iktisadi kıymetler için yapılan noter masrafları, mahkeme masrafları, kıymet takdirine ilişkin harcamalar, komisyon harcamaları gibi harcamalar ve taşıt alım vergisi, emlak alım vergisi gibi vergiler; mükellefler tarafından istenirse maliyete ilave edilir, istenirse doğrudan genel gider olarak kaydedilir.


87. Soru

Standartlara göre maddi ve maddi olmayan duran varlık maliyetine alınmayan ve gerçekleştiğinde dönem gideri kaydedilen harcamalar hangileridir?

Cevap

Standartlara göre maddi ve maddi olmayan duran varlık maliyetine alınmayan ve gerçekleştiğinde dönem gideri kaydedilen harcamalar aşağıdaki gibidir:
• Yeni bir tesis açılmasına ilişkin harcamalar.
• Reklam ve tanıtım harcamaları gibi yeni bir ürün veya hizmetin tanıtılmasına ilişkin harcamalar.
• Yeni bir yerde veya yeni bir müşteri kitlesiyle iş yapmak amacıyla yapılan harcamalar (personel eğitim masrafları dâhil).
• Yönetim giderleri ve diğer genel giderler kapsamındaki harcamalar.
• Borçlanma maliyetleri.


88. Soru

Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların ediniminde, faaliyete başlanmasına ilişkin harcamalar, kullanılmaya başlanmasına ilişkin eğitim faaliyetleri, reklam ve tanıtım faaliyetleri nasıl muhasebeleştirilir?

Cevap

Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların ediniminde, faaliyete başlanmasına ilişkin harcamalar, kullanılmaya başlanmasına ilişkin eğitim faaliyetleri, reklam ve tanıtım faaliyetleri duran varlık maliyetine alınmaz, gider olarak muhasebeleştirilir.


89. Soru

XYZ İşletmesi gıda endüstrisindeki faaliyetlerini genişletmeye karar vermiş ve bütün Avrupa’da iyi bilinen bir fast-food markasının 20 yıl süreyle franchise hakkını 1.000.000 TL bedelle satın almıştır. XYZ İşletmesi satın aldığı franchise hakkından dolayı gelecekte ekonomik fayda elde etmeyi beklemektedir. İşletme franchise hakkını bir maddi olmayan duran varlık olarak aktifleştirebilir mi, nedenlerini açıklayınız.

Cevap

Aşağıdaki nedenlerden dolayı franchise hakkı maddi olmayan duran bir varlıktır:
• Maliyet güvenilir biçimde ölçülebilmektedir,
• Franchise hakkının kullanılması suretiyle XYZ İşletmesi gelecekte ekonomik fayda elde etmeyi beklemektedir,
• Franchise hakkı yasal bir sözleşme ile korunmaktadır Franchise hakkı fiziksel niteliğe sahip değildir.


90. Soru

İşletmeler aktiflerinde yer alan duran varlıklarla ilgili olarak kullandıkları süre içinde birçok harcama yapabilirler. Bu harcamalar nasıl muhasebeleştirilecektir?

Cevap

Vergi mevzuatımıza göre bu tür harcamalar, işletme tarafından ya ilgili duran varlığın maliyetine ilave edilir ya da dönem gideri olarak kaydedilir. Bunun ayırt edilmesinde Vergi Usul Kanunu’nda şu ilkeler getirilmiştir (VUK Md. 272):

• Yapılan harcama ilgili duran varlığın verimini, hizmet süresini veya değerini artırıyorsa ya da duran varlığa yeni bir eklemede bulunuluyorsa, söz konusu harcama ilgili duran varlığın maliyetine ilave edilerek aktifleştirilmelidir. Bu tür harcamalar büyük onarım ve büyük parça yenilemeleri, ekleme ve genişletmeler, duran varlığı geliştirme ve iyileştirme harcamalarıdır.

• Eğer yapılan harcama duran varlıkları iyi çalışır durumda tutmak, mevcut durumu korumak üzere yapılan normal bakım ve onarım gideri ise bu durumda dönem gideri olarak kaydedilmelidir. Bu tür harcamalar bozulma, aşınma, çürümeyi önlemek için yapılan silme, temizleme, yağlama, boyama veya sabit kıymetin mevcut ömrünü muhafaza etmek için yapılan onarım ve küçük parça yenilemeleri gibi giderlerden oluşur.


91. Soru

Yenileme kapsamındaki bir parçanın maliyeti nasıl muhasebeleştirilir?

Cevap

Bazı maddi duran varlık kalemlerinin parçalarının düzenli aralıklarla yenilenmesi gerekebilir. Yenileme kapsamındaki bir parçanın maliyeti oluştuğu zaman ilgili maddi duran varlık kaleminin defter değerine dâhil edilerek muhasebeleştirilir. Yenilenen (çıkarılan) parçaların defter değeri bilanço dışı bırakılır.


92. Soru

İşletme kiralayarak kullandığı bir duran varlık için varlığın değerini, ömrünü, verimini artıran nitelikte bir harcama yaparsa ne olacaktır? İşletmenin maddi duran varlıkları arasında olmayan ve bilançosunda gözükmeyen bir duran varlığın maliyetine
ilave yapamayacağına göre, söz konusu harcamayı nasıl muhasebeleştirecektir?

Cevap

Bu konuda Vergi Usul Kanunu’ndaki düzenlemelere göre, kiracı tarafından ki- ralanarak kullanılan duran varlıklar için yapılan ve varlığın değerini, ömrünü ve verimini artıran harcamalar özel maliyet bedeli olarak ayrıca değerlenir. Harcama- lar hem tamir hem de kıymet artırıcı harcamalardan oluşuyorsa; maliyet bedeline eklenecek tutarın belirlenmesi, kalan kısım için gider kaydı yapılması gerekir.

Buna göre, işletme sözü edilen türde yapmış olduğu harcamaları “264. Özel Mali- yetler Hesabı” adıyla bir maddi olmayan duran varlık hesabına kayıtlayarak aktifleş- tirecek ve diğer maddi ve maddi olmayan duran varlık kalemleri gibi amortismana tabi tutacaktır. Varlığın mevcut durumunu korumak için yapılan temizlik, bakım ve küçük tamirler için yapılan harcamalar ise genel gider olarak kaydedilmelidir.


93. Soru

Amortisman nedir?

Cevap

Amortisman, bir varlığın maliyetinin gidere dönüştürülmesidir


94. Soru

Duran varlıklarda amortisman nedir?

Cevap

Duran varlıklarda amortisman; varlığın kullanımından, belli bir sürenin geçme- si ve teknolojik gelişmeler nedeniyle varlığın demode olmasından dolayı ortaya çıkabilecek eskime, yıpranma ve tükenme şeklindeki değer kayıplarını dikkate alarak, duran varlıkların yararlı ömürlerini tahmin etmek ve bu süre içerisinde söz konusu varlıkların elde etme maliyetlerini gider olarak muhasebeleştirmektir.


95. Soru

Amortisman muhasebesinin amacı neidr?

Cevap

Amortisman muhasebesinin amacı, sabit varlıkların maliyetlerini, sistemli olarak kullanıldıkları süreye dağıtmak ve her yılın payını o dönemin gideri olarak kaydetmek suretiyle, kullanım süresi sonunda kullanılmaz hâle geleceği varsayı- lan sabit kıymetin yenilenmesi için fon yaratmaktır.


96. Soru

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre yıllık amortisman paylarının hesaplanmasında kullanılan yöntemler hangileridir?

Cevap

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre yıllık amortisman paylarının hesaplanmasında aşağıdaki yöntemler kullanılabilir;

• Eşit paylı amortisman yöntemleri,
• Azalan paylı amortisman yöntemleri,
• Artan paylı amortisman yöntemleri,
• Değişen paylı amortisman yöntemleri.


97. Soru

Eşit paylı amortisman yöntemlerinde amortisman payları nasıl hesaplanır?

Cevap

Eşit paylı amortisman yöntemleri: Eşit paylı amortisman yöntemlerinde duran varlığın maliyeti yararlı ömrüne ( hizmet süresine) bölünmek suretiyle yıllık amortisman payları hesaplanır. Eğer yararlı ömrünün sonunda bir kalıntı değerin (hurda değerin) olacağı tahmin ediliyorsa bu tutar, duran varlığın maliyetinden düşülür. Kalıntı değeri tahmin edilemiyorsa sıfır kabul edilebilir.


98. Soru

Duran varlığın ilk kullanım yıllarında daha çok, son yıllarda daha az amortisman paylarının gider kaydedilmesinin amaçlandığı amortisman yöntemi hangisidir?

Cevap

Azalan paylı amortisman yöntemleri: Azalan paylı amortisman yöntemlerinde duran varlığın ilk kullanım yıllarında daha çok, son yıllarda daha az amortisman paylarının gider kaydedilmesi amaçlanır.


99. Soru

Duran varlık için ilk yıllarda az, sonraki yıllarda daha çok amortisman payı hesaplanması şeklinde uygulanan amortisman yöntemi hangisidir?

Cevap

Artan paylı amortisman yöntemleri: Artan paylı amortisman yöntemleri ise ilk yıllarda az, sonraki yıllarda daha çok amortisman payı hesaplanması şeklinde uygulanır.


100. Soru

Değişen paylı amortisman yöntemlerinde amortisman payı nasıl hesaplanır?

Cevap

Değişen paylı amortisman yöntemleri: Değişen paylı amortisman yöntemlerinde üretim miktarları ya da hizmet saatleri esas alınarak duran varlığın ömrü boyunca üretilecek birim ya da kullanılacak saat tahmin edilir. Duran varlığın maliyeti bu birim veya saate bölünerek bir sayı bulunur. Daha sonra her faaliyet döneminde üretilen miktar ya da kullanılan saat bu sayıyla çarpılmak suretiyle her dönemin yıllık amortisman payı hesaplanır.


101. Soru

VUK’da vergi matrahının tespiti için uygulanabilecek amortisman hesaplama yöntemleri nelerdir?

Cevap

VUK’da vergi matrahının tespiti için uygulanabilecek amortisman hesaplama yöntemleri sınırlandırılmış, artan yada değişen paylı amortisman yöntemlerine izin verilmemiştir. Eşit paylı amortisman yöntemi olarak kullanılan yöntemin adı normal amortisman yöntemidir. Bu yöntemde duran varlıklar yararlı ömürleri içinde her yıl eşit amortisman payı ile itfa edilir.


102. Soru

Tekdüzen Hesap Planına göre bir varlığın net defter değeri nedir?

Cevap

Tekdüzen Hesap Planına göre bir varlığın net defter değeri, varlığın maliyetinden birikmiş amortismanları düşüldükten sonra kalan değeridir.


103. Soru

Tekdüzen Hesap Planına göre duran varlık satış kâr veya zararı nasıl muhasebeleştirilir?

Cevap

Tekdüzen Hesap Planına göre duran varlık satış kâr veya zararının, olağan dışı gelir veya olağan dışı gider olarak muhasebeleştirilmesi gerekir.


104. Soru

Tekdüzen Hesap planında yenileme fonlarının kaydedileceği hesap hangisidir?

Cevap

Tekdüzen Hesap planında yenileme fonlarının kaydedileceği hesap “549. Özel Fonlar” hesabıdır.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v