Menkul Kıymet Yatırımları Dersi 1. Ünite Özet

Yatırım Kavramı ve Yatırım Türleri

Yatırım kavramı, bireylerin ya da işletmelerin ellerinde bulunan fonları gelecekte bir gelir getirmesi beklentisiyle çeşitli yatırım alanlarına tahsis etmesini ifade etmektedir.

Sermayesini değerlendirmek amacıyla yatırım yapan kişi veya kurumlara ise yatırımcı denilmektedir.

Yatırım dönemi sonunda, yatırımdan elde edilen getiri en azından enflasyonun ve dalgalanmaların üzerinde değilse söz konusu yatırımın başarılı olduğu söylenemez. Yatırımın başarısını belirleyen diğer bir faktör ise üstlenilen risktir.

Yatırımlar reel varlıklara yapılan yatırımları ifade eden sabit varlık yatırımları ve fiziksel olmayan, sahibine alacaklılık veya ortaklık hakkı sağlayan varlıklara yapılan yatırımları ifade eden finansal varlık yatırımları olarak iki grupta ele alınmaktadır.

Finansal varlık kapsamında değerlendirilen menkul kıymet kavramı ise ortaklık veya alacaklılık sağlayan, belli bir meblağı temsil eden, yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel gelir getiren, misli nitelikte, seri hâlinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve şartları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen kıymetli evraklar olarak tanımlanmaktadır.

Sabit varlık yatırımları şu şekilde sınıflandırılır:

• Komple yeni yatırımlar
• Yenileme yatırımları
• Tevsii yatırımlar
• Tamamlama yatırımları
• Modernizasyon yatırımları
• Darboğaz giderme yatırımları
• Kalite düzeltme yatırımları
• Entegrasyon yatırımları
• Finansal Kiralama yatırımları
• Nakil yatırımları

Yatırımları Farklılaştıran Faktörler

Ekonomik ve Finansal Faktörler: Büyüme, enflasyon, döviz kurları, faiz oranları vb. göstergelerdeki değişimler piyasaları ve yatırım araçlarını etkilediği için yatırımcıların söz konusu makroekonomik göstergelerin olumlu-olumsuz etkilerini değerlendirmesi ve tahmin etmesi gerekmektedir.

Siyasal Faktörler: Bir ülkede alınan politik kararlar ve siyasi istikrar, ekonomiyi doğrudan etkilediği için yatırımcıların tercihleri yaşanan iç ve dış siyasal gelişmelere bağlı olarak değişmektedir.

Hukuki Faktörler: Yatırımcıların düzgün ve adil şekilde işleyen bir piyasada işlem yapabilmeleri, içerden öğrenenlerin ticareti ve manipülatif faaliyetler ve eksik ve yanıltıcı bilgilere karşı yatırımcıyı koruyan etkin, şeffaf, güvenilir ve denetime açık yasal bir altyapının kurulmasına bağlıdır.

Sosyo-Kültürel Faktörler: Yatırımcı içinde bulunduğu toplumun kültürel ve sosyal özelliklerine bağlı olarak, risk gözetmeksizin altın gibi geleneksel bir yatırım aracını tercih edebilir.

Kişisel Faktörler: Yatırımcının bilgi düzeyi, yatırım için ayırdığı zaman, eğitim durumu, yaşı, sağlık durumu, geliri, mesleği, kişiliği, yaşam şekli, beklentisi ve psikolojik karakteri olarak özetlenebilir.

Yatırım Ortamı

Güvenlik ve İstikrar: Ekonomik, sosyal ve siyasi alanda yaşanan olumsuz gelişmeler makroekonomik istikrarı etkilemekte, para ve maliye politikalarının çökmesine dahi sebep olabilmektedir.

Finans ve Altyapı: Özel sektör faaliyetleri ve yatırımların gerçekleştirilmesi için finansal fonksiyonlarını sağlıklı bir şekilde yerine getiren bir bankacılık sektörü ve uygun ödeme sistemlerinin bulunması gerekmektedir. Ayrıca ulaşım ve iletişim gibi altyapı yatırımlarının yeterli olup olmadığı ve hammadde ve enerji kaynaklarına erişim olanakları da önemlidir.

İşgücü Piyasası: İşletme faaliyetlerinin başlaması ve devamlılığın sağlanması için işe alınacak bireylerin işin gereklerine uygun olması gerekmektedir.

Düzenleyici Otoriteler ve Vergilendirme: Ticari işlemlerde bürokratik işlemlerin azlığı ve uygun gümrük yasaları faaliyet hacmini doğrudan etkilemektedir. Tüm bu koşullara rağmen yatırımcılar için en önemli unsur piyasaya olan güvendir. Yatırımcıların güven duygusunu arttırmanın yollarından biri ise sistemin düzenleyici otoriteler tarafından uygun bir yapıya kavuşturulması ve belirlenen yasal çerçeveye uygunluğun denetlenmesidir.

Finansal Piyasalar

Finansal piyasalar işletmelere menkul kıymet ihracı veya kredi kullanma yoluyla ihtiyaç duyulan fon kaynaklarına erişim imkânı tanırken yatırımcılara da tasarruflarını değerlendirme olanağı sunar. Bu süreçte bankalar, portföy yönetim şirketleri, sigorta şirketleri ve yatırım danışmanlığı şirketleri gibi finansal aracılar fon ihtiyacı olanlar ile fonlarını değerlendirmek isteyenler arasında aracılık fonksiyonunu üstlenirler.

Finansal piyasalarda alıcı ve satıcıların doğrudan karşılaşması direkt fon transferi olarak isimlendirilmekte ve araya herhangi bir finansal aracı kuruluş girmeden fonların transfer edilmesi şeklinde tanımlanmaktadır.

Alıcı ve satıcıların dolaylı olarak karşılaşması ise dolaylı fon transferi olarak isimlendirilmekte ve fon arz edenlerle fon talep edenler arasındaki transfer bir finansal aracı kuruluş yardımı ile gerçekleştirilmektedir.

Finansal aracıların fonksiyonları şunlardır:

• Küçük tasarrufları bir araya getirerek işletmelere büyük miktarlarda fon sağlamak
• Bireylerin sahip olduğu tasarrufları bir araya getirerek iyi çeşitlendirilmiş portföyler oluşturmak ve böylece portföy riskini düşürmek
• Varlık alım satımına aracılık ederek likiditeyi arttırmak
• Küçük tasarruf sahipleri ile fon ihtiyacı fazla olan birimler arasında aracılık ederek maliyetleri düşürmek
• Finansal danışmanlık hizmeti sunmak.

Finansal Piyasaların Fonksiyonları

Fiyat Keşfi: Piyasalar çok sayıda alıcı ve satıcıyı bir araya getirerek alıcıların varlığı almak için ödemeye razı oldukları ve satıcıların varlığı satmak için razı oldukları uygun bir fiyatın belirlenmesine aracılık etmektedir.

Varlık Değerleme: Piyasada oluşan fiyatlar varlıkların değerinin belirlenmesinde kullanılacak bilgiler yalnızca alım satım kararları için değil, üzerinde işlem yapılacak varlığa ilişkin tüm kararlarda kullanılabilmektedir.

Likidite: Likidite, bir varlığın değerinden çok fazla kaybetmeden kısa sürede satılmasını ifade etmektedir.

Etkinlik: Az gelişmiş finansal piyasalarda emtialar ve dövizler farklı bölgelerde farklı fiyatlarla işlem görebilmektedir. Bu durumda piyasada işlem yapanlar fiyat farklılıklarından kâr elde etmek için alım-satım yaparlar ve fiyatlar olması gereken seviyelere doğru hareket ederek ekonomi daha etkin hâle gelir.

Sermaye Artışı: Finansal piyasalar hisse senetleri, tahviller ve diğer finansal araçların ihracına ortam sağlayarak yeni üretim tesisi inşa etmek, makinelerini yenilemek veya üretim kapasitesini genişletmek isteyen şirketlerin finansman ihtiyacının giderilmesine olanak tanımaktadır.

Ticari İşlemlere Aracılık: Finansal piyasalar piyasada yer alan kurumlar kanalıyla işlemlere aracılık fonksiyonunu da yerine getirmektedir.

Yatırım: Yatırımcılar hisse senedi ve tahvil gibi menkul kıymetleri satın alarak gelecekte gelir sağlama imkanı bulmaktadır.

Risk Yönetimi: Finansal piyasalarda işlem future, opsiyon ve diğer türev ürün sözleşmeleri birçok risk türüne karşı korunma olanağı sağlamaktadır.

Finansal Piyasa Türleri

Para ve sermaye piyasaları:

• Para piyasaları kısa vadeli fon ihtiyacı olan ekonomik birimlerle, fonlarını kısa vadeli yatırımlara yönlendirmek isteyen ekonomik birimlerin karşılaştıkları piyasalardır.
• Orta ve uzun vadeli fon arz ve talep edenlerin karşılaştığı piyasalara ise sermaye piyasaları adı verilmektedir.

Birincil ve ikincil piyasalar:

• Birincil piyasalar varlıkların ilk kez alınıp satıldığı piyasalardır. Birincil piyasalarda tasarruf sahipleri menkul kıymetleri doğruda varlığı ihraç eden kuruluşlardan ya da ihraca aracılık eden kurumlardan atın alırlar. Birincil piyasalarda yapılan işlemlerin sonucunda işletmeye fon girişi gerçekleşir.
• İkincil piyasalar ise daha önceden ihraç edilmiş ve işlem görmüş menkul kıymetlerin alınıp satıldığı piyasalardır. İkincil piyasalarda yapılan işlemler neticesinde işletmeye fon girişi gerçekleşmez.
• Üçüncül piyasalar , borsaya kota edilmiş finansal varlıkların borsa dışında aracılar yoluyla alınıp satıldığı piyasalardır.
• Dördüncül piyasalar ise finansal varlıkların aracısız olarak alınıp satıldığı piyasa olarak tanımlanabilir. Dördüncül piyasada maddi durumu iyi olan az sayıda yatırımcı alım satım yapmaktadır.

Organize ve tezgâhüstü (organize olmayan) piyasalar:

• Organize piyasalar alıcı ile satıcıyı belirli bir fiziksel mekânda bir araya getiren ve işlemleri belirli kural ve düzenlemeler çerçevesinde gerçekleştiği piyasalar olarak tanımlanmaktadır. Organize piyasalara Borsa İstanbul örnek olarak verilebilir.
• Tezgâhüstü piyasalar ise düzenli bir borsa dışında yapılan işlemleri kapsayan ve işlem kurallarının taraflar arasında serbestçe belirlendiği piyasalar olarak tanımlanmaktadır. Türkiye’de, Kapalıçarşı efektif piyasası, serbest altın piyasası, Bankalararası TL piyasası ve döviz piyasaları tezgâhüstü piyasalara örnek olarak verilebilir.

Borç ve özsermaye piyasaları:

• Hisse senetleri gibi alıcısına ortaklık hakkı sağlayan menkul kıymetlerin işlem gördüğü piyasalara özsermaye piyasaları adı verilmektedir.
• Tahvil gibi borçlanma araçlarının işlem gördüğü piyasalara ise borç piyasaları adı verilmektedir.

Ulusal ve uluslararası piyasalar:

• Ulusal finansal piyasalar ülke içinde yalnızca o ülkede ihraç edilen menkul kıymetlerin işlem gördüğü piyasalardır.
• Uluslararası piyasalarda ise yabancı ülke ya da şirketlerin ihraç ettiği menkul kıymetlerin de işlem gördüğü piyasalar olarak tanımlanmaktadır.

Spot (nakit) ve vadeli (türev) piyasalar:

• Ödemelerin peşin, teslimatın ise en geç iki gün içerisinde yapıldığı piyasalara spot piyasalar denilmektedir.
• Vadeli piyasalar ise finansal varlıkların gelecekteki bir tarihte bugünden üzerinde anlaşma sağlanmış bir fiyattan alım-satımının yapıldığı piyasalardır.

Kambiyo (döviz) piyasaları: Bir ülkenin yerli parası dışındaki yabancı paraların alınıp satıldığı piyasalara döviz piyasası adı verilmektedir. Döviz piyasalarının bulunmaması durumunda uluslararası finansal işlemlerin gerçekleştirilmesi olanaksızdır. Bu bağlamda döviz piyasaları dünyadaki en büyük finansal piyasalar olarak kabul edilmektedir.

Altın piyasaları: Altın piyasaları bireylerin internet üzerinden veya fiziki bir ortamda altın alıp sattıkları piyasalardır. Altın piyasalarında fiyatlar arz ve talebe göre belirlenmektedir.

Menkul Kıymet Borsalarının Oyuncuları

Emeklilik fonları: çalışanlardan, işverenlerden veya bunların ailelerinden topladıkları fonları bir havuzda toplayan ve gelecekte emeklilik ödemesi sağlamak üzere yatırıma yönlendiren kurumsal yatırımcılardır.

Sigorta şirketleri: sigorta yaptıran birey ve kurumlardan topladıkları fonlarla bir portföy oluşturur ve bu portföyü yönetirler. Özellikle hayat sigortası şirketleri emeklilik fonlarına benzer şekilde uzun dönemli yatırımcılardır ve portföylerine birçok farklı yatırım aracını dahil etmektedirler.

Yatırım fonları: tasarruf sahiplerinden topladıkları fonlar karşılığı, hisse senedi, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri inançlı mülkiyet esasına göre yöneten kurumsal yatırımcılardır.

Yatırım Süreci ve Yatırımcı Türleri

Yatırım süreci temel olarak altı aşamadan oluşmaktadır:

1. Yatırımın Amaçlarının Belirlenmesi
2. Portföy stratejisinin belirlenmesi
3. Temel Değerleme
4. Piyasa Durum Analizi
5. Portföy Dizaynı
6. Yatırım performansının ölçülmesi ve geliştirilmesi

Yatırımcı Türleri

Yatırımcılar yatırım yapma amacına göre ise 4 gruba ayrılırlar:

Uzun dönemli yatırımcılar: stratejik yatırım kararları alan ve yatırım ufku uzun dönemli olan yatırımcılardır. Bu tür yatırımcılar spesifik yatırım stratejilerine odaklanır ve bu stratejileri uygulayarak ortalama piyasa getirisi elde etmeyi amaçlarlar. Bu süreçte piyasa riski diğer bir ifadeyle sistematik riski üstlenirler. Uzun dönemli yatırımcılara emeklilik fonları, sigorta şirketleri, anapara korumalı fonlar ve yatırım fonları örnek olarak verilebilir.

1. Spekülatörler: Spekülasyon işleminde amaç piyasada gerçekleşeceği düşünülen fiyat değişikliklerinden faydalanarak getiri elde etmektir. Spekülatörler, varlığın gelecekte fiyatının yükselmesini bekliyor ise alım, düşmesini bekliyor ise açığa satış işlemini gerçekleştirerek yalnızca sistematik riski üstlenip piyasanın üzerinde bir getiri elde etmeyi amaçlarlar.
2. Hedgerler: spekülatörlerden daha fazla riskten kaçınırlar ve yatırım ufukları uzun dönemli yatırımcılardan daha kısadır. Yapılan alım veya satım işlemleri hem riski, hem de getiriyi düşürerek mevcut yatırımları korumaktadır.
3. Arbitrajcılar: spekülatörlerle aynı risk düzeyinde daha yüksek getiriyi veya daha düşük risk düzeyi ile aynı getiri düzeyini bekler. Arbitrajcılar aynı varlığın, farklı yerlerdeki fiyat farklılıklarından getiri elde etmeyi hedeflerler.

Temel Yatırım Araçları

Hisse Senetleri

Hisse senetlerinin sahiplerine sağladığı temel haklar;

• Ortaklık
• yönetime katılma (oy)
• kâr payı alma
• rüçhan (yeni pay alma)
• bedelsiz pay alma
• tasfiyeden pay alma
• bilgi edinme

Hisse senedi türleri:

Tedavül Açısından Hisse Senetleri:

• Nama yazılı hisse senedi: belli bir kişinin adına düzenlenmiştir.
• Hamiline yazılı hisse senedi: mülkiyetin devri, hisse senedini satın alana teslimi ile gerçekleşir.

Sahiplerine Sağladığı Çıkar Açısından Hisse Senetleri:

• Adi hisse senedi: Ana sözleşmede aksine bir hüküm olmadıkça sahiplerine eşit haklar sağlar.
• İmtiyazlı hisse senedi: ana sözleşmeye dayanarak kâr payı, tasfiye payı, rüçhan hakkı, oy hakkı gibi konularda öncelik ve imtiyazlara sahiptir.

Sermaye Artışına Göre Hisse Senetleri:

• Bedelli hisse senedi: kuruluş aşamasında veya bedelli sermaye artırımlarında, rüçhan haklarının kullanmasıyla veya halka arz yoluyla üçüncü kişilere satışı yapılarak şirkete para girişi sağlayan, bedelin tamamen ödendiği hisse senedidir.
• Bedelsiz hisse senedi: şirkete yeni fon girişi sağlamayan iç kaynaklardan sermaye artımı ile ihraç edilen hisse senedine bedelsiz hisse senedi denir.

İhraç Değerine Göre Hisse Senetleri:

• Primsiz hisse senedi: nominal değeri ile ihraç değeri aynı olan hisse senedidir.
• Primli hisse senedi: nominal değerinden yüksek bir bedelle ihraç edilen hisse senedidir.

Oydan Yoksun Hisse Senetleri: ortaklıkların esas sözleşmede hüküm bulunmak kaydıyla, sermaye artırımı yoluyla ihraç edebilecekleri oy hakkı hariç, sahibine kâr payından ve istediğinde tasfiye bakiyesinden imtiyazlı olarak yararlanma hakkını ve diğer temel ortaklık haklarını sağlayan hisse senetleridir.

Katılma İntifa Senedi: sahiplerine ortaklık hakkına olmaksızın kardan pay alma, tasfiye bakiyesinden yararlanma ve belli bazı olanaklardan yararlanma hakkı veren sermaye piyasası aracıdır.

Tahviller

Anonim şirketlerin veya kamu tüzel kişilerinin orta ve uzun vadeli fon sağlamak üzere ihraç ettikleri borç senetleridir. Tahvil ihraç eden şirketler aldıkları borç karşılığında tahvil sahiplerine, belirlenmiş vade ve faiz oranı üzerinden anapara ve düzenli faiz ödemelerini taahhüt ederler.

Tahvile ilişkin temel özellikler şunlardır:

Nominal değer: Tahvilin üzerinde yazılı olan değerdir. Diğer bir ifadeyle tahvilin vadesinde yatırımcının eline geçecek olan para miktarını gösterir.

Kupon oranı: Nominal değer üzerinden yüzde olarak belirtilir ve tahvil sahibinin alacağı faiz miktarını gösterir.

Vade: Anaparanın ve son faiz ödemesinin yapılacağı tarihtir. Tahvilin vadesi 1 yıldan az olmamak üzere ihraç eden tarafından serbestçe belirlenebilir. Ayrıca tahvillerin anaparası, vade sonunda bir defada veya vade içinde taksitler hâlinde de ödenebilir.

İtfa: Tahvil ihraç edenler tarafından borcun bir defada veya belirli dönemlerde yapılan ödemeler ile ortadan kaldırılması işlemini ifade eder.

Devlet-Özel Sektör Tahvilleri:

• Devlet Tahvili, Hazine Müsteşarlığı tarafından devletin 1 yıldan uzun vadeli borçlanma ihtiyaçlarını karşılamak üzere çıkarılan borçlanma senetleridir.
• Hazine Bonosu: Üzerinde kupon bulunmayan ve bir yıldan daha kısa vadeli olarak ihraç edilen devlet iç borçlanma senetleridir.
• Özel sektör tahvilleri: Anonim şirketler tarafından en az 1 yıl vadeli olarak, sabit ya da değişken faiz ile ihraç edilen borçlanma aracıdır.

Sabit Faizli-Değişken Faizli Tahviller:

• Sabit faizli tahvil: sahiplerinin vade sonunda elde edeceği getiri, vade başlangıcından ibaren bilinmektedir.
• Değişken faizli tahvil: tahvil ihraç eden şirketler, tahvil sahiplerini korumak amacıyla ileriye yönelik faiz riskini giderebilmek için belirli dönemler itibariyle piyasa koşullarına göre değişken faiz oranlı tahvil ihraç edebilirler.

Güvenceli-Güvencesiz Tahviller:

• Güvenceli tahvil: gerek faiz gerekse anapara ödemesi için bir karşılık bulundurularak ihraç edilen tahviller, güvenceli tahvil olarak adlandırılır.
• Güvencesiz tahvil: Alacakların güvencesi olarak belli varlık veya varlıkların olmadığı şekilde ihraç edilen tahvil türü ise güvencesiz tahvildir.

Kâra İştirakli Tahviller: Kâra iştirakli tahvilin getirisi; faiz ile birlikte kâr payı, kâr payının belirli bir faizin altında olması durumunda faizin, aksi durumda ise kâr payının ödenmesi ve sadece belirli bir yüzde üzerinden kâr payı ödenmesi şeklinde gerçekleşebilir.

Primli-İskontolu-Başabaş Tahviller:

• Primli tahvil , nominal değeri üzerinde bir fiyattan satılan tahvildir ve satış fiyatı ile nominal değer arasındaki fark, prim tutarını göstermektedir.
• İskontolu tahvil: nominal değerinden daha düşük bir fiyattan satılan tahvildir ve nominal değer ile satış fiyatı arasındaki fark, iskonto tutarını göstermektedir.
• Başabaş tahvil: nominal değeri ile aynı fiyattan satılan tahviller, başabaş tahvil olarak tanımlanmaktadır.

İkramiyeli Tahviller: şirketler, tahvillerin satışlarını artırmak ve pazarlamasını kolaylaştırmak amacıyla faiz faktörü ile birlikte erken satış primi veya belirli zamanlarda kura çekilerek tahvil sahiplerine ikramiye verilmesi gibi ekstra avantajlar sağlayabilir. Ancak ülkemizde şirketlerin ikramiyeli tahvil ihraç etmeleri mümkün değildir.

Endeksli Tahviller: Enflasyonun olduğu bir piyasada şirketler, orta ve uzun vadeli kaynak ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarruf sahiplerini teşvik etmek amacıyla ihraç edilecek tahvilin anapara ve faizini belirli bir değişkene bağlayabilirler. Bu bağlamda ödemeleri enflasyon oranı, altın veya herhangi bir malın fiyat endeksine bağlanmış tahvil türü, endeksli tahvil olarak adlandırılmaktadır.

Diğer Menkul Kıymetler

Hazine Bonosu: Hazine müsteşarlığı tarafından çıkarılan, kısa vadeli devlet iç borçlanma senetleridir. Hazine bonosu, ihale yoluyla kuponsuz olarak, 1 yıldan daha kısa süreli olarak iskontolu şekilde satılmaktadır.

Finansman Bonosu: Genellikle büyük şirketlerin veya kamu sektörünün kısa vadeli finansman ihtiyacını karşılamak üzere, aracı kurumlar vasıtasıyla ya da doğrudan yatırımcılara sunduğu borçlanma aracıdır. Ayrıca finansman bonolarının vadesi 60 günden az ve 720 günden fazla olmamak üzere ihraç eden tarafından belirlenir ve iskontolu olarak satılır.

Banka Bonosu ve Banka Garantili Bonolar: Kalkınma ve Yatırım Bankaları tarafından vadesi en az 60 en çok 720 gün olmak üzere iskonto esası ile satılan borç senetlerine banka bonosu olarak tanımlanmaktadır.

Banka Garantili Bonolar ise yatırım ve kalkınma bankalarından kredi kullanan şirketlerin, krediyi kullandırmış olan bankanın garantisi altında, söz konusu kredilere teminat olarak bankaya verdikleri senetlere dayalı olarak ihraç ettikleri menkul kıymetlerdir. Bununla birlikte banka garantili bonolar, yatırım ve kalkınma bankaları tarafından bizzat ihraç edilmezler. Diğer yandan vadeleri en az 60 en çok 720 gün olmak üzere çıkarılırlar.

Kıymetli Maden Bonoları: İlgili kurumların altın, gümüş, platin gibi belirli miktarda kıymetli maden cinsinden ihraç ederek iskontolu veya iskontosuz olarak sattıkları menkul kıymetlerdir. Kıymetli maden bonolarının vadesi 30 günden az 1 yıldan fazla olmamak üzere belirlenir ve satış bedeli, Türk lirası, döviz veya kıymetli maden olarak tahsil edilir.

Gelir Ortaklığı Senetleri: Gerçek ve tüzel kişilerin, kamu kurum ve kuruluşlarına ait köprü, baraj, elektrik santralı, karayolu gibi alt yapıların gelirlerine ortak olması için çıkarılan menkul kıymettir.

Varlığa Dayalı Menkul Kıymet: İhraç eden kuruluşlar tarafından finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere varlıkları likit hâle getirmek ve düşük maliyetle alternatif bir kaynak oluşturabilmek amacıyla bilançonun aktifinde yer alan çeşitli alacakları menkul kıymetleştirilmek yoluyla çıkarılan menkul kıymetlerdir.

Gayrimenkul Sertifikası: Belirli bir gayrimenkul projesini gerçekleştirmeyi üstlenenler tarafından, inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri, gayrimenkul projesinin belirli bağımsız bölümlerini veya bağımsız bölümlerin belirli bir alan birimini temsil eden nominal değeri eşit menkul kıymetlerdir.

Kira Sertifikası: Varlık kiralama şirketleri tarafından, satın almak veya kiralamak suretiyle devralınan her türlü varlık ve hakkın finansmanını sağlamak amacıyla ihraç edilen ve sahiplerinin bu varlık veya haktan elde edilen gelirlerden payları oranında hak sahibi olmalarını sağlayan menkul kıymet çeşididir.

Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi: Anonim ortaklıkların finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere faiz gelirini tercih etmeyen yatırımcıları gözeterek ihraç ettikleri bir menkul kıymet türüdür.