Genel Vergi Hukuku Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hukukun yorum türleri nelerdir?

Yorum türleri, yorum faaliyetinde bulunan organ ya da kişiler dikkate alınarak yapılan bir sınıflandırmadır ve yasama yorumu, idari yorum, yargısal yorum, bilimsel yorum olarak dörde ayrılmaktadır.

Yasama yorumunu açıklayınız.

Yasama yorumu, kanunların bizzat onu koyan yasama organı tarafından yorumlanmasıdır.

Yasama yorumu ülkemizde hangi Anayasada kullanılmıştır?

Türk Hukuk Sistemi’nde sadece 1924 Anayasası’nda mevcut olan bu yorum türüne isabetli bir biçimde 1961 ve 1982 Anayasaları’nda yer verilmemiştir.

İdari yorumu açıklayınız.

İdari yorum, hukuk kurallarının onları uygulayacak kamu idareleri tarafından yorumlanmasıdır.

Vergi hukukunda idari yorum nasıl işlemektedir?

İdari yorum, vergi hukukunda özel bir öneme sahiptir, vergi idaresi vergi yasalarını anlama ve uygulama biçimini ya bir vergi ödevlisini muhatap alarak (özelge) ya da doğrudan bir vergi ödevlisine yönelik olmayan, genel açıklama (genel tebliğ, sirküler) biçiminde yapabilmektedir.

Yargısal yorumu açıklayınız.

Yargısal yorum, hukuk kurallarının yargı organlarınca yorumudur. 

Bilimsel yorumu açıklayınız.

Bilimsel yorum, hukuk kurallarının bilim adamlarınca yorumudur.

Hukuk sisteminde yorum yöntemi nedir ve çeşitleri nelerdir?

Yorum yöntemi, bir hukuk kuralının anlamının saptanması sürecinde izlenebilecek yöntemlerdir. Tam bir görüş birliği olmamakla birlikte yorum yöntemleri deyimsel, tarihi, sistematik ve amaçsal yorum olmak üzere dört ana başlık altında incelenmektedir.

Deyimsel yorum yöntemini açıklayınız.

Hareket noktasını kuralda yer alan kelimelerin oluşturduğu deyimsel yorum yöntemi, kuralın gerçek iradesinin kuraldaki kelimelere yansıdığı temel varsayımına dayanır. Bu yönteme göre kuralın anlamı, kural metninde yer alan kelimelere, bu kelimelerin cümle içindeki yerlerine, kısaca dilbilim kurallarına göre belirlenir.

Sistematik yorumu açıklayınız.

Sistematik yorum yönteminde bir yasa hükmünün anlamı belirlenirken bu hükmün yasanın yapısı içindeki yeri ve diğer mevzuat hükümleri ile olan bağlantısı ve ilişkisi araştırılır.

Tarihi yorum yöntemini açıklayınız.

Tarihi yorum yönteminde bir yasa hükmü yorumlanırken, yasa koyucunun yasanın yapıldığı andaki amaç ve iradesi araştırılır. Bu araştırma, yasa tasarı ya da taslakları, gerekçe, meclis komisyonlarındaki ve genel kuruldaki görüşmelere ilişkin tutanaklar üzerinde yapılır.

Amaçsal yorum yöntemini açıklayınız.

Objektif yorum teorisine dayalı amaçsal yorum yönteminde hukuk kuralının değişen sosyal ve ekonomik koşullar altında kazandığı anlam, kuralda ifadesini bulan değerlendirmeler ve çıkar çatışması araştırılarak kuralın öngördüğü çözüme, ulaşmak istediği amaca uygun yorum yapılır.

Vergi kanunlarında lafzın açık olmadığı durumlarda hükümler nasıl yorumlanır?

Lâfzın açık olmadığı hâllerde vergi kanunlarının hükümleri, konuluşundaki maksat, hükümlerin kanun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı gözönünde tutularak uygulanır.

Yasa boşluğu ne anlama gelmektedir ve nasıl ortaya çıkmaktadır?

Yasada bulunması gerekli ve zorunlu düzenlemelerin eksikliği yasa boşluğu olarak tanımlanmaktadır. Bu eksiklik, hukuki sonuç veya olayın soyut tanımında olabilir. Yasa boşlukları, yasanın düzenlediği alanı sınırlaması veya hiç düzenleme yapmayıp sessiz kalması ya da uygulanabilirlik açısından önceliği saptanamayan iki yasanın çatışması hâllerinde ortaya çıkabilir.

Kuralın anlamı belirlenirken doğru yoruma ulaşıldığı nasıl anlaşılır?

Tüm yorum yöntemleri, kuralın anlamını belirlemede kullanılan araçlardır ve birbirlerini tamamlarlar. İlke olarak, kuralın doğru anlamına ulaşıldığından söz edilebilmesi, saptanan anlamın tüm yorum yöntemleriyle veya bu yöntemlerin çoğunluğuyla teyit edilmesine bağlıdır.

Vergilendirmede mali gücün esas alınması durumunu ekonomik yaklaşım ile açıklayınız.

Vergilendirmede mali gücün esas alınması, bu güce sahip olan herkesin öngörülen yükümlülüğe katlanmak zorunda bulunması ve vergilemede eşitlik aynı durumda olanların aynı, farklı durumda olanların farklı muameleye tabi tutulması iktisadi güce sahip olmasına rağmen legal ya da illegal yollarla bu yükümlülüğünü yerine getirmekten kaçınmaya yönelik girişimlerin boşa çıkartılmasını, vergilendirmede gerçek iktisadi boyutun dikkate alınmasını gerektirir.

Bir hukuk kuralının uygulanabilmesinin ön koşulu nedir?

Vergi hukukunda yorumun sınırı nasıl oluşmaktadır?

Yorum yapılırken yasa boşluklarının doldurulması ve hukuk yaratma arasındaki sınırların belirlenmesinde dikkat edilmesi durum nedir?

Ekonomik yaklaşım ilkesini açıklayınız.