Haber Türleri Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Adliye haberciliğinin haber kaynakları nelerdir?

Adliye Haberciliğinin Haber Kaynakları 1. Savcılık kalemlerindeki en son kayıtlar: Yeni açılan hazırlık soruşturmalarının taraflarını bilmek çok önemlidir. Savcılığa direk ulaşan bir ihbar, gizlice büyük bir soruşturmaya yol açabilmekte, karakollarda hazırlanan basit bir fezleke, sarsıcı sonuçlar doğurabilmektedir. 2. Savcıların görev alan uzmanlıkları: Savcıların görev yaptıkları alanları ya da birimleri bilmek adiye haberciliği için önemlidir. Memur suçlarına bakan, özel yetkili olan, müracaat savcısı olarak adlandırılıp sadece şikayetlere bakan savcıların çalışmalarını izlemek gerekmektedir. Yardımcı personelden, ünlü bir kişinin gelişini öğrenmek bile, manşet haberin kapısını aralayabilmektedir. 3. Duruşma salonları önündeki listeler: Sanık isimleri, avukat isimleri, dava konusu olaya ilişkin ipuçlarını vermektedir. İzlenilmesi gereken duruşmanın bilgilerine, avukatları aracılığı ile ulaşılabilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta dosyanın her iki tarafı ile ilgili bilgi ve belge derlenmelidir. 4. Adliye binalarında fotoğraf çekimi yasak olması nedeniyle adliye çıkışında müdahil, mağdur, müştekilerle fotoğraflı görüşme yapılabilir. 5. Mahkeme kalemlerine yeni gelen dosyaların içeriği: Dağıtımla ceza davalarına gelen dosyaları, mahkeme kaleminde hızlıca okuyup, fotokopi ya da not alacak koşulları yaratmak gerekmektedir. Burada, “iyi bir polis-adliye muhabirinde olması gereken özellikler” konusunda sözü edilen ilişkiler çok önemlidir. Böyle bir durumda bir mübaşir, katip size yardımcı olabilecektir. 6. Avukatlar: Dava konularında uzmanlaşmış (cinayet, kaçakçılık, çete suçları) avukatlarla sürekli iletişim içinde olunması gerekmektedir. 7. Ticari davalar, İcra İflas Müdürlükleri, İş Mahkemeleri. Hangi tür davalarda artış olduğu, iflas oranlarındaki değişiklikler, icraların artış nedenleri takip altında tutulmalıdır. 8. Çok iyi bir isim ve olay arşivine sahip olunmalıdır. Kim hangi olayda yer aldı? Suç ortakları kim? Avukatları kim? Suçlama ne? İlişki içinde oldukları kişiler kimler? Bunlar, bilgisayar ortamında kaydedilmeli. Arandığında pek çok yeni habere kapı aralayacağı unutulmamalıdır. 9. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, Yargıtay, Anayasa Mahkemesi, üniversitelerin hukuk fakültelerine ait resmi internet siteleri takibe alınmalıdır. 10. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları mutlaka, www.inhak-bb.adalet.gov.tr ve http://www.echr.coe.int/echr/Homepage_EN sitelerinden izlenmelidir. Adalet teşkilatının istatistikleri için http://www.adlisicil.adalet.gov.tr erişim alanına bakılmalıdır. 11. Yıllar sonra tahliye olanlara ulaşıp, geride kalan olayın ayrıntıları yeniden araştırılmalı, yarına belge ve bilgi saklanmalıdır. 12. Gazetelerde yayınlanan BİK (Basın İlan Kurumu) ilanları konusunda dikkatli olunmalıdır. Aranan bir kamu görevlisi, isim değiştiren bir ünlü, miras kavgasına tutuşan tanınmış isimler, çok ünlü bir kişinin evlatlık alması, icradaki bir holdingin mülklerinin satılığa çıkarılması gibi olaylar her zaman bu ilanlarda yakalanabilmektedir. 

Osmanlı'daki ilk özel gazete ve önemi nedir?

1860 yılında yayın hayatına başlayan Tercüman-ı Ahval ise ilk özel gazete olarak tarihte yerini almış ve haber çeşitliliğini arttırmıştır.

Cumhuriyet tarihinde 1940'larda polis-adliye haberciliğinde ne gibi gelişmeler yaşanmıştır?

Türkiye’de Cumhuriyetin kuruluşunun ardından, gazetelerde polis-adliye haberlerine daha fazla rastlanmaya başlamıştır. Bu haberler artık daha özgür ve kolaylıkla gazete sayfalarına yansımaya, her tür olay daha fazla görünür olmaya başlamıştır. 1940’lara gelindiğinde ise önemli davaların tutanaklarının, yorumsuz olarak ama haberden de uzak bir tarzda okura iletildiği görülmektedir. 1940’lı yılların ortalarından itibaren üniversite eğitimi almış, özellikle Hukuk Fakültesi mezunlarının Bab-ı Ali’ye girmesiyle, polis-adliye haberlerinin içeriğinde gözle görülür bir nitelik artışı olmuştur. Böylelikle artık, daha iyi ifade edilmiş, haber unsurları daha dikkatle kaleme alınmış, nitelikli ve ilgi çekici haberler ya da haber öyküleri gazete sayfalarında yer bulmaya başlamıştır.

Gazetecilikte etkili ve geniş bir çevreye sahip olmanın önemi nedir?

Başarılı bir gazetecinin sahip olması gereken özelliklerden birisi geniş ve etkili bir çevreye sahip olmasıdır. Polis-adliye haberciliği alanında çalışan muhabirler; hakim, savcı, müfettiş ve avukat gibi haber kaynaklarına sahip olmalıdır. Mübaşirler, katipler, mahkeme kalemlerindeki müstahdemler, Emniyet Müdürlüğü’ndeki polisler, odacılar, otopark görevlileri önemlidir. Çok önemli bir haber için küçük bir bilgi kırıntısı bile yetecektir. Otopark görevlisinin vereceği küçük bir bilgi bile bir olayın çözümünü sağlayabilir. Başarılı bir polis-adliye habercisinin unutmaması gereken nokta; çok önemli bir görüşmenin ancak alt kademelerden sızabileceğidir. En alt düzeyde çalışan, güvenilir görevlileri haber ağına katmak gerekmektedir. Onlarla iyi geçinmek, bayramda, tatilde hatırlamak, gazetelerin çıkardığı kitapları, bir maç ve konser biletini kendilerine hediye etmek çok iyi bir ilişki kurma yöntemi olabilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise, dostlukları istismar etmemek, güvenilir olmak, kaynağı gizlemenin ne kadar önemli olduğunu kavramaktır.

Osmanlı'da ilk muhabir haberlerini kullanan gazete nedir?

1831 yılında yayınlanan Takvim-i Vakayi’den sonra yayınlanan Ceride-i Havadis (1840) ilk muhabir haberlerini kullanan gazete olarak tanımlanabilir.

Adliye alanında ilk kez kim haberler yapmış ve bu alanda çığır açmıştır?

Yılların tecrübeli muhabiri Şemsi Salkım, Türk basınında Adliye muhabirliği alanında çığır açan gazeteci Vasfiye Özkoçak için “adliye alanında ilk kez Vasfiye Özkoçak yoğun çalışıp atlatma haberler yapınca her gazete adliye muhabiri kullanmaya başladı. Vasfiye, çığır açtı” demektedir. Gerçekten de 1952’de gazeteciliğe başlayan Vasfiye Özkoçak, özellikle 1960’da Yassıada Duruşmalarını izlerken gösterdiği başarılı muhabirliğini, sonradan tüm adliye çevrelerine yaygınlaştırdı. Özkoçak1952’de İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü’nü bitiren eğitimli gazeteci kuşağındandı ve muhabirliğini 1993’e kadar sürdürmüştür.

Polis-adliye haberciliğinde arşivin önemi nedir?

Yapılan her haberin, araştırmanın notları, belgeleri saklanmalıdır. Kaza, cinayet davası, sanık ifadeleri, raporlar, keşif raporları, iddianameler, iddianamenin ek belgeleri, deliller, bir polis-adliye muhabiri için çok önemlidir. Bugün için çok önemli olmayan bir belge, gelecek için çok önemli olabilmektedir. Arşivine kolay ulaşan, anında geriye dönen, onlarca soruya yanıt bulabilenler, meslektaşlarına göre her zaman bir adım öndedir. Konularına göre tasnif edilmiş bir arşiv, polis-adliye muhabirini başarıya taşıyan önemli bir anahtardır. Uyuşturucu, kaçakçılık, cinayet, çete, insan kaçakçılığı gibi polis-adliye haberciliğinin konusu içinde yer alan dosyaları günümüz bilgisayar teknolojileri ile de uyumlandırarak geriye dönük aramalar yapmak, haberin gelişim sürecini takip etmek açısından da önemlidir.

Polis-adliye haberciliği nasıl bir gelişim süreci yaşamıştır?

Polis-adliye haberciliği, gazetecilik tarihi ile eş zamanlı bir tarihsel gelişim süreci yaşamıştır. Gazetecilikte yaşanan gelişmeler olduğu gibi polis-adliye haberciliğine yansımış, bu alanda uzmanlaşmış gazetecilerin ortaya çıkmasına neden olmuş ve hatta bu haber türü ve uzman gazeteciliği yıllarca ve halen pek çok romana ve filme konu olmuştur.

Pennypress nedir?

Gazeteciliğin yıllar önce kurumsallaştığı Batı ülkelerinde muhabirlerin özgün haberleri polis-adliye uzmanlık alanından çıkmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde,1830’larda polis-adliye haberleri büyük ilgi görmüş, ‘Pennypress’ denilen ve 1 Penny’e satılan gazetelerde, sansasyonel polis ve adliye haberleri yayınlanmıştır.

Polis-adliye haberciliğinde telefon rehberinin önemi nedir?

Başarılı bir haberci için telefon numaraları altın değerindedir. Kullanılan bütün telefon numaralarının kayıt edilmesi gerekir. Telefon numaraları konusunda da diğer belge ve raporlarda uygulanan arşivleme yönteminin uygulanması kalıcılığı açısından önemlidir.

Polis-adliye haberciliğindeki etik ilkeleri incelerken sürecin iki aşaması nelerdir?

Polis-adliye haberciliğinde etik ilkeleri incelerken sürecin iki aşamlı olduğu dikkate alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Birinci aşama “Hazırlık Soruşturması” ve ikinci aşama “Yargılama Aşaması”dır. Hazırlık soruşturmasında, polis-adliye muhabiri herhangi bir olayı, davayı, suç duyurusunu haberleştirirken; iddiaların odağındaki kişi ve kurumların haklarına mutlaka saygı göstermelidir. Hazırlık soruşturması yasaya göre gizlilik ilkesine göre yürütülür. Ancak toplumun haber alma hakkı ile çatışan bu durum; özenli bir gazetecilik ile aşılabilmektedir. Soruşturmayı zaafa uğratmadan; yönlendirici, suçlayıcı ifadeler kullanmadan gelişmeleri aktarmak zorunluluktur. Her aşamada olduğu gibi bu aşamada da nefret söyleminden, ayrımcılıktan, peşinen mahkum edici dilden mutlak suretle kaçınılmalıdır.
Yargılama aşamasında ise, yargı sürecinde tüm haberler, her türlü önyargıdan uzak ve kesinlikle doğruluğundan emin olunarak sunulmalıdır. Taraf olunmamalıdır. Suçun şahsiliği ilkesi gözardı edilmemeli; suçlananların yakınları hedef gösterilmemeli, çocuklar korunmalıdır. Özel hayatın gizliliği ilkesine uygun bir dil geliştirilmelidir. Azınlıkları, farklı inanç kesimlerini ve siyasi grupları küçümseyen, yargılayan dilden uzak durulmalıdır.

Polis kimdir ve görevleri nedir?

Polis, kentlerde asayişten sorumludur. Suçu önleme ve suç oluştuktan sonra faillerini yakalayıp yargıya teslim etmekle görevlidir.

Polis ya da jandarma, bir adli olayla ilgili müştekiyi, şikayetçiyi, mağduru dinledikten sonra failleri bulur, ifadelerini alır, delilleri toplar ve bunları bir fezlekeyle görevli Cumhuriyet Savcısına teslim eder. Bu noktadan sonra savcılar, yasalar çerçevesinde bu olay ile ilgili bir karar oluştururlar. Ya takipsizlik kararı verirler ya da failler hakkında iddianame tanzim ederek, bunu dava haline getirirler. Sundukları iddianamenin ilgili mahkemece kabulünden sonra yargılama (kovuşturma) süreci başlamakta ve şüpheliler yargılanmaktadır. 

Polis-adliye haberciliğinin ilgi ve çalışma alanı içine ne gibi konular girer?

Polis-adliye haberleri herkes tarafından yakın ilgi gören bir haber türü olması nedeniyle, yayın kuruluşlarının gündemi en yoğun servisleridir. En dinamik, şaşırtan, ilgi çeken haberler, bu uzmanlık dalının imzasını taşımaktadır. Cinayetler, suikastler, kaçakçılıklar, taciz ya da tecavüzler, hırsızlıklar, yolsuzluklar, usülsüzlükler, intiharlar, kazalar, gasplar, protesto eylemleri, haksızlıklar, rüşvetler, soygunlar gibi polisin müdahalesini ve hukukun devreye girmesini gerektiren her tür olay polis-adliye haberciliğinin ilgi ve çalışma alanı içine girmektedir. 

Polis ve adliye haberciliğine ilginin yoğun olmasının nedeni nedir?

Kitle iletişim araçlarının ilgi çeken haberleri çoğu kez, polis ve adliye alanlarından gelen haberlerdir. Medya gündeminin en sıcak ve en güncel gelişmelerinin polis ve adliye alanlarında yaşanıyor olması bu alana ilginin yoğun olmasına neden olmaktadır.

Polis-adliye muhabiri kime denir?

Emniyet ve adliye kayıtlarına geçen bu tür yüzlerce örnek olayla ilgili haberleri araştıran, bilgi ve belgelerine ulaşan, bunları haber metni olarak tasarlayan, yazan ve sunan muhabirlere, polis-adliye muhabiri denilmektedir.

Polis ve adliye haberlerinin omurgasını ne oluşturmaktadır?

Polis ve adliye haberlerinin omurgasını; yasalar, genelgeler, hukuki içtihat ve yönetmelikler oluşturmaktadır. Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemeleri Kanunu, polisin yetki ve sorumluluklarını belirleyen yasa ve yönetmelikler mutlaka bilinmeli, okunmalı, öğrenilmelidir.

Fikri takibin üç önemli öğesi nedir?

Fikri takibin üç önemli öğesi; unutmamak, izlemek ve sonuç almaktadır. Başarılı bir polis-adliye muhabirinin özelliği, tarihsel süreçte olayların ve insanların serüvenini iyi izlemek ve toplumu haberdar etmektir.

1990'lı yıllar polis-adliye haberciliği açısından nasıl bir dönemdir?

Özel televizyonların yayın hayatına başladığı 1990’lı yıllar, polis- adliye haberciliği açısından da yeni bir dönemin başlangıcıdır. Tecrübeli polis-adliye muhabirleri TV Haber Merkezlerine transfer olmuş, özel adliye ve polis haberlerinden oluşan kuşak programlar yüksek izlenme oranlarına ulaşmıştır.

Farklı kademelerle kurulan ilişkilerde en önemli yapısal unsur nedir?

Farklı kademelerle kurulan ilişkilerde en önemli yapısal unsur, mesafelilik ilkesidir. Kurulan ilişkilerde, mesafeli olmak çok önemlidir: “Abi, abla, bakanım, müdürüm” demek yerine , ‘Sayın’, ‘Bey’ olarak ismiyle hitap etmek daha ilkeli bir duruşu simgelemektedir.

Tatbikatta nasıl kararlar çıktığını izlemenin en iyi yolu nedir?

Tatbikatta nasıl kararlar çıktığını izlemenin en iyi yolu, Yargıtay Ceza ve Hukuk Genel Kurulu’nun içtihat oluşturan kararlarını izlemek ve kavramaktan geçmektedir. Teknolojinin gelişimiyle birlikte bu bilgilere günümüzde bilgisayarlar aracılığıyla erişim mümkündür. Yargıtay’ın web sitesinden her türlü bilgiye ulaşılıp, sorgulanabilir. Bilgisayar teknolojisi bu bağlamda habercilerin işini kolaylaştırmaktadır. Eskiden Yargıtay Kararları Dergisi dışında buna ulaşmak mümkün değil iken, bugün teknoloji habercilerin işini kolaylaştırmaktadır. Ayrıca hukuk dergileri, hukuk siteleri bu konuda çok etkin araçlardır. Bunlardan bir kaçına abone olmak, şifre alıp hukuk sitelerinde sorgulama yapmak avantaj sağlar.

Polis haberciliğinin haber kaynakları nelerdir?

Polis Haberciliğinin Haber Kaynakları 1. Polis telsizi. Polis muhabirleri, trafik kazası, toplumsal olaylar, yangın gibi gelişmeleri buradan öğrenebilir ve hızla olay yerine gidebilir. 2. Hastanelerin acil servisleri. Polis kayıtlarına geçmeyen, yaralanma, intihar girişimi ve darp olaylarına ilişkin bilgiler, hastane acil servislerinden edinilebilir. 3. İtfaiye kaynakları ve deniz polisi: Önemli bir mekanın örneğin; turistik önemi olan ya da kültürel miras kapsamında yer alan bir orman yangını veya bir tekne kazası bu sayede erken öğrenilebilir. 4. Yurttaşların, mağduriyetiyle ilgili şikayetleri, ihbarlarını araştırmak, değerlendirmek de habere ulaşmak için önemli bir çıkış noktası olabilmektedir. Burada önemli olan nokta olayı teyit ettirmek, taraflara mutlaka ulaşmak ve belgeleri incelemektir. 5. Savcılar: Dış ve iç nöbet trafiğine göre çalışmaktadırlar. Bunları bilmek polis haberciliğinde önemlidir. Adliyelerin web sitelerinde yayınlanan bu bilgilere ulaşmak son derece kolaydır. Örneğin; Beyoğlu’ndaki bir cinayete, Beyoğlu Cumhuriyet Savcılarından hangisinin gideceğini öğrenmek, maddi bilgilere ulaşmak açısından önemlidir. 6. İstatistikler: Polisin günlük olaylarla ilgili performansı, istatistik aracılığıyla denetlenmektedir. Hangi suçun azaldığı, hangisinin arttığı, faili meçhul kalan olay sayısı istatistikler aracılığıyla öğrenilmekte ve kamuoyuna duyurulmaktadır. 7. Polis Dergisi: Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılmaktadır ve polis haberciliğinin önemli kaynakları arasındadır. Polis dergisini takip etmek, Emniyet Genel Müdürlüğü, İl Emniyet Müdürlüğü resmi sitelerini izlemek yararlı ve haber üretimi için etkin araçlar olarak kabul edilmektedir.(http://www.egm.gov.tr) 8. Adli Tıp Kurumu, uyuşturucu ile mücadele için oluşturulan kurumlar (AMATEM), bireysel silahlanmaya karşı sivil toplum kuruluşları (UMUT Derneği, Şiddete Karşı Kadın Dernekleri, İnsan Hakları Derneği, Hasta Hakları Derneği vb.) haber üretimine destek olan birimlerdir. Faaliyetleri izlenmeli, derledikleri bilgilere mutlaka ulaşılmalıdır