Ulaştırma Sistemleri Ve Yönetimi Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Bir lojistik ve tedarik zinciri yöneticisi taşıma türü
seçiminde hangi faktörleri göz önünde bulundurur?

Bir lojistik ve tedarik zinciri yöneticisi taşıma
türü seçiminde en düşük operasyon maliyetini, en yüksek
etkinlik ve verimlilik düzeyini göz önünde bulundurur.

Operasyon yöneticilerinin, taşıma maliyetlerine ilişkin
karar alma süreçlerinde maliyetlere etki eden değişkenler
nelerdir?

Bu değişkenler karayolu, demiryolu, denizyolu,
havayolu ve çok türlü taşımacılık gibi taşıma türleri,
taşıma mesafesi, taşınan yükün miktarı, ağırlığı ve
ölçüleri, lojistik altyapı ve olanakların var olup olmaması,
taşınan yükün spesifik bir yük (tehlikeli madde, canlı
hayvan, gıda ürünü vb.) olup olmaması, taşınan yükün
şekilsel özellikleri (dökme, paketli ya da paletli vb.),
taşıma operasyonunun güvenlik ve emniyetine yönelik
riskler olarak sayılabilir.

Taşıma maliyetinin karşılaştırılabilir bir nitelikte
olabilmesi için ne olmalıdır?

Taşıma maliyetinin karşılaştırılabilir nitelikte
olabilmesi için birim maliyet olarak tanımlanabilmesi ve
tüm taşıma operasyonları için ortak bir birim değerin
belirlenmesi gerekmektedir. Taşıma operasyonuna konu
olan yükün birim değerinin birim kilometre boyunca
taşınabilmesi için gereken maliyet birim maliyet olarak
tanımlanabilir.

Taşıma operasyonlarına ilişkin maliyetler hangi ana
başlıklar içinde gruplandırılabilir?

Taşıma operasyonlarına ilişkin maliyetler;
• Dolaylı operasyonel maliyetler ve
• Dolaysız operasyonel maliyetler olmak üzere iki
ana başlık içinde gruplandırılabilir.
Dolaylı maliyetler indirgeme işlemine gereksinim duyan
maliyetler iken dolaysız maliyetler herhangi bir indirgeme
işlemine gereksinim duyulmaksızın taşıma operasyonu
içerisinde meydana gelen maliyetlerin doğrudan taşıma
maliyetine yansıtıldığı maliyetlerdir.

Dolaylı maliyetler nelerdir?

Dolaylı maliyetler;
• Kurulum ve
• İşletim maliyetleri gibi iki alt maliyet kaleminden
oluşmaktadır.
Kurulum maliyetleri, işletim maliyetleri ile birlikte taşıma
operasyonu ile doğrudan bağlantılı olmayan fakat
işletmelerin toplam taşıma maliyetine yansıtmaları
gereken maliyetler olarak da tanımlanabilir. Bu maliyetler
indirgeme yöntemi uygulanmaksızın bir anlam ifade
etmemektedir.
Dolaylı maliyetlerin değişkenlik düzeyleri son derece
düşüktür. Özellikle kısa vadede kolayca değişiklik
gösteremezler. Bu yönüyle dolaylı maliyetler sabit
maliyetler olarak da nitelendirilebilir.

Dolaysız maliyetler nelerdir?

Dolaysız maliyetler taşıma operasyonu ile
doğrudan bağlantılı olan ve taşımanın özelliklerine göre
değişkenlik gösteren maliyetlerdir. Bu tür bir taşıma
maliyetinden söz edilebilmesi için taşıma faaliyetinin
fiilen gerçekleştiriliyor olması gerekmektedir.
Dolaysız maliyetler yapısal olarak yüksek düzeyde
değişkenlik düzeyine sahiptir. Herhangi bir faktörün
değişmesine bağlı olarak (taşıma türü, güzergâh, yakıt
fiyatı vb.) çok kısa vadede değişebilen maliyetlerdir.
Dolayısıyla bu tür maliyetler değişken nitelikte
maliyetlerdir.

Kurulum maliyetleri nedir?

Kurulum maliyetleri taşımacılık faaliyetinde
bulunan işletmelerin taşıma operasyonlarını
gerçekleştirebilmek için işletmenin kuruluş sürecinde
gereksinim duydukları her türlü yatırım niteliğinde
faaliyetlerin sonucunda katlanmak zorunda kaldıkları
maliyetlerdir.
Kurulum maliyetleri içerisinde araç parkı (filo) kurulum
maliyeti, tesis maliyeti vb. türde duran varlıkların yer
aldığı maliyetler yer almaktadır.

Birim kurulum maliyeti nedir?

Birim kurulum maliyetleri, bir taşıma
işletmesinin kuruluş sürecinde yapmış olduğu toplam
yatırım maliyetlerinin belirli bir dönem içinde meydana
gelecek olan birim değer cinsinden toplam taşıma
miktarına bölünmesi sonucunda bulunan maliyet
değeridir. Başlangıçta hesaplanan birim kurulum maliyeti
taşınacak olan her birim yükün taşıma maliyeti üzerine
yansıtılır.

Karşılama süresi hangi koşullarla değişir?

Kurulum maliyetlerini karşılama süresi
işletmenin finansal gücü, rakiplerin durumu ve piyasa
koşulları gibi faktörler bağlı olarak değişir. Karşılama
süresi, piyasada gerçekleşen hizmet üretim maliyetleri,
taşıma hizmetine ilişkin fiyatlar gibi unsurlara doğrudan
bağımlıdır.
Rekabetin yüksek, dolayısıyla karlılığın düşük olduğu
koşullarda karşılama süresi uzundur. Bu şekilde yatırım
maliyetinin taşıma faaliyetleri ile ancak belirli bir sürede
karşılanması hedeflenir.

İşletim maliyetleri nedir?

İşletim maliyetleri, bir işletmenin taşımacılık
faaliyetlerini gerçekleştirmek için katlanmak zorunda
olduğu buna karşılık, operasyonla doğrudan ilişkili
olmayan maliyetlerdir.
Personel giderleri, vergi türü giderler, sigorta giderleri,
dönemsel bakım ve onarım giderleri ile ofis faaliyetleri
sonucu gerçekleşen genel yönetim giderleri bu giderler
içerisinde sayılır.

 Birim işletim maliyeti nedir?

İşletim maliyetleri, belirli bir dönem dikkate
alınarak bu dönemde gerçekleşen toplam giderlerin
gerçekleşen toplam faaliyet miktarına bölünmesi
sonucunda birim işletim maliyetleri elde edilir. Bu şekilde
taşıma maliyetine eklenebilirler. Uygulamada belirlenen
süreç genellikle bir yıldır.

Taşıma türüne göre farklılaşabilen işletme maliyetleri
nelerdir?

Seçilen taşıma türünün karayolu taşımacılığı
olması halinde personel (sürücü), vergi, sigorta vb.
maliyetler söz konusu olur.
Denizyolu taşımacılığında; personel (mürettebat), vergi,
sigorta, değer kaybı maliyeti, bakım-onarım maliyeti gibi
maliyet kalemleri yer alabilir.
Demiryolu, havayolu ve çok modlu taşımacılık türlerinde
ise bakım-onarım, personel vb. maliyetler işletim maliyeti
ortaya çıkar.

Karayolu taşımacılığında personel maliyeti nasıl
tanımlanır?

Karayolu taşımacılığında personel maliyeti yıllık
olarak belirlenen ve operasyonda doğrudan
görevlendirilen bir sürücünün taşıma maliyetine yansıttığı
değerdir.

Karayolu taşımacılığında birim personel maliyeti
nedir ve nasıl hesaplanır?

Sürücüye ödenen maaş ve ek ödemelerin yanı
sıra sigorta vb. giderlerin yıllık toplam değeri yıllık
taşınan yük miktarına bölündüğünde taşıma maliyetine
yansıtılacak olan birim personel maliyetidir.

Denizyolu taşımacılığında personel ücretleri
hesaplanırken nelere dikkat edilir?

Denizyolu taşımacılığında fazla sayıda personel
faaliyette bulunur. Gemide görevli personel arasında
hiyerarşik bir yapı mevcuttur. Personelin niteliği ve sayısı
geminin özelliklerine ve seferin yapısına göre şekillenir.
Gemi kapasitesi arttıkça personel sayısı artar, geminin
teknik ve teknolojik özellikleri arttıkça personel
gereksinimi azalır. Spesifik türde yükler taşınacaksa
personel maliyetleri artar.

Geminin personel maliyetleri hangi alt maliyet
kalemlerinden oluşmaktadır?

Geminin personel maliyetleri: dönemlik ücretlere
ilişkin maliyetler, fazla mesai ücretleri, tatil süresince
çalışma ücretleri, risk prim maliyetleri gibi maliyet alt
kalemleri ayrılabilir.

Fazla mesai ücreti nedir?

Fazla mesai ücreti, personellerin yasal düzenleme
ile belirlenmiş çalışma süreleri dışında çalışmaları sonucu
hak ettikleri ücretlerdir. Bir gemi mürettebatı fazla mesai
ücreti olarak normal çalışma saatinde aldığı ücretin 1,25
katına hak kazanacaktır.

Tatil ücretleri nedir?

Tatil süresi sefer sırasında söz konusu oluyorsa
ücret ve fazla mesailerden farklı olarak personel bu günler
için de ek ödeme hakkına sahip olmaktadır. Tatil ücretinin
maliyeti personelin günlük çalışma ücretinin tatil süresi ile
çarpılması ile belirlenmektedir.

Demiryolu ve havayolu taşımacılığında ise personel
maliyetleri nasıl hesaplanır?

Demiryolu taşımacılığında personel maliyetleri
doğrudan hesaplanan maliyet kalemleri arasında yer almaz.
Bunun temel nedeni bu tür faaliyetlerin ticari olmasının
yanı sıra kamu hizmeti olarak da değerlendirilmesidir.
Demiryolu ve havayolu taşıma hizmeti sağlayanlar bu tür
maliyetleri doğrudan hesaplamamaktadır. Personel maliyeti
taşıma maliyeti içerisine yansıtılır.

Sigorta maliyetleri nelerdir?

Sigorta maliyetleri taşıma ile doğrudan ilişkili
olmayan, sigortalara ilişkin giderleri kapsamaktadır. Bu
tür giderler arasında kasko sigortası, zorunlu trafik
sigortası, mali sorumluluk sigortası vb. türde sigortalar
sayılabilmektedir. Bu sigortaların yıllık ya da altı aylık
olmalarına göre gün başına düşen değer hesaplanır.

Bakım onarım maliyetleri nelerdir?

Taşıma faaliyetleri kapsamında kullanılan araçlar
için dönemsel olarak bakım ve onarıma gereksinim
duyulabilir. Denizyolu araçları belirli dönemlerde bakım
ve onarıma gereksinim duymaktadır. Bu bakım ve
onarımın kapsamı ve periyodik süreleri;
• Geminin tipine,
• Özelliklerine,
• Taşınan yüklerin niteliklerine göre farklılaşabilir.
Demiryolu ve havayolu taşımacılığında yine benzer bir
şekilde bakım-onarım maliyeti hesaplanır. Dönemsel
bakım ve onarım maliyeti dikkate alınarak günlük bakımonarım
maliyet değeri bulunur.

Genel yönetim giderleri nedir?

Taşıma işletmesinin ofis içerisinde
gerçekleştirilen yönetimsel faaliyetler çerçevesinde karşı
karşıya kaldığı tüm maliyetler genel yönetim giderleridir.
Genel yönetim giderleri işletmenin fiili olarak taşıma
faaliyetlerini yürütebilmek için gerçekleştirmek zorunda
olduğu yönetimsel nitelikte maliyetlerdir. Yönetimsel
süreçler operasyonun daha etkin ve verimli yapılabilmesi
için zorunlu olan işletme fonksiyonlarıdır. Bu süreçlerde
pazarlama faaliyetleri, yasal prosedürlerin tamamlanması,
operasyonların planlanması ve yönetilmesi, finansman vb.
fonksiyonlar yerine getirilir.

Değer Kaybı (Amortisman) Maliyeti nedir?

Taşımacılık süreçlerinde kullanılan taşıtların (araç,
gemi vb.) belirli bir ömrü bulunmaktadır. Dolayısıyla
araçlar kullanıldıkça değer kaybına uğramakta, dolaylı
açıdan bir maliyet söz konusu olmaktadır. Taşımacının
aracın ekonomik ömrü sona erdiğinde yerine bir başka aracı
ikame edebilmesi taşıma maliyetine yıpranma payı (değer
kaybı ya da amortisman) maliyeti eklemelidir.

Yakıt maliyetleri normal koşullardan farklı olarak
hangi faktörlerden etkilenir?

Sürücünün aracı olması gerekenden farklı şekilde
kullanması (gereksiz fren kullanımı vb.) hava koşulları
(yağış nedeniyle yolun ıslak olması vb.), aracın eskimiş ve
bakımsız olması gibi faktörler yakıt maliyetini
artırmaktadır.

Denizyolu taşımacılığında yakıt maliyetleri nasıl
hesaplanır?

Denizyolu taşımacılığında yakıt maliyeti belirli
bir sefer için geminin harcayacağı toplam yakıt gideridir.
Toplam yakıt maliyeti geminin sefer sırasında harcayacağı
yakıt miktarı ile limanda bulunurken tüketeceği yakıt
miktarının toplamıdır. Geminin sefer sırasında tüketeceği
yakıt miktarı geminin hızına ve kat edeceği mesafeye göre
değişir.

Havayolu taşımacılığında yakıt maliyetleri nasıl
hesaplanır?

Havayolu taşımacılığında yakıt maliyeti
uçakların yakıt tüketimi hızlarına, taşınan yükün
ağırlığına, taşımanın yapılacağı mesafeye ve seyrettikleri
yüksekliğe göre hesaplanır

Yurtiçi demiryolu taşımacılığında taşıma ücretleri
nasıl hesaplanır?

Yurtiçi demiryolu taşımacılığında taşıma ücreti
taşınacak eşyanın ton cinsinden ağırlığına ve taşıma
mesafesine göre belirlenir.

Sefere ilişkin personel maliyeti nasıl hesaplanır?

Sefere ilişkin personel maliyeti, taşımada görev
alacak personelinin sefer sırasında yapacakları yemek,
park vb. giderler olarak tanımlanmaktadır. İşletmeler bunu
çoğunlukla harcırah olarak ifade ederek her bir seferin
özelliklerine göre sabit bir gider olarak toplam maliyete
eklemektedir.

Güzergâh maliyetleri nelerdir?

Yurtiçi taşımacılıkta görülen güzergâh
maliyetleri köprü ve otoban kullanımı ile ilişkilidir.
Uluslararası taşımacılıkta ise otoban kullanım ücretleri,
Ro-Ro veya feribot ücretleri, TIR Karnesi, güzergâh geçiş
belgeleri, sürücü vizesi, sefer başı yaptırılan taşıma
sigortası gideri ve geçilen ülkelerce belirlenmiş bir takım
ücret ve giderler yer almaktadır

Elleçleme maliyetlerini etkileyen faktörler nelerdir?

Elleçleme maliyetleri bir taşıma operasyonunda
katlanılması gereken yükleme ve boşaltma maliyetlerinin
toplamıdır. Taşımanın ithalat ya da ihracat olması,
işlemlerin yapılacağı liman, terminal, yükleme-boşaltma
yeri, taşımanın şekli, dökme, paletli yük veya konteyner
olarak taşıma elleçleme maliyetleri etkileyen faktörlerdir.
Forklift, steaker, vinç vb. elleçleme ekipmanları taşıma
operatörü tarafından saatlik olarak kiralanmakta, kullanım
süresi dikkate alınarak toplam elleçleme maliyeti
bulunmaktadır.

Liman, terminal ve saha maliyetleri nelerdir?

Taşıma operasyonlarda gereksinim duyulan
istifleme ve diğer lojistik faaliyetlerin gerçekleşebilmesi
için kullanılan mekânlar ve bu mekânlardaki farklı türden
hizmetler için katlanılan maliyetlerdir. Denizyolu
taşımacılığında fener ve tahlisiye ücretleri, seyir hizmet
giderleri (romörkaj, rıhtım ve pilotaj vb.), barınma
hizmetleri giderleri ile balast sintine ve diğer atıkların
toplanmasına ilişkin hizmet giderleri yer almaktadır.

Bekleme maliyetleri nelerdir?

Bekleme ücreti (sejür) uluslararası demiryolu
taşımacılığında yüklü vagonların gönderen ya da alıcıdan
kaynaklanan çeşitli nedenlerle bekleme ücretine tabi
tutulmasıdır. Vagonlar varış istasyonuna geldiklerinde ilk
beş gün bekleme ücretinden muaf olmakta, beş günün
sonunda ek olarak geçen her gün için vagon başına ücret
alınmaktadır.

Depolama maliyeti nedir?

Taşınması öncesinde taşımacıya ait depolara
getirilen yükler ya da alıcı tarafından kabul edilmesine
rağmen teslim alınmayan eşyaların depolarda
bekletilmelerine karşı talep edilen ücretlerdir.

Manipülasyon maliyeti nedir?

Demiryolu taşımacılığında manipülasyon
maliyetleri eşyanın ambalajının açılması, numune
alınması, taşıma kabının temizlenmesi, yeniden
paketleme, şilingleme, etiketleme vb. faaliyetlerden
sonucu oluşan maliyetlerdir.

Teçhizat tahsis maliyeti nedir?

Gönderenin eşyanın emniyetle taşınmasını
sağlayacak şekilde taşımacıya eşyayı teslim etme
yükümlülüğü vardır. Buna karşılık gönderenin talebi ile bu
tür donanım ve teçhizatları taşımacı temin ediyorsa
taşımacı teçhizat tahsis ücreti adı verilen bir ücret talep
edebilir.

Tartım ve kantar maliyeti nedir?

Gönderen veya alıcı tarafından talep edilmesi
üzerine taşımacı tarafından eşya çıkış ya da varış
istasyonlarında tartılabilmektedir. Bunun sonucunda tartım
ve kantar ücreti adı altında bir ücret eşyanın tartılmasını
isteyen taraftan talep edilebilir.

Feribot maliyetleri nedir?

Demiryolu taşımacılığında belirli yerlerde feribot
kullanılması taşımanın tamamlanabilmesi için
zorunluluktur. Türkiye’de İstanbul Boğazı ile Van Gölü
geçişleri feribot ile yapılır.

Boş vagon taşıma maliyeti nedir?

Özel vagon ve özel trenle yapılan taşımalardan ek
olarak boş dönüş ücreti alınmaktadır. Boş dönüş ücreti
dolu taşımada alınan taşıma ücretinin % 50’si olup, dolu
taşıma ücreti ile birlikte tahsil edilir.

Taşıma operasyonlarında maliyetlere ilişkin dikkate alınması gereken bir takım ortak ilkeler nelerdir?

Hangi taşıma türü seçilirse seçilsin, taşıma operasyonlarında maliyetlere ilişkin dikkate alınması gereken bir takım ortak ilkeler bulunmaktadır. Bu ilkelerin başında, taşıma maliyetinin karşılaştırılabilir bir nitelikte olabilmesi için birim maliyet olarak tanımlanabilmesi ve tüm taşıma operasyonu / operasyonları için ortak bir birim değerin belirlenmesi gelmektedir. Bu birim değer çoğunlukla ton x km ya da kg x km gibi değerler çerçevesinde belirlenebilmektedir. Bu yaklaşım, bir ton ya da bir kilogram yükün taşındığı birim kilometre boyunca yaratacağı parasal nitelikte gideri ifade edebilmektedir. Bu değer aynı zamanda metreküp, (m3) ton ya da kilogram gibi birim değerler yerine kullanılabilmektedir. Diğer yandan taşıma operasyonuna konu olan yükün birim değerinin birim kilometre boyunca taşınabilmesi için gereken maliyet, taşımanın özellikleri çerçevesinde
değişkenlik gösterebilmektedir.

Taşıma operasyonlarına ilişkin maliyet türleri nelerdir?

Tüm taşıma türleri için geçerli olmakla birlikte taşıma operasyonlarına ilişkin maliyetler iki ana başlık içinde gruplandırılabilmektedir. Bunlar sırasıyla dolaylı operasyonel maliyet, dolaysız operasyonel maliyetler olarak tanımlanabilmektedir. Dolaylı maliyetler indirgeme işlemine gereksinim duyan maliyetler iken dolaysız maliyetler herhangi bir indirgeme işlemine gereksinim duyulmaksızın taşıma operasyonu içerisinde meydana gelen maliyetlerin doğrudan taşıma maliyetine yansıtıldığı maliyetlerdir

Taşıma operasyonuna ilişkin dolaylı maliyetler nelerdir?

Dolaylı maliyetler, kurulum ve işletim maliyetleri gibi iki alt maliyet kaleminden oluşmaktadır. Kurulum maliyetleri, işletim maliyetleri ile birlikte taşıma operasyonu ile doğrudan bağlantılı olmayan fakat işletmelerin toplam taşıma maliyetine yansıtmaları gereken maliyetler olarak da tanımlanabilmektedir. Bu maliyetlerin toplam değeri indirgeme yöntemi uygulanmaksızın bir anlam ifade etmemekte o nedenle indirgenmiş birim maliyetler çerçevesinde birim taşıma maliyetler her bir ana taşıma maliyeti grubunun indirgenmiş birim maliyetin belirlenmesi ve nihai olarak bunların toplanması sonucunda belirlenmekte ve karşılaştırılabilir bir maliyet değerine ulaşılabilmektedir. Dolaylı maliyetler taşıma operasyonu ile doğrudan ilişkili maliyetler olmadığından değişkenlik düzeyleri de son derece düşüktür. Özellikle kısa vadede taşıma operasyonuna etki eden faktörler değişse bile kolayca değişiklik gösteremezler. Bu yönüyle dolaylı maliyetler sabit maliyetler
olarak da nitelendirilebilmektedir.

Taşıma operasyonu kapsamında ele alınan dolaysız maliyetler nelerdir?

Dolaysız ya da diğer adıyla doğrudan maliyetler taşıma operasyonu ile doğrudan bağlantılı olan ve taşımanın özelliklerine göre değişkenlik gösteren maliyetlerdir. Bu tür bir taşıma maliyetinden söz edilebilmesi için taşıma faaliyetinin fiilen gerçekleştiriliyor olması gerekmektedir. Aksi durumda taşıma faaliyeti gerçekleştirilmeksizin doğrudan maliyetlerden de söz edilememektedir. Dolaylı maliyetlerin aksine dolaysız maliyetler yapısal olarak yüksek düzeyde değişkenlik düzeyine sahip, herhangi bir faktörün değişmesine bağlı olarak (taşıma türü, güzergâh, yakıt fiyatı vb.) çok kısa vadede değişebilen maliyetlerdir. Dolayısıyla bu tür maliyetler meydana gelen değişikliklere yüksek düzeyde duyarlı ve değişken nitelikte maliyetlerdir.

Kurulum maliyeti ne demektir?

Kurulum maliyetleri, bir taşıma işletmesinin kuruluş sürecinde yapmış olduğu toplam yatırım maliyetlerinin belirli bir dönem içinde meydana gelecek olan birim değer cinsinden toplam taşıma miktarına bölünmesi sonucunda bulunan maliyet değeridir. D

Taşıma türlerine göre kurulum maliyetlerinin hesaplanmasında nasıl bir farklılık vardır?

Taşıma türleri dikkate alındığında maliyetin hesaplanmasında kullanılan yöntem değişmemekle birlikte maliyet kalemleri, karşılama süresi gibi faktörler farklılaşabilmektedir. Karayolu taşımacılığında kurulum maliyetleri hesaplanırken karşılama süresi yatırım
maliyetleri dikkate alınarak daha kısa olabilirken havayolu, demiryolu ya da denizyolu
gibi diğer taşıma türlerinde daha uzun olabilmektedir.

İşletim maliyetleri ne demektir?

İşletim maliyetleri, bir işletmenin taşımacılık faaliyetlerini gerçekleştirmek için katlanmak zorunda olduğu buna karşılık, operasyonla doğrudan ilişkili olmayan maliyetlerdir. Bu tür maliyetler taşıma operasyonu olsun olmasın katlanılması zorunlu olan, aynı zamanda operasyonel maliyetler gibi çok fazla değişken olmayan maliyetlerdir.

İşletim maliyetlerine örnekler veriniz.

Bu tür maliyetler arasında personel giderleri, vergi türü giderler, sigorta giderleri, dönemsel bakım
ve onarım giderleri ile ofis faaliyetleri sonucu gerçekleşen genel yönetim giderleri sayılabilmektedir.

Taşıma türlerine göre işletim maliyetleri nasıl değişmektedir?

İşletim maliyetleri operasyon için seçilen taşıma türüne göre farklılaşabilmektedir. Seçilen taşıma türünün karayolu taşımacılığı olması halinde personel (sürücü), vergi, sigorta vb. maliyetler söz konusu olurken denizyolu taşımacılığında; personel (mürettebat), vergi, sigorta, değer kaybı maliyeti, bakım-onarım maliyeti gibi maliyet kalemleri yer alabilmektedir. Demiryolu, havayolu ve çok modlu taşımacılık türlerinde ise bakım-onarım,
personel vb. maliyetler işletim maliyeti olarak tanımlanabilmektedir.

Taşıma türlerine göre personel maliyetlerinde nasıl bir farklılık meydana gelmektedir?

Denizyolu taşımacılığında karayolu taşımacılığından farklı olarak daha fazla sayıda personel ile faaliyette bulunulmaktadır. Aynı zamanda gemide görevli personel arasında hiyerarşik bir yapı mevcuttur. Gemilerde görevlendirilecek personellerin niteliği ve sayısı geminin özelliklerine ve seferin yapısına göre şekillenmektedir. Örnek olarak gemi kapasitesi arttıkça personel sayısı artmakla birlikte geminin teknik ve teknolojik özellikleri ne
kadar ileri düzeyde ise personel gereksinimi o kadar azalmaktadır. Diğer yandan seferde görevlendirilecek personelin taşımanın gereksinimleri çerçevesinde daha kalifiye personel olması gerekiyorsa ya da spesifik türde yükler taşınıyorsa (tehlikeli madde, gıda, canlı hayvan vb.) personel maliyetleri artmaktadır. Geminin personel maliyetleri bir takım alt maliyet kalemlerinden oluşmaktadır. Bunlar arasında; dönemlik ücretlere ilişkin maliyetler, fazla mesai ücretleri, tatil süresince çalışma ücretleri, risk prim maliyetleri gibi maliyet
alt kalemleri sayılabilmektedir.

Demiryolu ulaşımında personel maliyetleri hakkında bilgi veriniz.

Demiryolu taşımacılığında ise personel maliyetleri doğrudan hesaplanan maliyet kalemleri arasında yer almamaktadır. Bunun temel nedenleri arasında demiryolu ile yük taşıma hizmetlerinin kamu tarafından sağlanıyor olması, bu tür faaliyetlerin ticari olmasının yanı sıra kamu hizmeti olarak da değerlendirilmesi, aynı zamanda hizmetin gerçekleştirilebilmesi için gereken personel sayısının karayolu ve denizyolu taşımacılıklarına
kıyasla çok yüksek olması gibi nedenler sayılabilmektedir. Demiryolu taşıma hizmeti sağlayanlar bu tür maliyetleri doğrudan hesaplamamakta, personel maliyetini taşıma maliyeti içerisine yansıtmaktadır. Benzer bir durum havayolu taşımacılığı için de söylenebili

Vergi maliyetleri hakkında bilgi veriniz.

Taşımacılık işletmeleri taşıma faaliyetlerini yerine getirirken ticari faaliyette bulunduklarından vergi vb. yasal giderler söz konusu olmaktadır. Vergi türü maliyetler işletmenin  hizmet üretmesi ile ilgili maliyetler olduğundan dolaylı olarak taşıma maliyetine eklenmektedir. Bu tür maliyetler yıllık oldukları için günlük değere dönüştürülmekte, her bir gün için belirlen birim vergi maliyeti sefer gün sayısı ile çarpılarak, toplamda sefere yansıyan vergi maliyeti bulunmaktadır

Sigorta maliyeti ne demektir? Sigorta maliyetleri nelerdir? Örnek veriniz.

Sigorta maliyetleri taşıma ile doğrudan ilişkili olmayan, sigortalara ilişkin giderleri kapsamaktadır. Dolayısıyla CMR ve benzeri sefer başına yapılan sigortalar bu maliyet kalemi
içerisinde değerlendirilmemektedir. Bu tür giderler arasında kasko sigortası, zorunlu trafik sigortası, mali sorumluluk sigortası vb. türde sigortalar sayılabilmektedir. Bu sigortaların yıllık ya da altı aylık olmalarına göre vergi maliyeti hesaplamasında olduğu gibi
gün başına düşen değer hesaplanmakta, çıkan değer sefer gün sayısı ile çarpılarak birim
seferde taşınan yük miktarına bölünmektedir

Taşımacılık türlerine göre sigorta maliyetleri nasıl hesaplanmaktadır?

Karayolu taşımacılığı dışında kalan denizyolu ve demiryolu taşımacılığı gibi taşımacılık türlerinde sigorta maliyetleri farklı şekillerde hesaplanabilmektedir. Denizyolu taşımacılığında sefer için yapılan sigortalardan farklı olarak gemiler süreç içerisinde söz konusu olabilecek risklere karşı sigortalanmaktadır. Geminin sigortalanması karşılığında taşımacı sigorta primi ödemektedir. Dolayısıyla sigorta için yapılan ödemeler taşıma maliyetine
yansıtılmaktadır. Sigorta maliyetinin taşıma maliyetine yansıtılması için yıllık sigorta gideri günlük değere dönüştürülmekte, bulunan değer geminin sefer yaptığı gün sayısı ile çarpılmaktadır. Çıkan sonuç taşınan yük miktarına bölünerek taşıma maliyetine yansıyan sigorta maliyeti bulunmaktadır:

Bakım ve onarım maliyetlerini açıklayınız.

Taşıma faaliyetleri kapsamında kullanılan araçlar için dönemsel olarak ya da münferiden bakım ve onarıma gereksinim duyulabilmektedir. Bu maliyetler aracın sefer yapması ile doğrudan ilişkili olmamakla birlikte aracın kullanımı sonucunda bu tür maliyetlere katlanılması gerekmektedir. Diğer işletim maliyetleri ile benzer şekilde hesaplama söz konusu olmaktadır.

Genel yönetim giderleri ne anlama gelir?Genel yönetim giderlerinin taşıma maliyetlerine yansıtılması nasıl gerçekleşmektedir?

Genel yönetim giderleri işletmenin fiili olarak taşıma faaliyetlerini yürütebilmek için gerçekleştirmek zorunda olduğu yönetimsel nitelikte maliyetlerdir. Taşıma işletmesinin ofis içerisinde gerçekleştirilen yönetsel faaliyetler çerçevesinde karşı karşıya kaldığı tüm maliyetler bu kalem içerisinde değerlendirilmektedir. Genel yönetim giderlerinin taşıma maliyetlerine yansıtılması iki şekilde gerçekleştirilmektedir. Birincisinde yıllık toplam ofis giderleri taşınan birim yük değerine indirgenmekte, ikinci uygulamada ise her bir seferin genel yönetim giderleri dışında kalan safi maliyetleri üzerinden yüzde hesabı ile belirlenmektedir.

Dolaysız(değişken) maliyetler nelerdir?

Dolaysız maliyetler ya da diğer ismiyle operasyonel maliyetler, işletmelerin ancak taşıma operasyonu söz konusu olduğunda karşı karşıya kaldıkları maliyetlerdir. Operasyonel maliyetler arasında; yakıt maliyetleri, güzergâh maliyetleri, belge ve işlem ücretleri, araç donanım ile sefere ilişkin personel giderleri gibi maliyetler sayılabilmektedir.

Havayolu taşımacılığında dolaysız maliyetler nelerdir?

Havayolu taşımacılığında dolaysız maliyetler dikkate alındığında; yakıt maliyetleri, havaalanı kullanım maliyetleri, sarf malzeme maliyetleri gibi maliyetler göze çarpmaktadır.

Yakıt maliyetini artıran faktörler nelerdir?

Yakıt maliyetleri normal koşullardan farklı olarak, bir takım faktörlere göre de değişebilmektedir. Sürücünün aracı olması gerekenden farklı şekilde kullanması (gereksiz fren kullanımı vb.) hava koşulları (yağış nedeniyle yolun ıslak olması vb.) aracın yaşlı ve bakımsız olması gibi faktörlerin yanı sıra yakıtın çalınması gibi faktörler yakıt tüketimini olumsuz etkilemekte, yakıt maliyetini artırmaktadır.

Manipülasyon maliyeti nedir?Açıklayınız.

Demiryolu taşımacılığında manipülasyon eşyanın ambalajının açılması, numune alınması, taşıma kabının temizlenmesi, yeniden paketleme, şilingleme, etiketleme vb. faaliyetlerin genel adı olarak nitelendirilmektedir. Taşıma bu tür işlemler için manipülasyon ücreti adı altında bir ücret talep etmektedir. Yapılacak işlem türüne göre ücretlendirme farklı birimler değerlendirmeye alınarak gerçekleştirilmektedir.