Lojistik Maliyetleri ve Raporlama 2 Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

İşletmeler maliyet - hacim ve kâr analizlerine neden ihtiyaç duyarlar?

İşletmeler geleceğe ilişkin planlama yapmak ve farklı stratejik kararlar almak için maliyet - hacim ve kâr analizlerine ihtiyaç duyulur. İşletmeler hangi üretim ve satış hacminde kâra geçeceklerini, belli bir miktar kâr elde etmek için ne kadar üretim ve satış yapmaları gerektiğini maliyet, hacim ve kâr analizleri yardımıyla öğrenebilirler. Aynı şekilde bir siparişin kabul veya reddedilmesi kararının verilmesinde, bir faaliyetin işletme içinde yapılması veya dış kaynak kullanımı ile sağlanması kararının verilmesinde ya da makine yenileme kararlarında maliyet, hacim ve kâr analizlerinden yararlanılabilir.

Faaliyet hacmi ile olan ilişkilerine göre maliyetler nasıl sınıflandırılır?

Faaliyet hacmi ile olan ilişkilerine göre maliyetler sabit, değişken, yarı sabit ve yarı değişken şeklinde bir sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır.

İşletmeler lojistik maliyetlerini hangi yöntemlerle belirlemektedirler?

İşletmeler lojistik maliyetlerini hedef maliyetleme, misyon maliyetleme, faaliyete dayalı maliyetleme, toplam maliyet analizi (modeli) yaklaşımı gibi muhasebe içi yöntemlerle veya geçmiş deneyimlere bağlı olarak tahmini bir rakam, satışların veya maliyetlerin bir yüzdesi cinsinden muhasebe dışı yöntemlerle de belirleyebilmektedirler.

Lojistik maliyetlerin hesaplanmasının önemi nedir?

Günümüz ekonomik koşullarında lojistik faaliyetlerin tedarik zinciri içinde artan önemi ile toplam maliyetler içindeki payının artması lojistik maliyet unsurlarının ayrıntılı bir şekilde tespit edilmesi ihtiyacını beraberinde getirmiştir. İşletmeler arasında yaşanan yoğun rekabet ürün fiyatlandırma sürecinde, satın alma veya kiralama kararlarında, ürün veya müşteri karlılığının tespitinde lojistik maliyetlerin hesaplanması ve analizini son derece önemli hale getirmiştir.

Toplam maliyet analizi yaklaşımı nedir?

Günümüzde lojistik maliyetlerin hesaplanması ve analizinde toplam maliyet analizi yaklaşımı işletmelere büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu yaklaşıma göre, lojistik faaliyetler sonucu ortaya çıkan ürünün değeri, ağırlığı ve hacminin lojistik maliyetlere olan etkisi matematiksel denklem ile analiz edilmektedir. Bu yaklaşıma göre işletmeler lojistik maliyetlerini sabit ve değişken olarak ayrı ayrı belirlemeleri ve toplam maliyet fonksiyonunu oluşturmaları gerekmektedir.

Lojistik maliyetler arasındaki ilişkinin doğrusal olduğu varsayımı altında toplam lojistik maliyetlere ilişkin matematiksel denklem nasıl olmalıdır?

Lojistik maliyetler arasındaki ilişkinin doğrusal olduğu varsayımı altında toplam lojistik maliyetlere ilişkin matematiksel denklem y ax + b şeklinde olacaktır. Bu fonksiyonda y bağımlı değişken olan toplam lojistik maliyeti, x bağımsız değişken olan faaliyet hacmini (üretim miktarını), a bağımsız değişkendeki bir birimlik değişmenin bağımlı değişkende neden olduğu değişmeyi (birim değişken lojistik maliyeti) ve b ise toplam sabit lojistik maliyeti temsil etmektedir.

Sabit ve değişken lojistik maliyetlerin belirlenmesinde hangi yöntemler kullanılmaktadır?

İşletmelerde toplam lojistik maliyet fonksiyonunun oluşturulabilmesi için gerekli olan sabit ve değişken lojistik maliyetlerin belirlenmesinde değişik yöntemlerden yararlanılmaktadır. Bu yöntem ve teknikler aşağıda belirtildiği gibi üç başlık altında toplanabilir: ? Analitik Yöntem, ? Muhasebe Yöntemi, ? Matematik ve İstatistik Teknikler.

Analitik yöntemde neler esas alınır?

Analitik yöntemde; lojistik maliyet unsurları (taşıma maliyetleri, depolama maliyetleri, sipariş ve bilgi süreci maliyetleri, her parti mala ilişkin maliyetler ve stok bulundurma maliyetleri) ile faaliyet hacmi arasındaki ilişkisini ortaya koymak için fiziki tüketim miktarları esas alınır.

Analitik yöntem başka hangi isimle anılmaktadır?

Lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasındaki ilişkiler genellikle gözlem, iş örneklemesi, deneme üretimi, zaman ve hareket incelemeleri, vb. gibi teknikler kullanılarak belirlenebileceği gibi işletmede çalışan yönetici personelin bilgi ve deneyimlerinden yararlanılarak da belirlenebilir. Bu yöntemde lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasındaki ilişkiler genellikle mühendisler tarafından belirlenmesi nedeniyle söz konusu yöntem mühendislik yöntemi olarak da bilinmektedir.

Muhasebe yöntemi kaç aşamada uygulanmaktadır?

Muhasebe yönteminde toplam maliyet fonksiyonu, işletmenin muhasebe kayıtlarından hareket edilerek oluşturulmaya çalışılır. Bu yöntem iki aşamada uygulanmaktadır: 1. Aşama: İşletme kendisinin belirlemiş olduğu bir dönem aralığına ilişkin faaliyet hacimlerindeki değişim yüzdeleri ile maliyet kalemlerindeki değişim yüzdelerini karşılaştırır. 2. Aşama: Maliyet kalemleri sabit veya değişken maliyetler olmak üzere ikiye ayrılır. Yarı değişken maliyetler, sabit ve değişken kısımlarından hangisi daha ağır basıyorsa, o maliyet türü içerisine dâhil edilir. Yukarıda belirtilen karşılaştırma sonucunda maliyet kalemlerindeki yüzdesel değişimin yönü ve rakamı, faaliyet hacmindeki değişme yüzdeleri ile aynı yönde ve rakamlar birbirine yakın ise bu maliyetler değişken maliyet olarak kabul edilir. Ancak maliyet kalemlerindeki değişimin yönü aynı veya ters olup, rakamlar sıfıra yakın ise bu maliyetler sabit maliyet olarak kabul edilir.

Matematik ve istatistiksel teknikler ne zaman kullanılır?

Matematik ve istatistiksel teknikler, lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasında geçmiş dönemlerdeki ilişkilerin ortaya çıkarılmasında kullanılır.

Matematik ve istatistiksel tekniklerin analitik ve muhasebe yöntemine göre üstünlüğü nedir?

Matematik ve istatistiksel tekniklerin analitik ve muhasebe yöntemine göre üstünlüğü, toplam lojistik maliyet fonksiyonu oluşturulurken sabit, değişken, yarı sabit ve yarı değişken maliyetlerin tümünü dikkate almasıdır.

Matematik ve istatistiksel tekniklerin başarılı sonuçlar vermesi için nelere dikkat edilmelidir?

Matematik ve istatistiksel teknikler kullanılarak elde edilen sonuçların sağlıklı olabilmesi için, mümkün olduğu kadar çok sayıda dönemin hesaplamalara dâhil edilmesi gerekmektedir. Ancak hesaplamaya dâhil edilen dönemlerin işletmenin normal faaliyetlerini gerçekleştirdiği dönemler olması, arızi (olağanüstü) dönemlerdeki verilerin hesaplamaya dâhil edilmemesi gerekir.

Lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde kullanılan matematik ve istatistiksel teknikler nelerdir?

Lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde kullanılan matematik ve istatistiksel teknikler şunlardır: ? En yüksek ve en düşük hacimler yöntemi ? Çifte ortalamalar yöntemi ? Grafik yöntemi ? En küçük kareler yöntemi

En yüksek ve en düşük hacimler yöntemi nasıl uygulanır?

En yüksek ve en düşük hacimler yöntemine göre; lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasındaki ilişki belirlenirken, arızi (olağanüstü) dönemlerdeki verilerin hesaplamaya dâhil edilmemesine özen gösterilerek, seçilen dönemlerden faaliyet hacmi en yüksek olan ile faaliyet hacmi en düşük olan dönem esas alınır. Seçilen bu iki döneme ilişkin lojistik maliyetler arasındaki fark, faaliyet hacimleri arasındaki farka bölünür. Bu şekilde birim değişken maliyet elde edilmiş olur, bir başka ifadeyle değişken maliyet doğrusunun eğimi bulunmuş olur.

En yüksek ve en düşük hacimler yönteminin ne gibi avantaj ve dezavantajı bulunmaktadır?

En yüksek ve en düşük hacimler yönteminin öznel olmaması, kişisel yargılardan uzak olması gibi bir avantajı bulunmakla birlikte sadece faaliyet hacmi en yüksek ve en düşük iki dönemi hesaplamaya dâhil etmesi bu yöntemin en önemli dezavantajını oluşturmaktadır.

Grafik yönteminin avantaj ve dezavantajları nelerdir?

Grafik yöntem, faaliyet hacmi ile toplam maliyet arasındaki bütünsel ilişkiyi görme açısından işletmelere önemli fayda sağlayan bir yöntemdir. Ancak bu teknikte, faaliyet hacmi ile toplam maliyetin kesiştiği noktaları temsilen çizilen maliyet doğrusu kişisel yargı ve görme yeteneğine bağlıdır. Farklı iki kimsenin göz kararıyla çizdikleri doğrular bazen birbirinden çok farklı olabilmekte, bu da aynı verilerden yararlanarak farklı toplam maliyet fonksiyonlarının oluşturulmasına neden olmaktadır. Yöntemin öznel (sübjektif) olması, bu yöntemin en büyük dezavantajı olarak değerlendirilmektedir.

Çifte ortalamalar yöntemi nedir ve nasıl uygulanır?

Çifte ortalamalar yöntemi, en yüksek ve en düşük hacimler yönteminin ileri bir aşamasıdır. Birim değişken ve toplam sabit maliyetin bulunması için yapılan hesaplamalar, sadece dönemlerin seçilmesinde farklılık gösterir. Çifte ortalamalar yönteminde analiz yapılacak dönemler, yüksek faaliyet hacmi dönemleri ve düşük faaliyet hacmi dönemleri şeklinde eşit iki gruba ayrılır ve bu dönemlerin ortalama değerleri üzerinden hesaplamalar yapılır. Bu nedenle Çifte Ortalamalar Yöntemi, Yarı Ortalama ve Yüksek ve Düşük Ortalamalar yöntemi şeklinde de adlandırılabilir.

Çifte ortalamalar yöntemi neden en yüksek ve en düşük hacimler yönteminin ileri bir aşamasıdır?

Çifte ortalamalar yöntemi, analizi yapılacak bütün dönemleri hesaplamaya dâhil ettiği için en yüksek ve en düşük hacimler yöntemine göre daha sağlıklı sonuçlar vermektedir.

Grafik yöntemi nasıl uygulanır?

Grafik yönteminde faaliyet hacim ilişkilerinin belirlenmesinde dağılım grafiklerinden yararlanılmaktadır. Dağılım grafiği çizilirken yatay eksende (x) faaliyet hacmine, dikey eksende (y) ise faaliyet hacmi ile ilişkisi kurulacak olan toplam karma lojistik maliyetlere yer verilir. Her döneme ilişkin faaliyet hacmi ile o faaliyet hacmindeki karma lojistik maliyetler bir düzlem üzerinde nokta şeklinde işaretlenir. Bütün eşleştirmeler bittikten sonra bu noktaları en iyi ifade eden bir toplam maliyet doğrusu çizildikten sonra bu doğru üzerinde rastgele iki nokta belirlenir. Toplam maliyet doğrusunun eğimi, (a) parametresini bir başka ifadeyle birim değişken lojistik maliyeti verir. Doğrunun eğimini bulabilmek için doğru üzerinde seçilen iki nokta arasındaki karma lojistik maliyetlerdeki değişme, faaliyet hacimlerindeki miktar değişmelerine oranlanarak birim değişken lojistik maliyet hesaplanmış olur. Hesaplanan birim değişken lojistik maliyet değeri doğru üzerinde belirlenen A veya B noktasındaki maliyet fonksiyonunda yerine koymak suretiyle toplam sabit lojistik maliyet elde edilir. Toplam sabit ve birim değişken lojistik maliyet hesaplanmasından sonra toplam lojistik maliyet fonksiyonu oluşturulur.

En küçük kareler yönteminin amacı nedir?

En küçük kareler yönteminin amacı, dağılım grafiğinde yer alan noktaları temsil edecek en uygun lojistik maliyet regresyon doğrusunun çizilmesidir. Bu yöntemde regresyon doğrusu göz kararı değil, istatistiksel analizler yardımıyla çizilir. Bu yöntemin amacı, dağılım grafiğindeki çeşitli noktalardan olan düşey uzaklıkların karelerinin toplamının en küçük olduğu doğrunun denkleminin nesnel (objektif) olarak saptanmasıdır.

En küçük kareler yönteminin üstünlükleri nelerdir?

En küçük kareler yönteminin diğer yöntemlere göre üstünlükleri aşağıdaki gibi özetlenebilir: ? Yöntemdeki hesaplamalar nesnel olarak yapılmaktadır. ? Yöntem, matematiksel teknikler arasında en sağlıklı sonuçları veren yöntemdir. ? Yöntemin kullanılması sonucunda saptanan maliyet-hacim ilişkisinin gözlem süresi içinde maliyetlerde meydana gelmiş olan değişmeleri ne oranda açıklayabildiği test edilebilmektedir.

Kâr planlaması nedir?

Ekonomik hayatta işletmeler faaliyetlerini sürdürmek ve geliştirmek için kâr elde etmek zorundadır. İşletmelerin bu amacına ulaşması, her şeyden önce rasyonel bir kâr planlaması ile mümkündür. Kâr planlaması, kârı belirleyen çeşitli etkenlerin dikkatli bir biçimde göz önüne alınması ve bunlar arasında gerekli uyumun sağlanmasını içeren bir çalışmadır.

Maliyet-hacim-kâr analizi nedir?

Maliyet-hacim-kâr analizi, bir işletmenin belirli bir döneminde ve belirli bir faaliyet aralığında gelirleri, maliyeti ve kârı arasındaki ilişkileri sistemli olarak analiz etme sürecidir. Bu yöntemde, işletmenin kârını doğrudan etkileyen, ürünlerin satış fiyatları, ürünlerin satış miktarları, ürünlerin birim değişken ve toplam sabit maliyetlerindeki artış veya azalışların işletmenin kârlılığı üzerindeki etkisi araştırılır.

Lojistik işletmelerinde maliyet-hacim-kâr analizi yapılırken nelerden yararlanılır?

Lojistik işletmelerinde maliyet-hacim-kâr analizi yapılırken toplam maliyet fonksiyonu ve kâr fonksiyonundan yararlanılır.

Kâr ve zarar nedir?

İşletmenin kârı, belli bir dönemde gerçekleşen toplam gelir ile toplam gider arasındaki olumlu farktır. Tersi durumda yani belli bir dönemde gerçekleşen gelir ile gider arasındaki olumsuz fark ise zarar olarak ifade edilir.

Kâra ilişkin eşitlik nasıl formüle edilebilir?

Kâra ilişkin eşitlik aşağıdaki gibi yazılır: Kâr Toplam Gelir – Toplam Gider

Satış miktarının fonksiyonu olarak kâr nasıl hesaplanır?

Satış miktarının fonksiyonu olarak kârı hesaplayabilmek için; Toplam Gelir (TG) fonksiyonu, birim satış fiyatının (f) üretim veya satış miktarı (x) ile çarpılması sonucunda bulunur. Toplam maliyet fonksiyonu ise, TM ax + b şeklinde hesaplanmaktadır. Kâr fonksiyonunda belirtilen değerler yerine koyulduğunda, satış miktarı cinsinden kâr formülü aşağıdaki şekilde oluşur: Toplam Gelir fx Toplam Maliyet ax + b Kâr Toplam Gelir – Toplam Gider Kâr (fx) - (ax+b) Kâr fx - ax – b Kâr (f-a) x – b

Satış miktarı cinsinden kâr formülü katkı payı kullanılarak nasıl formüle edilebilir?

Kâr (f-a) x – b denkleminde parantez içi (f-a) ifadesi, yani birim satış fiyatı ile birim değişken maliyet arasındaki fark, satılan her birimin, o birime ait değişken maliyeti karşıladıktan sonra geriye bıraktığı katkı payını (KP) göstermektedir. Sabit maliyeti karşılayan ve kâra katkıda bulunan kısım olan katkı payı kullanılarak formül yeniden ifade edilebilir. Kâr (Katkı Payı x Satış Miktarı) – Toplam Sabit Maliyet Kâr KP x – b Bu eşitlikte, toplam katkı payının toplam sabit maliyeti aşması durumunda ortaya kâr çıkacaktır. Aksi durumda, yani katkı payının toplam sabit maliyetin altında kalması durumunda ise zarar ortaya çıkacaktır.

Satış tutarının fonksiyonu olarak kâr ne zaman hesaplanır?

İşletmelerde, bazı durumlarda dönem kârının, satış miktarı yerine satış tutarının bir fonksiyonu olarak belirlenmesi gerekebilir. Örneğin, farklı ölçü birimlerinde ürünler taşıyan bir lojistik işletmesinin toplam kâr fonksiyonu oluşturulurken, toplam satış miktarı yerine satış tutarından hareket etmesi daha uygun olacaktır. Bu nedenle satış hacmi, tüm ürünler için ortak bir ölçü birimi niteliğinde olan toplam net satış tutarı ile ifade edilmelidir.

Lojistik işletmelerinde kâr fonksiyonunun oluşturulması işletmeye hangi faydaları sağlar?

Lojistik işletmelerinde kâr fonksiyonunun oluşturulması işletmeye aşağıdaki alanlarda fayda sağlar: ? Gelecekle ilgili kârın tahmin edilmesi ? Hedef kâra ulaşmayı sağlayan satış miktarının ve tutarının bulunması ? İşletmenin kâra geçiş noktasının tespit edilmesi ? İşletmenin satış hacminde meydana gelen değişmenin kârda yarattığı değişmeyi ölçen faaliyet kaldıracının bulunması

İşletmelerde kâr fonksiyonu hangi şekillerde kullanılabilmektedir?

İşletmelerde kâr fonksiyonu aşağıda belirtilen şekillerde kullanılabilmektedir: ? Çeşitli Satış Hacimlerinde Sağlanacak Kârların Tahmini ? Hedef Kârı Sağlayan Satış Hacminin Belirlenmesi: Hedeflenen kârı sağlayan satış miktarının bulunması - Hedeflenen kârı sağlayan satış tutarının bulunması ? Başabaş Noktası ve Başabaş Grafiğinin Belirlenmesi

Çeşitli satış hacimlerinde sağlanacak kârların tahmini hangi şekillerde hesaplanabilir?

Lojistik işletmelerinde gelecek yıllarda taşınacak mal miktarı tespit edilebilirse, kar fonksiyonundan yararlanılarak gelecek yıllarda elde edilecek kâr tutarı da hesaplanabilir. Bu kâr tutarı hem satış miktarını esas alan kâr fonksiyonunda hem de satış tutarını esas alan kâr fonksiyonunda aynı tutarlara ulaşılacak şekilde hesaplanabilir.

Hedef kârı sağlayan satış hacmi nasıl hesaplanır?

Lojistik işletmeler kâr fonksiyonundan yararlanarak gelecekte hedefledikleri kâr için gerekli satış miktarını ve satış tutarını hesaplayabilmektedir. İşletmelerin hedefledikleri kâr ise, satış miktarı ve satış tutarını ele alan kâr fonksiyonunu satış hacmine eşitlenmek suretiyle hesaplanır.

Başabaş noktası nedir?

Bütün işletmelerin temelde kurulma nedeni kâr elde etmek ve işletmenin sürekliliğini sağlayabilmektir. Bu amaç doğrultusunda işletmeler hangi satış miktarı ve satış tutarında, ne kâr ne de zarar elde edeceğini bilmek isterler. İşletmelerin toplam satış gelirleri ile sabit ve değişken giderler toplamının birbirine eşit olduğu bu nokta başabaş noktası ya da kâra geçiş noktası olarak adlandırılır.

Başabaş noktası analizinin dayandığı temel varsayımlar nelerdir?

Başabaş noktası analizinin dayandığı temel varsayımlar bulunmaktadır. Başabaş noktası analizi yapılırken bu varsayımlar göz önünde bulundurulur. Bu varsayımları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür: ? Giderler, sabit ve değişken olarak ikiye ayrılmalıdır. ? Birim başına değişken gider, taşıma miktarından bağımsız olarak sabit kalır. ? Birim satış fiyatı sabittir. ? İşletmenin tek ürünü taşıdığı kabul edilmektedir. İşletme, birden fazla ürün taşısa bile her ürünün toplam içindeki payı sabit kalmaktadır. ? Sabit giderler çeşitli üretim seviyelerinde aynı kalmaktadır.

Lojistik işletmelerinde başabaş noktasının tespit edilmesi işletme yöneticilerine hangi alanlarda ışık tutar?

Lojistik işletmelerinde başabaş noktasının tespit edilmesi işletme yöneticilerine aşağıdaki kararları almalarında ışık tutar: ? Lojistik işletmesinin zarar etmemesi için gerekli taşıma miktarı ve tutarının tespit edilmesinde, ? Taşıma fiyatlarındaki değişmenin taşıma miktarına olan etkisinin tahmin edilmesinde, ? Tahmin edilen kâra geçiş noktası ile gerçekleşen kâra geçiş noktası arasında karşılaştırma yaparak, işletmenin izlediği politikaların değerlendirilmesinde, ? Modernize edilmesi istenen işletmelerde, değişken giderlerin yerini alacak sabit giderlerin incelenmesinde, ? Taşıma miktarının arttırılması sonucu medyana gelecek değişikliklerin izlenmesinde, ? Taşınan ürün yelpazesine yenisi eklendiğinde, bu üründen hangi miktarda taşınması gerektiğinin belirlenmesinde, ? Sabit maliyet ile değişken maliyet arasındaki ilişkinin incelenmesinde, ? Çeşitli taşıma miktarlarında birim taşıma maliyetinin hesaplanmasında, ? Çeşitli faaliyet düzeyleri için işletme sermayesi gereksiniminin ortaya konulmasında, ? Taşınan ürünler arasında en kârlı olanının tespit edilmesinde, ? Farklı taşıma yöntemlerinin, sermaye yoğun veya emek yoğun taşıma yöntemlerinin karşılaştırılmasında kullanılır.

Maliyet, hacim ve kâr analizlerinde izlenilmesi gereken adımlar nelerdir?

Maliyet, hacim ve kâr analizlerinde öncelikle toplam maliyet fonksiyonunun oluşturulması gerekmektedir. Toplam maliyet fonksiyonunun oluşturulabilmesi için maliyetlerin faaliyet hacmi ile ilişkilerinin ortaya konması ve maliyetlerin davranış şekillerinin bilinmesi gerekir. Faaliyet hacmi ile olan ilişkilerine göre maliyetler sabit, değişken, yarı sabit ve yarı değişken şeklinde bir sınıflandırmaya
tabi tutulmaktadır. Maliyet unsurlarının sabit, değişken, yarı sabit veya yarı değişken olarak tespitine yönelik olarak analitik, muhasebe, matematiksel ve
istatiksel olmak üzere çeşitli yöntemler bulunmaktadır.

Lojistik maliyetler arasındaki ilişkinin doğrusal olduğu varsayımı altında toplam lojistik maliyetlere ilişkin matematiksel denklemi açıklayınız.

Lojistik maliyetler arasındaki ilişkinin doğrusal olduğu varsayımı altında toplam lojistik maliyetlere ilişkin matematiksel denklem y = ax + b şeklinde olacaktır. Bu fonksiyonda “y” bağımlı değişken olan toplam lojistik maliyeti, “x” bağımsız değişken olan faaliyet hacmini (üretim miktarını), “a” bağımsız değişkendeki bir birimlik değişmenin bağımlı değişkende neden olduğu değişmeyi (birim değişken
lojistik maliyeti) ve “b” ise toplam sabit lojistik maliyeti temsil etmektedir (Gürsoy, 1997: 375).

İşletmelerde toplam lojistik maliyet fonksiyonunun oluşturulabilmesi için gerekli olan sabit ve değişken lojistik maliyetlerin belirlenmesinde kullanılan yöntem ve teknikler nelerdir?

İşletmelerde toplam lojistik maliyet fonksiyonunun oluşturulabilmesi için gerekli olan sabit ve değişken lojistik maliyetlerin belirlenmesinde değişik
yöntemlerden yararlanılmaktadır.
Bu yöntem ve teknikler üç başlık altında toplanabilir (Karakaya, 2004: 56):
• Analitik Yöntem
• Muhasebe Yöntemi
• Matematik ve İstatistik Teknikler

Lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde kullanılan matematik ve istatistiksel teknikler nelerdir?

Lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde kullanılan matematik ve istatistiksel teknikler:
• En yüksek ve en düşük hacimler yöntemi,
• Çifte ortalamalar yöntemi,
• Grafik yöntemi,
• En küçük kareler yöntemi

En yüksek ve en düşük hacimler yöntemini açıklayınız.

En yüksek ve en düşük hacimler yöntemine göre; lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasındaki ilişki belirlenirken, olağanüstü dönemlerdeki verilerin hesaplamaya dâhil edilmemesine özen gösterilerek, seçilen dönemlerden faaliyet hacmi en yüksek olan ile faaliyet hacmi en düşük olan dönem esas
alınır. Seçilen bu iki döneme ilişkin lojistik maliyetler arasındaki fark, faaliyet hacimleri arasındaki farka bölünür. Bu şekilde birim değişken maliyet elde edilmiş olur, bir başka ifadeyle değişken maliyet doğrusunun eğimi bulunmuş olur.

Çifte ortalamalar yöntemini açıklayınız.

Çifte Ortalamalar Yöntemi
Bu yöntem, en yüksek ve en düşük hacimler yönteminin ileri bir aşamasıdır. Birim değişken ve toplam sabit maliyetin bulunması için yapılan hesaplamalar, sadece dönemlerin seçilmesinde farklılık gösterir. Çifte ortalamalar yönteminde analiz yapılacak dönemler, “yüksek faaliyet hacmi dönemleri” ve “düşük faaliyet hacmi dönemleri” şeklinde eşit iki gruba ayrılır ve bu dönemlerin ortalama değerleri üzerinden hesaplamalar yapılır. Bu nedenle “Çifte Ortalamalar Yöntemi”, “Yarı Ortalama” ve “Yüksek ve Düşük Ortalamalar” yöntemi şeklinde de adlandırılabilir (Büyükmirza,2009: 383).

Grafik yöntemini açıklayınız.

Grafik Yöntemi
Lojistik işletmelerinde toplam maliyet fonksiyonunun belirlenmesinde kullanılan bir diğer matematiksel yöntem ise grafik yöntemdir. Bu yöntemde faaliyet hacim ilişkilerinin belirlenmesinde dağılım grafiklerinden yararlanılmaktadır. Dağılım
grafiği çizilirken yatay eksende (x) faaliyet hacmine, dikey eksende (y) ise faaliyet hacmi ile ilişkisi kurulacak olan toplam karma lojistik maliyetlere
yer verilir. Her döneme ilişkin faaliyet hacmi ile o faaliyet hacmindeki karma lojistik maliyetler bir düzlem üzerinde nokta şeklinde işaretlenir. Bütün
eşleştirmeler bittikten sonra bu noktaları en iyi ifade eden bir toplam maliyet doğrusu çizildikten sonra bu doğru üzerinde rastgele iki nokta belirlenir. Toplam maliyet doğrusunun eğimi, (a) parametresini bir başka ifadeyle birim değişken lojistik maliyeti verir. Doğrunun eğimini bulabilmek için doğru üzerinde seçilen iki nokta arasındaki karma lojistik maliyetlerdeki değişme, faaliyet hacimlerindeki miktar değişmelerine oranlanarak birim değişken lojistik maliyet hesaplanmış olur. Hesaplanan birim değişken lojistik maliyet değeri doğru üzerinde belirlenen A veya B noktasındaki maliyet fonksiyonunda yerine koymak suretiyle toplam
sabit lojistik maliyet elde edilir. Toplam sabit ve birim değişken lojistik maliyet hesaplanmasından sonra toplam lojistik maliyet fonksiyonu oluşturulur.

En küçük kareler yönteminin amacı nedir?

En küçük kareler yönteminin amacı, dağılım grafiğinde yer alan noktaları temsil edecek en uygun lojistik maliyet regresyon doğrusunun çizilmesidir. Bu yöntemde regresyon doğrusu göz kararı değil, istatistiksel analizler yardımıyla çizilir. Bu yöntemin amacı, dağılım grafiğindeki çeşitli noktalardan olan düşey
uzaklıkların karelerinin toplamının en küçük olduğu doğrunun denkleminin nesnel (objektif) olarak saptanmasıdır (Büyükmirza, 2009: 385).

Maliyet-hacim-kâr analizi nedir?

Maliyet-hacim-kâr analizi, bir işletmenin belli bir döneminde ve belirli bir faaliyet aralığında gelirleri, maliyeti ve kârı arasındaki ilişkileri sistemliolarak analiz etme sürecidir. Bu yöntemde, işletmenin kârını doğrudan etkileyen, “ürün satış fiyatları, ürün satış miktarları, ürünlerin birim değişken ve toplam sabit maliyetlerindeki artış veya azalışların” işletmenin kârlılığı üzerindeki etkisi araştırılır (Kartal, vd. 2004: 241).

Satış miktarının fonksiyonu olarak kâr nasıl hesaplanır?

Satış miktarının fonksiyonu olarak kârı hesaplayabilmek için; Toplam Gelir (TG) fonksiyonu, birim satış fiyatının (f) üretim veya satış miktarı (x) ile çarpılması sonucunda bulunur. Toplam maliyet fonksiyonu ise daha öncede belirtildiği gibi, TM = ax + b şeklinde hesaplanmaktadır.

Lojistik işletmelerinde kâr fonksiyonunun oluşturulması işletmeye hangi alanlarda fayda sağlar?

Lojistik işletmelerinde kâr fonksiyonunun oluşturulması işletmeye aşağıdaki alanlarda fayda sağlar;
• Gelecekle ilgili kârın tahmin edilmesi,
• Hedef kâra ulaşmayı sağlayan satış miktarının ve tutarının bulunması,
• İşletmenin kâra geçiş noktasının tespit edilmesi,
• İşletmenin satış hacminde meydana gelen değişmenin kârda yarattığı değişmeyi ölçen faaliyet kaldıracının bulunması.

Kâr fonksiyonunun kullanım alanları nelerdir?

Kâr Fonksiyonunun Kullanım Alanları
İşletmelerde kâr fonksiyonu aşağıda belirtilen şekillerde kullanılabilmektedir:
• Çeşitli Satış Hacimlerinde Sağlanacak Kârların Tahmini
• Hedef Kârı Sağlayan Satış Hacminin Belirlenmesi:
- Hedeflenen kârı sağlayan satış miktarının bulunması
- Hedeflenen kârı sağlayan satış tutarının bulunması
• Başabaş Noktası ve Başabaş Grafiğinin Belirlenmesi

Başabaş noktası nedir?

Ticari işletmelerin kurulma nedeni kâr elde etmek ve işletmenin sürekliliğini sağlamaktır. Bu amaçla işletmeler hangi satış miktarı ve satış tutarında, ne kâr ne de zarar elde edeceğini bilmek ister. İşletmelerin toplam satış gelirleri ile sabit ve değişken giderler toplamının birbirine eşit olduğu bu nokta Başabaş Noktası ya da Kâra Geçiş Noktası olarak adlandırılır.

Hedeflenen kârı sağlayan satış miktarı nasıl bulunur?

Hedeflenen Kârı Sağlayan Satış Miktarının Bulunması:
Lojistik işletmelerinin hedefledikleri kârı elde edebilmek için ulaşmaları gerekli faaliyet hacimleri, satış miktarını esas alan kâr fonksiyonundan yararlanarak bulunabilir. Satış miktarının fonksiyonu olarak kâr;
K = KP x – b
şeklinde formüle edilmişti. Formülde hedeflenen satış miktarı x olarak ifade edildiğine göre, amaçlanan K kadar kâr elde etmek için lojistik işletmesinin taşıması gereken birim sayısı (x) bulunmuş olur.

Katkı oranı (KO) nasıl bulunur?

Katkı oranı (KO), satılan her ürünün katkı payının birim satış fiyatına bölünmesiyle bulunur.

Satış tutarı cinsinden hesaplanan dönem kârı ne şekilde hesaplanır?

İşletmelerde, bazı durumlarda dönem kârının, satış miktarı yerine satış tutarının bir fonksiyonu olarak belirlenmesi gerekebilir. Örneğin, farklı ölçü birimlerinde ürünler taşıyan bir lojistik işletmesinin toplam kâr fonksiyonu oluşturulurken, toplam satış miktarı yerine satış tutarından hareket etmesi daha uygun olacaktır. Bu nedenle satış hacmi, tüm ürünler için ortak bir ölçü birimi niteliğinde olan toplam net satış tutarı ile ifade edilmelidir. Satış tutarı cinsinden hesaplanan dönem kârı, katkı oranı yoluyla hesaplanır.
Katkı oranı (KO), satılan her ürünün katkı payının birim satış fiyatına bölünmesiyle bulunur.
Katkı oranı ile ifade edilen dönem kârını aşağıdaki gibi ifade etmek olanaklıdır:
Kâr = (Katkı Oranı x Toplam Net Satışlar) – Toplam Sabit Maliyet

En küçük kareler yönteminde, toplam maliyet doğrusu denklemini oluşturabilmek için gerekli olan (a) ve (b) parametrelerini hesaplamak için hangi denklem sisteminden yararlanılır? 

En küçük kareler yönteminde, toplam maliyet doğrusu denklemini oluşturabilmek için gerekli olan (a) ve (b) parametrelerini hesaplamak için, normal denklemler adı verilen aşağıdaki denklem sisteminden yararlanılır.
SXY = aS x2 + bSx
SY = aSx + bn
Denklemlerdeki simgelerin anlamları aşağıda verilmiştir:
Y = Gözlenen toplam karma maliyet
X = Faaliyet ölçüsü
a = Birim değişken maliyet
b = Toplam sabit maliyet
n = Gözlem sayısı

Matematik ve istatistiksel tekniklerin amacı nedir?

Matematik ve istatistiksel teknikler, lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasında geçmiş dönemlerdeki ilişkilerin ortaya çıkarılmasında kullanılır. Bu tekniklerin analitik ve muhasebe yöntemine göre üstünlüğü, toplam lojistik maliyet fonksiyonu oluşturulurken sabit, değişken, yarı sabit ve yarı değişken maliyetlerin tümünü dikkate almasıdır (Büyükmirza,2009: 378).

En küçük kareler yönteminin diğer yöntemlere göre üstünlüklerini açıklayınız.

En küçük kareler yönteminin diğer yöntemlere göre üstünlükleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Yöntemdeki hesaplamalar nesnel olarak yapılmaktadır.
• Yöntem, matematiksel teknikler arasında en sağlıklı sonuçları veren yöntemdir.
• Yöntemin kullanılması sonucunda saptanan maliyet-hacim ilişkisinin gözlem süresi içinde maliyetlerde meydana gelmiş olan değişmeleri ne oranda açıklayabildiği test edilebilmektedir.

Kâr planlamasında en çok kullanılan yöntem hangisidir?

Kâr planlamasında en çok kullanılan yöntem maliyet-hacim-kâr analizleridir.