Lojistik İlkeleri Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Tehlikeli madde kavramını açıklayınız.

Kimyasal, fiziksel ve biyolojik birtakım özelliklerinden dolayı canlı cansız varlıklar ve çevre için risk oluşturan madde ve nesneler tehlikeli madde olarak adlandırılır.

Tehlikeli madde kavramının lojistikteki karşılığını açıklayınız.

Lojistik süreçler esnasında sağlığa, emniyete, diğer varlıklara ve çevreye zarar verme riski taşıyan ve ilgili taşımacılık türüne/türlerine ait dokümanlarda tehlikeli maddeler listesinde tanımlanmış veya bu kurallara göre sınıflandırılmış olan madde veya nesneler lojistikte tehlikeli madde olarak adlandırılır.

Tehlikeli maddelerle ilgili kurulan ortak sistemin amaçlarını sıralayınız.

• Tehlikeli maddeleri taşımada meydana getirecekleri tehlikelere göre gruplandırır.
• Tehlikeli maddelerin taşınmasına uygun paketlerin özelliklerini belirler.
• Taşınma esnasında tehlikeli maddeleri tanımlamak üzere ortak tehlike etiketlerini ve diğer tanımlayıcı işaretleri belirler.
• Tehlikeli maddelerin taşınmasında sağlanacak standart dokümanları zorunlu hale getirir.
• Birlikte tehlikeli reaksiyona giren tehlikeli maddelerin ayrılmalarını sağlayacak prensipleri ortaya koyar.
• Tehlikeli maddelerin emniyetli taşınabilmeleri için taşıma araçlarında nereye ve nasıl yerleştirilmeleri ve taşınmaları gerektiği ile ilgili prensipleri ortaya koyar.
• Tehlikeli madde taşımalarında tarafların sorumluluklarını ve eğitim gereklerini belirler.
• Tehlikeli maddelerle ilgili acil durum prosedürlerini belirler.

Emniyet kavramını açıklayınız.

Kişilerin veya mülkün zarar görme olasılığının, sürekli bir tehlike tanımlama ve emniyet riski yönetimi süreci aracılığıyla kabul edilebilir bir seviyeye indirildiği, bu seviyede veya daha altında tutulduğu durum, emniyet olarak tanımlanmaktadır.

Tehlikeli maddelerle ilgili temel düzenlemeleri yapan kuruluşlar hangileridir?

Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi Tehlikeli Maddeler Uzmanlar Alt Komitesi ve Uluslararası Atom Enerji Ajansı tehlikeli maddelerle ilgili temel düzenlemeleri yapan iki kuruluştur.

Deniz yoluyla tehlikeli madde taşımacılığına ilişkin uluslararası kuralları belirleyen sözleşmeleri sıralayınız.

Tüm dünyada deniz taşımacılığı ile çok miktarda ve farklı çeşitlerde kimyasal taşınmaktadır. Deniz yoluyla tehlikeli madde taşımacılığına ilişkin uluslararası kurallar, SOLAS, MARPOL ve CSC gibi IMO sözleşmeleri ile düzenlenmekle birlikte, bu sözleşmelerin ilgili hükümleri “Kod” adı verilen belgelerle detaylandırılmıştır.

Kara yoluyla tehlikeli madde taşımacılığını düzenleyen kurallara ne ad verilir?

Tehlikeli maddelerin kara yoluyla taşınmasıyla ilgili düzenlemelerin başında Tehlikeli Malların Kara Yolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması gelmektedir. Kısaca ADR (Accord Européen Relatif au Transport International des Marchandises Dangerous par Route) olarak anılan bu anlaşma esasen uluslararası nitelikte olmayıp Avrupa’ya yönelik bölgesel nitelikte ve çok uluslu bir anlaşma niteliğindedir.

ADR Konvansiyonu’nun amaçlarını sıralayınız.

• Kara yoluyla uluslararası taşımacılıkta emniyetin artırılması,
• Tehlikeli maddelerin taşınmasına ilişkin BM Tavsiyelerine dayanarak tehlikeli atıklar dahil olmak üzere tehlikeli malların sınıflandırılması, paketlenmesi, etiketlenmesi ve test edilmesiyle ilgili hükümlerin, diğer taşıma şekilleri ile uyumlu biçimde ortaya konulması,
• Kara yoluyla tehlikeli mal taşıyan araçların yapımı, donanımı ve işleyişine yönelik koşulların ortaya konulmasıdır.

Demir yoluyla tehlikeli madde taşımacılığını düzenleyen kurallar hangi isimle anılmaktadır?

Demir yoluyla tehlikeli madde taşımacılığını düzenleyen kurallar RID adıyla anılmaktadır. RID (Règlement Concernant le Transport International Ferroviaire des Marchandises Dangereuses) adıyla bilinmektedir.

Tehlikeli maddelerin lojistiğinde yol gösterici olan ve kimyasal maddeleri ilgilendiren yönetmelikleri sıralayınız.

• Zararlı Madde ve Karışımların Kısıtlanması ve Yasaklanması Hakkında Yönetmelik
• Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelik
• Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik
• Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik

Lojistik faaliyetlerde tehlikeli maddeler nasıl sınıflandırılır?

• Kullanılabilecek paket tipi,
• Kargo konteynerlerinde bir arada taşınabilecek tehlikeli madde sınıfları,
• Tehlikeli maddelerin nerelerde depolanacakları ve taşıma araçlarında nereye yerleştirilecekleri gibi faktörleri tehlikeli maddenin ait olduğu sınıf belirler.

Tehlikeli maddelerin özelliklerine göre incelendikleri sınıfları sıralayınız.

• SINIF 1: Patlayıcılar
• SINIF 2: Gazlar
• SINIF 3: Yanıcı Sıvılar
• SINIF 4: Yanıcı Katılar
• SINIF 5: Oksitleyici Maddeler ve Organik Peroksitler
• SINIF 6: Zehirli ve Bulaşıcı Maddeler
• SINIF 7: Radyoaktif Maddeler
• SINIF 8: Aşındırıcılar
• SINIF 9: Çeşitli tehlikeli madde ve nesneler (çevreye zararlı maddeleri de içerir)

Tehlikeli maddelerin sınıflarından SINIF 1: Patlayıcılar'ın alt başlıklarını sıralayınız.

Bölüm 1.1: Kütle halinde patlama özelliğine sahip patlayıcılar
Bölüm 1.2: Parça tesirli patlayıcılar
Bölüm 1.3: Kütle halinde patlama özelliği olmayan ancak küçük çapta yanma ve parça tesiri etkileriyle yangın çıkarma riskine sahip patlayıcılar
Bölüm 1.4: Belli bir karakteristik tehlike teşkil etmeyen, patlama riski düşük maddeler
Bölüm 1.5: Kütle halinde patlama özelliğine sahip duyarsız maddeler
Bölüm 1.6: Kütle halinde patlama özelliğine sahip olmayıp aşırı derecede duyarsız maddeler

Birden fazla risk içeren tehlikeli maddelerin riskleri nasıl adlandırılır?

Birçok tehlikeli maddenin birden fazla tehlikesi vardır. Bu durumda riskler arasında en belirgin olanı ana risk olarak adlandırılır. Ana risk, tehlikeli maddenin sınıfını belirlerken diğer riskler yan risk olarak tanımlanır.

Hangi durumlarda tehlikeli maddelerin taşınması mümkün değildir?

• Tehlikeli madde kurallarına uygun olarak tanımlanmamış, sınıflandırılmamış, paketlenmemiş, etiketlenmemiş, işaretlenmemiş, tehlikeli madde taşıma dokümantasyonu yapılmamış ve
• Taşımaya uygun halde olmayan hiçbir gönderi taşımaya kabul edilemez.

İstisnai miktar (excepted quantity) taşıması kavramını açıklayınız.

Bazı tehlikeli maddelerin, çok az miktarlarının tehlikeli madde kurallarında belirtilen, etiketleme, işaretleme ve dokümantasyon gerekliliklerinden hariç tutularak taşınmaları mümkündür. Bunlara istisnai miktar (excepted quantity) taşıması adı verilir.

Sınırlı miktar taşıması kavramını açıklayınız.

Tehlikeli maddelerin emniyetle taşınabilmeleri, özel olarak üretilmiş her bir paket içine belli miktarlarda madde konulması ile gerçekleşebilir. Ancak bazı tehlikeli maddelerin, sınırlı miktarlarda sıradan paketler içinde taşınmalarına izin verilmektedir. Bu tip paketlerdeki taşımalara sınırlı miktar taşıması adı verilir ve bu tip paketlerin üzerine hava ve deniz yolu taşımalarında LTD QTY (Limited Quantity) ibaresi yazılmalıdır.

Tehlikeli maddelerde risk etiketleri ne işe yarar?

Tehlikeli maddenin bulundukları sınıfı ve potansiyel tehlikelerini ortaya koyan etiketlerdir. Her tehlikeli madde sınıfına ait tehlike, uluslararası kabul gören tehlike ikaz etiketleri ile tanımlanmaktadır.

Tehlike tanımlama numaraları nasıl oluşturulur?

• Figürün ardı ardına iki kere yazılması tehlikenin arttığı anlamına gelmektedir.
• Madde ile ilgili tehlike tek bir figür ile yeterince belirtilebiliyorsa sıfır eklenir.
• Tehlike tanımlama numarasının önüne “X” harfi gelirse bunun anlamı maddenin su ile tehlikeli şekilde tepkimeye girmesidir. Bu tür maddeler için uzmanların onayı olmadıkça su kullanılmamalıdır.

Ulaştırma güvenliği kavramını açıklayınız.

Ulaştırma açısından güvenlik, taşınan malın, taşıyanın, canlı ve cansız çevre unsurlarının önlenebilir suç tehditlerine karşı korunması durumudur.