Viroloji Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Mikroorganizmaların öldürülmesi amacıyla uygulanan kaç yöntem bulunur?

Mikroorganizmaların öldürülmesi amacıyla uygulanan dört yöntem bulunmaktadır. Bunlar; kuru sıcak hava uygulaması, nemli sıcak hava uygulaması, ışınlama uygulaması veya gaz halinde kimyasalların uygulanmasıdır. Mikroorganizmaların ayrıştırılması yoluyla uygulanan sterilizasyon ise filtrasyon ile yapılır.

Pipetler ne için kullanılır?

Pipetler sıvı haldeki maddelerin alınması veya karıştırılmasına yarayan aparatlardır. Serolojik cam pipetler, pastör pipetleri ve otomatik pipetler en çok kullanılan pipet çeşitleridir.

Biyogüvenlik kabinleri kaç tipten oluşur?

Bu kabinler farklı özelliklere sahip dört tip olarak üretilmektedir. Viroloji laboratuvarlarında en çok kullanılan biyogüvenlik kabinleri Tip 1 (klasik) ve Tip 2 (mikrobiyolojik) biyogüvenlik kabinleridir.

Viroloji laboratuarında nasıl santrifüjler kullanılmalıdır?

Virusların çevre şartlarına son derece duyarlı olmaları ve özellikle hücre dışı ortamlarda hızla inaktive olmaları nedeniyle viroloji çalışmalarında göz önünde bulundurulan önemli faktörlerden birisi de sıcaklıktır. Bu nedenle viroloji laboratuvarlarında klasik santrifüjler yerine soğutma özelliğine sahip olan santrifüjler kullanılır. Hücre kültürleriyle çalışılırken düşük devirli santrifüjler yeterli olmasına karşın, virusların çöktürülmesi ancak ultrasantrifüj adı verilen yüksek devirli santrifüjlerle yapılabilir.

Viroloji laboratuarında soğutucular nasıl olmalıdır?

Virusların ve hücre kültürlerinin saklanabilmesi için kullanılan -70 °C veya daha düşük sıcaklık derecelerini sağlayabilecek derin dondurucular viroloji laboratuvarlarının vazgeçilmez donanımları arasındadır. Hücre kültürlerinin uzun süreli saklanmaları ise sıvı azot (- 195°C) içerisinde yapılmaktadır.

Viroloji laboratuarlarında kullanılan kaç tip santrifüj bulunmaktadır? Kısaca açıklayınız.

Viroloji laboratuvarlarında kullanılan dört tip santrifüj bulunmaktadır. Bunlar; genel amaçlı santrifüjler, soğutmalı santrifüjler, yüksek devirli santrifüjler ve ultrasantrifüjlerdir. ? Genel amaçlı santrifüjler genellikle 5.000 devir/dakika hıza ulaşabilen santrifüjlerdir. Rutin laboratuvar uygulamalarında kullanılır. ? Soğutmalı santrifüjler; standart veya yüksek devirli santrifüjlere soğutma ünitesinin eklenmesiyle tasarlanmış cihazlardır. Bu sayede ortam sıcaklığının istenilen değerlere (örneğin; +4°C) ayarlanması ve özellikle biyolojik ürünlerin zarar görmeden santrifüj edilebilmesi mümkün olmaktadır. ? Yüksek devirli santrifüjler; genellikle küçük kapasiteli tüpler (örneğin; 0,5-2ml) kullanılarak az miktardaki materyallerin hızlı bir şekilde ve yüksek devirlerde santrifüj edilmesine olanak sağlar. Bu tip santrifüjler genellikle 8.000-14.000 devir/dakika hıza ulaşabilmektedir. ? Ultrasantrifüjler, süspansiyon halinde bulunan çok küçük moleküllerin dahi çöktürülerek ayrılmasına olanak sağlayan çok yüksek devirli santrifüjlerdir. Dakikada 150.000 devir hıza ulaşabilen ultrasantrifüjler bulunmaktadır. Ultrasantrifüjler kullanılarak viruslar çöktürülebileceği gibi; nükleik asitler, hücre zarı, hücre çekirdeği ve mitokondri gibi hücresel bölümler ve değişik proteinler de çöktürülebilir.

Viroloji laboratularında başka hangi tip mikroskoplar kullanılır?

Bu mikroskoplar dışında, immunofloresantesti gibi floresan ışıldama esasıyla çalışan testlerin değerlendirilmesinde kullanılan floresan mikroskop bulunmaktadır. Ayrıca hücrelerin içyapıları ve viruslar gibi çok küçük partikülleri görüntülemek amacıyla kullanılan elektron mikroskop da viroloji laboratuvarlarında kullanım alanı bulan donanımlardır.

Santrifüjlerde kaç tip motor kullanılmaktadır?

Santrifüjlerde amaca göre sabit açılı rotor ve açılır rotor olmak üzere 2 tip rotor kullanılmaktadır. Günümüzde kullanılan santrifüjler birçok teknolojik özelliği bir arada taşımaktadır. Bu özellikler arasında temel olarak zaman ve hız göstergeleri; zaman, hız ve ortam sıcaklığı ayarları için kumanda paneli ve frenleme sistemi sayılabilir. Özel amaçlarla kullanılmak üzere soğutucu ünite adapte edilerek üretilen soğutmalı santrifüjlerde bulunmaktadır.

Santrifüj nedir?

Santrifüjler, farklı yoğunluklara sahip olan maddelerin yer çekimi etkisiyle ayrıştırılmasını hızlandıran araçlardır. Santrifüjler temel olarak bir rotor, bu rotorun dönmesine olanak sağlayan çevirme mili (şaft) ve dönme gücünü üreten bir motordan oluşur.

Egzotik hastalık ne anlama gelir?

Egzotik hastalık: Bir ülkede veya bölgede görülmeyen, genellikle kolay bulaşabilme ve hızlı yayılabilme özelliğine sahip olan bulaşıcı hastalıklara egzotik hastalık denir.

Viroloji laboratuarlarındaki çalışma ortamlarında nelere dikkat edilmelidir?

Viroloji laboratuvarlarında çalışma ortamlarının düzenli olarak temizlenmesi oldukça önemlidir. Çalışma öncesi ve sonrasında kontamine olan veya kontamine olduğundan şüphe edilen yüzeyler (tezgah, güvenlik kabini yüzeyi, zemin vb.) uygun dezenfektanlar kullanılarak temizlenir. Dezenfektan maddelerin bir bölümü aynı zamanda deterjan özelliğine de sahiptir. Dolayısıyla temizlik süreci aynı zamanda bir ön dezenfeksiyon süreci olarak da değerlendirilebilir.

Dekontaminasyon ne anlama gelmektedir?

Sterilizasyonda ortamda bulunan tüm mikroorganizmalar hedef alınırken dezenfeksiyonda sadece hastalık etkeni olan (patojen) mikroorganizmalar hedef alınmaktadır. Dekontaminasyon ifadesi daha geniş bir anlama sahiptir ve kontamine ortamlardaki mikroorganizmaların temizleme, dezenfeksiyon ve sterilizasyon yöntemleriyle elimine edilmesini ifade eder.

Viral hastalıklar insanları etkilemeleri ve oluşturdukları potansiyel sağlık riskleri esas alınarak kaç biyolojik güvenlik derecesine ayrılmıştır?

: Viral hastalıklar insanları etkilemeleri ve oluşturdukları potansiyel sağlık riskleri esas alınarak dört biyolojik güvenlik derecesine ayrılmıştır (biosafety level, BSL 1-4). Paralel olarak bu virusların çalışılabileceği laboratuvarlar da dört güvenlik derecesine ayrılmış (BSL 1- 4) ve her bir seviye için gerekli temel şartlar belirlenmiştir. Bu sayede özellikle epidemik&pandemik karaktere sahip olan veya geniş çapta halk sağlığı tehdidi yaratabilecek hastalık etkenlerinin güvenli bir şekilde çalışılabilmesi mümkün olmaktadır. Rutin viroloji laboratuvarları BSL-1 ve BSL-2 düzeyinde yer alır. BSL-1 sınıfı laboratuvarlarda çoğunluklaaçık masalarda ve özel bir güvenlik tedbiri gerektirmeyen standart yöntemlerle çalışılır. BSL-2 sınıfı laboratuvarlarda insanlar için risk oluşturabilen etkenler de çalışılabilmektedir. Bu sebeple gerektiğinde kullanılabilecek biyogüvenlik tedbirleri (özel laboratuvar giysileri, atık yönetim sistemi vb) ve tip-2 biyogüvenlik kabinleri bulunur. BSL-3 ve BSL-4 sınıfı laboratuarlar ise çok tehlikeli, ölümcül seyirli salgınlara yol açabilecek ve egzotik karakterdeki enfeksiyöz etkenlerin (biyolojik silahlanmada kullanılan ajanlar vb) çalışılabilmesine uygun olarak tasarlanmıştır.

Steriliasyon ne anlama gelir? Kısaca açıklayınız

Sterilizasyon, belirli bir ortamın veya bir materyalin tüm mikroorganizmalardan arındırılması anlamına gelir. Bu amaçla ya ortamdaki tüm mikroorganizmaların öldürülmesi veya mikroorganizmaların ortamdan ayrıştırılması uygulanabilir.

Virusların kısa süreli muhafazası için nasıl soğutucular kullanılır?

Virusların kısa süreli muhafazası için -20 °C kapasiteli derin dondurucular yeterlidir. Hücre kültürleri ve virusların uzun süreli saklanabilmesi amacıyla -70 °C’ sıcaklığa kadar soğutma kapasitesine sahip olan derin donduruculara ihtiyaç vardır.

Denatürasyon ne anlama gelmektedir?

Denatürasyon (denatüre olma): Protein yapısındaki moleküllerin, ısı, ışın, radyasyon vb nedenlerle yapısında meydana gelen bozulmalara bağlı olarak doğal yapısını ve etkinliğini kaybetmesidir.

Klasik ışık mikroskopları nelerden oluşur?

Viroloji laboratuvarlarındaki temel uygulamalardan birisi olan hücre kültürlerinin incelenmesi invert mikroskoplarda yapılır. Klasik ışık mikroskoplarında ışık kaynağı altta objektişer üstte yer alır. İnvert ışık mikroskoplarında ise ışık kaynağı üstte, objektif alttadır. Mikroskoplarda asıl büyütme işlemi objektişer tarafından yapılsa da okülerde bulunan mercek yardımıyla da belirli bir büyütme oranı uygulanır. Görüntüye uygulanan büyütme oranı sırasıyla (objektif x oküler) tarafından sağlanan büyütme oranları verilerek gösterilir. İnvert mikroskoplarda genellikle 4x10, 10x10 veya 20x10 büyütme değerlerinin kullanılması hücre kültürlerinin ve bu kültürlerde üreyen viruslar tarafından oluşturulan sitopatolojik değişikliklerin (CPE) gözlenebilmesi için yeterlidir.

Viroloji laboratuarlarda nasıl inkübatörler kullanılır? Kısaca açıklayınız.

Viroloji laboratuvarlarında çoğunlukla karbondioksitli inkübatörler kullanılır. Bu inkübatörler bağlantılı olan bir karbondioksit tüpünden aldığı karbondioksiti inkübatör iç ortamına arzu edilen oranlarda verir. İnkübatör iç ortamındaki havanın genellikle % 5 CO2 içermesi istenir. Böylece kültür ortamında kullanılan vasatların pH değerleri dengede tutulabilmektedir.

Viroloji laboraturlarında kaç tip homojenizatör kullanılır?

Viroloji laboratuvarlarında yaygın olarak kullanılan üç tip homojenizatör vardır. Katı materyalleri homojen hale getirmek amacıyla havan ve doku parçalayıcı kullanılır. Süspansiyon halindeki partiküllerin homojenizasyonunda ise ses dalgaları yayarak çalışan ultrasonik homojenizatör’den yararlanılır.

Hücre kültürlerinin hazırlanması ve devam ettirilmesinde kullanılan vasatlar ve biyolojik ürünler nasıl sterilize edilir?

Hücre kültürlerinin hazırlanması ve devam ettirilmesinde kullanılan vasatlar ve biyolojik ürünler filtrasyonla sterilize edilir. Bu işlemler sırasında 220 nm por büyüklüğüne sahip olan filtreler kullanılır. Filtre edilecek maddenin miktarına göre kullanılan değişik büyüklük ve kapasitede filtreler bulunmaktadır. Genellikle hacim olarak 1 litreden daha fazla olan materyaller filtrasyon sistemleri kullanılarak sterilize edilirken, 500 ml ile 1 litre arasındaki hacimler için tek kullanımlık (disposible) filtrasyon aparatları, çok küçük hacimler için ise enjektör filtreler tercih edilmektedir.

Kuru sıcak hava ile sterilizasyon nasıl uygulanır?

Bu yöntemde standart olarak 165 °C’de 2 saat kuru ısı uygulanması öngörülmektedir. Ancak son dönemlerde yapılan araştırmalarda bu uygulamanın bazı bakteriler için yeterli olmayabileceği ve sıcaklık değerinin 180°C’ye çıkarılması gerektiği belirlenmiştir. Bu yöntemin uygulanmasında sterilizatörler kullanılır. Kuru sıcak hava özellikle cam malzemelerin sterilizasyonu için uygun bir yöntemdir.

Viroloji laboratuarlarında dış ortamdan kaynaklı kontaminasyonlardan korunmak için ne kullanılmaktadır?

Viroloji laboratuvarlarında gerek hücre kültürleri gerekse viruslarla yapılan çalışmalarda dış ortamdan kaynaklanabilecek kontaminasyonların engellenmesi esastır. Bu ortamı sağlayabilmek amacıyla biyogüvenlik kabinlerinden yararlanılır.

Viroloji çalışmalarının yürütüleceği ortamların sahip olması gereken genel koşular nelerdir?

Viroloji laboratuvarları genel anlamıyla mikrobiyoloji laboratuvarlarının taşıması gereken temel özelliklere sahiptir. Bununla birlikte laboratuvar donanımı ve izlenen çalışma prosedürleriyle ilgili bazı farklılıklar söz konusudur. Viroloji çalışmalarının yürütüleceği ortamların sahip olması gereken genel koşulları; çalışma ortamının izolasyonu, sterilizasyon, dekontaminasyon ve laboratuvar donanımı başlıklarında incelemek yararlı olacaktır.

Viroloji laboratuarında izolasyon nasıl gerçekleştirilmelidir?

Viroloji laboratuvarları iyi bir izolasyon özelliğine sahip olmalıdır. Laboratuvar ortamının izolasyonundaki temel uygulamalar çalışma mekanlarının sınırlandırılması ve hava akımının kontrolüyle başlar. Viroloji çalışmalarında yararlanılan en önemli araçlardan birisi hücre kültürleridir. Özellikle mikrobiyel kontaminasyonlardan arındırılmış olarak çalışılması gereken hücre kültürleri, özen gerektiren bir çalışmaya ve çalışma ortamına ihtiyaç duymaktadır. Viroloji laboratuvarında hücre kültürü çalışmalarının yürütülebilmesi için gerekli şartları sağlayan biyogüvenlik kabinleri (laminar air şow kabin) kullanılmaktadır.

Deney tüplerini karıştırmak için neler kullanılır?

Deney tüpleri veya değişik büyüklükteki taşıyıcıların içinde bulunan sıvı haldeki materyallerin (eriyik, süspansiyon vb) karıştırılması amacıyla en yaygın olarak kullanılan araçlar tüp çalkalayıcı (vorteks), orbital çalkalayıcı ve manyetik karıştırıcılardır.

Pleyt nedir?

Pleyt: Virolojik ve serolojik testlerde kullanılan kuyucuk içeren plastik deney kaplarıdır. Tablet olarak da adlandırılan pleytler 4, 6, 8, 24 veya 96 kuyucuklu olabilir.

Antiseptik teknik ne anlama gelmektedir?

Aseptik teknik: Yapılan çalışmalar sırasında dış ortamdaki mikroorganizmaların çalışma ortamına ve çalışma yapılan materyale bulaşmasını engellemeye yönelik tedbirlerin uygulanmasına aseptik teknik denir.

Otoklav bandı nedir?

Otoklav bandı: Otoklav edilecek malzemelerin üzerine yapıştırılan ve otoklav işlemi sırasında sıcaklık değeri 121°C’ye ulaştığında renk değiştirerek belirgin siyah bantların ortaya çıktığı şeritlerdir.

Sterilizasyon ne anlama gelmektedir?

Sterilizasyon: Bir cismin veya biyolojik bir maddenin üzerinde veya içeriğinde bulunan patojen veya apatojen tüm mikroorganizmaların yıkımlanması (öldürülmesi) veya elimine edilmesi işlemidir. Sterilizasyon işlemi ısı, ışın, gaz ve filtrasyon uygulamaları ile gerçekleştirilebilir.

Yapısı sıcaklık uygulamasından etkilenmeyen değişik sıvı materyaller ile cam ve metal malzemeler otoklavda sterilize edilirken nelere dikkat edilmelidir?

Bu işlemler sırasında aşağıda sıralanan uygulamalara dikkat edilmelidir: ? Sterilize edilecek malzemelerin uygun şekilde paketlenmesi gerekir. Bu amaçla kâğıt veya polipropilen malzemeden üretilmiş otoklav torbaları kullanılır. ? fiişeler ve şişe içerisinde sterilize edilecek sıvı malzemeler söz konusu ise; şişe kapağı tam kapatılmadan otoklava konulmalıdır. Otoklavlama işlemi bittikten sonra bu kapaklar sıkılmalıdır. Sterilize edilecek malzemeye uygun sıcaklık ve süre değerleri belirlenmelidir. ? Malzemeler otoklava yerleştirilmeden önce mutlaka üzerine otoklav bandı yapıştırılmalıdır. ? Organik bileşik içermeyen vasatlar (örneğin; PBS) otoklavda steril edilebilir. Ancak hücre kültürü vasatları ve diğer organik bileşikler içeren vasatlar otoklavla steril edilmemelidir. ? Kontamine ve temiz materyaller birlikte steril edilmemelidir. ? Sıvı materyaller ile katı malzemeler bir arada steril edilmemelidir. Elektronik donanımlı cihazlarda genellikle farklı nitelikteki malzemeler için uygulanan farklı programlar hazırlanmıştır. Yapılacak uygulama için doğru programların seçilmesine dikkat edilmelidir.

Viroloji laboratuarlarda kullanılacak su banyoları nasıl olmalıdır?

Kullanılacak biyolojik bir maddenin optimum sıcaklık değerlerine ısıtılması, belirli sıcaklık değerlerinde belirli sürelerde inkübe edilebilmesi veya dondurulmuş biyolojik maddelerin hızlı çözülebilmesi amacıyla su banyoları kullanılır. Viroloji çalışmalarında biyolojik maddeler 37°C’ye ısıtılmış olarak kullanılır. Ayrıca serolojik testlerde kullanılacak serumlar 56°C’deki su banyosunda inaktive edilir.

Filtrasyon ile sterilizasyon işleminden nelere dikkat edilmelidir?

aFiltrasyonla sterilizasyon işleminde aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir: ? Büyük miktardaki sıvıların sterilizasyonunda kullanılan filtrasyon sistemi öncelikle otoklavda steril edilmelidir. ? Filtre edilecek çözelti mutlaka iyice çözünmüş olmalıdır. ? Filtre edilecek sıvı içerisinde kaba partiküller varsa santrifüjleme veya ön filtrasyon (0,45µm veya 0,6µm) işlemi ile elimine edilmelidir. ? Membran filtreler tek kullanımlıktır. Tekrar kullanılmamalıdır. ? Filtre edilen materyal daha önce steril edilmiş kaplara alınmalıdır. ? Filtrasyonla yapılan sterilizasyon işleminde sadece büyüklüğü 0,2µm’den daha büyük olan partiküllerin tutulması nedeniyle virusların elimine edilemediği unutulmamalıdır.

Dezenfektasyon ne anlama gelmektedir?

Bir cisim üzerinde veya bir maddenin içeriğinde bulunan patojen mikroorganizmaların elimine edilmesine yönelik olarak fiziksel ve kimyasal maddelerin uygulanmasına dezenfeksiyon denir.

Dezenfektan ne anlama gelmektedir?

Dezenfeksiyon işleminde dezenfektan adı verilen kimyasal maddeler kullanılır.

Pipet kullanımında nelere dikkat edilmelidir?

Pipet kullanımında dikkat edilmesi gereken başlıca kurallar aşağıda açıklanmıştır. ? Biyolojik materyallerin çalışılmasında cam pipetler kullanılırken mutlaka menisküs çizgisi takip edilmelidir. Hacim ölçülürken menisküs çizgisinin tabanı ölçmek istediğimiz değerin hizasında olmalıdır. ? Cam pipetler kullanılırken kesinlikle ağızla pipetasyon yapılmamalı, mutlaka akülü pipet tutucular veya manuel pipetörler kullanılmalıdır. ? Cam pipetler kullanılırken pipetteki sıvı hiçbir zaman dik pozisyonda boşaltılmamalıdır. Bu durumda damlacık (aerosol) oluşumuna ve çalışma ortamının kontaminasyonuna yol açılabilir. Bunun yerine pipet içindeki sıvı kabın duvarına doğru boşaltılmalıdır.

Işınlama ile sterilizasyon işlemleri temel olarak kaç şekilde yapılır? Kısaca açıklayınız

Işınlama ile sterilizasyon işlemleri iyonize ışınlar (X ışını ve gama ışınları) ve iyonize olmayan ışınlar (ultraviyole ışın) olmak üzere temel olarak 2 şekilde yapılır. X ışınları ve gama ışınları penetrasyon yeteneğine sahiptir ve paketlenmiş materyallerin sterilizasyonunda da kullanılabilmektedir. Pratikte gama ışınlarıyla sterilizasyon genellikle serum vb biyolojik ürünlerin sterilizasyonunda tercih edilmektedir. Ultraviyole (UV) ışınları ise penetrasyon yeteneğine sahip değildir ve sadece yansıdığı yüzeylerde etkinlik gösterebilir. Ultraviyole ışınlarının sterilizasyon etkinliği ultraviyole lambasının gücü ile doğru orantılıdır.

Nemli sıcak hava ile sterilizasyon nasıl uygulanır? Kısaca açıklayınız.

Bu yöntemin uygulanmasında otoklavlar kullanılır. Esas olarak sterilizasyon ortamına su buharının katılması böylece sıcaklığın mikroorganizmalar üzerine olan yıkılmayıcı etkisinin artırılması amaçlanmaktadır. Zira su buharının ısı enerjisini iletme gücü kuru havaya kıyasla çok daha fazladır. Nemli sıcak hava ile sterilizasyon işleminde standart olarak 121°C’de 15 dk uygulama yeterlidir. Bu koşullar yaklaşık 250 ml hacimdeki malzemeler için uygun görülmektedir. Ancak hacim arttıkça uygulama süresinin de uzatılması gereklidir.

Otoklov nedir? Kısaca açıklayınız

Otoklavlar, buhar basıncı altında yüksek ısı uygulayarak sterilizasyon sağlayan cihazlardır. İlk olarak 1879’da kullanılmaya başlanan otokavlar daha kısa sürede daha etkin bir sterilizasyona olanak sağlamaktadır. Değişik koşullarda kullanılmak üzere tasarlanmış olan dik tip, yatık tip, masa üstü ve vakumlu otoklavlar bulunmaktadır. Otoklavlar katı (cam, metal vb) ve sıvı materyallerin sterilizasyonu amacıyla kullanılabilir. Bu amaçla en sık kullanılan otoklavlama koşulları 121°C sıcaklıkta 1 atmosfer basınç altında 15-20 dk süreyle uygulanan işlemlerdir. Sterilizatörler ise yüksek sıcaklıkta kuru hava uygulanarak sterilizasyonun sağlandığı cihazlardır.

Laboratuar çalışmaların nasıl pipetler kullanılır?

Laboratuvar çalışmalarında kullanılan değişik pipetler, Cam pipetler, Cam pastör pipetleri, Plastik pastör pipetleri, Otomatik pipetler.

Filtrasyon nedir?

Filtrasyon: Belirli por büyüklüklerine sahip filtreler kullanılarak katı faz materyallerin sıvı fazdan ayrılması işlemidir.

Süpernatant ne anlama gelmektedir?

a antrifüj işlemi sonrasında elde edilen çökeltiye sediment (veya pelet), üstte kalan sıvı kısma ise süpernatant adı verilir.

Gaz ile sterilizasyonda en çok hangi madde kullanılır?

Gaz ile sterilizasyon işlemlerinde sıklıkla başvurulan madde etilen oksit gazıdır. Etilen oksit bir sterilizasyon maddesi olarak bakteri, virus ve patojen mantarları inaktive eder. Etilen oksit gazı sıcak uygulamalarından zarar görebilecek cihazların, plastik ve lastik malzemelerin, ince aletlerin, elektrik kablosu ve lehimlenmiş ampuller gibi muhtelif malzemelerin sterilizasyonu için en uygun yöntemdir.

Biyolojik ürünler üzerinde yapılan çalışmalarda hangi tür santrifüjler kullanılır?

Biyolojik ürünler üzerinde yapılan çalışmalarda soğutmalı santrifüjler kullanılır. Bu durumda genel olarak sıcaklık değerinin +4°C olması istenir. Hücrelerle çalışılırken (hücre kültürleri, kan hücreleri vb) düşük hızda santrifüj uygulamaları tercih edilir. Bu çalışmalarda tercih edilen santrifüj hızı 1.000 rpm (devir/dk)’dir. Diğer biyolojik ürünler ve serumla çalışılırken 3.000 devir/dk hızda santrifüj yapılabilir. Virusları çöktürmek için ise çok daha yüksek hızlara ihtiyaç duyulur. Bu amaçla genellikle 20.000-80.000 devir/dk hızda ultrasantrifüj uygulamaları gereklidir.

Aseptik teknik nedir? Açıklayınız.

Yapılan çalışmalar sırasında dış ortamdaki mikroorganizmaların çalışma ortamına ve çalışma yapılan materyale bulaşmasını engellemeye yönelik tedbirlerin uygulanmasına aseptik teknik denir.

Biyolojik güvenlik dereceleri nelerdir? Açıklayınız.

Viral hastalıklar insanları etkilemeleri ve oluşturdukları potansiyel sağlık riskleri esas alınarak dört biyolojik güvenlik derecesine ayrılmıştır (biosafety level, BSL 1-4). Paralel olarak bu virusların çalışılabileceği laboratuvarlar da dört güvenlik derecesine ayrılmış (BSL 1-4) ve her bir seviye için gerekli temel şartlar belirlenmiştir. Bu sayede özellikle epidemik&pandemik karaktere sahip olan veya geniş çapta halk sağlığı tehdidi yaratabilecek hastalık etkenlerinin güvenli bir şekilde çalışılabilmesi mümkün olmaktadır. Rutin viroloji laboratuvarları BSL-1 ve BSL-2 düzeyinde yer alır. BSL-1 sınıfı laboratuvarlarda çoğunlukla açık masalarda ve özel bir güvenlik tedbiri gerektirmeyen standart yöntemlerle çalışılır. BSL-2 sınıfı laboratuvarlarda insanlar için risk oluşturabilen etkenler de çalışılabilmektedir. Bu sebeple gerektiğinde kullanılabilecek biyogüvenlik tedbirleri (özel laboratuvar giysileri, atık yönetim sistemi vb) ve tip-2 biyogüvenlik kabinleri bulunur. BSL-3 ve BSL-4 sınıfı laboratuvarlar ise çok tehlikeli, ölümcül seyirli salgınlara yol açabilecek ve egzotik karakterdeki enfeksiyöz etkenlerin (biyolojik silahlanmada kullanılan ajanlar vb) çalışılabilmesine uygun olarak tasarlanmıştır. Bu laboratuvarlarda görevli olan personel pozitif basınçlı giysilerle çalışır. Laboratuvar ortamına ise negatif basınç uygulanmaktadır. Böylece dış çevrenin kontaminasyonu engellenmiş olur. Bu laboratuvarlarda çalışma öncesi ve sonrasında tüm giysiler değiştirilir ve duş alınır. Laboratuvar giysileri, tüm ekipman ve atıklar dekontamine edilir.

Sterilizasyon nedir? Sterilizasyon işlemlerine örnekler veriniz.

Sterilizasyon, bir cismin veya biyolojik bir maddenin üzerinde veya içeriğinde bulunan patojen veya apatojen tüm mikroorganizmaların yıkımlanması (öldürülmesi) veya elimine edilmesi işlemidir. Sterilizasyon işlemi ısı, ışın, gaz ve filtrasyon uygulamaları ile gerçekleştirilebilir. 

Biyogüvenlik kabinleri ve küçük odalar tarzında düzenlenmiş mekanlarda bulunan laboratuvar masaları uygun konumda yerleştirilen ultraviyole ışık kaynağı ile strerilize edilir. Ultraviyole ışıkla sterilizasyon aynı zamanda plastik türevi malzemelerin sterilizasyonu için de uygundur. Cam ve metal malzemeler otoklavda veya sterilizatörde (160-180°C) steril edilebilir. Plastik malzemelerin yüksek ısıya dayanma dereceleri farklıdır. Bu nedenle polipropilen malzemeden imal edilmiş plastik türevi bazı laboratuvar malzemeleri de otoklavda steril edilebilmektedir.

Sterilizasyon ile dezenfeksiyon işlemlerinin arasındaki farkı açıklayınız.

Sterilizasyonda ortamda bulunan tüm mikroorganizmalar hedef alınırken dezenfeksiyonda sadece hastalık etkeni olan (patojen) mikroorganizmalar hedef alınmaktadır.

Soğutmalı santrifüjler hakkında bilgi veriniz.

Soğutmalı santrifüjler; standart veya yüksek devirli santrifüjlere soğutma ünitesinin eklenmesiyle tasarlanmış cihazlardır. Bu sayede ortam sıcaklığının istenilen değerlere (örneğin; +4°C) ayarlanması ve özellikle biyolojik ürünlerin zarar görmeden santrifüj edilebilmesi mümkün olmaktadır. 

Ultrasantrifüjler hangi amaçla kullanılır?

Ultrasantrifüjler, süspansiyon halinde bulunan çok küçük moleküllerin dahi çöktürülerek ayrılmasına olanak sağlayan çok yüksek devirli santrifüjlerdir. Dakikada 150.000 devir hıza ulaşabilen ultrasantrifüjler bulunmaktadır. Ultrasantrifüjler kullanılarak viruslar çöktürülebileceği gibi; nükleik asitler, hücre zarı, hücre çekirdeği ve mitokondri gibi hücresel bölümler ve değişik proteinler de çöktürülebilir.

Viroloji laboratuvarlarında en çok kullanılan biiyogüvenlik kabinleri hangileridir?

Tip 1 (klasik) ve Tip 2 (mikrobiyolojik) biyogüvenlik kabinleri

Biyogüvenlik kabin tipleri hakkında kısaca bilgi veriniz.

Tip-1 biyogüvenlik kabinleri çalışma ortamını ve yapılan işi kontaminasyonlardan korurken, Tip-2 biyogüvenlik kabinleri aynı zamanda çalışan kişiyi ve çevreyi de çalışılan materyalden kaynaklanabilecek risklere karşı korumaktadır. Yüksek güvenlik şartları sağlayan Tip-3 ve Tip-4 biyogüvenlik kabinleri ise özellikle egzotik ve zoonotik hastalık etkenlerinin çalışılması sırasında gereklidir.

İnvert ışık mikroskobunun klasik ışık mikroskobundan farkı nedir?

Klasik ışık mikroskoplarında ışık kaynağı altta objektifler üstte yer alır. İnvert ışık mikroskoplarında ise ışık kaynağı üstte, objektif alttadır.

Homojenizatörler hangi amaçla kullanılır?

Viroloji laboratuvarlarında yaygın olarak kullanılan üç tip homojenizatör vardır. Katı materyalleri homojen hale getirmek amacıyla havan ve doku parçalayıcı kullanılır. Süspansiyon halindeki partiküllerin homojenizasyonunda ise ses dalgaları yayarak çalışan ultrasonik homojenizatör’den yararlanılır.

Otoklav hangi amaçla kullanılır?

Otoklavlar katı (cam, metal vb) ve sıvı materyallerin sterilizasyonu amacıyla kullanılabilir. Bu amaçla en sık kullanılan otoklavlama koşulları 121°C sıcaklıkta 1 atmosfer basınç altında 15-20 dk süreyle uygulanan işlemlerdir.

Kuru hava ile sterilizasyon hangi cihazlar ile yapılır?

 Sterilizatörler

Pipet kullanılırken nelere dikkat edilmelidir?

• Biyolojik materyallerin çalışılmasında cam pipetler kullanılırken mutlaka menisküs çizgisi takip edilmelidir. Hacim ölçülürken menisküs çizgisinin tabanı ölçmek istediğimiz değerin hizasında olmalıdır.
• Cam pipetler kullanılırken kesinlikle ağızla pipetasyon yapılmamalı, mutlaka akülü pipet tutucular veya manuel pipetörler kullanılmalıdır.
• Cam pipetler kullanılırken pipetteki sıvı hiçbir zaman dik pozisyonda boşaltılmamalıdır. Bu durumda damlacık (aerosol) oluşumuna ve çalışma ortamının kontaminasyonuna yol açılabilir. Bunun yerine pipet içindeki sıvı kabın duvarına doğru boşaltılmalıdır.

Kuru hava ile sterilizasyon koşulları nelerdir?

Bu yöntemde standart olarak 165°C’de 2 saat kuru ısı uygulanması öngörülmektedir. Ancak son dönemlerde yapılan araştırmalarda bu uygulamanın bazı bakteriler için yeterli olmayabileceği ve sıcaklık değerinin 180°C’ye çıkarılması gerektiği belirlenmiştir.

Otoklav ile sterilizasyon yapılırken nelere dikkat edilmelidir?

• Sterilize edilecek malzemelerin uygun şekilde paketlenmesi gerekir. Bu amaçla kağıt veya polipropilen malzemeden üretilmiş otoklav torbaları kullanılır.
• Şişeler ve şişe içerisinde sterilize edilecek sıvı malzemeler söz konusu ise; şişe kapağı tam kapatılmadan otoklava konulmalıdır. Otoklavlama işlemi bittikten sonra bu kapaklar sıkılmalıdır.
• Sterilize edilecek malzemeye uygun sıcaklık ve süre değerleri belirlenmelidir.
• Malzemeler otoklava yerleştirilmeden önce mutlaka üzerine otoklav bandı yapıştırılmalıdır.
• Organik bileşik içermeyen vasatlar (örneğin; PBS) otoklavda steril edilebilir. Ancak hücre kültürü vasatları ve diğer organik bileşikler içeren vasatlar otoklavla steril edilmemelidir.
• Kontamine ve temiz materyaller birlikte steril edilmemelidir.
• Sıvı materyaller ile katı malzemeler bir arada steril edilmemelidir. Elektronik donanımlı cihazlarda genellikle farklı nitelikteki malzemeler için uygulanan farklı programlar hazırlanmıştır. Yapılacak uygulama için doğru programların seçilmesine dikkat edilmelidir.

Ultraviyole (UV) ışınları ile sterilizasyon işlemi hakkında bilgi veriniz.

Ultraviyole (UV) ışınları ise penetrasyon yeteneğine sahip değildir ve sadece yansıdığı yüzeylerde etkinlik gösterebilir. Ultraviyole ışınlarının sterilizasyon etkinliği ultraviyole lambasının gücü ile doğru orantılıdır. Ayrıca lambadan uzaklaştıkça strerilizasyon etkisi de azalmaktadır. Ultraviyole ışın ile sterilizasyonun değişik kullanım alanları söz konusudur. Örneğin; çalışma tezgahlarının, yüzeylerin ve laboratuvar ortamındaki havanın sterilizasyonunda ultraviyole ışınlar kullanılmaktadır. Ayrıca ısı uygulamasından etkilenen plastik malzemelerin sterilizasyonunda da ultraviyole ışından yararlanılmaktadır.

Gaz ile sterilizasyonda en çok tercih edilen gaz nedir?

Etilen oksit

Filtre ile sterilizasyon uygulamalarında hangi por büyüklüğüne sahip filtreler tercih edilir?

Sterilizasyon uygulamalaında 0,2 µm por büyüklüğüne sahip olan filtreler tercih edilir.

Relatif santrifüj kuvveti terimini açıklayınız.

Santrifüj işleminde iki fazın ayrılması için uygulanması gerekli olan güce relatif santrifüj kuvveti (RCF, relative centrifugal force) denir. RCF değeri yerçekimi kuvvetinin (g) katları ile ifade edilir (örneğin; 1500x g veya 3000x g).

Santirüj işlemi sonucunda elde edilen çökelti ve sıvı kısma ne ad verilir?

Çökeltiye sediment, sıvı kısma süpernatant adı verilmektedir.