Viroloji Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Viruslar radyasyondan nasıl etkilenir?

Ultraviyole ışın, X ışınları vb. radyasyon kaynakları virusları inaktive eder. Bu ışınlar direkt olarak viral nükleik asit üzerine etkilidir.

Virusların ısı duyarlılığının temel nedeni nedir?

Virusların ısı duyarlılığının temel nedeni yüzey proteinlerinin denatürasyonudur. Ortam sıcaklığı düştükçe virusların dayanıklılığı artar.

Bakterilerin tiplendirilmesinde viruslar nasıl kullanılmaktadır?

Salmonella gibi bazı bakterilerin cins düzeyinde sınıflandırılması işleminde değişik fajlara duyarlılıkları dikkate alınmaktadır.

Virusların yağ eriticilerine duyarlılığı nasıldır?

Zarfın yapısında yüksek oranda lipid bulunması nedeniyle zarflı virusların enfektivitesi eter ve kloroform gibi yağ eriticilerinden etkilenir. Aynı etki deterjan türevleri için de geçerlidir.

Virusları uzun süreli muhafaza etmek mümkün müdür?

Virus süspansiyonları dondurularak veya suyu uçurularak (liyofilizasyon) uzun süre muhafaza edilebilir. Dondurulan viruslar (-20) °C veya daha düşük sıcaklıklarda, liyofilize edilenler ise buzdolabında (2-8 °C) saklanabilir. Çok uzun süre saklanacak olan virus süspansiyonları (-70) veya (-196) °C’de muhafaza edilir. Zarflı viruslar dondurulmuş olsa bile zamanla enfektivite kaybına uğrayabilirler.

Aşağıdakilerden hangisi viruslerin biyolojik mücadele aracı olarak kullanılma nedenlerinden biri değildir?

: Hastalıkların kontrol altına alınması, geniş çaplı ilaçlamaların azalması, çevre ile dost ve doğal bir alternatif oluşturma, hastalıkların yayılım hızını azaltma gibi amaçlarla virüsler biyolojik mücadele aracı olarak kullanılmaktadır.

Yapısal proteinlerin görevi nedir?

Yapısal proteinlerin temel görevi kapsidi oluşturmaktır. Böylece hem viriona şekil kazandırılır hem de genetik şifrenin taşıyıcısı olan nükleik asitin nükleazlar ve diğer dış etkilerden korunması sağlanır. Viral proteinler, virusun çoğalmak üzere konak hücre reseptörlerine tutunmasında (adsorbsiyon) ve hücre içine girmesinde (penetrasyon) de görev alırlar.

Virusların genetik materyali nedir?

Canlılarda genetik materyal olarak RNA ve DNA olmak üzere 2 tip nükleik asit bulunurken, viruslarda genetik materyal olarak DNA veya RNA’dan sadece birisi bulunmaktadır.

Viruslar vektör olarak nasıl kullanılmaktadırlar?

Enzimlerle kesilen DNA bölgelerinin başka canlı türlerinin DNA’sına monte edilebilmesi mümkündür. Diğer mikroorganizmalarda olduğu gibi viral nükleik asitlerle de bu tip uygulamalar yapılabilmektedir. Böylece gen aktarımı yapılan virus yeni genleri enfekte ettiği hücrelere veya canlılara taşımakta ve kendi çoğalması sırasında bu genleri de çoğaltarak kodladığı proteinlerin sentezine olanak tanımaktadır.

Helikal simetri gösteren en tipik örnek hangisidir?

Helikal simetri morfolojisi için gösterilebilecek en tipik örnek tütün mozaik virusudur.

Nükleokapsid nedir?

Hücrelerin etrafını çevreleyen ve lipid moleküllerinden oluşan iki tabakalı ince hücresel membrana lipid blayer; virusla enfekte olan hücreler tarafından salgılanan ve diğer hücrelerde virus çoğalmasına karşı korunma sağlayan protein yapısındaki biyolojik ürünlere interferon; viruslarda nükleik asiti çevreleyerek dış etkilerden koruyan protein kılıfa kapsid; viruslarda kapsidin alt yapı ünitelerine kapsomer adı verilir. 

RNA viruslarında segmentli genoma sahip viruslar var mıdır?

RNA virusları arasında Reoviridae, Birnaviridae, Picobirnaviridae, Orthomyxoviridae, Bunyaviridae ve Arenaviridae aileleri segmentli genoma sahiptir.

Helikal simetrinin yapısı nasıldır?

En basit yapı simetrisi olan helikal simetride virion silindirik bir görünüme sahiptir. Kapsomerler bir eksen etrafında dönecek şekilde nükleik asidin üzerinde ardı ardına dizilerek kapsidi oluşturur. Böylece merkezde nükleik asit etrafında ise kapsidin bulunduğu iki ucu açık boru şeklinde bir nükleokapsid şekillenir.

Viral nükleik asitler iplik bakımından nasıl ayrılırlar?

Viral nükleik asitler tek iplikçikli (ss = single stranded) veya çift iplikçikli (ds = double stranded) olabilirler.

Virusların enfektivitesi hangi kimyasal maddelerden etkilenmez?

Virusların enfektivitesi antibiyotikler ve sulfonamidlerden etkilenmez. Genel olarak quarterner amonyum bileşikleri ve fenol türevi bileşiklerin zarfsız viruslara etkimediği kabul edilir.

Bilim dünyasında ağırlıklı gündem oluşturan viral hastalıklara örnek veriniz.

Başta AIDS (insanların edinsel immunyetmezlik sendromu) olmak üzere sığırların süngerimsi beyin hastalığı (BSE), köpeklerin parvovirus enfeksiyonu, insanlarda atipik akut solunum yolu sendromu (SARS), viral hepatitler (hepatit B ve C) ve kuş gribi (yüksek patojeniteli avian influenza) bu kapsamda sayılabilecek hastalıklardır.

Yapısal olmayan proteinlerin görevi nedir?

Yapısal olmayan proteinlerin bir kısmı virion yapısında yer alırken büyük bir kısmı virus çoğalması sürecinde sentezlenir. Bu proteinler virus çoğalma basamaklarını düzenlemekle görevlidirler.

Viroloji nedir?

Viroloji, vıiruslarn yapısını, biyolojisini, viruskonakçı ilişkilerini ve virusların neden olduğu hastalıkları inceleyen bilim alanıdır.

Nükleokapsid, kapsomer ve virion terimlerini tanımlayınız.

Viruslarda temel yapı olarak nükleik asit ve bunu çevreleyerek dış etkilerden koruyan ve kapsid olarak adlandırılan bir protein kılıfı bulunmaktadır. Bu temel yapı nükleokapsid olarak tanımlanır. Nükleokapsidin merkezinde bulunan genetik materyal DNA veya RNA yapısındaki tek tip nükleik asitten oluşur. Kapsid ise alt yapı üniteleri olan kapsomer’lerden oluşmaktadır. Kapsomerler virusların elektron mikroskopta görülebilen yapılarıdır. Bazı virus ailelerinde nükleokapsidi çevreleyen lipoprotein yapısında bir zarf bulunur. Bu şekilde oluşan enfeksiyöz güce sahip olgun virus partikülüne virion denir.

Viral proteinler kaça ayrılmaktadır?

Viral proteinleri virionun morfolojik oluşumuna katılan yapısal proteinler ve daha çok virus çoğalma siklusunda görev alan yapısal olmayan proteinler olarak ayırmak mümkündür.

Helikal simetrili viruslarda virion nasıl oluşur?

Helikal simetrili viruslarda virion bir veya birkaç nükleokapsidin viral zarf ile çevrelenmesiyle oluşur.

Kompleks simetrinin yapısı nasıldır?

Kompleks simetride kapsidi oluşturan kapsomerler birbiriyle açı oluşturarak düzensiz şekilde dizilmiş olup kapsid kalın bir zarf tabakasıyla çevrilidir.

Virusların yararlı amaçlarla hangi alanlarda kullanılmaktadır ?

Viruslar yararlı amaçlarla: ? Biyolojik mücadele aracı olarak, ? Vektör olarak, ? Bakterilerin tiplendirilmesi, ? Enzimlerin eldesi, ? Kanser tedavisi gibi alanlarda kullanılmaktadırlar.

Yapı ve çoğalma bakımından virus ve bakterileri karşılaştırınız?

Bakterilerde görülen hücre yapısı viruslarda bulunmamaktadır. Bakterilerin yapısında bulunan flagella, kapsül ve hücre duvarı gibi oluşumlar virus morfolojisinde yer almaz. Ayrıca viruslar hücre içi organellerden de yoksundur. Bakteriler ikiye bölünme ile çoğalırken viruslardaki çoğalma yöntemi temel olarak nükleik asit replikasyonuna dayanır. Virusların çoğalması sırasında öncelikle virusa ait yapısal üniteler konak hücreye sentez ettirilir ve bunların bir araya gelmesiyle yeni virus partikülleri şekillenir. Bakterilerde ise yapısal ünitelerin miktar olarak artışı ve takiben ikiye bölünme ile yeni bakteri hücrelerinin ortaya çıkması söz konusudur.

Tuz çözeltileri virusları nasıl etkilemektedir?

MgCl2, MgSO4, Na2SO4 vb. tuz çözeltileri birçok virusun yükselen sıcaklık değerlerine dayanıklılığını artırır. Örneğin 1M konsantrasyonda hazırlanan tuz çözeltileri virusların 50°C’deki dayanıklılığını 1 saate kadar uzatabilmektedir. Bu özellik virusların identifikasyonunda ve canlı virus aşılarının çevre şartlarına dayanıklılığının artırılmasında önemlidir.

Kompleks simetri gösteren virüs ailesi aşağıdakilerden hangileridir?

Kompleks yapı simetrisinin tek örneği poxviruslar’dır.

Virusların sıcaklığa karşı duyarlılıkları nasıldır?

Virusların değişen sıcaklık derecelerine duyarlılıkları oldukça farklıdır. Zarflı viruslar yükselen sıcaklık değerlerine zarfsız viruslara göre daha duyarlıdır. Kübik simetrili virusların ise yükselen sıcaklıklara helikal simetrili viruslardan daha dayanıklı olduğu bilinmektedir.

Viral enzimler nelerdir?

Virusların yapısında sınırlı sayıda enzim bulunmaktadır. Virion içinde bulunan enzimlere örnek olarak retroviruslarda bulunan viral RNA bağımlı DNA polimeraz enzimi (Reverse transkriptaz), DNA bağımlı RNA polimeraz, integraz, proteaz vb. enzimler bulunabilmektedir.

Virusların vektör olarak kullanılmaları ile elde edilen ürünler nelerdir?

Bu yolla DNA aşılarının üretilebilmesi, mikrobiyel bir proteinin başka bir mikroorganizmaya sentez ettirilip aşı olarak kullanılması ve birden fazla mikroorganizma için aynı anda tek vektör DNA ile aşı üretilmesi mümkün olabilmektedir.

Viruslarda segmentli genom ne anlama gelmektedir?

Viral nükleik asitler yapı olarak tek parçadan veya birden fazla parçadan oluşabilir. Birden fazla parçadan oluşan viral genomlara segmentli genom adı verilir. DNA yapısında nükleik asit taşıyan virusların tamamı tek parçalı genoma sahiptir.

Viral zarf hangi viruslarda bulunur?

Viral zarf helikal simetrili hayvan viruslarının tamamında, kübik simetrili virusların ise bir bölümünde bulunur.

Viruslar pH’dan nasıl etkilenir?

Viruslar ideal olarak fizyolojik pH değerlerinde bulundurulmalıdır. Bir çok virus türü pH 5.0-9.0 değerleri arasında enfektivitesini korur. Enterik virusların büyük bir bölümü asidik pH değerlerinden etkilenmez, ancak alkali pH değerleri (>9.0) tüm virusları olumsuz etkiler.

Formaldehit virusları nasıl etkilemektedir?

Formaldehit viral nükleik asidi etkileyerek virusun enfektivitesini ortadan kaldırır. Tek iplikçikli viral nükleik asitlerin formaldehite duyarlılığı çift iplikçikli olanlara kıyasla çok daha fazladır. Viral proteinler üzerine olumsuz etkisi sınırlı olduğundan, inaktif aşıların hazırlanmasında inaktivan madde olarak formaldehit kullanılabilmektedir.

Aşağıdaki ajanlardan hangisi virusların enfektivitesine etki etmez?

Sıcaklık, pH, radyasyon, fotodinamik inaktivasyon, tuz çözeltileri, yağ eriticiler, formaldehit, bazı kimyasal maddeler ve antimikrobiyal ajanlar virusların duyarlılığında rol oyanayn fiziksel ve kimyasal etmenlerdir. Virusların enfektivitesi antibiyotikler ve sulfonamidlerden etkilenmez.

Viruslar hangi mikroskoplarda incelenebilir?

Bakteriler ışık mikroskobunda görülebilirken, çiçek virusları dışındaki viruslar sadece elektron mikroskopta görüntülenebilir.

Kimyasal maddelerin virus enfektivitesi üzerine etkilerini örneklerle açıklayınız.

Virusların enfektivitesi antibiyotikler ve sulfonamidlerden etkilenmez. Genel olarak quarterner amonyum bileşikleri ve fenol türevi bileşiklerin zarfsız viruslara etkimediği kabul edilir. Organik iyot preparatlarının viruslara karşı etkinliği sınırlıdır. Yüksek düzeylerdeki klor bileşikleri virusları etkileyebilir. Alkol (etanol, izopropil alkol) zarfsız viruslara karşı sınırlı düzeyde etkinliğe sahiptir. Virus inaktivasyonunda en etkili kimyasallardan birisi de çamaşır suyudur.

Virus nedir?

En basit ifade ile virusları “zorunlu hücre içi parazitleri” olarak tanımlamak mümkündür. Fakat riketsiya ve klamidyalar da sadece hücre içi ortamlarda çoğalabildikleri için virus tanımlamasını biraz daha geliştirmek gerekir. Buna göre viruslar “özgün bir çoğalma yöntemine sahip olan, enerji üretimi ve yapı taşlarının sentezi için gerekli organelleri bulunmayan, tek tip nükleik asit taşıyan, temel olarak nükleik asit ve bunu çevreleyen protein kılıfından oluşan enfeksiyöz etkenler” olarak tanımlanabilir.

Virusların filtrelerden geçebilme özelliği hangi ayrıma göre yapılmaktadır?

Viruslar bakterilerin geçemediği filtre sistemlerinden geçebilirler. Bu ayrım yapılırken genellikle 220 nm büyüklüğünde porlara sahip olan membran filtreler kullanılır.

Virusların nükleik asit yapısı nasıldır ?

Bakterilerde hem DNA hem de RNA tipinde nükleik asit bulunmasına karşılık viruslarda sadece tek tip nükleik asit bulunur. Bu, ya DNA yada RNA yapısındadır.

Viral zarfın yapısı ve kökeni nasıldır?

Hücresel membranlarda olduğu gibi lipid bilayer yapısına sahip olan viral zarf virusun çoğaldığı konakçı hücrelerden köken alır. Virus gruplarına göre değişmekle birlikte viral zarf konak hücrenin plazma membranı, golgi aygıtı, endoplazmik retikulumu veya çekirdek zarından köken alabilir.

Virusların üremesi hangi ortam veya şartlarda gerçekleşir?

Viruslar yalnızca hücre içi (canlı) ortamlarda üreyebilirler. Virusların üretilebilmesi için hücre kültürleri, embriyolu yumurtalar veya deney hayvanlarından yararlanılır. Bakteriler ise hem canlı hem de cansız ortamlarda üreme yeteneğine sahiptir.

Yağ eriticiler viral zarfı nasıl etkiler?

Viral zarf büyük oranda lipidlerden oluşur. Dolayısıyla eter ve kloroform gibi yağ eriticileri viral zarfın yapısını bozar ve zarflı virusların enfeksiyon oluşturma yeteneğini ortadan kaldırabilir.

Kapsidin alt yapı ünitelerinin adı nedir?

Viruslarda temel yapı olarak nükleik asit ve bunu çevreleyerek dış etkilerden koruyan ve kapsid olarak adlandırılan bir protein kılıf bulunmaktadır. Bu temel yapı nükleokapsid olarak tanımlanır. Bazı virus ailelerinde nükleokapsidi çevreleyen
lipoprotein yapısında bir zarf bulunur. Bu şekilde oluşan enfeksiyöz güce sahip olgun virus partikülüne virion denir. Kapsid içinde kalan bölge kor bölgesi
(özyapı) olarak tanımlanır. Viral zarf üzerinde bulunan glikoproteinler elektron mikroskopta ışınsal çıkıntılar
şeklinde görülür. Bu çıkıntılara da peplomer adı verilir.

RNA yapısındaki retrovirus nükleik asitinin DNA’ya dönüştürülerek çoğalmasına olanak sağlayan enzim nedir?

Reverz tranzkriptaz enzimi

Helikal simetrili viruslar hangi genomu taşır?

Helikal simetrili virusların tamamı RNA genomuna ve zarflı viriona sahiptir.

Revers transkriptazın görevi nedir?

Revers tranzkriptaz, RNA yapısındaki retrovirus nükleik asidinin DNA’ya dönüştürülerek çoğalmasına olanak sağlar.

Viruslar antibiyotiklerden etkilenir mi?

Virusların çoğalması genel olarak antibiyotiklerden etkilenmez. Antibiyotikler dışında viruslara karşı kullanılan bazı antiviral ajanlar geliştirilmektedir.

RNA virusları arasında  segmentli genoma sahip virus ailelerini yazınız. 

• Reoviridae
• Birnaviridae
• Picobirnaviridae
• Orthomyxoviridae
• Bunyaviridae
• Arenaviridae

Virusların fotodinamik inaktivasyon duyarlılığı nasıldır?

Nötral red, proflavin ve toluidine mavisi gibi vital boyalar virion içerisine değişen düzeylerde girebilmektedir. Takiben viral nükleik aside bağlanan bu boyalar virusun gün ışığıyla inaktivasyon oranını arttırabilirler.

Viruslarda Kor bölgesi (Özyapı) nedir?

Viruslarda kapsid içinde kalan bölge Kor bölgesi (Özyapı) olarak tanımlanmaktadır.

Peplomer nedir?

Hücrelerin etrafını çevreleyen ve lipid moleküllerinden oluşan 2 tabakalı ince hücresel membrana lipid blayer; virusla enfekte olan hücreler tarafından salgılanan ve diğer hücrelerde virus çoğalmasına karşı korunma sağlayan protein yapısındaki biyolojik ürünlere interferon; viruslarda nükleik asiti çevreleyerek dış etkilerden koruyan protein kılıfa kapsid; viruslarda kapsidin alt yapı ünitelerine kapsomer adı verilir. 

Virus genomu çembersel yapıya sahip virus ailelerine örnek veriniz.

• Hepadnaviridae
• Papillomaviridae
• Polyomaviridae
• Circoviridae

Virion nedir?

Nükleik asit, kapsid ve zarftan meydana gelen enfeksiyöz güce sahip olgun virüs partikülüne Virion adı verilmektedir. Zarfsız viruslarda virion sadece nükleokapsid’den oluşur.

Modern anlamda viroloji çalışmaları ne zaman ve kim tarafından başlatılmıştır?

Modern anlamdaki viroloji çalışmalarının 1885 yılında Fransız bilim adamı Louis Pasteur ve 1892 yılında Rus bilim adamı Dimitri Iwanowski tarafından yapılan çalışmalarla başladığı kabul edilmektedir.

Viroloji nedir? Tarihçesinden kısaca bahsediniz.

Virusların yapısını, biyolojisini, virus-konakçı ilişkilerini ve virusların neden oldu- ğu hastalıkları inceleyen bilim alanı Viroloji olarak adlandırılmaktadır. Modern anlamdaki viroloji çalışmalarının 1885 yılında Fransız bilim adamı Louis Pasteur ve 1892 yılında Rus bilim adamı Dimitri ‹wanowski tarafından yapılan çalışmalarla başladığı kabul edilmektedir. Ancak tarihi belgelere dayanılarak yapılan yorumlarda çok daha eski dönemlerde viral hastalıkların var olduğu anlaşılmaktadır. Örneğin viral bir hastalık olan insan çiçeği hastalığının MÖ 10.000’li yıllarda Kuzeydoğu Afrika’da bulunduğu ve buradan ticaret kervanlarıyla Orta Asya’ya taşındığına düşünülmektedir. Ayrıca Eski Mısır’a ait olan ve MÖ 1.400’lere tarihlendirilen hiyeroglif tabletlerde çocuk felci hastalığının resmedildiği görülebilir. Milattan önce 1.000’li yıllara ait Eski Yunan ve Mezopotamya kanunlarında da kuduz hastalığından bahsedildiği bilinmektedir. Bütün bu bilgiler virusların neden olduğu hastalıkların çok uzun yıllar önce var olduğunu ancak modern anlamdaki viroloji çalışmalarının yaklaşık 100 yıl önce başladığını göstermektedir.

Yirminci yüzyıl ve sonrasında birçok salgın hastalık kontrol altına alınırken yeni viral hastalıkların ortaya çıktığı ve bilim dünyasında ağırlıklı gündem oluşturduğu da görülmektedir. Başta AIDS (insanların edinsel immunyetmezlik sendromu) olmak üzere sığırların süngerimsi beyin hastalığı (BSE), köpeklerin parvovirus enfeksiyonu, insanlarda atipik akut solunum yolu sendromu (SARS), viral hepatitler (hepatit B ve C) ve kuş gribi (yüksek patojeniteli avian inşuenza) bu kapsamda sayılabilecek hastalıklardır. Genel olarak insanları ve hayvanları enfekte eden viruslar hayvan virusları olarak tanımlanır. Ancak viruslar, insanlar ve hayvanlar dışında bitkileri, bakterileri, mayaları, mantarları, algleri, mikoplazmaları ve protozoonları da enfekte edebilmektedir. Anılan konakçı sistemlerde enfeksiyon oluşturduğu saptanmış olan 4000’den fazla virus türü bulunmaktadır.

Kombine simetriye hangi viruslarda rastlanır, yapısı nasıldır?

Kombine simetri bakteriyofajlarda gözlenen yapı simetrilerinden birisidir. T şeklinde bir morfoloji gösterir. Nükleik asit kübik simetrik yapıdaki baş bölgesinde yer alır. Protein yapısında olan kuyruk taban bölgesine bağlıdır ve kasılabilir özelliğe sahiptir. Böylece nükleik asidin bakteri hücresine aktarılmasını sağlar. Taban bölgesinin altında taban çıkıntıları ve kenarlarından uzanan 6 adet kuyruk iplikçiği (fibril) bulunur.

Aşağıda yer alan hayvan viruslarından hangisi helikal morfolojiye sahiptir?

Flaviviridae, Bornaviridae, Astroviridae ve Retroviridae kübik morfolojiye sahip iken; Rhabdoviridae helikal simetri göstermektedir.

İnaktif aşıların hazırlanmasında inaktivan madde olarak ne kullanılır?

Formaldehit

Virus nedir? Tanımlayınız.

Viruslar da tıpkı bakteri, mantar, mikoplasma, riketsiya ve klamidyalar gibi enfeksiyöz mikroorganizmalar arasında yer almaktadır. Ancak viruslar yapıları, biyolojik özellikleri ve izledikleri çoğalma yöntemleri bakımından diğerlerinden farklılık gösterirler. En basit ifade ile virusları “zorunlu hücre içi parazitleri” olarak tanımlamak mümkündür. Fakat riketsiya ve klamidyalar da sadece hücre içi ortamlarda çoğalabildikleri için virus tanımlamasını biraz daha geliştirmek gerekir. Buna göre virusları “özgün bir çoğalma yöntemine sahip olan, enerji üretimi ve yapı taşlarının sentezi için gerekli organelleri bulunmayan, tek tip nükleik asit taşıyan, temel olarak nükleik asit ve bunu çevreleyen protein kılıfından oluşan enfeksiyöz etkenler” olarak tanımlayabiliriz.

Radyasyonun virusler üzerindeki etkisini açıklayınız.

Ultraviyole ışın, X ışınları vb. radyasyon kaynakları virusları inaktive eder. Bu ışınlar direkt olarak viral nükleik asit üzerine etkilidir.

Virusların biyolojik mücadele aracı olarak kullanılmasına örnekler veriniz.

Viruslar doğada değişik alanlarda biyolojik mücadele aracı olarak kullanılabilmektedir. Bu amaçla hayvan viruslarıyla yapılan iki önemli deneme vardır. Bu denemelerin ikisi de Avustralya’da aşırı düzeyde çoğalması nedeniyle doğal hayatı ve bitki örtüsünü tehdit eden ve tarım arazilerine zarar veren yaban tavşanlarına karşı uygulanmıştır. Avustralya’da doğal hayatta 100 milyon civarında yabani tavşan bulunduğu düşünülmektedir. Aşırı çoğalan bu popülasyonu viruslar aracılığıyla kontrol edebilmek için ilk uygulama tavşan myxoma virusu ile yapılmıştır. Bu virus Avustralya’daki yaban tavşanı popülasyonunu oluşturan Avrupa ırkı tavşanlarda (Oryctolagus sp.) ölümcül enfeksiyonlara neden olmaktadır. Ancak başlangıçta başarılı olan bu uygulama aynı başarıyla devam ettirilememiş ve bunun yerine başka bir tavşan virusu olan tavşan hemorajik hastalığı virusu kullanılmıştır.

Virusların biyolojik mücadele aracı olarak kullanımıyla ilgili bir diğer yaklaşım ise sivrisinek çoğalmasının viruslar kullanılarak kontrol altına alınmasıdır. Böylece insanlar veya hayvanlara sinekler aracılığı ile nakledilen hastalıkların kontrol altına alınması hedeşenmektedir. Birçok viral hastalığın vektörü olan sokucu sineklerle mücadele özellikle subtropik bölgelerde oldukça zordur. Geniş çaplı ilaçlamalar ise hem çevreyi tehdit etmekte hem de doğal hayatı olumsuz yönde etkilemektedir. Soruna biyolojik bir çözüm olarak; bu sineklerin özellikle larvalarını enfekte eden ve sinek popülasyonunu azaltan viruslar üzerinde durulmaktadır. Bu sayede sineklerin tamamen ortadan kaldırılması mümkün olmasa bile hastalıkların yayılım hızının azaltılabileceği değerlendirilmektedir.

Virusler ile bakteriler arasındaki temel farklılıkları sıralayınız.

• Üreme ortamı
• Yapı ve çoğalma şekli
• Nükleik asit tipi
• Filtrelerden geçebilme
• Büyüklük ve mikroskopi
• Antibiyotiklere duyarlılık
• İnterferona duyarlılık

Genetik materyaline göre virusleri sınıflandırınız.

• DNA virusleri
• RNA virusleri

Virusler ile bakteriler arasındaki farklılıkları antibiyotik duyarlılıkları açısından açıklayınız.  

Antibiyotikler bakterileri öldürerek veya üremesini yavaşlatıp-durdurarak etkilerler. Virusların çoğalması genel olarak antibiyotiklerden etkilenmez. Antibiyotikler dışında viruslara karşı kullanılan bazı antiviral ajanlar geliştirilmektedir. Bu ajanların etki mekanizmaları antibakteriyellerden oldukça farklıdır.

Peplomer nedir? Virus yapısındaki görevini açıklayınız.

Zarf üzerinde bulunan glikoproteinler elektron mikroskopta ışınsal çıkıntılar şeklinde görülür. Bu çıkıntılara peplomer adı verilir. Zarf glikoproteinlerinin bir diğer önemli özelliği de virusun konak hücreye tutunması (adsorbsiyon) ve hücre içine alınmasında (penetrasyon) görev almalarıdır.

Kombine simetrisi hangi viruslerde görülür?

Bakteriyofajlar

Viral proteinleri temel olarak sınıflandırınız.

Proteinler virus yapısında oldukça önemli görevler üstlenirler. Viral proteinleri virionun morfolojik oluşumuna katılan yapısal proteinler ve daha çok virus çoğalma siklusunda görev alan yapısal olmayan proteinler olarak ayırmak mümkündür. Yapısal olmayan proteinlerin bir kısmı virion yapısında yer alırken büyük bir kısmı virus çoğalması sürecinde sentezlenir. Bu proteinler virus çoğalma basamaklarını düzenlemekle görevlidirler.

Hayvan viruslerini morfolojik yapılarına göre sınıflandırınız.

• Kübik simetrisi
• Helikal simetrisi
• Kompleks yapı simetrisi

Ortam pH'sının virusleri nasıl etkilediğini açıklayınız.

Viruslar ideal olarak fizyolojik pH değerlerinde bulundurulmalıdır. Bir çok virus türü pH 5.0-9.0 değerleri arasında enfektivitesini korur. Enterik virusların büyük bir bölümü asidik pH değerlerinden etkilenmez, ancak alkali pH değerleri (> 9.0) tüm virusları olumsuz etkiler.

Reverz transkripsiyon yapan viruslara örnek veriniz.

• Retroviruslar
• Hepadnaviruslar

Zarf glikoproteinleri nedir?

Viral zarfın yapısında bulunan proteinler glikolizlenmiş (glikoz molekülü içeren) proteinlerdir. Bu tip proteinlere zarf glikoproteinleri veya yüzey glikoproteinleri adı verilir.

Enzimlerin elde edilmesinde virusların kullanımına örnek veriniz?

Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) uygulamalarında önemli bir yeri olan revers transkriptaz enzimi retroviruslardan köken almaktadır.

Viruslarla bakteriler arasındaki farklar nelerdir?

Viruslarla bakteriler arasında 7 tane temel farklılık sayılabilir: ? Üreme ortamı ? Yapı ve çoğalma şekli ? Nükleik asit tipi ? Filtrelerden geçebilme ? Büyüklük & Mikroskopi ? Antibiyotiklere duyarlılık ? İnterferona duyarlılık

Virusların biyolojik mücadele aracı olarak kullanılması kapsamında hangi çalışmalar yapılmıştır?

Bu kapsam yapılmış çalışmalardan biri Avustralya’da aşırı düzeyde çoğalması nedeniyle doğal hayatı ve bitki örtüsünü tehdit eden ve tarım arazilerine zarar veren yaban tavşanlarına karşı uygulanmıştır. Diğer bir çalışma ise sivrisinek çoğalmasının viruslar kullanılarak kontrol altına alınması çalışmalarıdır.

Kübik simetrinin yapısı nasıldır?

Kübik simetriye sahip virusların kapsidi geometrik olarak eşit bölünmüş çok kenarlı formdadır. Bu ikosahedron yapının her bir yüzü eşkenar üçgen formundadır. Kübik simetrik yapılanma sayesinde mümkün olan en küçük alanda optimum kullanım hacmi elde edilmiş olur. Kübik simetrili viruslar genellikle küre benzeri bir görünüme sahiptir.

Virusların enfektivite ve inaktivesi sıcaklıktan nasıl etkilenmektedir?

Genel olarak virusların enfektivitesi 50°C’nin üzerindeki sıcaklık değerlerinde birkaç dakika içinde kaybolur. Birçok zarflı virus oda sıcaklığında (21-25°C) veya 37°C’de birkaç saat içinde inaktive olmaktadır.

En küçük ve en büyük boyuta sahip viruslar hangileridir?

Viruslar genel olarak 17-300 nm arasında değişen büyüklüklere sahiptirler. Hayvan virusları arasında bilinen en küçük boyuta sahip virus partikülü circoviruslara aittir ve 17 nm çapındadır. En büyük virus partikülü ise poxviruslarda (200x300 nm) bulunmaktadır.

Viruslarda viral genomun yapısı nasıldır?

Birçok virus ailesinde viral genom linear (ışınsal, düzlemsel) yapıdadır. Hepadnaviridae, Papillomaviridae, Polyomaviridae ve Circoviridae ailelerinde ise genom sirküler (çembersel) bir yapıya sahiptir.

İnterferon nedir?

Viruslarla enfekte olan hücreler tarafından salgılanan protein yapısında bir biyolojik ürünlere “İnterferon” adı verilir.

Viral zarfın görevi nedir?

Zarfın başlıca görevi virusun antijenik ve biyolojik aktivitelerini taşımaktır. Viral zarfın kimyasal yapısı köken aldığı hücresel membranın kimyasal yapısına benzerlik gösterir, ancak zarf üzerinde virusa özgün proteinler de yer almaktadır. Zarf glikoproteinlerinin bir diğer önemli özelliği de virusun konak hücreye tutunması (adsorbsiyon) ve hücre içine alınmasında (penetrasyon) görev almalarıdır.

RNA ile DNA arasındaki farklılıklar nelerdir?

Nükleik asit viruslardaki özgün genetik şifrenin taşıyıcısıdır. Nükleik asitler nükleotid bazların ardı ardına dizilmesiyle oluşan polinükleotid yapılardır. Nükleik asit diziliminde yer alan her baz bir şeker grubuna bağlanarak nükleotid’i oluşturur. Burada kullanılan şeker grubu RNA genomları için riboz, DNA genomları için ise deoksiribozdur. Ardı ardına gelen nükleotidler araya alınan bir fosforik asit molekülü aracılığıyla (fosfodiester bağı) birbirine bağlanmıştır. Çift iplikçikli genomlarda iplikçiklerden birinde bulunan purin bazları (Adenin [A] ve Guanin [G]) ile diğer iplikçikteki pirimidin bazları (Sitozin [C] ve Timin [T]) eşleşerek hidrojen bağ- larıyla bağlanmıştır. Eşleşme düzeni G-C ve A-T şeklindedir. RNA genomlarında ise T yerine U (Urasil) bulunur.