Doğum Bilgisi ve Suni Tohumlama Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Günümüz süt sığırcılığında ulaşılmak istenilen hedef nedir?

Günümüz süt sığırcılığında ulaşılmak istenilen hedefler, her inekten yılda bir buzağı almak ve olabildiğince en yüksek süt verimi elde etmektir. Düveler en uygun yaşta çiftleştirilmeli ve gebe bırakılmalıdırlar. İneklerin ise doğumlarından sonra en kısa sürede gebe kalmaları gerekir. Bunlara ek olarak, doğan yavruların sağlıklı olmaları ve doğum yapan annelerin ise yaşamları boyunca istenilen düzeyde süt üretmeleri de hedeflenmektedir.

Kaç günden önce doğum gerçekleşmesi ineklerde atık (abortus) olarak kabul edilir?

200 günden önce doğumun şekillenmesi, ineklerde atık (abortus) olarak kabul edilir.

Atıkların (abortus) sebepleri nelerdir?

Atıklar, brusellozis, kampilobakteriyozis, leptospirozis, listeriyozis gibi mikroorganizmalar tarafından oluşturulabileceği gibi, mikrobik olmayan nedenler örneğin; genetik ve doğmasal (kalıtsal) nedenler; ısı stresi, uzun yolculuklar, vurma ve çarpma gibi travmaya bağlı fiziksel nedenler; progesteronun yetersiz oluşu veya dışarıdan hormon verilmesi gibi hormonal etkiler; aşırı zayıflık, A ve E vitamini, selenyum ve iyot eksiklikleri gibi beslenme sorunları ve ilaç veya zehirli otların yenmesi gibi kimyasal etkiler sonucunda da ortaya çıkabilir.

Kolostrum (Ağız sütü) nedir?

Kolostrum (Ağız sütü): Doğumdan sonra ilk 4-5 gün anne tarafından yavruya verilen ilk süttür. Diğer ismi ağız sütüdür. Bileşiminde yüksek oranda protein ve bağışıklık kazandıran immünoglobulin bulunur. Kolostrum yüksek oranda serum proteini içerdiğinden ve yüksek pH derecesinden dolayı, kaynatıldığında pıhtılaşma gösterir.

Kuruya çıkarma ve kuru dönem nedir?

Sağmal ineklerin doğuma yaklaşık 45-60 gün kala sağımdan çıkarılmasına kuruya çıkarma, doğuma kadar sağılmadan geçen bu döneme de kuru dönem adı verilir. İneklerin kuruya çıkarılmaları, onların bir sonraki sağım dönemine hazırlanmalarını sağlar.

Kesif yem nedir ve gebelik dönemlerine göre kullanımı nasıldır?

Kesif Yem: Halk arasında sanayi yemi, fabrika yemi veya karma yem olarak bilinen yemlerdir. İneklerin kuruya çıkarılmaları ile işkembenin dinlenmesi ve yenilenmesi sağlanır. Sağım döneminde, hayvanlara yüksek süt verimi elde etmek amacıyla, fazla miktarda kesif yemler verilir. Kuru dönemde ise hayvanlara az miktarda kesif yem ve bol miktarda kuru ot verilir. Yapılan bu uygulamayla hayvanlarda işkembenin dinlemesi ve yenilenmesi sağlanmış olur.

Kaba yem nedir, hangi dönemlerde kullanılır?

Kaba Yem: Lifli otlar ve yem bitkileridir. Bunlara örnek olarak sap ve saman, kuru ot, bitkilerin kurutulmuş yaprakları, bazı tohum küspeleri ve silajlar verilebilir. Kuruya çıkarılırken ineklere kesif yem verilmez. Bu dönemde iyi kaliteli kaba yem ile beslenirler. Doğumdan sonra ineklerin süt verimleri hızla artar. Buna karşılık, yem tüketme yeteneğinde bu artış pek gözlenmez. Bu nedenle, doğuma en az 2-3 hafta kala yine kesif yem verilmeye başlanmalı ve doğumdan sonra verilen yem miktarı aşamalı olarak artırılmalıdır. Tersi durumda, alınan yem miktarı süt verimine göre yetersiz kalır ve annede doğumdan sonra metabolizma hastalıkları ve üreme sorunları kaçınılmaz duruma gelir.

Doğum olayına müdahale gerekliliği konusunda farklı hayvan türlerine bağlı olarak, ne kadar beklenmelidir?

Doğum olayına müdahale için aceleci davranmamalıdır. Doğum başladıktan ve yavru suları geldikten sonra, koyun, keçi ve kısrakta ½ saat, inek, kedi ve köpekte 1 saat içinde doğum gerçekleşir. Eğer bu süreler içinde doğum olmamış ise müdahale etmek gerekebilir.

Doğumdan sonra yavru zarları ne yapılmalıdır?

Yavru zarlarının atılır atılmaz ortamdan uzaklaştırılmaları gerekir. Çünkü tüm dişilerde yavru zarlarını yeme isteği vardır. Yavru zarlarının yenilmesi, ot yiyen hayvanlarda sindirim sistemi bozukluklarının ortaya çıkmasına neden olabilir.

Doğumdan sonra inekler nasıl beslenmelidir?

Doğumdan sonra tüm hayvanlara sindirimi kolay, besleyici yemler verilmelidir. Doğumdan sonraki ilk 30-70 günde süt verimi en yüksek düzeye ulaşır. Süt verimleri göz önüne alınarak hayvanlara uygun rasyon hazırlanması gerekir. Bu dönemde, gebeliğin son döneminde artırılmaya başlanan kesif yem miktarının aşamalı olarak artırılması sürdürülmelidir

Doğum sonrası gebeliğe bağlı olarak gelişen meme ödemi ile ilgili nasıl davranılmalıdır?

Doğum sonrası gebeliğe bağlı olarak gelişen meme ödemi, 10 gün içinde, sağaltım gerektirmeden, kendiliğine normale döner. Doğum sonrası eğer memelerde aşırı ödem varsa, masaj ve sık sağım yapılarak ödem giderilir. Gerekirse sağaltım uygulanır.

Doğum sırasında ve sonrasında görülebilen septiseminin (zehirlenme) sebebi nedir?

Doğum sırasında ve sonrasında, hijyene önem verilmesi çok önemlidir. Uterus ve meme enfeksiyonlarından kaynaklanan septisemi (zehirlenme), doğumdan sonra 24-48 saat içinde oluşur.

Doğan yavruya yapılacak ilk işlem nedir?

Doğan yavru, anne tarafından yalanarak temizlenir. Yalama sırasında yavrunun solunum ve dolaşımı uyarılır. Bu işlemler anne tarafından yapılmazsa, bir yardımcı tarafından yavrunun kurulanması ve solunum yollarında olabilecek sıvıların boşaltılması gerekir. Eğer doğum uzamış ise, bazen yavru doğum kanalından ayrılmadan da solunum başlayabilir. Yeni doğan yavrunun yaşama şansı, normal solunumun kendiliğinden başlamasına bağlıdır. Yavrunun solunumunu kolaylaştırmak için, üst solunum yollarında kalmış olan yavru zarları ve sıvılar varsa bunların temizlenmesi gerekir. Üst solunum yollarına kaçmış olan sıvılar, yavrunun arka bacaklarından tutulup baş aşağı sarkıtılarak 10-20 saniye süre ile 3 ya da 5 kez hafifçe silkelenmesiyle boşaltılabilir.

Yeni doğan buzağıların bağışıklık sistemi ne zaman gelişir?

Yeni doğan yavrular bağışıklık sistemleri gelişmeden doğarlar. Yavrular doğum sonrası bağışıklık sistemleri gelişene kadar çevresel etkilere karşı çok duyarlı olurlar. Buzağı ve kuzuların kendi bağışıklık sistemleri, doğumdan 4-6 hafta sonra gelişmektedir. Bu süre içerisinde yavrular, doğum sonrası anneden ağız sütü (kolostrum) aracılığı ile aldıkları anneye ait antikorlar (bağışıklık etkenleri) yardımı ile hastalıklardan korunmaktadırlar.

Klostrumun bileşiminde neler bulunur?

Kolostrum yüksek miktarda laktoz (süt şekeri), protein, yağ ve vitamin içerir. Bu nedenle, yavrular için kolostrum, sütten daha besleyici bir gıda maddesidir. İçerdiği magnezyum tuzları nedeniyle ishal yapıcı (sürgüt) etkisi vardır. Doğumdan sonra yavrunun bağırsaklarındaki mekonyumun (anne karnındaki yavrunun bağırsaklarında biriken ilk dışkısı) atılmasını sağlar. Anne, tüm yaşamı boyunca hastalıklara karşı kazandığı bağışıklık maddelerini kolostrumla yavruya aktarır. Bu nedenle, yaşlı ineklerin kolostrumu, daha fazla antikor içerdiğinden, daha değerlidir.

Kolostrumun bağırsaklardaki emiliminin en yüksek olduğu zaman, hangi zaman aralığıdır?

Kolostrumun bağırsaklardaki emiliminin en yüksek olduğu zaman, doğumdan sonraki ilk 2 saattir. Bu nedenle, yavrunun kolostrumu bu süre içerisinde alması önemlidir.

Buzağılar doğumdan sonra bireysel buzağı bölmelerinde ne kadar süre ile tutulmalıdır?

Buzağılar doğumdan sonra anneden ayrılarak buzağı bölmelerine alınmalıdır. Doğumdan hemen sonra yavrular kurulanıp temizlenirler ve her bir buzağının ayrı ayrı kalacağı alınırlar. İlk iki aylık dönemde ayrı bölmelerde tutulan yavrular, daha sonra 6’lı veya 8’li bölmelere aktarılırlar.

Buzağıya verilecek günlük süt miktarı ne kadar kadar olmalıdır?

Verilecek günlük süt miktarı yavrunun beden ağırlığının %10’u kadar olmalıdır. Bu miktar, öğün sayısına bölünerek yavruya verilir. Süt emen buzağılarda günlük öğün sayısı en az üç olmalıdır. 

Doğum sonrası buzağı ölümlerini önlemek için, doğumdan hemen sonra hangi etkenlerin antiserumları uygulanmalıdır?

Doğum sonrası buzağı ölümlerini önlemek için, doğumdan hemen sonra E. coli, Rota ve Corona etkenlerinin antiserumları uygulanmalıdır.

Buzağı ölümlerinin başlıca nedenleri nelerdir?

Buzağı İshalleri Yeni doğanların en önemli ve öldürücü hastalığı ishaldir. Yeni doğan buzağı ishalleri, süt hayvancılığı ve besicilik yapan işletmelerde önemli ekonomik kayıplara yol açar. Hastalık, doğum sonrası ilk günlerde başlayarak, bir aylık yaştaki buzağılarda, akut seyirli ishalle seyreder. Hastalığın ortaya çıkmasındaki en önemli nedenler, çevre faktörleri, yetersiz kolostrum alımları, ahır hijyeni, süt içirme hijyeni, bakım ve barındırma koşulları ve hayvanların direncini azaltan stres etkenleridir. İshale neden olan enfeksiyöz etkenler bakteriler(E. coli, Salmonella, Clostridium türleri gibi), virüsler (Rota ve Corona) ve protozoonlar (Kriptosporidium, Coccidiosis türleri)’dır. Genç buzağıların ikinci önemli bir sorunu da solunum sistemi hastalıklarıdır. Genellikle kalabalık, havalandırılması iyi olmayan, pis kokulu ve yeterince güneş almayan ortamlarda barındırılan, kolostrumu yeterince alamamış, direnci düşük, stres altındaki hayvanlarda sık görülmektedir. Zamanında ve uygun sağaltımı yapılmayan hayvanlarda ölümlere neden olmakta veya iyileşmeyen kronik forma dönüşebilmektedir. Burun akıntıları ile enfeksiyon etkenlerini çevreye saçarak diğer buzağıların da hasta olmalarına sebep olabilirler. Solunum sistemi hastalıklarına neden olan enfeksiyon etkenleri bakteriler (Pasteurella etkenleri, Mycoplasma), ve virüslerdir (IBR, BVD).