Temel Yem Bilgisi ve Hayvan Besleme Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yeşil yem nedir? Örnek veriniz.

Yeşil yemler, yem bitkilerinin henüz gelişme dönemini (vejetasyon) tamamlamamış bol yapraklı döneminde sap, yaprak, filiz ve çiçeklerini üzerinde bulunduran ve hayvanlara otlatılarak ya da biçilerek yedirilen yemlere denir. Yeşil yemler; çayır ve meralar, baklagil yeşil yemleri, buğdaygil yeşil yemleri ve diğer yeşil yemlerden oluşur.

Çayır ve mera nedir?

Buğdaygil, baklagil ve diğer familyaları içeren yem bitkileriyle örtülü yeşil alanlara çayır ve mera adı verilir. Ot yiyen hayvanların kaba yem ihtiyacının büyük bir kısmı doğanın meydana getirdiği çayır ve mera alanlarından sağlanmaktadır.

Çayır ve mera otlarının kimyasal bileşimini neler oluşturur?

Çayır ve mera otlarının kimyasal bileşimine bakıldığında su, çayır ve mera otlarının büyüme döneminde % 75-85 iken, yem bitkileri olgunlaştıkça bu oran % 65’e iner. Diğer yandan suda eriyebilir karbonhidratlar; fruktanlar, glikoz, fruktoz, sakkaroz ve rafinoz’dan oluşmaktadır. Genel olarak çayır otunun kuru maddesinde selüloz miktarı, % 20-30 iken, bu oran vejetasyon dönemi ilerledikçe yaklaşık % 40’a yükselir. Protein içeriği ise vejetasyon dönemi, bitkinin botanik bileşimi ve gübreleme gibi faktörlere bağlı olarak kuru maddede % 3-30 arasında değişir. Çayır ve mera otunda lipid miktarı en fazla % 6 kadardır. Bu yemlerde mineral madde miktarı çayır otunun türüne, vejetasyon dönemine, toprağın yapısına ve gübreleme koşullarına göre değişebilir. Baklagil otları kalsiyum, fosfor ve magnezyum bakımından buğdaygil otlarına göre daha zengindir. Sözü edilen bu yemler karoten (vitamin A’nın ön maddesi) yönünden oldukça zengin olup, aynı zamanda iyi bir vitamin E ve B kaynağıdır. Çayır ve mera otunda enerji miktarı, vejetasyon dönemi ilerledikçe azalır.

En çok tercih edilen yem bitkisi olan yonca hakkında bilgi veriniz.

Yonca yem bitkilerinin en önemlisi olup, yılda 3-4 kez biçilen çok yıllık bir bitkidir. Yurdumuzda 30 türü bulunan yoncanın en önemlileri adi, sarıçiçekli, melez ve şerbetçi otu yoncasıdır. Yonca kuru havada ve bol sulanan yerde iyi yetişir. İyi kaliteli kuru yoncada 50mg/kg ß-karoten ve 650-2200 IU/kg vitamin D2 bulunur. Tüm ot yiyen hayvanların besin maddeleri ihtiyacını karşılayabilir. Yeşil yonca sığırlara günde 50-55 kg, atlara 20-25 kg, keçi ve koyunlara ise 5-6 kg verilir.

Kaliteli kuru ot üretiminde yemlerideki su düzeyinin ne kadar olması istenir?

% 15'in altında olmalıdır.

Sıcak hava etkisi ile yeşil bitkilerin kurutulması yönteminde yemin değerini belirleyen faktörler nelerdir?

Bu yöntemle kurutulan yeşil yemde ham protein ve karoten miktarları değer belirleyici faktörlerdir. Kuru otta bu besin maddelerinin değeri değişmediği takdirde diğer besin maddelerinin, örneğin mineral maddelerin yeter miktarlarda bulunduğu kabul edilir.

Kaliteli kuru ot üretimi için en etkin yöntem nedir?

Yapay kurutma yöntemi

Kuru ot elde edilmesinde besin maddeleri kayıplarının azaltılması amacıyla nelere dikkat edilmelidir?

• Yeşil bitkiler erken biçilmelidir.
• Uygun hava koşulları seçilmelidir.
• Yeşil bitkilerin su miktarı azaltılmalıdır.
• Bitki sapları yumuşaklığını korumalıdır.
• Bitki yabancı ve zararlı maddelerle karışık olmamalıdır.

Hayvan beslemede kaba yöntemler hangi yöntemlerle değerlendirilir?

• Merada otlatma
• Kuru ot elde etme
• Silaj
• Balya silajı (haylage) yapma

Silaj yeminin yapılmasında katkı madde ilave edilmesinin rolünü açıklayınız.

Silaj yemine katkı maddesi ilave edilmesi parçalanma işlemi ile kombine edilerek yapılmalıdır. Silaj yemine mutlak süretle katkı maddesi kullanmak zorunlu değildir. Eğer koşullar katkı maddesi ilave edilmesini gerektiriyorsa (yeterli sıkıştırma yapılamaması, materyalin kuru madde içeriğinin yüksek veya az olması, yeterli parçalanma büyüklüğü yapılmaması vb) mutlaka işlem gerçekleştirilmelidir. Katkı maddesi kullanımında dikkat edilmesi gereken en önemli unsur; materyale homojen karışımın sağlanmasıdır.

Silajın avantajlarını sıralayınız.

Silajın avantajlarını şu şekilde belirtebiliriz:

• Silaj yemlerde besin madde kaybı minimum seviyededir.
• Kötü hava koşullarında daha iyi kaliteli yem elde edilir.
• Yeşil yemlerin bulunmadığı kış aylarında, kurak geçen yaz aylarında ve hatta meranın yetersiz kaldığı durumlarda hayvanlara kaliteli, ucuz ve özsu
  bakımından zengin yem yedirme olanağı sağlanır.
• Kurutuldukları zaman hayvan tarafından yenilemeyecek kadar sertleşen
  yemler, silolandığında daha yumuşak bir hal alır ve sevilerek tüketilir.
• Fermantasyon sırasında yeşil yemler tazeliğini ve yumuşaklığını koruduğundan lezzetli ve hoş kokuludur ve hayvan tarafından istekle tüketilebilir.
• Silaj yemler her dönüm araziden maksimum verim alma olanağı sağlar
• Silajın depolanması kuru ota nazaran daha kolaydır ve her kg kuru madde
  için daha az alana gereksinim vardır.
• Tarla erken boşaltılır, dolayısıyla ikinci bir ürün ekimine hazırlanabilir.
• Yangın tehlikesi yoktur.
• Silo yemi usulüne uygun elde edildiğinde, uzun süre değerini kaybetmeden
  saklanabilir. Dolayısıyla iyi bir yedek yem olarak işletmede tutulabilir.

Silajın dezavantajlarını sıralayınız.

Silajın dezavantajları ise şu şekilde ifade edilebilir:

• Kaliteli bir silo yemi üretimi için silo adı verilen yapılara ihtiyaç duyulur.
• Silo yemi güneşte kurutulan ota göre daha az D vitamini içerir.
• Yüksek düzeyde su kapsadığından aynı miktar kuru maddenin servisi için
  3-4 misli daha fazla işçilik gerektirir.
• Silolama sırasında özellikle silajı zor yapılan yem bitkilerine katkı maddesi
  ve prezervatif (koruyucu madde) kullanmak gerekir. Bunlar da ekstra masraf oluşturur.

Süt asidi bakterileri gelişmeleri için uygun pH aralığı nedir?

pH 3,8-4,2

Silolamaya en uygun yemlere örnek veriniz.

Mısır hasılı, şeker pancarı yaprakları, şeker pancarı

Kök yem nedir? Örnek veriniz.

Kök yemler genellikle protein yönünden yetersiz olup, proteinin önemli bir kısmı amid, çok az bir kısmı da protein şeklindedir. Mineral maddelerce özellikle kalsiyum ve fosfor bakımından da yetersizdir. Ayrıca kök yemlerde okzalik asit ile asetik asit mevcuttur. Bu yemler arasında; şeker pancarı, hayvan pancarı, havuç ve şalgam yer almaktadır.

Dolgu maddesince zengin yemlere örnek veriniz.

Dolgu maddesince zengin yemler samanlar, kavuzlar, kabuklar, kes’ler ve diğer kaba yemlerdir.

Buğdaygil samanları hakkında bilgi veriniz.

Buğdaygil samanları işletmelerde en fazla bulunan saman türleridir. Yazlık ve kışlık oluşlarına göre besin maddeleri miktarları değişiklik gösterir. Düşük sindirilme derecesine sahiptir. Buğday, arpa, yulaf, çavdar, pirinç, mısır samanları bu grupta yer almaktadır.

Baklagil samanları hakkında bilgi veriniz.

Baklagil samanları, buğdaygil samanlarından daha fazla miktarda ham protein, kalsiyum ve magnezyum içerirler. Aynı zamanda besin maddelerinin sindirilme derecesi de daha yüksektir. Bakla, bezelye, fiğ, mercimek, soya fasulyesi samanları bu grupta yer almaktadır.

Soya samanını besin değeri açısından değerlendiriniz.

Soya samanı, besin madde yapısı bakımından bezelye samanına benzer. Soya fasulyesi düşük fosfor ve yüksek kalsiyum içeriği ile geniş bir Ca/P oranına sahiptir. Besin maddelerinin sindirilmesi diğer baklagillerden farklılık göstermez. Yalnız azotsuz öz maddeler daha yüksek bir sindirim derecesine sahiptir.

Kavuz nedir? Örnek veriniz.

Baklagil ve buğdaygil tanelerini saran kılıfa kabuk veya kavuz denir. Kavuzların besin madde içeriği samanlara benzer. En değerli kavuz yulaf kavuzudur. Hayvan beslemede sık kullanılmaz. Genellikle kavuz daha çok buğdaygiller için kullanılır. Bu iki yemin harmanlandıktan sonra tanelerden geriye kalan bu artıkları bazen yaprak kırıntıları ve başak parçalarıyla birlikte kabuk veya kavuz ismi altında hayvan yemi olarak kullanılır. Özellikle baklagil taneleri insan yiyeceği olarak yeşil durumda hasat edildiklerinden bunların kabuklarının besin maddesi içeriği oldukça iyidir. Ayrıca sindirilme dereceleri de yüksektir.