Temel Yem Bilgisi ve Hayvan Besleme Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yem nedir?

Yemler kısaca içlerinde hayvansal organizma tarafından kullanılabilecek biçimde besin maddesi barındıran maddelerdir şeklinde tanımlanabilir. Daha geniş bir tanımlama yapmak gerekirse; belirli kullanım sınırları ve işleme koşulları altında verildiğinde hayvan sağlına zarar vermeyen, onların yaşamsal ve verime dönük besin maddesi ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılmak üzere içersinde en az bir besin maddesini barındıran maddelere yem ya da yem maddesi denilmektedir.

Her yem maddesi tüm hayvanlar için yararlı mıdır? Bir örnekle açıklayınız.

Bir yem maddesi pek çok besin öğesince ne kadar zengin olursa olsun dilediğince kullanılamayabilir. Bazı yem maddelerinin aşırı kullanımları bazı hayvan türlerinde ishal, gaz oluşumu gibi başta sindirim bozuklukları olmak üzere çeşitli problemlere yol açabilir. Böyle bir kullanım durumunda o yem maddesi faydadan çok zarar getirebilir. Bazen de bir yem maddesi bir hayvan türü için yararlı olabilirken, bir başka hayvan türü için zararlı olabilir. Örneğin üre isimli madde işkembe gelişimini tamamlamış geviş getiren hayvanlarda özel sindirim sistemi yapıları nedeniyle sınırlı bir düzeye kadar protein kaynağı olarak kullanılırken, tavuk, at ve domuz gibi tek mideli hayvanlarda hiçbir işe yaramamaktadır.

Yemlerde bulunan besin maddelerini kimyasal yapılarına göre sınıflandırınız.

• Karbonhidratlar
• Proteinler
• Lipitler
• Vitaminler
• Mineraller

Tükürük salgılarında karbonhidratları parçalayacak enzim bulunmayan hayvanlara örnek veriniz.

• Atlar
• Kediler
• Köpekler

Proteinleri parçalayan enzimlere örnek veriniz.

• Pepsin
• Katapsin
• Tripsin
• Kimotripsin
• Karboksipeptidaz A ve B gibi

Proteinleri kimyasal özelliklerine göre sınıf­landırınız.

Proteinler kimyasal özelliklerine göre aşağıdaki gibi sınıf­landırılırlar:

• Basit proteinler (albuminler, globulinler, prolaminler, protaminler, histonlar, globinler): Bu proteinler sadece aminoasitlerden oluşmuşlardır.
• Bileşik proteinler (Nükleoproteinler, mukoproteinler, glikoproteinler, lipoproteinler, fosfoproteinler, kromoproteinler, metalloproteinler): Protein molekülü ile protein olmayan diğer molekülün birleşmesiyle oluşan proteinlerdir.
• Protein niteliğinde olmayan azotlu bileşikler (aminler, amidler, pürin ve pirimidin bazları, nitratlar, üre): Bitkisel ve hayvansal yemlerde protein ve aminoasit formunda olmayan, fakat azot içeren bileşiklerdir. Bunlar geviş getiren hayvanlar dışında çok fazla değerlendirilemezler. Hayvan besleme açısından pratik uygulamalarda en fazla üre ve amonyum tuzları kullanılır.

Selülozun sindirimi hakkında bilgi veriniz.

Selüloz, bitkilerde en fazla bulunan karbonhidrattır. Selüloz, hemiselüloz ve lignin ile birlikte bitkilerin hücre duvarında yer alırlar ve bitkilere dayanıklılık verirler. Glikoz, nişastanın olduğu gibi selülozun da yapıtaşını oluşturur. Ancak glikoz ünitelerinin bağlanma şekilleri farklıdır. Glikoz ünitelerinin bağlanmasındaki bu farklılık beslenme açısından önemli sonuçların ortaya çıkmasına neden olur. Tek midelilerin (insan, kanatlı vb.) sindirim sisteminde bu bağları koparabilecek enzimler bulunmadığı için selüloz ve hemiselülozun kayda değer bir sindirimi söz konusu değildir. Oysaki geviş getiren hayvanların sindirim sisteminde bulunan bakteriyel enzimler hücre duvarına hapis olmuş, selüloz ve hemiselülozun yapısındaki glikoz ünitelerini ortaya çıkarabilecek özelliğe sahiptir. Hemiselüloz, glikoz, ksiloz, mannoz ve galaktoz gibi şekerleri içeren çeşitli monosakkaritlerin oluşturduğu bir heteropolisakkarittir.

Geviş getiren hayvanlarda karbonhidratların sindirimi büyük oranda nasıl sindirilir?

Karbonhidratlar geviş getiren hayvanlarda büyük oranda işkembede fermantasyona uğrar. İşkembede fermentasyona uğratılamayan bölümleri ise tek midelilerdekine benzer biçimde ince bağırsaklarda enzimatik olarak sindirilirler.

Hayvanların yemlerle dışarıdan alması gereken amino asitleri yazınız.

Yemlerle dışarıdan alınması zorunlu amino asitleri; arjinin, fenilalain, histidin, izolöysin, lizin, löysin, metiyonin, treonin, triptofan ve valin oluşturur.

Hayvanlarda proteinlerin son ürünleri (vücuttan atıldıkları formları) nelerdir?

Kuşlar, sürüngenler - Ürik asit

Balıklar - Amonyak

Geviş getiren hayvanlar, tek mideli hayvanlar - Üre

Hayvana enerji anlamında katkısı olmayan lipitler hangileridir?

Yem maddelerinde bulunan karoten, klorofil ve mumlar gibi eterde çözünen ancak gliserol kapsamayan ve hayvana enerji anlamında katkısı olmayan lipitlerdir.

Hayvanlar için esansiyel yağ asitleri nelerdir?

Hayvan besleme açısından önem taşıyan ve doymamış yağ asitleri sınıfında yer alan linoleik (omega-6) ve linolenik (omega-3) asitler esansiyel yağ asitleridir.

Vitaminleri genel özellikleri açısından sınıflandırınız.

Vitaminler genel özellikleri açısından;

• Yağda eriyen (A, D, E ve K vitamini)
• Suda eriyen (B grubu vitaminler ile C vitamini) olmak üzere iki grup altında toplanmaktadırlar.

Hangi vitaminin eksikliğinde gece körlüğü meydana gelir?

A vitamini

Eksikliğinde genç hayvanlarda bacaklarda “X” ya da “O” şeklinde görünümlerle karakterize raşitizm, yaşlılarda ise osteomalasi görülen vitamin hangisidir?

D vitamini

Hayvanların ihtiyaç duyduğu mineralleri vücutta gereksinim duyulan miktarına göre sınıflandırınız.

Hayvanların ihtiyaç duyduğu mineraller vücutta gereksinim duyulan miktarına göre iki kısım halinde incelenir:

• Makromineraller: Vücut ağırlığının her kilogramında 50 miligramdan daha fazla bulunuyorsa makromineral olarak adlandırılır. Bunlar; kalsiyum, fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, klor ve kükürttür.
• Mikromineraller: Vücut ağırlığının her kilogramında 50 miligramdan daha az bulunuyorsa mikromineral olarak adlandırılır. Bunlar; Demir, bakır, çinko, kobalt, mangan, iyot, flor, selenyum, molibden, krom, vanadyum, kalay, silisyum, nikel, arseniktir.

Yemlerin değerliliğinin tespiti için kullanılan yöntemler nelerdir?

• Fiziksel Değerlendirme
• Kimyasal Değerlendirme
• Biyolojik Değerlendirme
• Mikrobiyolojik Değerlendirme

Yemlerin besleyici değerini etkileyen faktörleri yazınız.

• Yemlerin işlenmesi
• Tüketilen yem miktarı
• Yemler arasında birlikte etki
• Beslenme alışkanlığı
• Hayvan türü

Yemlerin besin maddesi değerini etkileyen faktörleri yazınız.

• Su düzeyi
• Kimyasal bileşim
• Toprağın niteliği
• Saklama koşulları

Saklama koşullarının yemlerin besin maddesi değerini nasıl etkilediğini açıklayınız.

Yem maddelerinin uzun süreli olarak depolanmaları içermiş oldukları bazı besin maddelerinde azalmaya yol açabilir. Örneğin usulüne uygun bir biçimde kurutulduktan sonra ilerleyen zamanlarda kullanılmak üzere depolanan yem maddelerinin bazılarında yüksek miktarlarda bulunabilen Vitamin A’nın ön maddesi ß-karoten düzeyi güneş ışığına ve oksijene maruz kalma sonucu giderek azalır. Yine bazı yem maddelerinde küf­lenme ya da böceklenme nedeniyle başta karbonhidratlar olmak üzere çeşitli besin maddelerinde kayıplar meydana gelebilir. Bu nedenle şartlar ne olursa olsun yem maddelerinin gereğinden fazla depolanmasından olabildiğince kaçınılmalıdır.