Veteriner Hizmetleri Mevzuatı ve Etik Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

İlk başarılı embriyo nakli ne zaman ve kim tarafından yapılmıştır?

İlk başarılı embriyo nakli, 1890'da Walter Heape tarafından tavşanlar üzerinde yapılmıştır.

Evcil hayvanlarda embriyo nakli ne zaman yapılmıştır?

Evcil hayvanlarda embriyo nakli ilk olarak 1949'da yapılmıştır.

Melezleme nedir?

Melezleme; farklı iki veya daha fazla ırka ait hayvanlar arasında yapılan birleştirme, çaprazlama anlamına gelir. Bu çiftleşmeden meydana gelen bireyler melez olarak adlandırılır.

Irk ıslahının amacı nedir?

Irk ıslahının amacı, hayvanların düşük olan bireysel verimlerini artırmaktır.

Irk ıslahı nedir?

Irk ıslahı, kalıtsal olarak verim gücünü yükseltmek anlamına gelir.

Hayvan ıslahı ile ilgili yasal yapılanmada yer alan kavramların tanımları nelerdir?

• Bakanlık: Tarım ve Orman Bakanlığı.
• Birlik: Her türden hayvan için ıslah esas olmak üzere yetiştirme ve pazarlama faaliyetlerini gerçekleştirmek amacıyla, gerçek ve tüzel kişiliği haiz yetiştiriciler ile kurum ve kuruluşların oluşturdukları Yetiştiriciler Birliği.
• Damızlık: Irkına, tipine ve verimine özgü özellikleri gösteren vasıflı ve damızlık belgeli hayvanlar.
• Döl kontrolü (progeny testing): Soy kütüğü ve verim kayıtlarının düzenli tutulduğu yeterli teknik altyapı, uzman personel ve hayvan varlığına sahip kuruluşlar tarafından yürütülen ve damızlıkları döllerinin verimlerine göre seçmeyi sağlayan uygulamalar.
• Embriyo transferi: Damızlık hayvanlardan elde edilen embriyoların taze veya dondurularak uygun dönemdeki dişi hayvanların genital kanalına özel tekniklerle ve hijyenik koşullarda nakledilmesidir.
• Islah programı: Türkiye koşullarına uyumlu kaliteli damızlıklar elde etmek amacıyla ulusal veya bölgesel olarak planlanan ıslah çalışmalarını düzenlemek ve yönlendirmek amacıyla yapılan çalışma planı.
• İl/İlçe müdürlüğü: Tarım ve Orman Bakanlığı İl/İlçe Müdürlükleri.
• Merkez birliği: İl yetiştirici birliklerinin bir araya gelerek oluşturdukları ve faaliyetleri tüm
  yurdu kapsayacak şekilde her türden hayvan için ayrı kurulmuş merkez birlikleri.
• Ön soy kütüğü: Sadece yetiştirme kayıtları tutulan işletmelerde, mensup olduğu ırkın özelliklerini taşıyan hayvanlar için oluşturulan kayıt sistemi.
• Pedigri: Soy kütüğüne kayıt edilen damızlıklarla, safkan atların numara, isim, orijin, ırk, renk, eşkâl, cinsiyet, doğum tarihi, verim kayıtları, yetiştirici ve sahibi ile hayvanın cetlerine ait bilgileri ve verimlerini belirten belge.
• Sağlık ve teknik personel: Sperma, ovum ve embriyo üretiminde ve üretim merkezlerinin gösterdiği diğer faaliyetlerde çalışacak olan sağlık ve teknik elemanlar.
• Serbest veteriner hekim: 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun hükümleri uyarınca mesleğini serbest olarak icra eden veteriner hekimler.
• Soy kütüğü: Yetiştirme ve verim kayıtları tutulan işletmelerde mensup olduğu ırkın özelliklerini taşıyan hayvanlar için oluşturulan kayıt sistemi.
• Sperma: Sağlıklı ve damızlık niteliği taşıyan erkek hayvanlardan belirli yöntemlerle alınan, ejekülatların spermatolojik muayeneleri yapıldıktan sonra, taze ya da dondurulmuş sperma porsiyonları.
• Suni tohumlama: Uygun tohumlama zamanında, dişi hayvanın genital kanalına spermaların
  hijyenik koşullarda nakledilmesi.
• Üreme ürünleri: Hayvanların üremesinde kullanılan sperma, ovum, embriyo ve kuluçkalık yumurta.
• Veteriner sağlık teknisyeni: Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Tarım Meslek Lisesi Veteriner Sağlık
  Bölümü ile daha önce Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı olan Veteriner Sağlık Meslek Lisesi,
  Hayvan Sağlığı Memurları Okulu, Hayvan Sağlığı Memurları Meslek Lisesi okullarından mezun teknisyenler.
• Yetiştirici: Hayvanların mülkiyet hakkını üzerinde bulunduran gerçek veya tüzel kişi.

Spermleri gören ilk kişiler kimlerdir?

Leeuwenhoek ve asistanı Hamm, 1678'de spermleri gören ilk kişiler oldular. Leeuwenhoek resmî eğitim almadığından dolayı bilim dili olan Latince bir isim yerine spermleri "hareket eden küçük hayvancıklar" olarak isimlendirmiştir.

Lazzaro Spallanzani ne keşfetmiştir?

Suni tohumlamanın öncülerinden kabul edilen İtalyan bilim insanı Lazzaro Spallanzani 1780'de ilk defa, erkek köpekten alınan sperma ile dişi bir köpeği gebe bırakabileceğini keşfetmiştir. Spallanzani ayrıca aygır spermasının soğutularak inaktif hale getirebileceğini, daha sonra da tekrar aktif hale getirebileceğini de göstermiştir.

Çiftlik hayvanlarda suni tohumlama uygulamalarının öncüsü kimdir?

Çiftlik hayvanlarında suni tohumlama uygulamalarında uygulama prosedürü oluşturma hususunda öncülük eden ve yaygın olarak çalışan
bilim insanı Rus Profesör İvanov olmuştur. İvanov 1889'da başladığı çalışmalarında uzun yıllar boyunca at, sığır, koyun, domuz ve tavşan türlerinde bir dizi sperma toplama ve suni tohumlama teknikleri geliştirmiştir.

İlk suni tohumlama kooperatifini kuran kimdir?

Danimarkalı bilim insanı Sorenson 1936'da ilk suni kooperatifini kurmuştur.

Kooperatif nedir?

Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortakların belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını iş gücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişen sermayeli ortaklıklara kooperatif denir.

Hara nedir?

Atların yetiştirildiği ve bakımlarının yapıldığı, hayvanların rahatça hareket etmelerini sağlayan alanların bulunduğu tesise hara denir. İlk resmî hara 1665'de Fransa'aa Colbert tarafından Pompadur'da açılmıştır.

Hayvanat ocakları nedir?

Osmanlı Devleti'nde at başta olmak üzere hayvanların yetiştirilmesi ve ıslahı için kurulmuş olan devlet çiftliklere hayvanat ocakları denir.

Ülkemizde modern anlamda ilk veteriner okulu ne zaman ve kim tarafından açılmıştır?

Ülkemizde modern anlamda ilk veteriner okulu 1842'de açılmış ve okulun ilk müdürü olan Prusya'lı Godlewsky'nin verdiği dersler arasında hayvan hastalıkları ve hayvan ıslahı başlıca konuları oluşturmuştur.

7 Haziran 1926 tarihinde kabul edilen "Islah-ı Hayvanat Kanunu" ile verilen imkanlar nelerdir?

• Aygır ve boğa sahipleri, köy veya mahalle "ihtiyar meclisleri"ne her yıl hayvanlarını
  muayene ettirmek ve bunun sonucunda verilecek karara uymakla yükümlü kılınmışlardır.
• İl ve ilçelerde görevli veteriner hekimler anılan heyetleri denetlemekle ve damızlık olarak ayrılan hayvanlara resmî belgeleri vermekle görevlendirilmişlerdir.

Islah-ı Hayvanat Kanunu ile ilk kez yasalaştırılan hususlar nelerdir?

• Hara, inekhane, aygır deposu kurulmasına uygun, hazineye ait çiftlik ve mera gibi yerlerin Ziraat Vekaletine verilmesi,
• Hara, inekhane ve ağıllarda yerli ve yabancı ırk hayvanların damızlık amacıyla çoğaltılması,
• Bu kurumlarda yetiştirilen aygırların, aygır depoları ve ihtiyaç duyulan köylere verilmesi,
• İhtiyaç duyan şirketlerin ücret karşılığında bunları alabilmeleri,
• Safkan ve İngiliz atlarının soy kütüğüne kaydedilmesi.

Ağıl nedir?

Koyun ve keçilerin barındırıldığı, dört bir tarafı ve üstü kapalı olan, kapısı, penceresi ve havalandırması bulunan yapılara ağıl denir.

Yerli koyunların ıslahı ve merinos yetiştiriciliğinin yaygınlaştırılması amacıyla çıkarılan kanunlar nelerdir?

1. 1703 sayılı "Merinos Koyunlarının Tevzii Hakkında Kanun"
2. 2582 sayılı "Merinos Koyunları Yetiştirilmesi ve Islah Edilmiş Pamuk Tohumu Üretilmesi Hakkında Kanun"

Hayvan ıslahı konusunda en önemli atılımlar nasıl gerçekleştirilmiştir?

Hayvan ıslahı konusunda en önemli atılımların, haraların ve diğer havyan ıslahı kurumlarının oluşturulması ile gerçekleştirilmiştir.

Batı ülkelerinde 18.  ve 19. yüzyıllarda hayvan ıslahı konusunda yapılan işler nelerdir?

Batı ülkelerinde modern hayvan ıslahının temelleri 1760'da İngiltere'de atılmıştır. İlk soy kütüğü derneği 1791'de İngiltere'de safkan İngiliz
atları için kurulmuştur. Başlangıçta sadece önemli
yarışları kazanan atlar soy kütüğüne kayıt edilmiştir. Safkan İngiliz Atları Soy Kütüğü Derneğini 1822'de Şorthorn ırkı sığırlar için kurulan soy kütüğü derneği takip etmiş, diğer tür ve ırkları yetiştiren hayvan sahipleri, pedigrili yetiştirme ve soy kütüğü derneklerinin yararlarını görüp, inandıklarından dolayı diğer İngiliz hayvan tür ve ırkları için derneklerin kurulması birbirini izlemiştir. 1846 ve 1862 yıllarında Hereford ve Angus sığır ırkları için  soy kütüğü dernekleri
kurulmuş, arkasından diğer Avrupa ülkelerinde
de benzer gelişmeler meydana gelmiş, Fransa'da
1826, Almanya'da 1827 ve Avusturya'da 1847'de çeşitli yetiştiricilik dernekleri kurulmuştur.

Hayvan yetiştiricilerinin üstün verimli hayvanlar yetiştirmek amacıyla kendi aralarında teşkilatlanarak oluşturdukları yetiştirici birlikleri neyi amaçlamaktadır?

• Yurt dışından ithal edilen ve yurt içinde yetiştirilen hayvanların genetik kapasitelerini geliştirmek.
• Verimlerini artırmak.
• Yerli ırkların gen kaynaklarını korumak. Bunların soy kütüğü, ön soy kütüğü kayıtlarını tutmak, belgelendirmek ve bu kayıtlara esas teşkil edecek verim kontrollerini yapmak.
• Hayvanlarla ilgili sağlık hizmetlerini yürütmek ve sigorta işlemlerini yapmak.
• Üyelere eğitim vermek. 
• Üyeler arasında çeşitli yarışmalar düzenlemek.
• Üye ihtiyaçlarının temini ve tedariki ile her türlü üretimi yurt içi ve yurt dışında pazarlamak.
• Bu ürünlerin değerlendirilmesi için gerekli tesisleri kurmak, kiralamak ve işletmek.

Halk Elinde Islah Projeleri kapsamında istihdam edilen kişi sayısı ne kadardır?

Halk Elinde Islah Projeleri kapsamında toplamda 167 veteriner hekim, zooteknist ve veteriner sağlık teknisyeni istihdam edilmiştir.

Yetiştirici birlikleri, üç farklı genel müdürlük aracılığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı ile iletişim halindedirler. Bunlar nelerdir?

1. Tüzel kurumsal idari yapılanmaları anlamında "Tarım Reformu Genel Müdürlüğü"
2. Desteklemeler ve ıslah uygulamaları
   açısından "Hayvancılık Genel Müdürlüğü"
3. Araştırma geliştirme ve projeler kapsamında "Tarımsal Araştırmalar
   ve Politikalar Genel Müdürlüğü"

Hayvan Islahı Milli Komitesi'nin kuruluş amacı nedir?

Ülkede hayvansal üretim ve hayvan ıslahı çalışmalarını yönlendirebilecek kararlar almak, merkez birlikleri ve ıslah faaliyetlerinde bulunan özel sektör arasındaki dayanışmayı kuvvetlendirmek, yol gösterici faaliyetlerde bulunmak üzere "Hayvan Islahı Milli Komitesi" kurulmuştur.

Hayvan Islahı Milli Komitesi'nin yürüttüğü çalışmalar nelerdir?

• Yarış atları dışında kalan çiftlik hayvanlarının yetiştiriciliği ve ıslahı konusunda ulusal ve bölgesel politikaların belirlenmesi,
• Kamu ve özel sektörden gelen başvuru ve önerilerin değerlendirilmesi,
• Kabul edilen hayvan ıslahı çalışmalarının Bakanlığa sunulması gibi çalışmaları ve işlemleri yürütmektedir.

Hayvanlarda Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Esasları Hakkında Yönetmelik'in amacı nedir?

Hayvanlarda Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Esasları Hakkında Yönetmelik'in amacı, damızlık amaçlı hayvanların yetiştirilmesi, kayıt altına alınması ile birlikte hayvan ıslahı çalışmalarının yürütülmesi için soy kütüğü ve ön soy kütüğü sistemini oluşturmaktır.

Hayvanlarda Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Esasları Hakkında Yönetmelik kapsamında, Bakanlık ve merkez birliği tarafından hazırlanan "Ülkesel ıslah programları"nda ne belirlenmektedir?

• Islahın amacı
• Sürü büyüklüğü
• Kayıtlı sürü büyüklüğü
• Program süresi
• Faaliyet planı
• Diğer teknik detaylar

Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama ve Embriyo Transferi Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik'in amacı nedir?

Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama ve Embriyo Transferi Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik'in amacı; tek tırnaklı, çift tırnaklı, kanatlı ve suda
yaşayan hayvanlar ile arı, ipek böceği ve her türlü hayvanın üretim ve ıslahına yönelik, kişi veya kuruluşlar tarafından yapılacak suni tohumlama, tabii tohumlama, embriyo transferi, genetik kopyalama ve diğer biyoteknolojik faaliyetlerin düzenlenmesi, denetlenmesi, uygulama izinlerinin verilmesi; sperma ve embriyo ithalatı, ihracatı, suni tohumlama kayıtları ile istatistik bilgilerin derlenmesi, Bakanlık tarafından yapılacak suni tohumlama, tabii tohumlama ve embriyo transferi hizmetlerinde ücret alınması, suni tohumlama hizmetlerinin devrinin yapılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Tesciline İlişkin Yönetmelik'in amacı nedir?

Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Tesciline İlişkin Yönetmelik'in amacı; Türkiye yerli evcil hayvan ırkı, tipi, yöresel tipi, hattı ve ekotipleri ile yeni oluşturulan evcil hayvan ırkı, tipi, hattı, ekotipi ve hibritlerinin tesciline ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. 

Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı Hakkında Yönetmelik'in amacı nedir?

Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı Hakkında Yönetmelik'in amacı; Türkiye'de bulunan evcil hayvan genetik kaynakları kapsamında, bu kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.

Sperma, Ovum ve Embriyo Üretim Merkezlerinin Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik'in amacı nedir?

Sperma, Ovum ve Embriyo Üretim Merkezlerinin Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik'in amacı; sperma, ovum ve embriyo üretimi yapmak üzere kişi ve kuruluşlar tarafından kurulacak olan üretim
merkezlerinin kuruluş ve çalışma izinleri ile denetimleri, söz konusu ürünlerin üretilmesi, saklanması, dağıtılması, üretim amaçlı damızlık hayvanların ithalatı, spermada cinsiyetin belirlenmesi, üretim merkezlerinde bulunan veya üretim merkezlerine kabul edilecek damızlıkların taşımaları gereken sağlık ve diğer özellikleri ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.

Islah Amaçlı Hayvan Yetiştirici Birliklerinin Kurulması ve Hizmetleri Hakkında Yönetmelik'in amacı nedir?

Islah Amaçlı Hayvan Yetiştirici Birliklerinin Kurulması ve Hizmetleri Hakkında Yönetmelik'in amacı; hayvan yetiştiricilerinin üstün verimli hayvanlar yetiştirmek için kendi aralarında teşkilatlanarak, gerek yurt dışından ithal edilen, gerek yurt içinde yetiştirilen ve gerekse yerli ırk hayvanların genetik potansiyellerinin geliştirilmesi, verimlerinin artırılması, yerli ırk gen kaynaklarının korunması, bunların soy kütüğü ve ön soy kütüğü kayıtlarının tutulması, belgelendirilmesi ve bu kayıtlara esas teşkil edecek verim kontrollerinin yapılması, sigorta işlemlerinin yapılması, üyelerin eğitimlerinin sağlanması, üyeler arasında yarışmalar düzenlenmesi, üye ihtiyaçlarının temin ve tedariki ile her türlü üretimin analiz ve kontrolünden sonra yurt içi ve yurt dışında pazarlanması, ürünlerin değerlendirilmesi için gerekli tesislerin kurulması, kiralanması ve işletilmesi gibi hususlar ile Bakanlıkça belirlenecek her türlü hayvan ıslahı çalışmalarının yapılması amacıyla kurulacak birliklerin kuruluş ve hizmetleri ile ilgili esas ve usulleri belirlemektir.

Yerli Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Kullanılması ve Yurt Dışına Çıkarılması Hakkında Yönetmelik'in amacı nedir?

Yerli Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Kullanılması ve Yurt Dışına Çıkarılması Hakkında Yönetmelik'in amacı; yerli evcil hayvan genetik kaynaklarının kullanılması ve yurt dışına çıkarılması ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.

Hayvan Islahı Komitesi Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in amacı nedir?

Hayvan Islahı Komitesi Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in amacı; ulusal ve bölgesel hayvan ıslah politikaları ve çalışmaları konusunda tavsiye kararı alacak komitenin kuruluş, çalışma usul ve esaslarını belirlemektir.

Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama ve Embriyo Transferi Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik gereğince, Türkiye'de suni tohumlama ve embriyo transferinin eğitimleri nelerdir?

• Türkiye'de çift tırnaklı ve diğer memeli hayvanlarda suni tohumlama yapabilmek için Bakanlık tarafından düzenlenen kursa katılmak ve başarı olmak gerekmektedir.
• Çift tırnaklı ve tek tırnaklı hayvanlar ve diğer memeli hayvanlarla ilgili embriyo transferi kursuna veteriner hekimler; suni tohumlama kurslarına veteriner hekimler ve veteriner sağlık teknisyenleri katılabilir.
• Kanatlı ve suda yaşayan hayvanlar, ipek böceği ve arı ile ilgili suni tohumlama kursuna bu konularla ilgili eğitim veren fakülte, ilgili meslek yüksekokulu ve meslek lisesi mezunları katılabilmektedir. Bu kurslara katılarak başarılı olanlar da bu uygulamaları yapabilmektedir.

Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama ve Embriyo Transferi Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik'in hükümleri nelerdir?

• Kayıt ve belgelerde yanlış bilgiler aktaran,
• Suni tohumlama belgelerini zamanında düzenlemeyen ve zamanında il/ilçe müdürlüğüne bildirmeyen,
• Kayıt ve belgelerde değişiklik yapan,
• Hayvana farklı sperma kullananların yaptığı usulsüzlükler tespit edildiğinde kişi ve/veya kuruluşların izinleri il müdürlüğü tarafından 12 ay süre ile geçici olarak askıya alınır ve faaliyetleri durdurulur.

Hayvan Sağlığı Kabini Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik'in hükümleri nelerdir?

Suni tohumlama gibi hizmetler veteriner hekim sorumluluğunda yapılacak hizmetler arasında yer aldığından, bu gibi hizmetler; hayvan sağlık kabini açan veteriner sağlık teknisyeni, veteriner sağlık teknikeri ve sağlık teknikerlerince yapılamayacaktır. Ruhsatlı muayenehanesi veya polikliniği olan veteriner hekimlerin yanında çalışan yardımcı sağlık personeli çalışma izin belgesi olan kişiler tarafından yapılabilecektir.

Embriyo transferi yapma izni alan serbest veteriner hekimin, yanında çalıştırdığı veteriner sağlık teknisyenine embriyo transferi yaptırdığı tespit edilirse, sorumlu veteriner hekime kesilen ceza nedir?

5996 sayılı "Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu"nun 36. maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendine göre; "Bakanlıktan izin almadan faaliyette bulunanlara on bin Türk Lirası idarî para cezası verilir; bunların faaliyeti durdurulur ve ürünlerin üreme amaçlı kullanımına izin verilmez." hükmü yer almaktadır.