Veteriner Hizmetleri Mevzuatı ve Etik Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

1954’de yürürlüğe giren “6343 Sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun” ile birlikte serbest veteriner hekimlere muayenehane açma yetkisi verilmiştir.

1995 yılında çıkarılan Serbest Veteriner Hekim Yönetmeliği ile ilk defa serbest veteriner hekimlik mesleğinin icrası ve veriliş şartları ayrıntılı olarak belirlenmiş, ancak mesleğin icrasına ilişkin konular Türk Veteriner Hekimleri Birliğine bırakılması gerekirken, Tarım Bakanlığınca düzenlenmiştir.

Bugün Türkiye’de veteriner hekimlerin ilaç satmalarının yasal dayanağı hangi kanuna dayanmaktadır?

Bugün Türkiye’de veteriner hekimlerin ilaç satmalarının yasal dayanağını 2001’de çıkarılan 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu oluşturmaktadır.

1954’de yürürlüğe giren 6343 sayılı Kanun ile belirlenen veteriner hekimlerin görev ve yetkileri nelerdir?

Bu Kanun’da, veteriner hekimlerin görev ve yetkileri şe şekilde tanımlanmıştır:

1. Hayvanları muayene, hayvan hastalıklarını tedavi etmek ve hayvanlar üzerinde her türlü ameliyatı yapmak, uzmanlık gerektiren durumlarda uzman veteriner hekime başvurulmasını önermek,

2. Hayvanların vasıfları ve sağlık durumları hakkında rapor vermek,

3. Kara ve deniz hayvanlarından elde edilen gıda, endüstriyel maddelerle mamullerini, hayvan yemi olarak kullanılan maddeleri muayene ve uzmanlık sahibi ise tahlil etmek,

4. Veteriner hekimlikte uygulanan her türlü aşı, serum, biyolojik maddelerle müstahzaratı (uzman olmak ve bu amaçların gerçekleşmesi için düzenlenen özel kanunların hükümlerine uymak şartıyla) hazırlamak, muayene, tahlil etmek ve bu gibi konularda rapor verebilmek,

5. Eczanesi bulunmayan yerlerde hayvan hastalıklarında kullanılan her türlü aşı, serum, müstahzar ve biyolojik maddeleri ihtiva eden ecza dolabı oluşturmak ve bu ilaçları satabilmek,

6. Memleket hayvancılığının ıslah ve gelişimini engelleyici hareketleri ve bulaşıcı hayvan hastalıklarını görür veya işitirse en kısa zamanda resmî makamları haberdar etmek ve salgın riski taşıyan durumlarda önleyici tedbirlere girişmek ve zootekni sahasında sahip olduğu yetkiyi kullanmaktır.

Kanun’un uygulama yönetmeliğinde, muvazaalı kliniklerde diplomasını başkalarının rant sağlaması amacıyla kiraladığı tespit edilen veteriner hekimlere nasıl bir ceza verilmektedir?

Kanun’un uygulama yönetmeliğinde, muvazaalı kliniklerde diplomasını başkalarının rant sağlaması amacıyla kiraladığı tespit edilen veteriner hekimlere, oda haysiyet divanlarınca idari para cezası verileceği bildirilmiştir.

Veteriner sağlık teknisyen/teknikerlerinin görev sınırları 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’ndaki hangi maddeyle dolaylı olarak fakat net çizgilerle sınırlandırılmıştır?

Veteriner sağlık teknisyen/teknikerleri, yardımcı sağlık hizmetleri sınıfında yer almakta olup, tüm dünyada, görev tanımları gereği, görevleri, hayvan sağlığı ve gıda alanında yürütülen çalışmalarda, veteriner hekim tarafından verilen kararlar doğrultusunda bazı uygulamaları yapmak ve yapılacak uygulamalarda veteriner hekime yardımcı olmaktır. Teşhis, tedavi ve hastalığın önlenmesi ile ilgili alınacak tedbirler ve gıda kontrolünde verilecek karar aşamasında herhangi bir sorumluluk üstlenmeleri söz konusu değildir. Bu nedenle, teknisyen veya teknikerin kendi başlarına serbest çalışmak üzere açmış oldukları hayvan sağlığı kabinlerinde, teşhis koymayı ve uygulama ile ilgili veteriner hekim kararı gerektirmeyen uygulamaların yapılmasına izin verilebilir. Benzer şekilde, 01.07.2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’na göre, “Hayvanlara tıbbi ve cerrahi müdahaleler sadece veteriner hekimler tarafından yapılır” hükmü yer almaktadır.

Aşı, serum ve biyolojik madde uygulamaları veteriner sağlık teknisyen ve teknikerleri tarafından yapılabiliyor mu?

Kanun, aşı, serum ve biyolojik madde uygulamalarının veteriner hekim sorumluluğunda yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliği’nin, 13. maddesi, bu uygulamaların, veteriner sağlık teknisyen ve teknikerleri tarafından, kamu dışında da aynı şartlarda, veteriner hekim sorumluluğunda, yardımcı sağlık personeli olarak gerçekleştirmelerine imkân sağlamaktadır.

Yönetmelik’e göre, bir muayenehane bir veteriner hekim tarafından açılabileceği gibi, aşağıdaki şartları yerine getirmek şartıyla en fazla üç veteriner hekim tarafından da açılabilmektedir:

1. Muayenehane ruhsatı almış bir veteriner hekim, kendisi sorumlu veteriner hekim olmak şartıyla iki veteriner hekimle iş akdi yapabilir. Muayenehane açan veteriner hekime sorumlu veteriner hekim belgesi, sorumlu veteriner hekim dâhil her veteriner hekime de ayrı ayrı çalışma izin belgesi verilir,

2. Bir araya gelmiş en fazla üç veteriner hekim, adi ortaklık ya da şirket ortaklarının tamamı veteriner hekim olmak şartıyla şirket kurarak muayenehane ruhsatı alabilirler. Bir veteriner hekime sorumlu veteriner hekim belgesi, sorumlu veteriner hekim dâhil her veteriner hekime de ayrı ayrı çalışma izin belgesi verilir.

Açılacak olan muayenehanelerde, aşağıda birkaç örneği verilen asgari ve teknik şartlara uygunluk aranmaktadır. Bunlar:

a. Hayvan sahipleri ile görüşmelerin yapıldığı, büro malzemeleriyle donanımlı ve her veteriner hekim için asgari 6m2’lik alan olacak şekilde tek veya bölünmüş veteriner hekim odası,

b. Hasta hayvanın muayene edileceği, veteriner hekimin aşı, serum ve biyolojik madde uygulaması gibi görevleri icra edebileceği, içinde soğutucu dolap bulunan, müstakil bölümden oluşmuş asgari 6m2 büyüklüğünde muayene odası,

c. Veteriner hekimin kullandığı alet, ekipman, giyeceklerin bulunduğu, içeriye hasta hayvan girişi ve çıkışının engellendiği, raflarla donanımlı ve diğer odalardan ayrı müstakil bir bölüm hâlinde asgari 4m2 büyüklüğünde malzeme odası,

d. Veteriner hekim odasında veteriner hekim diploması, muayenehane ruhsatı, veteriner hekim çalışma izin belgesi, sorumlu veteriner hekim belgesi, varsa ihtisasını gösteren belge, suni tohumlama belgesi, bölge veteriner hekimler odasının o yıla ait asgari ücret tarifesinden az olmamak üzere belirlenip asılmış ücret tarifesi, varsa ilaç bulundurma ve satma ruhsatı olarak belirtilmiştir.

Açılacak olan polikliniklerde aranan bazı asgari ve teknik şartlar aşağıda sunulmuştur:

• Asgari 6m2 büyüklüğünde sorumlu veteriner hekim odası ile hayvan sahibiyle görüşmelerin yapıldığı, büro malzemeleri ile donanımlı her veteriner hekim için asgari 6m2’lik alan olacak şekilde tek veya bölünmüş veteriner hekim odası,
• Hayvanların muayene edileceği, aşı, serum, biyolojik madde uygulaması gibi veteriner hekimin görevini icra edebileceği, içinde soğutucunun bulunduğu asgari 6m2 büyüklüğünde iki adet muayene odası,

Birden fazla veteriner hekim ve ayrıca yardımcı sağlık personeli bulundurulmak istenen, ruhsat verilmiş muayenehane ve polikliniklerde öngörülen kısıtlamalar Yönetmelik’te ne şekilde verilmiştir?

Bu Yönetmelik kapsamında olan muayenehane ve poliklinikler için öngörülen kısıtlamalar ise aşağıda belirtilmiştir:

1. Muayenehane ve poliklinikler İl Müdürlüğünden ruhsat almadan faaliyete geçemezler,
2. İl Müdürlüğünce çalışma izin belgesi verilmemiş veteriner hekim çalıştırılamaz, 
3. Muayenehane ve polikliniklerde İl Müdürlüğünce yardımcı sağlık hizmetleri personeli çalışma izin belgesi verilmemiş veteriner sağlık teknisyeni ve veteriner sağlık teknikeri gibi personel çalıştırılamaz,
4. Muayenehane ve poliklinikte görevli olan veteriner hekim veya yardımcı sağlık hizmetleri personeli başka bir muayenehane veya poliklinikte çalışamaz,
5. Muayenehanesi olan veteriner hekim aynı zamanda başka bir poliklinikte çalışamaz veya poliklinikte çalışan veteriner hekim ayrıca başka bir yerde muayenehane açamaz ve çalışamaz,
6. Muayenehane ve polikliniklerde, veteriner hekim dışında şirket ortağı olamaz,
7. Muayenehane ve polikliniklerde, şirketin faaliyet alanına giren diğer işler poliklinik bünyesinde yapılamaz,
8. Muayenehane ve polikliniklerin dış cephesinde, açıklayıcı ve tanıtıcı tabelalardan başka bir tabela ve ibareler kullanılamaz,
9. Muayenehane ve poliklinikler dışında, ilgili mevzuatta olmayan her nevi isim altında iş yeri açılamaz,
10. Muayenehane ve polikliniklerde ruhsatta verilen isim dışında başka bir isim kullanılamaz,
11. Muayenehane ve polikliniklerde geçici veya sürekli olarak satış, barınma ve eğitim amacıyla hayvan barındırılamaz,
12. Muayenehane ve polikliniklerde veteriner hekimliği hizmetleri dışında başka bir faaliyette bulunulamaz,
13. Muayenehane ve poliklinikler başka bir iş yerinin içinde kurulamaz,
14. Veteriner hekim dışında kişi ve kuruluşlar tarafından, muayenehane veya poliklinik açılamaz.

Yanında yardımcı sağlık hizmetleri personeli çalıştırmak isteyen veteriner hekimlerden, İl Müdürlüğüne bir dilekçeyle başvurarak yardımcı sağlık hizmetleri personelinin diploma veya mezuniyet belgesinin aslı ya da onaylı örneğini, aralarında yaptıkları imzalı protokolün bir nüshasını iki resimle birlikte ibraz etmeleri istenmektedir. Ayrıca, İl Müdürlüğü Hayvan Sağlığı, Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şubesince incelenen evrakların uygun bulunduğu takdirde yardımcı sağlık hizmetleri personeli adına, Yardımcı Sağlık Hizmetleri Personeli Çalışma İzin Belgesi düzenleneceği bildirilmiştir.

Hastane kurma izni alan gerçek ve tüzel kişilerin, Bakanlıktan ruhsat alabilmek için, hangi belgelerle birlikte valiliğe müracaat etmeleri gerekmektedir?

Hastane kurma izni alan gerçek ve tüzel kişilerin, Bakanlıktan ruhsat alabilmek için, aşağıdaki belgelerle birlikte valiliğe müracaat etmeleri bildirilmiştir.

1. Sorumlu yönetici ve veteriner hekimler ile yapılmış bölge veteriner hekimler odası onaylı noter tasdikli sözleşme,
2. Sorumlu yönetici ve veteriner hekimlerin bölge veteriner hekimler odasından almış oldukları yeni tarihli oda kayıt belgesi,
3. Yangın ve patlamalar için gerekli önlemlerin alındığına dair itfaiye müdürlüğünden alınan belge,
4. İlgili kurumdan tıbbi atıkların kontrolünün sağlandığına dair belge,
5. Hizmet içi eğitim belgesi,
6. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Lisans Belgesi,
7. Kamu kurum ve kuruluşları ile üniversite hastanelerinde çalışacak veteriner hekimler için kurum içi görevlendirme onayı.

Yönetmelik’te, hastane olarak kullanılacak binalarda şu bölümlerin olması gerektiği açıklanmıştır; sorumlu yönetici odası, veteriner hekim odası, personel ve bakıcı odası, duş ve tuvalet, hayvanların birbirlerini rahatsız etmeyecekleri genişlikte hasta kabul ve bekleme salonu, acil müdahale odası, iki adet muayene odası, operasyon hazırlık odası, operasyon salonu, temizlik ve sterilizasyon odası, yoğun bakım odası, görüntüleme odası, laboratuvar odası, postoperatif bakım odası, tecrit odası, alet ve malzeme odaları. 

Hastanelerde yardımcı sağlık hizmetleri personeli çalıştırabilmek için bir dilekçe ekinde personele ait diploma veya mezuniyet belgesiyle aralarında yaptıkları noter tasdikli iş akdi ve iki resimle birlikte valiliğe müracaat edebilecekleri, şube müdürlüğünce incelenen evrakların uygun bulunduğu takdirde yardımcı sağlık hizmetleri personeli adına çalışma izin belgesi düzenleneceğine ilişkin maddeler Yönetmelik'te tanımlanmıştır.

Yönetmelik’in personelle ilgili hususlar kısmında, hastanenin veteriner hekim kadrosu biri sorumlu yönetici birisi uzman veteriner hekim olmak üzere en az beş veteriner hekimden oluşacağı bildirilmiştir.

Hayvan Sağlığı Kabini Açılış, Çalışma ve Denetlenme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik'te yardımcı sağlık hizmeti personeli olarak tanımlanan personel hangileridir?

Yönetmelik'te yardımcı sağlık hizmeti personeli olarak; veteriner hekime, hayvan sağlığı hizmeti sırasında yardımcı olan ve veteriner hekim sorumluluğunda görev yapan, veteriner sağlık teknikeri, veteriner sağlık teknisyeni ve sağlık teknikeri olarak ifade edilmiştir.

Hayvan sağlık kabininde hizmetler verilebilmektedir?

Kabinde verilecek hizmetler, veteriner hekim tarafından yazılmış reçeteye göre; enjeksiyon tatbik etmek, pansuman yapmak, serum takmak ve veteriner hekim tarafından tarif edilen diğer uygulamaları yapmak, asepsi, antisepsi ve dezenfeksiyon yapmak, tırnak kesmek, tıraş ve kırkım yapmak şeklinde belirtilmiştir.

Yönetmeliğe göre hayvan sağlığı kabininde ilgili maddede belirtilenlerin dışında hizmet verilemeyeceği ve ilgili maddede belirtilen alet ve malzeme dışında malzeme bulundurulamayacağı, yardımcı sağlık hizmetleri personelinin çantasında her nevi ilaç, aşı, serum veya biyolojik madde bulundurulamayacağı, taşınamayacağı ve satılamayacağı, izin belgesi almış olan hayvan sağlığı kabininde, İl Müdürlüğünün izni olmadan herhangi bir değişiklik ve ilave yapılamayacağı bildirilerek söz konusu meslek gruplarının faaliyet alanları dışına çıkmalarına ve veteriner hekimlerin uygulama alanlarına müdahil olmalarına engel olmak amaçlanmıştır.

Ötanazi; hayatından ümit kesilen veya tedavisi imkânsız bir hastalığa yakalanmış hayvanların ağrı ve acı duymaksızın ilaçla veya başka yöntemlerle yaşamının sonlandırılmasıdır.

Hayvanlara ötanazi şu durumlarda yapılabilmektedir:

1. Hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında,

2. Akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda,

3. Davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda, veteriner hekim tarafından ötanazi yapılmasına karar verilmiştir. Ötanazi işleminin veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yardımcı sağlık personeline yaptırılabileceğine işaret edilmiştir.

Kanun’un 13. maddesi kapsamında, veteriner biyolojik ürünler dışındaki veteriner tıbbi ürünlerin toptan satışının, ecza depoları veya veteriner ecza depoları kanalıyla, perakende satışlarının ise eczaneler, veteriner muayenehane, klinik, poliklinik ve hayvan hastaneleri kanalıyla yapılacağı açıklanmıştır. Bununla birlikte, Bakanlıkça izin verilmiş süs kuşları ile akvaryum ve egzotik süs hayvanlarını satan iş yerlerinde, veteriner biyolojik ürünler dışındaki sadece bu hayvanlara mahsus olan veteriner tıbbi ürünlerin satılabileğine izin verilmiştir.