Temel Sürü Sağlığı Yönetimi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Çiftlik hayvanları başta et, süt, yapağı, deri, gübre gibi verimleri olmak üzere, ürettikleri ekonomik katma değerleri için yetiştirilmektedirler. Yavru verimi başlı başına bir yetiştirme hedefi olabilir. Diğer taraftan dölverimi diğer tüm verimlerin elde edilmesinde de ‘olmazsa olmaz’ bir bileşendir. Diğer bir deyişle, bir hayvandan yavru almadan ne süt, ne et, ne de diğer verimlerini süreklilik sunan bir düzen içerisinde elde etmek mümkün değildir.

Çiftlik hayvanlarında normal dölverimi (Fertilite) her hayvan türünün üreme döngüsü sürecinde üretilebilmesi, mümkün olan sayıda yavrunun en kısa sürede elde edilebilmesi olarak tanımlanabilir. Bu durum inekler ve atlar düşünüldüğünde bir yılda damızlık dişi hayvan başına yaklaşık bir yavru, koyun ve keçiler düşünüldüğünde yılda 2 veya üç yavru, domuzlar için ise yılda 20-40 yavru olarak hesaplanabilir.

Her tür için belirli olan fizyolojik üreme döngüsü sürecinde mümkün olan yavru sayısına ulaşılamaması ise dölverimi düşüklüğü (İnfertilite) olarak tanımlanabilir.

Erkek ve dişilerde infertilite ve steriliteye neden olan genital organların hastalıklarının tanısını, tedavilerini ve bu hastalıklardan korunma yollarını inceleyen bilim dalıdır.

Döl almanın tamamen aksaması ya da durmasına kısırlık (sterilite) adı verilmektedir.

Biyoteknolojik yolla embriyo üretme metodudur. Vücuttaki herhangi bir dokudan alınan hücre çekirdeğinin, kendi çekirdeği çıkartılmış döllenmemiş bir dişi eşey hücresinin (ovum) içerisine yerleştirilmesini takiben gerçekleştirilen füzyon (kaynaştırma) dur. Diğer bir deyişle, tüm genetik özellikleri alındığı dokunun sahibi canlıyla aynı olan embriyonun üretilmesi işlemidir.

Bilimsel kabul edilebilecek infertilitenin ilk tedavileri nelerdir?

Puerperiumda yani lohusalık döneminde şekillenen doğum ile ilişkili genital organların hastalıklarına puerperal hastalıklar adı verilmektedir. Bir hayvanın doğum yapmasından sonra rahim ve yumurtalıklar başta olmak üzere genital organlarının gebelik öncesi durumlarına dönerek tekrar yeni bir gebeliği kabul edecek hale gelmelerine kadar geçen zaman sürecine de puerperium denir.

Hayvanlarda gebeliğin fötal evresinde yavrunun vakitsiz doğmasıdır. İneklerde gebeliğin 42. gün ile 260. gün arasında yavrunun ölümü veya uterus hastalıkları nedeniyle gebeliğin sona ermesi ve yavrunun dışarıya atılmasıdır. Abortus sonucu dünyaya gelen yavruların dış ortamda yaşama imkanı yoktur.

Doğumla birlikte başlayan ve bir sonraki doğumdan 2 ay kadar önce ineğin kuruya alınması ile sona eren ineğin memesinde süt üretildiği ve her gün iki ya da üç defa sağıldığı süt verimi evresidir. Bu süre inekten ineğe çeşitli nedenlerle değişmekte ancak normal olarak 305 gün olarak kabul edilmekte ve hesaplanmaktadır.

Süt veren hayvanlarda doğumdan sonra laktasyonda günlük süt veriminin en yüksek olarak elde edildiği zamanı tanımlamaktadır. Bu noktada günlük süt verimi ve laktasyon eğrisi laktasyonun en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Laktasyon pikine ineklerde genellikle doğumdan sonraki 2.-3. ayda ulaşılır, Laktasyon piki ve ona yakın zamanlarda enerji dengesinin bozulması ile birlikte inek büyük metabolik yük altına girer. Bu nedenle laktasyon piki ovaryum faaliyetlerinde aksamaların ve buna bağlı infertilitenin en yüksek olarak karşılaşıldığı kritik bir dönemi de ifade etmektedir.

Uzayan boş kalma süresinin neden olduğu ekonomik kayıpların sebeplerini sıralayınız.

Günlük Ortalama Süt Veriminin Düşmesi

Daha Az Sayıda Buzağı Elde Edilmesi

Reforme (sürünün yenilenmesi) Maliyetinin Artması

Veteriner Hekimi Giderleri

Suni Tohumlama Giderleri

• Kötü bakım şartları ve konfor eksikliği

• Besleme hataları

• Genetik duyarlılık

• İneğin yüksek verimi

• Perineal yapısal bozukluklar

• Östrusların belirlenmesi ve reprodüktif sürü yönetimi hataları

• Suni tohumlama sırasındaki hatalar

• Hijyenik eksiklikler ve enfeksiyon etkenleri

• Genital sistemin doğmasal, fonksiyonel ve enfeksiyöz kaynaklı hastalıkları şeklinde sıralanabilir.

İlk ovulasyon (yumurta hücresinin atılması) dişide cinsel olgunluk (Puberte, ergenlik) döneminin başlangıcı olarak kabul edilir. İlk ovulasyonun zamanı bir ırk özelliği olmakla birlikte, beslenme ile ilişkili olarak söz konusu ırk içerisinde belirli bir “canlı vücut ağırlığına” ulaşmış olmakla da ilişkilidir. Bunun yanında, hareket serbestliği, ışık miktarı ve iklim faktörleri ilk ovulasyon ve puberte yaşını etkilemektedir.

Reprodüktif siklus nedir?

Konsepsiyon nedir?

Bu ifade konsepsiyon oranı ile karıştırılmamalıdır. Embriyonik ölümlere bağlı kayıplar burada hesaba katılmamaktadır.

İTSGO = (İlk tohumlama sonrası gebe kalan hayvanların sayısı / İlk tohumlamaların sayısı) x 100

Vaginoskopik muayene nedir?