Veteriner Laboratuvar Teknikleri ve Prensipleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Laboratuvarda Temel Hesaplamalar

1. Soru

Seyreltme nedir?

Cevap

Laboratuvarda kullanılan bir tekniğin ölçüm sınırları dışındaki bir derişimi ölçüm sınırları içerisine çekmek amacıyla çözelti uygun bir çözücü ile seyreltilir. Bu iş için genellikle distile su kullanılsa da zaman zaman başka çözücüler de kullanılabilir. Çözücü ilave etmek suretiyle çözeltinin derişiminin azaltılması işlemine seyreltme veya sulandırma denir.


2. Soru

Sulandırma faktörü nedir?

Cevap

Seyreltmeden ötürü meydana gelen madde derişiminin azalmasını düzeltmek için hesaplanan faktöre de sulandırma faktörü denir.


3. Soru

Sulandırma ve sulandırma faktörü nasıl örneklenebilir?

Cevap

1/5000’lik sulandırma, 1/50 ve 1/100’lük sulandırmalar şeklinde gerçekleştirilebilir. 1 ml ana çözelti 50 ml’ye çözücü ile tamamlanır ve bu çözeltiden alınan 1 ml çözelti 100 ml’ye tamamlandığında 1/5000 sulandırma elde edilmiş olur. 5000 sulandırma faktörüdür. Elde edilen çözeltide ölçülen madde derişimi 5000 ile çarpılırsa ana çözeltideki madde derişimi bulunur.


4. Soru

Yoğunlaşma/Yoğunlaştırma nedir?

Cevap

Kimyada bir karışımın bileşimindeki sıvıyı yitirerek daha koyu kıvama gelmesi işlemidir. Diğer bir ifade ile bir çözeltinin hacmi azaltılarak çözünen partikül sayısını artırma işlemidir. Bu işlem örneğin, por çapları belirli basit filtreler ya da ultrafiltreler kullanılarak filtrasyon veya ultrafiltrasyon, sıvı kısmı buharlaştırmak şeklinde tanımlanabilecek olan evaporasyon ile gerçekleştirilebilir.


5. Soru

Biyolojik sistemlerde yoğunlaşma/yoğunlaştırma nasıl gerçekleşir?

Cevap

Bu olaylar biyolojik sistemlerde böbrekler tarafından yerine getirilmektedir. Böbrekler sağlıklı bir şekilde ultrafiltrasyon ile kandan çok daha düşük hacimde idrar oluşturur. Bunu gerçekleştirirken de seyreltik veya yoğun idrar yapmak suretiyle kanın ozmotik basıncını ve iç ortamın değişmez tutulmasını (homeostazi) gözetir.


6. Soru

Böbrekte seyreltme-yoğunlaştırma testi hakkında ne söylenebilir?

Cevap

Test tubuler ozmotik etkinliğin anormal koşullara (Su diürezi veya susuzluk) ne derecede uyum sağlayabildiğini gösterir ve Tubullerin en üst fonksiyonu hakkında bilgi verir. Seyreltme Testi: Su diürezi sırasında böbreklerin en üst düzeyde sulandırılmış idrar meydana getirebilme yeteneğini gösterir. Sisteme bol miktarda su (1500 ml) verildikten sonra, idrarı 1010’dan fazla seyreltemeyen böbrekler yetersiz olarak değerlendirilir. Ancak, testin böbrek dışı faktörlerden (kardiyovasküler bozukluklar, ödem vb) etkilenebileceği unutulmamalıdır. Yoğunlaştırma Testi: Susuz bırakıldıktan sonra böbreklerin en üst düzeyde yoğun idrar meydana getirebilme yeteneğini gösterir. On iki saat sıvı kısıtlamasından sonra, idrarı 1020’den fazla yoğunlaştıramayan böbrekler yetersiz olarak değerlendirilir. Kısaca, hem sulandırma, hem de yoğunlaştırma iyi ise, böbrek fonksiyonları normaldir. Her ikisinin bozuk bulunuşu ağır yetersizliğin göstergesidir. Sulandırma iyi, yoğunlaştırma bozuksa, kompanze etmede yetersizlik vardır. Sulandırma bozuk, yoğunlaştırma iyi ise, böbrek dışı faktörlerin etkisi söz konusudur.


7. Soru

Filtrasyon nedir?

Cevap

Laboratuvarlarda kullanılan filtrasyon işlemleri yerçekimi filtrasyon ve vakum emiş filtrasyon olarak iki şekilde olabilir. Vakum filtrasyonunda çözücü düşük basınç uygulaması ile filtre kağıdını geçmeye zorlanır. Laboratuvarda filtrasyon deyince daha çok zar filtrasyon akla gelir. Bu sözcük çok farklı sıvı ayrımlarını karşılamak için kullanılmaktadır.


8. Soru

Ters ozmoz nedir?

Cevap

Ters ozmoz: Ters ozmoz susuzlaştırmada, çözeltide düşük molekül ağırlıklı maddeleri yoğunlaştırma/ayırmada ya da atık su temizlemede yüksek verimli bir tekniktir. Bu yolla çözünmüş ve askıda tüm katı maddeler yoğunlaştırılabilir. Ters ozmoz tipik olarak deniz suyunun tuzsuzlaştırılmasında kullanılabilir.


9. Soru

Nanofiltrasyon nedir?

Cevap

Bu yöntem, ters ozmoz ve ultra filtrasyon ayırma işlemi için doğru seçim olmadığı durumlarda seçilerek uygulanır. Bu yöntemle demineralizasyon, renk giderimi ve tuzdan arındırma gibi ayırma işlemleri gerçekleştirilebilir. Çözünmüş organik sölütler, kolloidal katılar ve polivalan iyonların yoğunlaştırılmasında mono valan iyonlara ve alkol gibi düşük molekül ağırlıklı sölüterin içerikte bulunmasına izin verir.


10. Soru

Özgül ağırlık (dansite) nedir?

Cevap

Bir cismin, belirli sıcaklık ve basınç altında, birim hacminin (cm3) ağırlığına özgül ağırlık denir. C.G.S. (cm, g, sn) sistemindeki birimi gramkuvvet/santimetreküp (gf/


11. Soru

Özkütle (yoğunluk) nedir?

Cevap

Özkütle (Yoğunluk) Maddenin 1


12. Soru

Bir bardak su ile bir sürahi suyun hacim kütle ve yoğunluklar hakkında ne söylenebilir?

Cevap

Bir bardak su ile bir sürahi suyun hacim ve kütleleri farklı olmasına rağmen ikisinin de yoğunluğu aynıdır. Biri diğerinin aynı olan iki bardağa su konulduğunda, iki örneğin kütleleri de eşit olur. Buradan hareketle, aynı tür maddelerin birim hacimlerinde eşit miktarlarda madde bulunur denebilir. Her maddenin birim hacminin kütlesi birbirinden farklıdır.


13. Soru

Sıvıların yoğunluk tayinleri hangi sıcaklıklarda yapılmalıdır?

Cevap

Sıvıların hacimleri, sıcaklık değişikliklerinden etkilendiği için yoğunluk tayini genellikle 20°C veya 15.6°C’ de yapılmalıdır.


14. Soru

Dansimetre nedir?

Cevap

Yoğunluk ölçümleri için laboratuvarlarda dansimetreler yaygın olarak kullanılmaktadır. Biyokimya laboratuvarlarında idrar dansitesi, idrar dansimetresi (ürinometre) ile ölçülmektedir. Dansimetreler genellikle kapalı bir cam tüpten oluşmuşlardır. Tüpün alt kısmı, aracın dik durması ve gerekli ağırlığın sağlanması amacıyla içerisinde saçma veya cıva bulunan bir kürecik şeklindedir. Üst kısmı da üzerinde yoğunluk ve bazılarında da sıcaklık göstergesi bulunan bir cam borudan oluşmuştur. Bir sıvı içinde dengede duran dansimetrenin sıvı yüzeyine rastlayan bölüm çizgisi karşısında okunan sayı o sıvının yoğunluğunu verir.


15. Soru

İdrar dansitesi nasıl ölçülür?

Cevap

İdrar örneği bir ölçüm silindirine (mezür) alınır (40-50 ml). Dansimetre içinde yüzecek şekilde bırakılır. Göz idrar yüzeyi hizasında iken skala okunur. Skala 28 okunmuş olsun. Laboratuvar sıcaklığı 21°C ise dansimetre 15°C’ye ayarlandığı için aradaki sıcaklık farkına göre düzeltme yapılması gerekir. Sıcaklık farkı 6 derece ve düzeltme faktörü 0.2 olduğuna göre 6 x 0.2 1.2 bulunur. Okunan 28 üzerine 1.2 eklenmesi gerekir. O halde 28 + 1.2 29.2 ve 29.2 + 1000/1000 1.0292 idrarın dansitesidir. Ölçü silindirine (mezür) alınan sıvının sıcaklığı ölçülerek de sıcaklık düzeltmesi yapılabilir. Çünkü sıcaklık arttığında yoğunluk azalır. Düzeltme faktörü 0.2’dir. Örneğin sıcaklığı dansimetrenin sıcaklığından yüksekse hesaplanan sıcaklık düzeltmesi okunan değerin üzerine eklenir, düşük ise okunan değerden çıkarılır. Skaladan 30 değeri okunursa yoğunluk 1,030; 5 okunursa 1.005 demektir. Sıcaklık düzeltmesine gerek duyulmadan sıvının sıcaklığının dansimetrenin sıcaklığına ayarlanmasıyla daha kolay ölçüm de yapılabilir.


16. Soru

Laktodansimetre nedir?

Cevap

Süt endüstrisinde, gıda laboratuvarlarında sütün dansitesini ölçmede kullanılan dansimetrelere özel olarak Laktodansimetre denir. Bunlar da genellikle 15°C’ye ayarlıdır.


17. Soru

Refraktometre nedir?

Cevap

İdrarın dansitesinin ölçülmesinde refraktometrelerden de faydalanılır. Işık, saydam bir ortamdan diğer saydam ortama geçerken yolundan sapar. Bu sapmanın nedeni ışığın kırılmasıdır ve derecesi ortamın yoğunluğuna bağlıdır. Bu olaydan yararlanılarak yapılan derişim belirleme yöntemlerine refraktometri, bu amaçla kullanılan aletlere de refraktometre denir.


18. Soru

Süt dansitesi nasıl ölçülür?

Cevap

Sıcaklığı 15°C’ye getirilen süt örneği (80-100 ml) iyice karıştırılarak homojen hale getirildikten sonra köpürtülmeden çapı 3-4 cm olan dereceli silindire alınır. Kuru ve temiz laktodansimetre sap kısmından tutularak süte yavaş yavaş daldırılır. Laktodansimetre süte 30 rakamına kadar daldırıldıktan sonra serbest bırakılır. Laktodansimetrenin batıp-çıkması durunca göz süt düzeyine getirilerek okuma yapılır. Okuma sırasında sütün sıcaklığı 15°C ise laktodansimetrede okunan değer olduğu gibi alınır ve buna 1000 eklenip 1000’e bölünerek sütün yoğunluğu bulunur.


19. Soru

Süt dansitesinin ölçümü nasıl örneklendirilebilir?

Cevap

15°C’de okunan değer 31 ise sütün yoğunluğu 1000+31/1000 1,031 g/cm3’tür. Sütün sıcaklığı 15°C’de değilse düzeltme yapılmalıdır. Eğer sıcaklık laktodansimetrenin ayarlı olduğu sıcaklıktan yüksekse, okunan sıcaklık derecesinin 15°C’den farkı alınır ve düzeltme katsayısı olan 0.2 ile çarpılır. Bulunan değer laktodansimetrede okunan değere eklenir. Sıcaklık 15°C’den düşükse, 15°C’den farkı alınır ve 0.2 ile çarpılır. Bulunan değer okunan laktodansimetre değerinden çıkarılır.


20. Soru

pH nedir?

Cevap

Sulu çözeltilerin asidik veya bazik oluşları [


21. Soru

Çözeltilerin derişimlerine yönelik nasıl tanımlar kullanılmaktadır?

Cevap

Laboratuvarda gerçekleştirilecek değişik testler için çeşitli çözeltilerin hazırlanması gerekir. Bu çözeltilerin hazırlanmasında hedeflenen, çözeltilerin belirli miktarları içerisinde, belirli miktarda çözgen ya da çözünen madde olmasını sağlamaktır. Bu amaçla da derişimleri belirten, yüzde (%), normal (N) ya da molar (M) çözeltiler gibi standart tanımlar kullanılmaktadır.


22. Soru

Yüzde çözeltiler kaça ayrılır?

Cevap

Yüzde ile belirtilen çözeltiler üçe ayrılır. Bunlar: - Ağırlık/hacim (W/V): Hazırlanmasında ağırlık/hacim esasını benimseyen çözeltilerdir. - Hacim/hacim (V/V): Hazırlama sırasında hacim/hacim esası uygulanan çözeltilerdir - Ağırlık/ağırlık (W/W): Hazırlanırken w/w esası benimsenen çözeltilerdir.


23. Soru

1 Molar ifadesi ne anlama gelir?

Cevap

Bir maddenin bir molekül gramını ya da formül gramını bir litresinde içeren çözelti bir molardır ve M harfi ile gösterilir.


24. Soru

Ozmolar Çözelti nedir?

Cevap

Ozmolar bir çözelti litresinde bir ozmol gram madde içeren çözeltidir. Bir ozmol ozmotik bakımdan aktif bir birimdir. Bu birim molekül, iyon veya radikal olabilir.


25. Soru

Elektrolit nedir?

Cevap

Suda çözündüklerinde elektrik akımını ileten bileşiklere elektrolit adı verilir. Çözeltiye elektrik akımı verildiğinde negatif yüklü iyonlar anoda, pozitif yüklü iyonlar ise katoda doğru hareket ederek elektrik akımının iletilmesine yol açar. Bir çözeltinin elektriği iletme kapasitesi, çözeltide bulunan iyonların derişimine bağlıdır. NaCl gibi suda çözündüklerinde tamamen iyonlarına ayrılan bileşikler kuvvetli elektrolit, asetik asit gibi kısmen iyonlaşabilenler ise zayıf elektrolit olarak tanımlanır. Glikoz gibi suda iyonlarına ayrılmayan maddeler, elektrolit değildirler.


26. Soru

Normal çözelti nedir?

Cevap

Normal çözeltiler bir maddenin 1 eşdeğer gramını bir litresinde bulunduran çözeltilerdir.


27. Soru

Doymuş çözelti nasıl hazırlanır?

Cevap

Herhangi bir madde yavaş yavaş çözücüde çözülür ve ekleme ile artık çözünmeyince ekleme durdurulur ve bu şekilde o maddenin doymuş çözeltisi hazırlanmış olur.


28. Soru

Ozmoz nedir?

Cevap

Hücre zarında olduğu gibi bazı zarlar çözgen ve diğer küçük moleküllerin geçişine izin verir, daha büyük molekül yapısı olan çözünenlerin geçişini ise önler. Basit iyon veya küçük moleküllerin geçişine izin veren çok küçük geçitleri bulunan zarlar yarı geçirgen (semipermeabl) zarlardır. Yarı geçirgen bir zar ile ayrılmış farklı derişimlerdeki iki sulu çözeltiden, suyun daha derişik olan çözeltiye geçişi ozmoz olarak adlandırılır.


29. Soru

Ozmotik basınç nedir?

Cevap

Bir çözeltide bulunan partiküllerin yol açtığı basınç, ozmotik basınç olarak tanımlanmaktadır. Ozmotik basınç, partikül sayısına ve partikülün zardan geçme özelliklerine bağlı olarak değişir.


30. Soru

Ozmotik basınç için hangi birimler kullanılır?

Cevap

Ozmotik basınç için iki birim kullanılır. Bir kilogram suda çözünmüş olarak bulunan partikül sayısı osmolalite, bir litre suda çözünen partikül sayısı ile ozmolarite olarak tanımlanır.


31. Soru

Canlılarda ozmoz hakkında neler söylenebilir?

Cevap

Hücre zarı yarı geçirgen olduğu için ozmoz canlılarda büyük önem taşır. Hücre zarının parçalanmasının önlenmesi için hücre içi ve hücre dışının ozmolaritelerinin eşit olması gerekir. Kan dolaşımında eritrositleri çevreleyen sıvının (plazma) ozmolaritesi 0.30 Ozmol kadardır. Eritrosit içi ile aynı ozmolariteye sahip olduğu için plazma izotoniktir. Eritrositler ozmolaritesi plazmadan düşük (<0.3 osM) olan ve hipotonik olarak bilinen herhangi bir sıvı içine konulduğunda su girişi artacağı için eritrositlerin şişerek parçalanması hemoliz olarak tanımlanır. Hipertonik bir çözeltide (> 0.3 osM) ise eritrosit dışına su çıkışı olacağı için hücre büzüşür.


32. Soru

Kolloid nedir, çeşitleri nelerdir?

Cevap

Çözeltilerden farklı olarak katıların, sıvılar içerisinde dağılması ile kolloidler oluşur. Kolloidlerde sıvı içerisinde dağılmış olarak bulunan katı partikülleri, çözeltilerdekinden büyük, süspansoidlerdekinden küçüktür. Katıların sıvı içinde dağılması ile oluşan kolloidlere sol, büyük katı moleküllerinin birleşerek bir ağ yapısı oluşturmaları ile elde edilen kolloidlere ise jel adı verilir. İçerisinde protein moleküllerinin dağılması ile oluşan plazma, bir sol örneğidir. Hayvanların kemik, deri ve bağ dokularından özütlenen protein karışımı olan jelatin ise jel yapısında bir kolloiddir. Sıvının sıvı içinde dağılmasından oluşan kolloidlere emülsoidler denir. Süt, mayonez ve suda koloidal jelatin çözeltisi bunlara örnek gösterilebilir.


33. Soru

Vucuttaki filtrasyon ve reabsorpsiyon olayları hakkında neler söylenebilir?

Cevap

Normal filtrelerden geçebilen katı kolloidal partiküller, yarı geçirgen zarlardan geçemezler. Yarı geçirgen zarlardan geçemeyen proteinler, vücut sıvılarının ozmolaritesinde önemli rol oynarlar. Plazma ile hücreleri çevreleyen sıvı arasında su ile diğer çözünen maddelerin dağılımını, kan basıncı ile ozmotik basınç düzenler. Kapillerdeki kan basıncı suyu plazma dışına doğru (filtrasyon), buna karşılık kolloidal protein moleküllerinin ozmotik basıncı ise suyu plazmaya yönlendirir (geriemilim, reabsorpsiyon). Bu iki olay, vücudun değişik bölgelerinde farklılık gösterir. Kalpten kanın pompalandığı arterlerde basınç yüksek olduğu için filtrasyon, kan basıncının azaldığı venöz bölgelerde ise metabolizma atık ürünlerinin kan dolaşımına geçmesini sağlamak üzere reabsorpsiyon öne çıkar.


34. Soru

Diyaliz nedir?

Cevap

Ozmoza benzer bir işlem olan diyalizde çözgen ile küçük çözünen maddeler diyaliz zarından geçerken, proteinler gibi büyük moleküller geçemezler. Sellofan, parşömen ve hayvansal zarlar gibi gözenek büyüklükleri farklı diyaliz zarları kullanılarak proteinler diğer küçük iyonlardan ayrılarak saşaştırılır.


35. Soru

Hemodiyaliz nedir?

Cevap

Yapay böbrek sistemleri olarak tanımlanabilen hemodiyaliz, böbrek işlevleri bozuk olan hastaların kanlarının atık maddelerden temizlenmesinde kullanılır. Hemodiyaliz sırasında vücut dışına alınan kan içinde glikoz, sodyum bikarbonat ve diğer gerekli bileşenlerin yer aldığı izotonik çözelti bulunan selofandan yapılmış diyaliz sisteminden geçirilir. Küçük moleküllü atık maddeler (üre, ürik asit kreatinin vb. azotlu maddeler) diyaliz zarından geçerek kandan uzaklaştırılır ve yıkama işlemi ile atılır. Hemodiyaliz sırasında hücreler, proteinler ile diğer önemli kan bileşenleri büyüklükleri nedeni ile diyaliz zarından geçemedikleri için kanda kalırlar. Elektrolit dengesizlikleri diyaliz sıvısı analiz edilerek belirlenir ve giderilir. Temizlenmiş kanın tekrar vücuda dönmesi sağlanır.


36. Soru

Tampon çözelti nedir?

Cevap

Canlı organizmalarda biyokimyasal reaksiyonlar pH’sı belirli ortamlarda gerçekleşir. Laboratuvarlarda deneme sırasında pH değişikliklerinden sakınmak için tampon çözeltiler kullanılır. Az miktarda asit veya baz ilavesine karşılık hidrojen iyonu (H+) derişimi sabit kalan çözeltilere tampon çözelti denir. Genel olarak,


37. Soru

Laboratuvarlarda hangi tampon çözeltiler kullanılmaktadır?

Cevap

Laboratuvarlarda daha çok hücrelere diffüze olmayan maddelerden hazırlanan tampon çözeltiler kullanılmaktadır. Bu çözeltilerin bir listesi için kitaptaki Tablo 2.2’yi inceleyiniz.


38. Soru

Vücuttaki tampon sistemlerinin kan pH’sı konusunda rolü nedir?

Cevap

Hücrede metabolik olaylar sırasında çok fazla miktarda asidik karakterli maddeler üretilir. Bu maddeler 7,35-7,45 arasında sabit tutulması istenen kan pH’sını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu durum özellikle akciğer ve böbrekler eşliğinde vücuttaki tampon sistemleri tarafından engellenir.


39. Soru

Vücut tamponları kaça ayrılabilir?

Cevap

Vücut tamponları ve görev yaptıkları yerler dört başlıkta incelenir. - Bikarbonat Tampon Sistemi: Plazma ve eritrositlerde bulunur. Organizmada kan pH’sının yaklaşık %60’ını tamponlayan sistemdir. Kan pH değeri, plazma bikarbonat derişimi ile akciğerlerdeki


40. Soru

Mol kavramı neyi ifade eder?

Cevap

Bir molekülü oluşturan atomların atom ağırlıklarının toplamı molekül ağırlığını verir. Atom veya moleküllerin mol değeri, atom veya moleküllerin sayısına eşdeğerdir. Mol olarak tanımlanan ağırlık, atom veya molekülün gram cinsinden atomik veya molekül ağırlığına eşittir. Bir mol Avagadro Sayısı kadar molekül bulundurur.


41. Soru

Molarite ve molalite kavramları neyi ifade eder?

Cevap

Derişim, çeşitli parametreler kullanılarak tanımlanabilir. Bir litre çözeltide bulunan çözünen madde mol sayısı molarite (M), 1000 g çözeltideki çözünen madde mol sayısı ise molalite (m) olarak ifade edilir. Vücut sıvılarında bulunan maddelerin miktarları çok düşük olduğu için genellikle milimolar (mM) kullanılır. Laboratuvarlarda derişimin molarite (mol/litre) olarak ifade edilmesi kolaylık sağlamaktadır. Bir çözeltinin derişik veya seyreltik olmasının ölçüsünü molarite verir. 1 mol NaCl, (58.5 g) 1000 mL suda çözünerek 1 molar NaCl çözeltisi elde edilir. Besinlerin sindirilmesini sağlayan mide sıvısının HCl derişimi 0.1 M civarındadır. İnsanlarda 0.065 M alkol (etanol, etil alkol), koma için yeterli olmaktadır.


42. Soru

Normalite nedir?

Cevap

Bir litresinde bir eşdeğer gram çözünen madde bulunan çözeltinin derişimi normalite (N) olarak ifade edilir. Çözeltilerin hazırlanması sırasında bir miktar çözücüde çözünen madde çözündükten sonra istenilen hacme tamamlanmalıdır.


43. Soru

Seyreltme sonrası derişim nasıl hesaplanır?

Cevap

Çözünen madde miktarı değişmemek koşulu ile çözeltiye daha fazla çözgen ilave edilmesine seyreltme denir. Seyreltme işlemi sonrasında çözeltinin derişiminin belirlenmesi için orijinal derişimin bir seyreltme faktörü ile çarpılması gerekir. Çözelti hacminin artması, derişimin azalmasına neden olur.


44. Soru

Seyreltme işleminin amacı nedir? Bu işlem için ne kullanılır?

Cevap

Laboratuvarda kullanılan bir tekniğin ölçüm sınırları dışındaki bir derişimi ölçüm sınırları içerisine çekmek amacıyla çözelti uygun bir çözücü ile seyreltilir. Bu iş için genellikle distile su kullanılsa da zaman zaman başka çözücüler de kullanılabilir.


45. Soru

Seyreltme nedir?

Cevap

Çözücü ilave etmek suretiyle çözeltinin derişiminin azaltılması işlemine seyreltme veya sulandırma denir.


46. Soru

Sulandırma faktörü nedir?

Cevap

Seyreltmeden ötürü meydana gelen madde derişiminin azalmasını düzeltmek için hesaplanan faktöre de sulandırma faktörü denir.


47. Soru

1/5000’lik sulandırma nasıl gerçekleştirilir?

Cevap

1/5000’lik sulandırma, 1/50 ve 1/100’lük sulandırmalar şeklinde gerçekleştirilebilir. 1 ml ana çözelti 50 ml’ye çözücü ile tamamlanır ve bu çözeltiden alınan 1 mlçözelti 100 ml’ye tamamlandığında 1/5000 sulandırma elde edilmiş olur. 5000 sulandırma faktörüdür. Elde edilen çözeltide ölçülen madde deriflimi 5000 ile çarpılırsa ana çözeltideki madde derişimi bulunur.


48. Soru

Seri sulandırma nasıl gerçekleştirilir?

Cevap

Seri sulandırma genellikle 1/1, 1/2 , 1/4, 1/8,1/16 ...... şeklinde olur. Bir çözel-tiyi 1/2 oranında seyreltmek, 1 hacim çözeltiye 1 hacim su ilavesiyle olur. Elde edilen bu 1/2‘lik çözeltiden 1 hacim alınıp, 1 hacim su ilave edilirse 1/4’lük çözelti elde edilir.


49. Soru

Yoğunlaşma nedir?

Cevap

Kimyada bir karışımın bileşimindeki sıvıyı yitirerek daha koyu kıvama gelmesi işlemidir. Diğer bir ifade ile bir çözeltinin hacmi azaltılarak çözünen partikül sayısını artırma işlemidir.


50. Soru

Laboratuvarda kullanılan filtrasyon işlemleri hakkında bilgi veriniz.

Cevap

Laboratuvarlarda kullanılan filtrasyon işlemleri yerçekimi filtrasyon ve vakum emiş filtrasyon olarak iki şekilde olabilir. Vakum filtrasyonunda çözücü düşük basınç uygulaması ile filtre kağıdını geçmeye zorlanır. Laboratuvarda filtrasyondeyince daha çok zar filtrasyon akla gelir. Bu sözcük çok farklı sıvı ayrımlarını kaşılamak için kullanılmaktadır.


51. Soru

Ters ozmoz nedir?

Cevap

Ters ozmoz susuzlaştırmada, çözeltide düşük molekül ağırlıklı maddeleri yoğunlaştırma/ayırmada ya da atık su temizlemede yüksek verimli bir tekniktir. Bu yolla çözünmüş ve askıda tüm katı maddeler yoğunlaştırılabilir.Ters ozmoz tipik olarak deniz suyunun tuzsuzlaştırılmasında kullanılabilir.


52. Soru

Nanofiltrasyon hakkında bilgi veriniz.

Cevap

Bu yöntem, ters ozmoz ve ultra filtrasyon ayırma işlemi için doğru seçim olmadığı durumlarda seçilerek uygulanır. Bu yöntemle demineralizasyon, renk giderimi ve tuzdan arındırma gibi ayırma işlemleri gerçekleştirilebilir. Çözünmüş organik sölütler, kolloidal katılar ve polivalan iyonların yoğunlaştırılmasında monovalan iyonlara ve alkol gibi düşük molekül ağırlıklı sölüterin içerikte bulunmasına izin verir.


53. Soru

Böbreklerde seyreltme testi nasıl gerçekleştirilir?

Cevap

Seyreltme testi, su diürezi sırasında böbreklerin en üst düzeyde sulandırılmış idrar meydana getirebilme yeteneğini gösterir. Sisteme bol miktarda su (1500 ml)verildikten sonra, idrarı 1010’dan fazla seyreltemeyen böbrekler yetersiz olarak değerlendirilir. Ancak, testin böbrek dışı faktörlerden (kardiyovasküler bozukluklar, ödem vb) etkilenebileceği unutulmamalıdır.


54. Soru

Böbreklerde yoğunlaştırma testi nasıl uygulanır?

Cevap

Yoğunlaştırma testi, susuz bırakıldıktan sonra böbreklerin en üst düzeyde yoğun idrar meydana getirebilme yeteneğini gösterir. On iki saat sıvı kısıtlamasından sonra, idrarı 1020’den fazla yoğunlaştıramayan böbrekler yetersiz olarak değerlendirilir.


55. Soru

Ultrafiltrasyon yöntemi hakkında bilgi veriniz.

Cevap

Ultrafiltrasyon, 145 psi (10bar) basınç kullanarak gerçekleştirilen bir seçici fraksiyonlaştırma işlemidir.Ultrafiltrasyon, süt ve peyniraltı suyu ayırmada ve protein ayrımında yaygın olarak kullanılmaktadır.Burada molekül ağırlığı 1000 ve daha büyük çözünen moleküller yoğunlaşır. Düşük molekül ağırlıklı organik solutlere ve tuzlara izin verir.


56. Soru

Evaporasyon nedir?

Cevap

Vakum ya da bir su trompu yardımıyla düşük buharlaşma ısısına sahip bir çözücüde çözünmüş solütlerin buharlaşma yoluyla çözücüden ayrılması ve kapta yoğunlaşması işlemidir.


57. Soru

Özgül ağırlık nedir?

Cevap

Bir cismin, belirli sıcaklık ve basınç altında, birim hacminin (cm3) ağırlığına özgül ağırlık denir. C.G.S. (cm, g, sn) sistemindeki birimi gramkuvvet/santimetreküp (gf/cm3), teknik ölçü sisteminde ise kilogramkuvvet/metreküp’tür (kgf/m3).


58. Soru

Özkütle nedir?

Cevap

Maddenin 1 cm3ünün gram cinsinden kütlesine yoğunluk (özkütle) denir. Özkütle (d) ile gösterilir. Uluslar arası birim sisteminde (SI) yoğunluk kg/m3 olarak verilir.


59. Soru

Dansitometrelerin yapısı hakkında bilgi veriniz.

Cevap

Dansimetreler genellikle kapalı bir cam tüpten oluşmuşlardır. Tüpün alt kısmı, aracın dik durması ve gerekli ağırlığın sağlanması amacıyla içerisinde saçma veya cıva bulunan bir kürecik şeklindedir. Üst kısmı da üzerinde yoğunluk ve bazılarında da sıcaklık göstergesi bulunan bir cam borudan oluşmuştur. Bir sıvı içinde dengede duran dansimetrenin sıvı yüzeyine rastlayan bölüm çizgisi karşısında okunan sayı o sıvının yoğunluğunu verir


60. Soru

Refraktometri nedir?

Cevap

Işık, saydam bir ortamdan diğer saydam ortama geçerken yolundan sapar. Bu sapmanın nedeni ışığın kırılmasıdır ve derecesi ortamın yoğunluğuna bağlıdır. Bu olaydan yararlanılarak yapılan derişim belirleme yöntemlerine refraktometri, bu amaçla kullanılan aletlere de refraktometre denir.


61. Soru

Yüzde çözeltiler kaça ayrılır?

Cevap

Yüzde ile belirtilen çözeltiler ağırlık/hacim, hacim/hacim ve ağırlık/ağırlık olmak üzere 3 çeşit olabilir.


62. Soru

Molar çözelti nedir?

Cevap

Bir maddenin bir molekül gramını ya da formül gramını bir litresinde içeren çözelti bir molardır ve M harfi ile gösterilir.


63. Soru

Ozmoz nedir?

Cevap

Yarı geçirgen bir zar ile ayrılmış farklı derişimlerdeki iki sulu çözeltiden, suyun daha derişik olan çözeltiye geçişi ozmoz olarak adlandırılır. İki yöne doğru su geçişi gerçekleşir fakat derişik bölgeye geçiş daha hızlı olur. Sonuçta seyreltik olan tarafta su miktarı azalır diğer tarafta ise artar ve denge oluşur.


64. Soru

Tampon çözelti nedir?

Cevap

Az miktarda asit veya baz ilavesine karşılık hidrojen iyonu (H+) derişimi sabit kalan çözeltilere tampon çözelti denir. Tampon sistemde, genellikle zayıf bir asidin kuvvetli bir baz ile ya da kuvvetli bir asidin zayıf bir baz ile karışımı söz konusudur.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v