Yönetim Bilimi 1 Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yönetim, belirli amaçlara ulaşmak için, eldeki tüm kaynakları birbirleriyle uyumlu, etkin ve verimli kullanabilecek kararlar alma ve uygulama sanatı ve bilimidir.

Yönetimin üç temel noktaya odaklandığını söyleyebiliriz. Bunlardan ilki, yönetim olgusunun doğrudan insan ilişkilerine dayanan bir süreç olmasıdır. Yönetimin gerçekleşebilmesi için birden fazla insana ihtiyaç duyulmaktadır. Yönetim, insanlar aracılığıyla iş yapma sanatıdır. İkincisi, yönetim tüm kaynakları örgütsel amaçları gerçekleştirmek üzere etkin ve verimli bir şekilde bir araya getirmeye çalışan bir faaliyettir. Yönetimin olabilmesi için, bireyin tek başına üstesinden gelemeyeceği tüm grup tarafından paylaşılan bir amacın varlığı gerekmektedir. Üçüncüsü ise yönetim faaliyetinin planlama, örgütleme, yöneltme ve denetim işlevlerinden oluşan bir süreç olmasıdır. Bu işlevler ardışık sıra izlemekte ve süreklilik arz etmektedir. Bu nedenle yönetim bir defalık bir süreç değildir. Karar alma aşamasından başlayıp uygulama aşamasıyla devam eden ve denetimle sona eren ancak sürekliliği olan bir faaliyettir.

Yönetim bir sanattır. Sanat, bir amacı elde etmek için bilgi ve becerilerin sistemli bir biçimde uygulanmasını içerir. Bu açıdan bakıldığında temel görevi uygulama olan yönetim de bir sanattır. Yönetsel bilgi ve becerilerin sistemli bir şekilde uygulanması ile ilgilidir.

Yönetim bir meslektir. Meslek, bir kimsenin yaşamını sürdürmek, geçimini sağlamak için yaptığı sürekli iş olup bir fikir çevresinde toplanmış çeşitli bilgilerden oluşmaktadır. Yönetim süreci hakkındaki çok geniş ve sistemli bilgi topluluğu oluşumu, yönetim ile ilgili okulların ve örgütlerin kurulup gelişmesi, yönetsel etik ve sosyal sorumluluk konularına ilginin artması gibi unsurlar, yönetimin bir meslek olarak geliştiğini gösteren önemli kanıtları oluşturmaktadır.

Bilim, evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan düzenli bilgidir.

Bilim, doğa bilimleri (astronomi-jeoloji-tıp-fizik-kimya- biyoloji) ve sosyal bilimler (iktisat, sosyoloji, psikoloji, siyasal bilimler, yönetim, tarih, hukuk) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Sosyal bilim disiplini olarak yönetim bilimi, inceleme ve araştırma açısından doğal bilimlere nazaran bazı sınırlamalara tabidir. Doğa bilimleri doğada veya laboratuvar ortamında araştırma ve deney yapabilmektedirler. Yönetim, tüm etmenleri sabit tutarak ve birini zamanla değiştirerek deneylere konu olamaz. Yönetim biliminde birey ya da grup, bilim insanının yapacağı incelemeden etkilenir.

Bu ölçütlerden ilki o alanda sistematik bilgi kümesinin oluşması, diğeri ise doğruluğu kanıtlanmış kuram, kural ve ilkelerin ortaya konulmasıdır.

Yönetim süreci ve örgütsel davranışlarla ilgili olgu ve olayların nedenlerinin belirlenmesi amacı ile hangi yüzyılda araştırmalara başlanmıştır?

19.yy. sonlarından bu yana, yönetim süreci ve örgütsel davranışlarla ilgili olgu ve olayların nedenlerinin belirlenmesi amacı ile araştırmalara girişilmiş, yönetim ve organizasyonla ilgili sistematik ve bilimsel bilgi topluluğunun birikimi için gerekli fiziksel (deney, gözlem) ve zihinsel (hipotez tespiti ve hipotezlerin test edilmesi gibi) çabalar sarf edilmiştir.

Yönetim bilimi, bir amaç için bir araya gelen insanların amaca ulaşmak için yaptıkları işlemleri, eylemleri ve sonuçlarını araştırarak tecrübe ederek ve gözlem yaparak inceleyen bilim dalıdır.

Yönetim biliminin konusunu yönetim süreci oluşturur. Yönetim sürecinin temel unsuru da insandır. Bu nedenle insan davranışları da yönetim biliminin konusuna girmektedir.

Kamu yönetiminin inceleme alanı kamu kuruluşları, kamu görevlileri ve kamu kuruluşlarının organizasyon yapıları, yönetsel faaliyetleri, sorunları ve her türlü unsurları olmaktadır. Araştırma konusuna, devletin yapısı, işleyişi, siyasal partiler, hükümet, yerel yönetimler, parlamento, seçimler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, baskı ve çıkar grupları olarak sivil toplum örgütleri gibi örgütler ve bu örgütlerin çalışmaları girmektedir

Ticari nitelikli her türlü özel sektör kuruluşlarının yönetsel işlemleri ve eylemleri olmaktadır. Kâr amaçlı, büyüme hedefli, kazanç paylaşmayı düşünen her tür işletmenin yapısal ve yönetsel özellikleri incelenmektedir. Araştırma konusuna, muhasebe, finansman, üretim, pazarlama, ticaret hukuku vb. alanlar girmektedir.

Yönetim her dönemin koşullarına göre biçimlenmiş ve ekonomik, sosyal ve politik faktörlerin etkisi altında şekil almıştır. Özellikle sanayi devriminden sonraki değişme ve gelişmelerden önemli ölçüde etkilenmiş, değişmiş ve gelişmiştir.

Yönetim biliminin, hukuk ve siyasetin dışında birçok yönlerinin bulunduğu ve bu nedenle de ayrı bir alan olarak bilimsel bir incelemeye konu olması 19. yüzyılın sonlarında ABD’de ortaya çıkmıştır. İlk olarak Woodrow Wilson, 1887 yılında “The Study of Administration” (Yönetimin İncelenmesi) adlı makalesinde kamu yönetiminin siyaset biliminden ayrı bir bilim dalı olduğunu savunmuş ve yönetimi geliştirmek için onu bilimsel bir açıdan incelemek gerektiğini belirtmiştir.

Yönetim bilimine ilk bilimsel ve sistematik bakış açısı sağlayan bilim adamı Frederick W. Taylor'dur.

Taylorizm olarak adlandırılan bu yaklaşım işletmelerde ortaya çıkan israf ve her türlü kayıpları en aza indirmeye ve verimliliği artırmaya odaklanmıştır.

Henry Fayol’un öncülüğünü yaptığı “Yönetim Süreci Yaklaşımı” dır. Fayol da Taylor gibi işletmelerde etkinlik ve verimliliği sağlamanın yollarını aramış, Taylor’dan farklı olarak örgüte tepeden bakarak iyi bir yönetim ve örgüt yapısının nasıl olması gerektiği üzerinde durmuştur. Bu doğrultuda işletme fonksiyonlarını (yönetim, üretim, muhasebe, finans vb.) ilk kez ortaya koymuş ve yönetimin fonksiyonlarını (planlama, örgütleme, yöneltme, koordine etme ve kontrol etme) geliştirmiştir.

Neo-Klâsik Yaklaşımın üzerinde durduğu temel konular, organizasyon içindeki insan unsurunu anlamak, organizasyon yapısı ile insanların davranışları arasındaki ilişkileri incelemektir.