Türkiye´nin Kültürel Mirası 1 Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Herodot tarafından dile getirilen Dünyanın Yedi Harikası Listesinde yer alan eserlerden hangileri Anadolu'da yer almaktadır?

Günümüzden yaklaşık 2500 yıl önce tarihçi Herodot tarafından dile getirilen Dünyanın Yedi Harikası Listesi’nin en önemli iki eseri (Kral Mausollos’un Mezarı/Halikarnas Mozolesi ve Efes Artemis Tapınağı) Anadolu’da yer almaktadır.

Evrensel kültür değerleri olarak kabul edilen UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesi’nde de Türkiye’den kaç eser bulunmaktadır?

Evrensel kültür değerleri olarak kabul edilen UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesi’nde de Türkiye’den 10 eser bulunmaktadır. Bu eserlerden beşi (Troia,
Hattuşa-Boğazköy, Hierapolis-Pamukkale, Ksanthos-Letoon; Nemrud Dağı) arkeolojik anıtlardır. 

Troia Arkeolojik Kenti nerede yer almaktadır?

Çanakkale ili, Tevfikiye köyü sınırları içinde yer almaktadır.

Antik Dönem tarihçileri Troia Savaşı’nı hangi yıllar arasına tarihlerler?

Antik Dönem tarihçileri Troia Savaşı’nı MÖ 1250-1135 yılları arasına tarihlerler.

Troia’nın yeri konusundaki ilk tespit ne zaman ve kim tarafından gerçekleştirilmiştir?

Troia’nın yeri konusundaki ilk tespit 1784 yılında Fransızların kuzeydoğu Ege’de gerçekleştirdiği araştırmalar sırasında topograf Jean-Baptiste Lechevalier tarafından gerçekleştirilir.

Schliemann’nın 1873 yılında bulduğu ve yaklaşık 1200 yıllık bir tarihleme hatasıyla “Priamos Hazinesi” olarak adlandırdığı hazine buluntusu şu an nerede bulunmaktadır?

Schliemann’nın 1873 yılında bulduğu ve yaklaşık 1200 yıllık bir tarihleme hatasıyla “Priamos Hazinesi” olarak adlandırdığı hazine buluntusu, o dönemlerde dünyada büyük yankı uyandırmıştır. Schliemann bu hazineleri önce Atina’ya oradan da Almanya’ya kaçırmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında, savaş
ganimeti olarak Rusya’ya götürülen hazine buluntuları, halen Moskova’daki Puşkin Müzesi’nde sergilenmektedir.

Anadolu topraklarındaki sistematik ilk tarih öncesi dönemi kazısı nerede yapılmıştır?

Anadolu topraklarındaki sistematik ilk tarih öncesi dönemi kazısı Troia’da başlamıştır.

Troia’nın uygarlık tarihindeki önemi nedir?

Troia’nınuygarlık tarihindeki önemi şöyle özetlenebilir; Antik Grek tapınak planının öncüsü olan megaron (dikdörtgen planlı yapı) yapılarının en görkemlileri MÖ 3000’den itibaren Troia’da görülmektedir.Demirin daha bilinmediği dönemlerde, MÖ 2500’lerden itibaren Troia’da kesme taş tekniği ile duvar
örgülerine rastlanılmaktadır. Troia II dönemi (MÖ 2500) tabakaları arasından çıkartılan ve Schliemann’ın, Türkiye’den kaçırdığı, hatalı olarak “Priamos Hazinesi” olarak adlandırılan hazine buluntuları, Troia’nın Mısır’dan Mezopotamya’ya uzanan ticaret ağını belgelemektedir. Anadolu’daki ilk
kez hızlı çömlekçi çarkının yoğun bir şekilde kullanımı MÖ 2500’de Troia’da ortaya çıkmıştır. Troia antik kenti, Persli komutan Kserkes’ten, Büyük İskender’e, Hadrian’dan Fatih Sultan Mehmed’e kadar Batı ve Doğu’yu birleştirme çabalarında bulunan pek çok hükümdar ve komutanın ziyaret edip, kurban
kestikleri Anadolu’nun en önemli antik kenttir.

Hattuşa ören yeri nerede bulunmaktadır?

Anadolu platosunun kuzeyindeki dağlarla çevrili geniş bir alanın, güney bitiminde iki vadi arasında yamaç bir arazide yer alan Hattuşa ören yeri, Çorum ili, Boğazköy ilçesi sınırları içindedir. Bir Hitit başkenti olan bu yer, 1986 yılında Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır.

Hattuşa'nın 2001 yılında UNESCO'nun ‘The Memory of the World (Dünya Belleği) Listesi’ne alınmasının sebebi nedir?

2001 yılı içinde ise sayıları otuz bin kadar olan, Hattuşa çivi yazılı belgeleri nedeniyle UNESCO'nun ‘The Memory of the World (Dünya Belleği) Listesi’ne alınmıştır.

Kadeş Barış Antlaşması kimler arasında yapılmıştır ve önemi nedir?

O dönemin iki süper devleti olan Hitit İmparatorluğu ve Mısır İmparatorluğu arasında güç savaşı yaşanır. MÖ 1272’de Asi Irmağı kıyısında yapılan Kadeş Savaşı’nda Büyük Kral II. Muwattali ile firavun II. Ramses komutasındaki ordular yenişemez ve birkaç yıl sonra bir barış antlaşması imzalarlar. Söz konusu barış antlaşması Hitit İmparatorluğu’nun MÖ 1180’lerdeki yıkılışına kadar geçerli olur (New York kentindeki Birleşmiş Milletler binasına, uluslararası ilk barış antlaşmasının metni olarak Hattuşa’da bulunan bu anlaşma nüshasının büyütülmüş bir kopyası asılmıştır).

Hierapolis kenti nerede yer almaktadır?

Denizli ilinin 20 km kuzeybatısında, Pamukkale beldesinin hemen kuzeyinde yer alan Hierapolis kenti, travertenleri ve antik kent kalıntılarıyla Türkiye’nin en tanınmış doğal, tarihsel ve turistikdeğerlerindendir. Antik kent ve çevresi 1988  yılında Dünya Mirası Listesi’ne kültürel ve doğal özellikleri nedeniyle kabul edilmiştir.

Pamukkale'de yer alan travertenler nasıl oluşmuştur?

Pamukkale ovasından yaklaşık 100 m yükselen platodaki kaynaktan çıkan
termal suyun içinde bulunan yüksek orandaki hidrokarbonatın havadaki oksijenle temas etmesiyle meydana gelen çökeltinin oluşturduğu beyaz renkteki travertenler buranın en dikkat çeken özelliğidir.

Ksanthos antik kenti ve Ksanthos kutsal alanı nerede bulunmaktadır?

Ksanthos antik kenti, Antalya ili, Kaş ilçesi Kınık köyü sınırları içerisinde bulunmaktadır. Ksanthos kutsal alanı ise Muğla ili Fethiye ilçesi, Kumluova beldesi sınırları içerisindedir.

Ksanthos kenti ile ilgili ilk yazılı belge hangi tarihte geçmektedir ve bu belgenin konusu nedir?

Ksanthos kenti ile ilgili ilk yazılı belge MÖ 546’da Perslere karşı verilen mücadelede geçmektedir. Tarihçi Herodot’a göre Ksanthoslu erkekler Perslilere teslim olmamak için önce kadınları ve çocuklarını öldürmüşler, daha sonra ise ölene kadar savaşmışlardır. Bu olaydan sonra, kent dışında bulunan 80 aile
kente geri dönmüşler ve Ksanthos’u yeniden inşa etmeye başlamışlardır.

Letoon Kutsal alanı nerededir ve tarihsel olarak nasıl bir öneme sahiptir?

Letoon Kutsal alanı, Ksanthos’un 5 km uzağındadır. Burası Likya Birliği’nin de kutsal yeridir. Kente paralel bir gelişime sahip bu kült merkezinde Likya Birliği’nin bayram ve şölenleri kutlanmıştır.

Mitolojide Tanrı Zeus’un çocukları Apollo ve Artemis ile onların anneleri Leto’ya ait destanlar Letoon kutsal alanıyla nasıl ilişkilendirilmiştir?

Mitolojik bu öykülere göre, baştanrı Zeus’un çocuklarını karnında taşıyan Leto, Zeus’un karısı tanrıça Hera’nın kötülüklerinden korktuğu için Delos adasından
kaçmış ve çocuklarını doğuracak güvenli bir yer ararken Likya’ya da uğramıştır. Su içmek için bir çeşme başında durmuştur, ancak çobanlar onu oradan kovmuşlardır. Leto da onları kurbağaya dönüştürmüştür. Leto, çocuklarını doğurduktan sonra, kovulduğu çeşmeye geri dönmüş ve tanrılar anası olarak
çobanları cezalandırmıştır.

Nemrut Dağı nerede yer almaktadır ve hangi tarihte Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır?

Nemrut Dağı, Adıyaman ili, Kahta ilçesi sınırları içinde yer almaktadır. Coğrafi olarak Doğu Toroslarda, Kahta-Gerger sınırında yer alan topografyaya hakim 2206 metre yükseklikteki bir zirvede bulunmaktadır. Nemrut Dağı, 1987 yılında Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır. 1988 yılında çevresi ile birlikte, Bakanlar Kurulu Kararı ile Milli Park ilan edilmiştir.

Nemrut Dağının, Antik Dönem Anadolu’sundaki en görkemli kutsal alan olarak kabul edilmesi hangi bulgulara dayanmaktadır?

Nemrut Dağı, Antik Dönem Anadolu’sundaki en görkemli kutsal alan olarak kabul edilmektedir. I.Antiokos’un kendisi için bir bütün olarak yaptırdığı mezar  tepesinin (tümülüs) çapı 140 metre, yüksekliği 60 metredir. Tümülüsün batı, doğu ve kuzeyinde birer teras bulunmaktadır. Doğu ve batı teraslarında
sırtları tümülüse dönük duran, kireç taşından yapılma beş tanrı heykeli ve her iki terasın başlangıcında birer çift olmak üzere, koruyucu kartal ve aslan heykellerinden meydana gelen, heykeller dizisi yer almaktadır. Heykellerin sıralanışı genelde birbirlerine benzemektedir. Yükseklikleri 9 metreden
başlayarak 3,5 metreye kadar devam etmektedir. I. Antiolos’un yaptırdığı kutsal alandaki tümülüs ve heykellerin, Helenistik Dönem kültürünün en etkileyici anıtlarından olmaları ve Hristiyanlıktan hemen önceki dönemde, farklı dinlerin gelişim ve etkileşimini göstermeleri Nemrut Dağı’ndaki tümülüs ve
teraslardaki eserleri eşşiz ve ölümsüz kılan ana özelliklerdir.

Roma’da yaşamış olan Sidonlu Antipatros’un günümüzde de halen kabul edilen Dünyanın Yedi Harikası listesindeki eserler hangileridir?

Roma’da yaşamış olan Sidonlu Antipatros’un günümüzde de halen kabul edilen Dünyanın Yedi Harikası listesindeki eserler sırasıyla şunlardır: Babil’in Asma Bahçeleri, Güneş Tanrısı Hellios’un Rodos Adası’ndaki heykeli, Kral Mausollos’un Mezarı (Halikarnas Mozolesi), İskenderiye Pharaos Ada’sındaki deniz feneri, Mısır Gizeh piramidleri, Efes Artemis Tapınağı ve Olimpia kentindeki Zeus Heykeli.

Günümüzde Dünyanın Yedi Harikası olan eserlerden hangisi varlığını sürdürmektedir?

Günümüzde Dünyanın Yedi Harikası arasından sadece Gizeh piramidleri ayaktadır.

Halikarnas Mozolesi nerede yer almaktadır?

Muğla ilinin, Bodrum ilçesinde bulunmaktadır. 

Halikarnas Mozolesi kimler tarafından ne zaman yaptırılmıştır ve ne gibi özellikleri vardır?

Kariya bölgesi satrabı ve küçük kralı Mausoleus’un mezarıdır. İlk olması nedeniyle bundan sonra aynı stilde inşa edilmiş mezar anıtları mozole olarak adlandırılmıştır. MÖ 368’de yapımına başlanan anıt MÖ 350’de bitirilmiştir. Anıt mezarın yapım emrini Mausoleus’un yerine karısı ile kızkardeşi Artemissia, Mausoleus’un, hükümdarlığının son yıllarında verirler. Anıt, Mausoleus’un ölümünden üç, Artemissias’ın ölümünden bir yıl sonra sanatçıların inisiyatifleriyle tamamlanmıştır. Geniş kayalık bir teras üzerinde yer alan anıt 32 m x 38, 40 m ölçülerinde ve 46 m yüksekliğindedir. Temeli volkanik yeşil bir taştan yapılmış, yüzeyi mermerle kaplanmıştır. Her basamağın önüne kahramanlara ait büyük heykeller yerleştirilmiştir. Anıtın çatısı 24 basamaklı, 7 m yüksekliğindeki bir piramitle kapatılmıştır. 24 basamak, kralın 24 yıllık hükümdarlığına işaret etmektedir. Anıt, MÖ 2. yüzyılda yaşamış Sidonlu Antipatros’dan beri, etkileyiciliği, değerli heykel ve rölyefleriyle (kabartma) Dünyanın Yedi Harikası arasında yer alan eserlerin en önemlisi olarak kabul görmüştür.

Halikarnas Mozolesinde bulunan eserler şu anda nerede bulunmaktadır?

Halikarnas Mozolesi’nin mimari parçaları ve heykelleri Londra’daki British Museum’dadır. Günümüzde ise, mezar odasının girişini kapatan iki tonluk
dikdörtgen bloklardan biri mezar odasına giden koridorun içine yerleştirilmiş bir şekilde görülmektedir. Eserlerin büyük bir çoğunluğu 1846 yılında Padişah Abdülmecit’in izniyle, İngiltere’nin İstanbul büyükelçisi Lord Stratford Canning tarafından, Bodrum Kalesi'nin duvarlarından sökülerek Londra'ya götürülmüştür. Bodrum’da ise buradan götürülen eserlerin sadece alçıdan kopyaları sergilenmektedir.

Efes Artemis Tapınağı ne zaman ve hangi nedenle yıkılmıştır?

Bu görkemli yapı, Romalı İmparator Gallienus’un zamanında MS 268 yılında Gotların saldırıları sonucunda tümüyle yıkılmış, kalıntıları ise çevrede yaşayanlar tarafından yapı malzemesi olarak başka binalarda yeniden kullanılmıştır.