Yenilik Yönetimi Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yeniliklerin Korunması Ve Yasal Çerçeve

1. Soru

Fikri mülkiyet hakkı nedir? Kısaca açıklayınız. 

Cevap

Fikri mülkiyet hakları konusunda terim karmaşası yaşanmaktadır. İngilizcede “intellectual property”, Fransızcada “proprie·te· intellectuelle” olarak geçen terim için Türkçede “fikri mülkiyet”, “fikri haklar”,“fikri ve sınaî mülkiyet”, “fikri ve sınai haklar”,“fikri, sınai ve ticari mülkiyet” gibi farklı terimler kullanılmaktadır. Bunların anlam ve kapsamları aynıdır. Anılan kavramlar, fikir ve sanat eserlerini, patentleri, markaları, faydalı modelleri, tasarımları, coğrafi adlar ile işaretleri, entegre devre topografyalarını, bilgisayar programları ile veri tabanlarını, know-how ile ticari sırları içermekte, bunların hepsini birden ifade etmektedir. 1967 yılında kurulan Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO, World Intellectual Property Organization), "intellectual property" (fikri haklar) ifadesini ana kavram olarak kullanmakta ve bu kavramı konuları itibariyle "industrial property" (sınai haklar) ve "copyright" (fikir ve sanat eserleri, telif hakları, eser sahibinin hakları) olmak üzere iki bölüme ayırarak değerlendirmektedir.


2. Soru

Fikri mülkiyet hakları kaç grupta ele alınmaktadır? 

Cevap

Fikri mülkiyet hakları iki grupta ele alınabilir:

  • Fikir ve sanat eserleri (telif hakları)

  • Sınai mülkiyet hakları

Fikir ve sanat eserleri, bilgisayar programları ve veri tabanları dahil olmak üzere, bilim, edebiyat, müzik, mimari dahil güzel sanat veya sinema alanındaki eserlerdir. Sınai mülkiyet hakları ise, sanayi ve tarım alanındaki buluşları, yenilikleri, özgün tasarımları onların yaratıcılarının adına tescil edilmesini veya ticaret alanındaki mal ve hizmetlerin diğerlerinden ayrılmasını, işaretlerin sahipleri adına tescil edilmesini ve hak sahiplerine belirli bir süre ile mutlak ve münhasır kullanma yetkisi sağlayan haklardır. Sınai mülkiyet haklarının kapsamına patent ve faydalı modeller, endüstriyel tasarımlar, markalar, coğrafi işaretler, entegre devre topografyaları, ticaret unvanları ve diğer ad ve işaretler girer.


3. Soru

Fikri mülkiyet haklarının özellikleri nelerdir?

Cevap

Fikri mülkiyet haklarının özellikleri şunlardır:

  • Fikri mülkiyet hakları insan zihninin ürünüdür.

  • Gayrimaddi mallar üzerinde kurulabilirler.

  • Özel hukuka ilişkin haklardır.

  • Mutlak haklardır, herkese karşı ileri sürülebilir.

  • Hak sahibine maddi ve manevi menfaatler sağlar.


4. Soru

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) nedir ve sorumlulukları nelerdir?

Cevap

Merkezi Cenevre’de bulunan örgüt 14 Haziran 1967’de kurulmuş, 1974’te Birleşmiş Milletlerin bir örgütü haline gelmiştir. Türkiye 1975’ten beri üyedir. Bu örgüt İngilizce “World Organisation for Intellectual Property”nin kısaltması olan WIPO veya Fransızca “Organisation Mondiale de la Proprie·te·Intellectuelle”in kısaltması olan OMPI ile anılmaktadır. Örgütün çalışma alanı, telif hakları ve sınai mülkiyet haklarıdır. Örgütün temel amaçları; üye devletlerin katkılarıyla fikri mülkiyetin tüm dünyada korunmasını ve geliştirilmesini sağlamak, fikri mülkiyet teşkilatları arasında işbirliği sağlayarak idari dayanışmayı güçlendirmektir. Kurucu sözleşmede Örgüte aktif bir görev verilerek uluslar arasısözleşmelerin hazırlanması, ulusal düzenlemelerin geliştirilmesine katkıda bulunulması, veri toplama ve arşivleme, üyeler arasında işbirliğini sağlama ve gelişmekte olan ülkelere teknik yardım sağlanması gibi önemli sorumluluklar yüklenmişti


5. Soru

Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Sözleşmesi (TRIPs) nedir ve özellikleri nelerdir?

Cevap

TRIPs bütün fikri mülkiyet hukukunu kapsamaktadır. TRIPs’in özellikleri şöyle sıralanabilir: Sınai ve fikri mülkiyet ayrımını ortadan kaldırmış ve fikri mülkiyet kavramına geniş anlam ve kapsam vermiştir. Mevcut uluslar arası sözleşmelerin uygulama alanını genişletmiştir. İhlallere karşı uygulanabilecek, gümrüklerde elkoyma, sahte malları imha etme gibi yeni yaptırımlar getirmiştir. Yükümlerini ihlal eden üyelerinden DTÖ’nün sağladığı hak ve imkanların çekilmesini öngörmüştür. İhtilafların çözümü mekanizmasına yer vermiştir. İlaç patentlerinin genel olarak kabulünü sağlamış ve bunun için süre tanımıştır. Telif haklarında asgari koruma süresini 50 ve TV verici işletmelerin koruma sürelerini ise en az 20 yıl olarak belirlemiştir. Bilgisayar programları ile veri tabanlarının korunmasını fikir ve sanat eserlerine eşit duruma getirmiştir. Fikir ve sanat eserlerinde kiralama ve ödünç verme hakkını koruma altına almıştır.


6. Soru

Türk Patent Enstitüsü'nün işlevi nedir? 

Cevap

Türkiye’de fikri mülkiyet haklarının tescili ve korunması Türk Patent Enstitüsü tarafından yapılmaktadır. Türk Patent Enstitüsü (TPE), 1995 yılında kurulmuştur. Kuruluş amacı, görevleri ve yapılanması 5000 sayılı Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (TPEK)(RG 19.11.2003, S.25294) ile düzenlenmiştir. Kısa adı “TPE” olan Enstitü, tüzel kişiliğe sahiptir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlıdır. Bir kamu kuruluşu olup özel bütçelidir. Merkezi Ankara’dadır. Enstitü, 5000 sayılı Kanunda belirtilmeyen durumlarda özel hukuk hükümlerine tabidir. Bu kuruluş tarafından verilecek kararlara karşıadlî yargıda dava açılabilir. Enstitü, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu tarafından denetlenir.

Enstitünün kuruluş amaçları 5000 sayılı TPEK’nun birinci maddesine göre şu şekilde sıralanabilir: 1.Türkiye’nin teknolojik ilerlemesine katkıda bulunmak, 2.Ülke içinde serbest rekabet ortamınıoluşturmak, 3.Araştırma geliştirme faaliyetlerinin gelişmesini sağlamak, 4.Çeşitli kanunlarla düzenlenmişolan patent ve markalar ile diğer kanunlarla düzenlenen sınai mülkiyet haklarını tesis etmek ve bu konudaki korumayı sağlamak, 5.Sınai mülkiyet haklarına ilişkin yurtiçi ve yurt dışında var olan bilgi ve dokümantasyonu kamunun istifadesine sunmak.


7. Soru

Fikri mülkiyet hakları neden korunur?

Cevap

Fikri mülkiyet korumasının amaçları şöyle sıralanmaktadır:

  1. Zihni üretkenliğin toplum tarafından tanınması,

  2. Adil bir rekabet düzeni kurularak buluş ve yenilik faaliyetinin özendirilmesi,

  3. Teknolojik ve kültürel ilerlemenin desteklenerek fikir işçilerinin ödüllendirilmesi,

  4. Ekonomik büyümenin ve istihdamın desteklenmesi,

  5. Kamusal bilgi ve kültür hazinesinin zenginleştirilmesi,

  6. Ar-Ge sonuçlarının açıklanarak, teknik bilginin yaygınlaştırılması,

  7. Yabancı sermayenin çekilmesi,

  8. Uluslararası ilişkiler.


8. Soru

Bir ürünün fikri hukuk kapsamında eser olarak korunabilmesi için hangisi özelliklere sahip olması gerekir?

Cevap

Bir ürünün fikri hukuk kapsamında eser olarak korunabilmesi için, bu ürünün iki unsura sahip olmasıgerekmektedir. Bu unsurlardan biri, eserin “sahibinin hususiyetini taşıması” diğeri ise “kanunda sayılan eser kategorilerinden birine dahil olması”dır. Bu hukuk kapsamındaki koruma, patent ve endüstriyel tasarım korumasının aksine, tescil edilmez.


9. Soru

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre ilim ve edebiyat eserleri nelerdir?

Cevap

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre ilim ve edebiyat eserleri şunlardır: 1.Herhangi bir şekilde dil ve yazı ile ifade olunan eserler ve her biçim altında ifade edilen bilgisayar programları 2. Rakslar, koreografiler, pandomimler ve sözsüz sahne eserleri 3.Estetik niteliği bulunmayan teknik ve ilmi mahiyetteki fotoğraflar, haritalar, planlar, projeler, çizimler, krokiler, coğrafya ve topoğrafyaya ait maketler, mimarlık ve şehircilik tasarım ve projeleri, mimari maketler, endüstri, çevre ve sahne tasarım ve projeleri.


10. Soru

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre musiki ve sinema eserleri nelerdir?

Cevap

Musiki eserleri, her nevi sözlü ve sözsüz bestelerdir. Güzel sanat eserleri, estetik değere sahip olan 1. Yağlı ve sulu boya tablolar, çizimler ve benzerleri 2. Heykeller, kabartmalar, oymalar 3. Mimarlık eserleri 4. El işleri ve küçük sanat eserleri, minyatürler ve süsleme sanatı ürünleri ile tekstil ve moda tasarımları 5. Fotoğrafik eserler ve slaytlar, 6. Grafik eserler 7. Karikatür eserleri 8. Her türlü tiplemelerdir.

 

Sinema eserleri, estetik, ilmi, öğretici veya teknik mahiyette olan veya günlük olayları tespit eden filmler veya sinema filmleri gibi, tespit edildiği materyale bakılmaksızın, elektronik veya mekanik veya benzeri araçlarla gösterilebilen, sesli ve sessiz, birbiriyle ilişkili hareketli görüntüler dizisidir.


11. Soru

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre fikir ve sanat eseri sahibinin hakları nelerdir?

Cevap

FSEK’de eser sahibine tanınan haklar, manevi ve mali haklar olarak ikiye ayrılmaktadır. Eser sahibi eserden doğan mali haklarını doğrudan kendisi kullanabileceği gibi üçüncü kişilere de devredebilir. Manevi hakların aksine hacze ve cebri icraya, rehine ve hapis hakkına konu olabileceği gibi miras yoluyla üçüncü kişilere de geçebilir. Eserden doğan mali haklar birbirinden bağımsız olarak kullanılabilir. Yasadaki fikir ve sanat eserlerinden doğan mali haklar şunlardır: İşleme hakkı, çoğaltma hakkı, yayma, kiralama ve ödünç verme hakkı, temsil hakkı, radyo, TV ya da internetle iletim hakkı, pay hakkıdır.

Manevi haklar, kişiliğe sıkı sıkıya bağlı haklardandır ve devredilemezler. Eser sahibinin fikir ve sanat eserlerinden doğan manevi haklarını: eseri topluma sunma, eserin tanıtılması ve yayınlanmasını men hakkı, eser üzerinde adının belirtilmesini isteme hakkı, eserde değişiklik yapılmasını önleme hakkı, eserin aslından geçici bir süre yararlanma hakkı, kullanım sonrası iade edilmek üzere eseri çalışma ve sergilerde kullanma hakkı, eseri tahrip etmeyi önleme hakkı şeklinde sıralamak mümkündür.


12. Soru

Patent nedir, ne iş yarar?

Cevap

Patent, buluş sahibinin yaratıcı düşüncesinin belirli bir zaman dilimi süresince yasal hükümler çerçevesinde koruma altına alındığını gösteren belge olarak tanımlanabilir. Bir buluş için buluş sahibine devlet tarafından verilen bir patent, buluş sahibinin izni olmadan başkalarının buluşu üretmesini, kullanmasını veya satmasını belirli bir süre boyunca engelleme hakkı vermektedir. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO), patenti, resmi bir daire veya bir çok ülke adına iş yapan bölgesel ofis tarafından talep üzerine verilen, bir buluşu tarif eden ve meydana getirdiği yasal bir durum içerisinde sadece patent sahibinin veya kanuni haleflerinin yetkisiyle işletilebilen, imal edilebilen, kullanılabilen, satılabilen ya da ithal edilebilen bir doküman olarak tanımlamıştır


13. Soru

Patent verilebilme koşulları nelerdir?

Cevap

Patent verilecek buluşun yeni olması gerekir, buluş patent başvurusu yapılmadan önce kamuya açıklanmış ise bu buluş yeni değildir. Kamuya açıklanma veya kullanılmanın dünyanın herhangi bir yerinde gerçekleşmiş olması patent konusu buluşun yeniliğini ortadan kaldırır. PatKHK’nin 7. maddesine göre, tekniğin bilinen durumuna dahil olmayan buluş yenidir.

Tekniğin bilinen durumu, bir buluşla ilgili olarak, patent başvurusunun yapıldığı tarihten önceki bir tarihte, o buluş konusunda, dünyanın herhangi bir yerinde, toplumca erişilebilir biçimde, yazılı veya sözlü tanıtım yoluyla ortaya konulmuş veya kullanım ya da başka yollarla açıklanmış bilgilerin tümüdür. Patent verilebilmesi için yenilik taşıyan bir buluşun dünyanın herhangi bir yerinde duyulmamış, denenmemişveya kullanılmamış olması gereklidir. Tekniğin bilinen durumunun aşılıp aşılmadığı uzman tarafından değerlendirecektir.

Patent veya faydalı model belgesi verilebilmesi için aranan son koşul sanayiye uygulanabilirlik koşuludur. Buluş, tarım dahil, sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir veya kullanılabilir nitelikte ise sanayiye uygulanabilir olduğu kabul edilir. Buluşun uygulanabilir olması; kullanılabilmesi, üretilebilir olması, tekrarlanabilmesi demektir.

Bir buluşun patent alabilmesi için, bu üç kriterin de aynı anda var olması aranmaktadır. Herhangi birinin eksikliği patent verilmesine engel olacaktı


14. Soru

Buluş niteliğinde olmadığı için patent verilemeyecek konular nelerdir?

Cevap

Buluş niteliğinde olmadığı için patent verilemeyecek konular şunlardır (PatKHK m.6/1):

  • Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları

  • Zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul ve kurallar

  • Edebiyat ve sanat eserleri, bilim eserleri, estetik niteliği olan yaratmalar, bilgisayar yazılımları

  • Bilginin denenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller

  • İnsan ve hayvan vücuduna uygulanacak cerrahi ve tedavi usulleri ile insan, hayvan vücudu ile ilgili teşhis usulleri

Patent verilebilme koşullarına sahip olsa da, açıklanması ve değerlendirilmesi kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı buluşlar patent verilerek korunamaz (PatKHK m.6/II-a). Bitki ve hayvan türleri veya önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki veya hayvan yetiştirilmesi usulleri de patent verilerek korunmaz (PatKHK m.6/II-b).


15. Soru

Patent türleri nelerdir? Kısaca açıklayınız. 

Cevap

Ürün ve Usul Patenti : Ürün patentinde buluş sahibi tarafından, doğrudan bir ürün ortaya çıkarılırken, usul patentinde doğrudan bir ürün değil ancak ürün teknolojisinde kullanılabilecek teknik düzen ya da çözümler ortaya çıkar. Ancak her iki tür patentte de ürünler üzerinde uygulanabilir olma neticesi aranmaktadır.

İncelemeli ve İncelemesiz Patent: İncelemesiz patentte mali açıdan daha avantajlı, hızlı fakat koruma süresi bakımından nispeten kısıtlı koruma sağlanmaktadır. Koruma süresi 7 yıldır. İncelemeli patent ise, daha uzun bir süre ve maliyet sonunda verilmekte, ancak burada, yapılan ayrıntılı inceleme sonunda patent hakkı tanındığından netice güvenilir ve korunaklı olmaktadır. Bunun yanı sıra, koruma süresi de incelemesiz patente göre daha uzun olarak belirlenmiştir, süre 20 yıldır.

Ek Patent: Asıl patent veya patent başvurusu konusu buluşu mükemmelleştiren veya geliştiren ve onların konusu ile bütünlük içinde bulunan buluşların korunması için verilen patente ek patent denir (PatKHK m.121). Örneğin, yürüyen merdivenlerin üzerindeki belli bir ağırlığa kadar, elektrikten tasarruf amacı ile kendiliğinden durması gibi. Ek patent, asıl patentin tamamlayıcı bir parçasıdır. Tekniğin bilinen durumunun aşılması, ek patentler için uygulanmaz. Ek patentin başvuru sahibi tarafından asıl patente dönüştürülmesi mümkündür. Bunun için bağımsız bir başvuru ve gerekli ücretlerin ödenmesi gerekir. Ek patent iken, asıl patent haline dönüşen patentlerde koruma süreleri asıl patentin koruma süresi ile aynıdır.

Gizli patent: Gizli patent, milli savunma açısından önem taşıyan ve belli süre için kamu incelemesine açık olmayan bir sicile kaydedilen gizlenen buluşlara verilen patenttir.


16. Soru

Faydalı model nedir?

Cevap

Küçük buluş ve küçük patent diye anılan faydalı model, basit formüllere ve ilkelere dayanan, bazıgereksinimlere cevap veren, teknik çözümler olarak tanımlanmaktadır. Mesela, ayak tabanının çökme noktalarına göre imal edilmiş bir terlik; bütün bir sayfanın altına konulup okunabileceği bir büyüteç; pencereyi istenilen aralıkta tutan bir çelik panel; otomobiller için anahtarsız, uzaktan kumandasız, butonsuz giriş-çıkış sistemi; portatif koltuk; plastik ışıklı taksi reklam panosu, teleskopik elektrik direği gibi. Faydalı model sadece üründe olur, usulde faydalı model belgesi alınamaz.


17. Soru

Endüstriyel tasarım nedir?

Cevap

Tasarım görünümdür. Bu, bir ürünün veya ürün parçasının; ürün üzerindeki süslemenin çizgilerinin, renklerinin, dokunun, malzemenin, esnekliğin ve bunun gibi insan duygularıyla algılanabilen unsur ve özelliklerin; bunların tamamının veya bir kısmının bileşiminin ya da takımının görünümüdür. Türkiye’de tasarımlar 554 sayılı Endüstriyel Tasarımlar Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (EndTasKHK)( RG. 27.6.1995, S.22326) ile ilk defa koruma kapsamına alınmışlardır. EndTasKHK m.3/1(a)’e göre tasarım; “bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur ve özelliklerinin bütünü” olarak tanımlanmıştır.


18. Soru

Marka nedir? Marka unsurları nelerdir?

Cevap

56 Sayılı MarKHK m.5/I’e göre marka, bir teşebbüsün mal ve hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal ve hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla,kişi adları dahil özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işarettir.

 

Marka olarak kullanılacak işaretin iki unsuru bulunmalıdır. Birincisi, bir işletmenin mal ya da hizmetlerini diğerlerinkinden ayırt etme gücünün bulunması gerekir. Bu niteliğe sahip olmayan işaretler örneğin kolonya şişesi üzerinde yer alan “kolonya” sözcüğü, marka olamaz. İkincisi, marka çizimle görüntülenebilmeli veya benzer şekilde ifade edilebilmelidir.


19. Soru

Tescil edilebilecek marka türleri nelerdir ? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Tescil edilebilecek marka türleri  şunlardır :

  • Ticaret markası, bir işletmenin imalatını ve/veya ticaretini yaptığı malları başka işletmelerin mallarından ayırt etmeye yarayan işarettir.
  • Hizmet markası, bir işletmenin hizmetlerini diğer işletmelerin hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işarettir(MarKHK m.5/I). Bankacılık, sigortacılık, turizm, sağlık, taşıma, danışmanlık, otelcilik, eğitim gibi alanlarda çalışan işletmelerin malları yoktur, fakat hizmetleri vardır. Hizmet işletmelerinin hizmetlerini tanıtmak için kullandıkları markalara hizmet markaları denir. Bir marka, bir gerçek veya tüzel kişiye ait olup o markanın sağladığı haklar sadece bir kişiye aitse böyle markalara bireysel (ferdi) marka denilir.
  • Garanti markası, marka sahibinin kontrolü altında birçok işletme tarafından o işletmelerin ortak özelliklerini, üretim usullerini, coğrafi menşelerini ve kalitesini garanti etmeye yarayan işarettir. Örneğin, Uluslar arası Yün Birliğine ait Woolmark ve Türkiye’de TSE markaları gibi.
  • Ortak marka, üretim veya ticaret veya hizmet işletmelerinden oluşan, bir grubun mal ve hizmetlerini diğer işletmelerin mal ve hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işarettir.

20. Soru

Marka olarak tescil edilemeyecek işaretler neleri kapsamaktadır?

Cevap
  • Çizimle görüntülenemeyen veya benzer biçimde ifade edilemeyen, baskı yoluyla yayınlanamayan ve çoğaltılamayan bir işaretin marka olarak tescili mümkün değildir.

  • Daha önce tescil başvurusu yapılmış bir marka ile aynı veya ayırdedilemeyecek kadar aynı olan markalar da tescil olunamaz.

  • Ticaret alanında tür, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer,coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin yapıldığı zamanı gösteren veya mal ve hizmetlerin diğer karakteristik özelliklerini belirten işaret ve adlandırmaları münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar da tescil olunamazlar.Örneğin eşyanın halini bildiren “lüks” sözcüğü marka olamaz.

  • Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir meslek, sanat veya ticaret gurubuna mensup olanları ayırdetmeye yarayan işaret ve adlar da marka olarak tescil olunamaz. Örneğin bakkal, kasap gibi sözcükler marka olarak kullanılamaz.

  • Malın özgün doğal yapısından ortaya çıkan veya belli bir teknik sonucun elde edilebilmesi için zorunlu olan ya da mala asli değerini kazandıran şekiller de marka olarak tescil olunamaz.

  • Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kaynağı gibi konularda halkıyanıltacak markalar tescil olunamaz. Örneğin, diamalt markası, bu markayı taşıyacak ürün içinde malt maddesi bulunmadığından tescil olunamaz.

 
  • Dini değerleri ve sembolleri içeren işaretler marka olamaz.

  • Kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı işaretler marka olarak tescil olunamaz.

  • Yetkili mercilerden kullanmak için izin alınmamış ve dolayısıyla Paris Sözleşmesinin 2nci mükerrer 6ncı maddesine göre birlik ülkelerine ve bunların üyesi oldukları milletlerarasıkuruluşlara ait işaretler marka olarak tescil edilemez.

  • Paris Sözleşmesinin 2nci mükerrer 6ncı maddesi kapsamı dışında kalan ancak, kamuyu ilgilendiren, tarihi, kültürel değerler bakımından halka malolmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği diğer armalar, amblemler veya nişanları içeren işaretler marka olarak tescil edilemez.

  • Paris Sözleşmesine göre sahibi tarafından izin verilmeyen tanınmış markalar tescil edilemez.


21. Soru

Entegre Devre Topoğrafyası nedir?

Cevap

Devre, bir komutun elektronik olarak algılanmasına olanak tanıyan düzenektir. Entegre devre ise, devre öğelerinin ve bunlar arasındaki bağlantıların taban görevi yapan bir katman üzerinde ve tek bir birim halinde oluşturulmasıyla elde edilen ve çok sayıda komutu yerine getirebilen devreler bütünüdür. Yonga (çip),tabandaki katmanın adı olduğu halde, entegre devre yapısının tamamını ifade etmek için kullanılmaktadır. Entegre devreyi oluşturan öğeler mikroskopik boyutlarda olduğundan, entegre devreler mikroçip olarak da adlandırılırlar. Bilgisayarlar dahil olmak üzere tüm elektronik aygıtların ana kumanda merkezini, diğer bir deyişle bu aygıtların beynini entegre devreler oluşturur. Entegre devreler katmanlardan oluşur. Bunların yapısı yeryüzü şekillerine benzediği için, entegre devre tasarımlarına topoğrafya adı verilmektedir. Fikri mülkiyet koruması, entegre devrelerin tasarımları üzerinde tanınır.


22. Soru

Know-How nedir?

Cevap

Know-how kavramı, tamamen uygulama tarafından geliştirilmiş ve ilk defa ABD’de ortaya çıkmıştır. Know-how terimi, nasıl yapıldığını bilme anlamına gelen “know, how to do it” cümlesinin kısaltmasıdır. Kavram daha sonra kıta Avrupası hukuk sistemlerinde de aynı isimle kullanılmaya başlanmıştır. Uluslar arası alanda know-how terimi genel kabul görmüş bir terimdir.

Know-how kavramı için farklı tanımlar bulunmaktadır. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü’ne (WIPO) göre know-how, sınai mülkiyet ile ilgili tekniğin kullanılmasına yarayan bilgi ya da üretim yöntemleridir. Türk Rekabet Kurumunun 2002/2 nolu Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliğine göre know-how; sağlayıcının tecrübe, denemeleri sonucu elde ettiği ve patentli olmayan, uygulamaya yönelik, gizli, esaslıve belirlenmiş bilgi paketi anlamına gelir.


23. Soru

Ticari sır nedir?

Cevap

Bağımsız ekonomik bir değeri olan ve iktisadi faaliyetler sahibi lehine bir rekabet avantajı sağlayan, aleni olmayan ve sahibinin gizli kalmasını istediği her türlü bilgi ticari sır olarak tanımlanmaktadır. Ticari sırların kapsamı geniş olup, ticaret ile ilgili sırları, firmaya ait know-howları, müşteri listesi gibi bilgileri ve sözleşmeleri, hatta açık hale gelmemiş fikirleri de içermektedir. Ticari sırlar, usule veya yasaya aykırıbir tarzda kullanılmaya başlandığı zaman korunmaktadır.

Ticari sırrın unsurları; bilgiyi içermesi, ticari nitelikte olması, sır olması ve bilgi sahibinin sır olarak saklama iradesinin bulunmasıdır.

Ticari sırrın konusunu bilgi oluşturur. Bilginin basit veya karmaşık olması, yazılı olması, yenilik içermesi ve fiilen kullanılan bir bilgi olması zorunlu değildir. Buna karşılık bilginin doğru olması gerekir.


24. Soru

Know-How ve Ticari Sır arasındaki farkı açıklayınız.

Cevap

Ticari sırdan bahsedebilmek için en önemli unsur, bilginin sır niteliğine sahip olmasıdır. Bu özellik ticari sırrı, know-how’dan ayırır. Know-how’da bilginin gizli olması genel kuraldır, ancak sır niteliğine sahip olmayan bilgilerde know-how kapsamına girebilir. Buna karşılık, sır niteliğine sahip olmayan bir bilgi ticari sır korumasından yararlanamaz. Bilginin sır olmasından maksat, herkesçe bilinmemesi, önemli zahmetlere katlanmaksızın normal yollardan kolaylıkla öğrenilmesinin mümkün olmamasıdır. Burada önemli olan bilginin kamuya açıklanmamış olmasıdır


25. Soru

Bir bilginin ticari sır olabilmesi için taşıması gereken özellikler nelerdir?

Cevap

Ticari sırların korunabilmesi için patent hukukunun gerektirdiği şartları karşılamasına gerek yoktur. Bir içecek formülünün patentlenmesi mümkün değil iken, ticari sır olarak korunabilir, Örneğin, Coca- Colanın formülü. Eğer bilgi ekonomik rant şeklinde şirkete farklı bir avantaj sunuyorsa ve gizli olarak kaldığı sürece değerli olacaksa ticari sır olarak düşünülebilir. ABD’de Ticari Sır Yasasına göre bir bilginin ticari sır olabilmesi için aşağıdaki üç kriteri karşılaması zorunludur:

  1. Bilgi genel olarak bilinmemelidir.

  2. Bilgi ekonomik değere sahip olmalıdır.

  3. Ticari sır sahibi, bilginin gizliliğini korumak için gerekli önlemleri almış olmalıdır.


Güz Dönemi Ara Sınavı
7 Aralık 2024 Cumartesi
v