Tıbbi İstatistik Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Verilerin Derlenmesi, İşlenmesi Ve Grafiklerle Gösterimi

1. Soru

Özel veri toplama teknikleri nedir?

Cevap

Veri kaynakları çok çeşitli olmakla birlikte her zaman yeterli olmayabilir. Bazen gerekli olan veri, iç ve dış veri kaynaklarından elde edilemeyebilir. Bu gibi durumlarda yeni veri derlemek zorunlu hale gelir. İstatistiksel bir araştırmada, yeni veri derlemesine karar verildiğinde, öncelikle uygun veri derleme tekniğinin seçilmesi gerekir. Yürütülecek istatistiksel bir araştırma ister deneysel araştırma isterse de alan araştırması yöntemi olsun, kullanılacak özel veri toplama teknikleri; gözlem, görüşme, anket, taramalar ve muayenelerdir.


2. Soru

Verilerin tablolaştırılması süreci nedir?

Cevap

Tablo, elde edilen sayısal veya sözel verilerin satır ve sütunler halinde düzenlenmiş halidir. Tablolar verilerin daha kolay anlaşılmasını sağlar. İstatistiksel verilerin sunulduğu tabloların üç temel özelliği: tablonun hangi bilgiyi içerdiğini gösterir bir başlığının, satır ve sütunlarının olmasıdır. Tablonun satır ve sütunlarında hangi bilgilerin temsil edildiği açık bir biçimde belirtilmelidir. Tablolarda sunulan bilgiler anlaşılabilir olmalı ve çok fazla bilgiyi aynı anda karmaşık olarak sunmamalıdır. Ayrıca tabloda kullanılan verilerin varsa ölçü birimi (TL, kg., saat, vb.) açık bir şekilde ifade edilmelidir.


3. Soru

Histogram nedir?

Cevap

Birbirine bitişik dikdörtgenlerden oluşan grafiğe histogram adı verilir. Histogram sürekli nicel veriler için uygun bir gösterim biçimidir. Özellikle aralıklı ölçekle ölçülmüş ve gruplandırılmış verilerin gösteriminde kullanılmaktadır. Histogram çizilirken apsis ekseninde değişkenin almış olduğu farklı değerler, ordinat ekseninde ise frekanslar yer alır. Apsis ekseninde grup sınırları işaretlenerek; tabanı grup aralığına, alanı ise grup frekansına karşılık gelen bir birine bitişik dikdörtgenler çizilerek histogram oluşturulur. Çizilen dikdörtgenlerin orta noktalarının birleştirilmesi ile frekans poligonu elde edilir.


4. Soru

Grafik türleri nelerdir?

Cevap

Verilerin görsel bir biçimde sunumunda sıklıkla kullanılan grafikler: çubuk grafiği, histogram, serpilme diyagramları, alan grafikleri, çizgi grafiği, kare ve daire grafikleridir.


5. Soru

Çapraz tablolar nasıl elde edilir?

Cevap

Derlenen veriler aynı anda iki veya daha fazla değişken göz önünde bulundurularak tablolaştırıldığında çapraz tablo elde edilir. Bir gözlem kümesi iki değişkene göre tablolaştırıldığında 2×2 veya genelde R×C tabloları ortaya çıkar. Bu tablolar R kadar sıra ve C kadar sütundan oluşur. Söz konusu tabloların gözelerinde (hücre) frekanslar yer alır.


6. Soru

Gözlem tekniğinin sakıncaları nelerdir?

Cevap

Gözlem tekniğinin sakıncaları ise;
1. Gözlem tekniğini benimseyen araştırmacı yanlı davranabilir, ilgilenilen değişken veya değişkenlere ilişkin ölçüm değerlerini doğru bir biçimde kaydetmeyebilir.
2. Gözlemi yapanlar yanlı davranabilecekleri gibi, gözlenenler de yanlı gözlemlere neden olabilirler. Gözlemi yapılan ve bunun farkında olan kişiler davranışlarını değiştirebilir. Böylece derlenen veriler yanlı olabilir


7. Soru

Verilerin grafiksel gösteriminde Çubuk grafiği nedir?

Cevap

Nitel verilerin gösteriminde sıklıkla çubuk grafikleri kullanılmaktadır. Bu grafikte, sıralayıcı veya sınıflayıcı ölçekle ölçülmüş değişkenlere ait verilerin sayılarını veya oranlarını gösterilmektedir. Çubuk grafiklerinde gruplar tabanları eşit ve birbirine bitişik olmayan dikdörtgenler ile çizilir. Dikdörtgenler bir birini izleyen bir seriyi temsil eder. Çubuk grafiği dikey ya da yatay olabilir. Eksenlerden birinde değişkenin düzeyleri, diğerinde ise frekans veya yüzdelere yer verilir.


8. Soru

Verilerin gruplandırılmasında işlem adımları nelerdir?

Cevap

Ham verilerin dizi biçiminde düzenlenmesi gereklidir. Küçükten büyüğe sıralanmış olarak düzenlenen verilerin kaç grupta sınıflandırılacağının belirlenmesi için genellikle Sturges Kuralı kullanılır. Sturges kuralı uygun grup sayısının ve grup aralığının hesaplanmasını olanak sağlamaktadır. Gruplandırma yapılırken ilgilenilen değişken nicel ve sürekli ise gruplandırma işleminde genellikle ortak sınıf yaklaşımı benimsenirken, değişken nicel ve kesikli olduğunda ise ortak sınıf yaklaşımı benimsenmez.


9. Soru

Sturges kuralı nedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Verilerin gruplandırılmasında en önemli konular; ilgilenilen değişkenin kesikli ya da sürekli olması, grup sayısı ve grup aralığıdır. Öncelikle elde edilen ham verilerin dizi biçiminde düzenlenmesi gereklidir. Küçükten büyüğe sıralanmış olarak düzenlenen verilerin kaç grupta sınıflandırılacağının belirlenmesi için genellikle Sturges Kuralı kullanılır. Sturges kuralı uygun grup sayısının ve grup
aralığının hesaplanmasını olanak sağlamaktadır. Gruplandırma yapılırken ilgilenilen değişken nicel ve sürekli ise gruplandırma işleminde genellikle ortak sınıf yaklaşımı benimsenirken, değişken nicel ve kesikli olduğunda ise ortak sınıf yaklaşımı benimsenmez. Sturges kuralı yardımıyla grup sayısını hesaplamak için aşağıdaki matematiksel eşitlik kullanılır:
k= 1 x (3,3xlogn)


10. Soru

Veriden birikimli frekans dağılımı elde etme süreci nedir?

Cevap

Bir frekans dağılımında, her sınıfın frekansına bir önceki sınıfın frekansının birikimli olarak eklenmesiyle oluşturulan dağılıma birikimli dağılımı, bu şekilde oluşturulan dağılımlara da birikimli frekans dağılımları adı verilir. Birikimli frekanslar, küçükten büyüğe ya da büyükten küçüğe oluşturulabilir. Eğer birikimli frekanslar küçükten büyüğe oluşturulmuşsa “-den az”, büyükten küçüğe oluşturulmuşsa “-den çok” olarak isimlendirilir. Birikimli frekanslar, gözlem değerlerinin büyüklüklerine göre kaçıncı sırada yer aldıklarının belirlenmesinde kullanılır.


11. Soru

Daire grafikleri hakkında kısaca bilgi veriniz.

Cevap

Daire grafikleri tek bir değişken dikkate alınarak çizilen grafiklerdir. Nitel verilerin grafik gösteriminde kullanılmaktadır. Bir nitel değişkenin düzeyleri az olduğunda çoğunlukla daire grafikleri tercih edilmektedir. Dairenin alanı değişkenin düzeylerinin 3600lik daire içindeki paylarına göre parçalara ayrılır. Her bir düzeyin daire içindeki payını bulmak için; önce her bir düzeye ait frekans toplam frekans sayısına oranlanır, sonra bunların derece cinsine dönüştürülmesi için bu oranlar 360’ la çarpılır. Böylece her grubun daire içinde kaç derecelik bir merkez açıyla yer aldığı belirlenmiş olur.


12. Soru

Veri derlemenin sınıflandırılması nasıldır?

Cevap

Derleme, derlemenin zamanına göre ani ya da devamlı olarak da sınıflandırılabilmektedir. Kütleyi oluşturan gözlem birimlerinin belli bir zaman aralığındaki durumlarının belirlenmesi için yapılan derleme ani derlemedir. Ani derlemede kütleyi oluşturan birimler devamlı birimlerdir. Bu birimler, tanımlanan bir zaman aralığında toplu halde var olan ve gözlenen birimlerdir. Nüfus, hastane, tarım ve sanayi işyeri sayımları ani derlemeye örnektir. Araştırılması söz konusu olayın gözlenmesi olay gerçekleştiği anda oluyorsa bu derleme devamlı derlemedir. Bu olaylar belli bir zaman aralığı boyunca meydana geldikçe kayıt altına alınmaktadırlar. Devamlı derlemede kütle ani birimlerden oluşmaktadır. Bu birimlerin belli bir zaman aralığında gözlenmeleri ve kaydedilmeleri gerekmektedir. Doğum, ölüm, intihar, bir acil servise gelen hastaların yaralanma türü, evlenme ve bir hastanenin hasta hakları birimine gelen şikâyetler devamlı derlemeye örnek olarak gösterilebilir.


13. Soru

Derlenen Verilerin gruplandırılması nasıldır?

Cevap

Derlenen verilerin çok fazla sayıda olduğunda verileri gruplandırmadan sunmak oldukça zordur. Gözlenen denek veya birim sayısı çok fazla olduğunda ve ölçümü yapılan değişkenin almış olduğu değerler bir birinden oldukça farklı olduğunda gruplandırılmamış frekans dağılımları çok uzun olabilmektedir. Verilerin gruplandırılmasında en önemli konular; ilgilenilen değişkenin kesikli ya da sürekli olması, grup sayısı ve grup aralığıdır.


14. Soru

Anket tekniğinin sakıncaları nelerdir?

Cevap

Anket tekniğinin sakıncaları; 1. Anket soruları bir kuruma veya bir aileye ulaştırıldığında, yanıtlayıcı konusunda bir denetim uygulanması söz konusu değildir. 2. Görüşmecinin olmaması nedeniyle yanıtlama oranının düşük düzeyde kalmasıyla karşılaşılabilir. Düşük yanıtlama oranı özellikle alan araştırmalarında yanlılığın ortaya çıkmasına neden olabilir.


15. Soru

Anket tekniği nedir?

Cevap

Anket tekniği doğrudan yanıtlayanın doldurması gereken bir soru kâğıdına dayandırılmış bir veri derleme tekniğidir. Anketler; yanıt ya da yanıtları yazmayı gerektiren açık uçlu sorulardan oluşabileceği gibi daha önceden belirlenmiş yanıt seçeneklerinden birini veya birkaçını işaretlemeyi gerektiren kapalı uçlu sorulardan oluşur. Soru kâğıdı yanıtlayıcıya posta veya başka bir şekilde kendisine ulaştırılır.


16. Soru

Sistematik veri toplama teknikleri nelerdir?

Cevap

Sağlık alanında kullanılan sistematik veri kaynakları, kayıtlar, sayımlar ve özel bildirimlerdir. Sistematik veri toplama tekniğinde hazır veri kaynaklarından faydalanılır. Sağlık kayıtları; hasta ya da sağlıklı tüm bireylerin sağlık ve hastalıkla ilgili bilgileri ile sağlık yönetimiyle ilgili bilgilerin yazıldığı defter, kart, dosya, form ya da formlar topluluğudur. Doğum, ölüm ve hastalık kayıtları sağlık hizmetlerinin planlanmasında kullanılan en önemli veri kaynaklardır. Belirli zaman aralıklarında yapılan sayımlarla bölge ya da ülke hakkında bazı veriler derlenir. Genel nüfus sayımı en önemli veri derleme tekniğidir. Nüfus sayımı; bir ülkede veya herhangi bir toplumda belirli bir zaman kesitinde yaşayanların sayısını, niteliklerini saptamak amacıyla yapılan sayımlardır.


17. Soru

Histogram çiziminde dikkat edilecek hususlar nelerdir?

Cevap

Histogram çiziminde diğer önemli konulardan biri grupların bölüm aralıklarının eşit olmasıdır. Grup aralıkları eşit olmadığında frekansların ayarlanması gerekmektedir. Histogramda grup aralıkları eşit olduğunda dikdörtgenlerin tabanlarının bir birim olduğu kabul edilmektedir. Grup aralıkları eşit olmadığında dikdörtgen tabanlarının bir birim olacak şekilde düzenlenmesi için frekansların basit matematiksel işlemler ile ayarlanır. Bunun için frekanslar grup aralığına bölünerek dikdörtgenlerin alanları ile grupların frekansları eşit hale getirilir. Frekanslar ayarlanırken en fazla görülen grup aralığı standart birim olarak tanımlanır.


18. Soru

Nitel Verilerin Microsoft excel de grafiksel gösterim süreci adımları nelerdir?

Cevap

Nitel verilerin gösteriminde sıklıkla çubuk grafikleri kullanılmaktadır. Bu grafikte, sıralayıcı veya sınıflayıcı ölçekle ölçülmüş değişkenlere ait verilerin sayılarını veya oranlarını gösterilmektedir. Çubuk grafiklerinde gruplar tabanları eşit ve birbirine bitişik olmayan dikdörtgenler ile çizilir. Grafiği çizebilmek için Microsoft Excel kullanılabilir. Tablonun tümünü seçerek kopyalayınız ve Excel’de bir çalışma sayfasına yapıştırınız. Excel’e yapıştırdığınız tablonun tamamını seçerek ekle sekmesinden çubuk grafiği seçilerek grafik çizilir.


19. Soru

Veri derleme nedir?

Cevap

Bir problemi çözmek, bir olayı aydınlatmak ya da belli bir konuda planlama yapmak amacıyla; istatistik birimlerinin ilgilenilen değişken ya da değişkenler dikkate alınarak yapılan gözlem, ölçme ve sayma yoluyla elde edilen özelliklerine veri denmektedir. Veri derleme; belirlenen amaçlar doğrultusunda gözlenecek birimlerin ölçülmesi ya da sayılması, sonra da bunların, ilgilenilen değişkenlere göre, hangi düzeylere sahip olduğunun belirlenmesi ve kaydedilmesi işlemlerini içermektedir.


20. Soru

Çizgi grafiği nedir?

Cevap

Çizgi grafikleri nicel bir değişkenin almış olduğu değerlerin frekanslarının dağılımını göstermek için kullanılmaktadır. Çizgi grafikleri, basit ve çoklu çizgi grafikleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Çizgi grafikleri belli bir aralıkta grafik üzerinde işaretlenen noktaların bir çizgi ile birleştirilmesi ile oluşturulur. Zaman serisi grafiği olarak ta adlandırılan çizgi grafikleri değişkenin zaman içindeki değişimini görsel olarak gösterir.


21. Soru

Verilerin grafiksel gösterim süreci nedir?

Cevap

Verilerin daha anlaşılır bir şekilde sunumunu sağlayan diğer bir gösterim şekli ise grafiklerdir. Bir grafik kolayca anlaşılabilir ve çiziminin objektif olmasının yanı sıra konusunu açıklayan bir başlığa da sahip olmalıdır. Grafik çiziminde; histogram, çizgi grafiği, çubuk grafiği ve daire grafik gibi grafik türleri kullanılabilir.


22. Soru

Veri Derleme türleri nelerdir?

Cevap

Derlemeleri farklı kriterlere göre sınıflandırmak mümkündür. Derlemenin ilk sınıflandırılması verilerin elde ediliş biçimine göre doğrudan(dolaysız) ve dolaylı derlemedir. Araştırılması söz konusu olan ana kütle birimleri doğrudan gözlenip kayıt altına alınıyorsa doğrudan derleme, ilgilenilen ana kütle birimlerinin gözlenmesi yerine farklı bir ana kütlenin birimleri gözlenerek asıl ana kütle hakkında veri derlenmesi ise dolaylı derleme türü olarak tanımlanır.


23. Soru

Veri derleme ne ifade eder? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Veri derleme, derlenen verilerin düzenlenmesi ve sunulması bir araştırmanın ilk basamaklarını oluşturmaktadır. Veri derleme; belirlenen amaçlar doğrultusunda gözlenecek birimlerin ölçülmesi ya da sayılması, sonra da bunların, ilgilenilen değişkenlere göre, hangi düzeylere sahip olduğunun belirlenmesi ve kaydedilmesi işlemlerini içermektedir. 


24. Soru

Gözlem tekniği nedir?

Cevap

Gözlem tekniği, veri derleme teknikleri arasında en yaygın olarak kullanılanıdır. Gözlem bakma ve dinleme olarak tanımlanabilir. Her araştırıcının dikkatli gözlemler yapabilmesi gerekir. Çok farklı şekillerde yapılabilen gözlem, özel veri derleme tekniklerinin hem en eskisi, hem en modern olanıdır. Gözlem tekniği laboratuvar deneylerinde kullanıldığı gibi, alan araştırması niteliğindeki araştırmalarda da kullanılabilir.


25. Soru

Birikimli dağılımların grafikleri gösterim süreci nelerdir?

Cevap

Birikimli dağılımların grafikleri çizilirken gruplar apsiste, birikimli frekanslarda ordinat ekseninde yer alır. Terim sayısı çok olduğu ya da özellikle birkaç dağılımın aynı grafik üzerinde gösterilmesi ve karşılaştırılması söz konusu olduğunda histogram yerine birikimli frekans grafikleri tercih edilmektedir. “-den az” birikimli frekanslar için grafik çizilirken, koordinat sisteminde grup üst sınıflarıyla ilgili gruba karşılık gelen birikimli frekansların belirledikleri noktalar birleştirilerek grafik oluşturulur. “- den çok” grafikleri oluşturulurken ise, grup alt sınırlarıyla ilgili gruba karşılık gelen birikimli frekansların belirledikleri noktalar birleştirilerek grafik çizimi yapılır. “- den az” birikimli frekanslara ait eğri ilk grubun frekansından başlayarak sürekli artan, “-den çok” birikimli frekanslar ise son grubun frekansına kadar sürekli azalan bir eğridir.


26. Soru

Çizgi grafiklerinin diğer grafiklerden farkları nelerdir?

Cevap

Çizgi grafiklerin diğer grafiklere göre, zamana bağlı değişimleri daha iyi bir şekilde açıklamaktadır. Çubuk ve histograma göre çizimi daha kolay olmakla birlikte büyük veri setlerinin özet bir biçimde gösterimini de sağlamaktadır. Ancak verilerin doğruluğu ve kaynağına ilişkin kesin kanıtlar sunmada yetersiz kalmaktadır.


27. Soru

Görüşme tekniği hakkında kısaca bilgi veriniz.

Cevap

Görüşme tekniğiyle veri derlemede görüşmeci daha önce hazırlanmış olan soru kâğıdındaki soruları ilgiliye sorar, yanıtları da soru kâğıdında yanıtlara ayrılmış olan yerlere kaydeder. Görüşmeci ve yanıtlayıcı kişi arasındaki doğrudan ilişkiyle derlenen verilerin birtakım yararları olduğu gibi sakıncaları
da olabilir;
1. Kendileriyle doğrudan ilişki kurulan kişiler, yöneltilen sorulara cevap verme eğilimindedir. Görüşülen kişilerin büyük bir bölümü yararlı yanıtlar verebilir.
2. Görüşme tekniği soruların yanlış anlaşılmasını engellerken, tamamlayıcı bir takım verilerin de derlenmesine imkân sağlayabilir.
Veri derleme tekniği olarak görüşme seçildiğinde bazı sakıncalar ortaya çıkabilir;
1. Görüşmeci yanıtlayanların seçiminde objektif davranmayabilir. Bu durum verilerde bir yanlılığa neden olur.
2. Görüşmeci tutum ve davranışlarıyla yanıtlayanı etkileyebilir.
3. Görüşmeci yanıtları kaydetmede hatalar yapabilir.


28. Soru

Daire grafiği nedir?

Cevap

Daire grafikleri tek bir değişken dikkate alınarak çizilen grafiklerdir. Nitel verilerin grafik gösteriminde kullanılmaktadır. Bir nitel değişkenin düzeyleri az olduğunda çoğunlukla daire grafikleri tercih edilmektedir. Dairenin alanı değişkenin düzeylerinin lik daire içindeki paylarına göre parçalara ayrılır. Her bir düzeyin daire içindeki payını bulmak için; önce her bir düzeye ait frekans toplam frekans sayısına oranlanır, sonra bunların derece cinsine dönüştürülmesi için bu oranlar 360’ la çarpılır. Böylece her grubun daire içinde kaç derecelik bir merkez açıyla yer aldığı belirlenmiş olur.


29. Soru

Gözlem tekniğinin sağladığı yararlar nelerdir?

Cevap

Gözlem tekniğinin sağladığı yararlar;
1. Bu veri derleme tekniğinde ölçme işlemi ilgilenilen birim üzerinde doğrudan doğruya yapıldığı için, veri derlem esi sırasında “eksik hatırlama” veya “gerçeklerin çarpıtılması” gibi sorunlar ortaya çıkmaz.
2. Gözlem tekniği uygulanarak veriler oldukça uzun bir zam an aralığı boyunca sürekli olarak elde edilebilir.


30. Soru

Gözlem tekniğinin sakıncaları nelerdir?

Cevap

Gözlem tekniğinin sakıncaları: 1. Gözlem tekniğini benimseyen araştırmacı yanlı davranabilir, ilgilenilen değişken veya değişkenlere ilişkin ölçüm değerlerini doğru bir biçimde kaydetmeyebilir. 2. Gözlemi yapanlar yanlı davranabilecekleri gibi, gözlenenler de yanlı gözlemlere neden olabilirler. Gözlemi yapılan ve bunun farkında olan kişiler davranışlarını değiştirebilir. Böylece derlenen veriler yanlı olabilir.


31. Soru

Bilgi ile veri arasındaki farkı örnek ile açıklayınız.

Cevap

Bilgi, çok sayıda rakam topluluğundan oluşan verinin istatistiksel teknikler kullanılarak daha az sayıda rakamla özetlenmesinden oluşur. Herhangi bir hastanede muayene olan hastaların aldıkları hizmetlerden memnuniyet düzeyleri; “memnun değilim, orta ve memnunum” cevapları veri, verilerin analizi sonucunda hastaların % 70’ inin memnun olduğu bulgusu ise bilgi olarak değerlendirilir. Bu örnekten de anlaşılabileceği gibi karar alma sürecinde bilgi, veriden daha değerlidir. Bu nedenle verinin bilgiye dönüştürülerek karar alıcıya sunulması gerekir.


32. Soru

Gözlem tekniğinin sağladığı yararlar nelerdir?

Cevap

Gözlem tekniğinin sağladığı yararlar: 1. Bu veri derleme tekniğinde ölçme işlemi ilgilenilen birim üzerinde doğrudan doğruya yapıldığı için, veri derlemesi sırasında “eksik hatırlama” veya “gerçeklerin çarpıtılması” gibi sorunlar ortaya çıkmaz. 2. Gözlem tekniği uygulanarak veriler oldukça uzun bir zaman aralığı boyunca sürekli olarak elde edilebilir.


33. Soru

Veri derleme teknikleri nelerdir?

Cevap

Sağlık alanında veri toplama teknikleri; sistematik veri toplama teknikleri ve özel veri toplama teknikleri olmak üzere iki başlık altında ele alınmaktadır. Sistematik veri derleme, istatistik birimlerinin çeşitli niteliklerine ait bilgilerin ortaya çıktığı yer ve zamanda belgelenerek kayıt altına alınmasıyla yapılır. Özel amaca yönelik verilerin toplanması için başvurulan teknikler ise özel veri toplama teknikleri olarak adlandırılır.


34. Soru

Çizgi grafikleri hakkında kısaca bilgi veriniz.

Cevap

Çizgi grafikleri nicel bir değişkenin almış olduğu değerlerin frekanslarının dağılımını göstermek için kullanılmaktadır. Çizgi grafikleri, basit ve çoklu çizgi grafikleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Çizgi grafikleri belli bir aralıkta grafik üzerinde işaretlenen noktaların bir çizgi ile birleştirilmesi ile oluşturulur. Zaman serisi grafiği olarak ta adlandırılan çizgi grafikleri değişkenin zaman içindeki değişimini görsel olarak gösterir. Diğer grafiklere göre zamana bağlı değişimleri daha iyi bir şekilde açıklamaktadır. Çubuk ve histograma göre çizimi daha kolay olmakla birlikte büyük veri setlerinin özet bir biçimde gösterimini de sağlamaktadır. Ancak verilerin doğruluğu ve kaynağına ilişkin kesin kanıtlar sunmada yetersiz kalmaktadır. Yıllara göre ölüm hızı, yıllara göre birinci basamak sağlık kuruluşlarına müracaat sayısı, kişi başına düşen ilaç harcamaları gibi değişkenlerin çiziminde basit çizgi grafiği kullanılır. Yıllara göre faiz dışı harcamalar ve kamu sağlık harcamaları aynı grafik üzerinde gösterilecekse bu durumda çoklu çizgi grafiği kullanılır. Çizgi grafiklerinde bir değişkenin almış olduğu değerler ve bunların frekansları varsa; apsis ekseninde değişkenin almış olduğu değerler ordinat ekseninde ise frekanslar yer alır. Ancak iki değişkenin olduğu durumlarda ise apsis ve ordinat eksenleri birer değişkeni temsil eder.


35. Soru

İstatistiğin temel işlevleri nelerdir?

Cevap

İstatistiğin üç temel işlevi betimleme, çözümleme ve tahmindir


36. Soru

Verilerin Microsoft excel de grafiksel gösterim süreci adımları nelerdir?

Cevap

Microsoft Office Excel ortamında kolayca grafikler oluşturulabilir. Oluşturduğunuz bu grafikler, anlamlı olacak şekilde verileri görüntülemenize ve daha kolay yorumlanmasına yardımcı olur. Excel, sayısız grafik türünü destekler. Excelde yeni bir grafik oluşturmak için öncelikle sayısal girdilerden oluşan bir veri aralığına sahip olmanız gerekir. 1.Adım: Grafiği çizilecek veri aralığı içinden bir hücre seçerek Ekle sekmesine tıklayarak, Grafikler grubunu görüntüleyiniz. 2.adım: Grafikler grubunda bulunan Sütun düğmesine daha sonra açılan menüden 2-b Sütun grubunda bulunan ve seçtiğiniz grafik türünün alt türü olan Kümelenmiş Sütun tıklayınız. Elde ettiğiniz grafik üzerinde fare sağ tuşa basarak veri seç ve buradan da satır/sütün değiştir öğesini tıklayınız. Böylece aşağıdaki grafiği elde edeceksiniz. 3.Adım: Başlık eklemek istediğiniz grafiği fare ile tıklayınız. Tasarım, Düzen ve Biçim sekmeleri eklenerek Grafik Araçları görüntülenir. Buradan Düzen sekmesinde, Etiketler grubundaki Grafik Başlığını fare ile tıklayınız. Grafik Başlığı metin kutusuna grafik başlığı olmasını istediğiniz metni yazınız. Şimdi aynı veriler için çizgi grafik çizelim. Bunun için yukarıdaki adımlar da ekle sekmesinden grafik grubundan ise çizgi seçilerek çizgi grafik elde edilir. Elde ettiğiniz grafik üzerinde fare sağ tuşa üzerinde istediğiniz değişiklikleri yapabilirsiniz.


37. Soru

Grafik hakkında kısaca bilgi veriniz.

Cevap

Verilerin daha anlaşılır bir şekilde sunumunu sağlayan diğer bir gösterim şekli ise grafiklerdir. Bir grafik kolayca anlaşılabilir ve çiziminin objektif olmasının yanı sıra konusunu açıklayan bir başlığa da sahip olmalıdır. Grafik çiziminde; histogram, çizgi grafiği, çubuk grafiği ve daire grafik gibi grafik türleri kullanılabilir.


38. Soru

Ham veri ne anlama gelir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

İstatistikte toplanan ilk veriler ham veri olarak tanımlanır. Ham veriler üzerinde herhangi bir düzenleme ve işlem yapılmamış verilerdir.


39. Soru

Histogram nedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Birbirine bitişik dikdörtgenlerden oluşan grafiğe histogram adı verilir. Histogram sürekli nicel veriler için uygun bir gösterim biçimidir. Histogram çizilirken apsis ekseninde değişkenin almış olduğu farklı değerler, ordinat ekseninde ise frekanslar yer alır. Apsis ekseninde grup sınırları işaretlenerek; tabanı grup aralığına, alanı ise grup frekansına karşılık gelen bir birine bitişik dikdörtgenler çizilerek histogram oluşturulur. Çizilen dikdörtgenlerin orta noktalarının birleştirilmesi ile frekans poligonu elde edilir.


40. Soru

Doğrudan (dolaysız) ve dolaylı derleme ne anlama gelir?

Cevap

Derlemeleri farklı kriterlere göre sınıflandırmak mümkündür. Derlemenin ilk sınıflandırılması verilerin elde ediliş biçimine göre doğrudan(dolaysız) ve dolaylı derlemedir. Araştırılması söz konusu olan ana kütle birimleri doğrudan gözlenip kayıt altına alınıyorsa doğrudan derleme, ilgilenilen ana kütle birimlerinin gözlenmesi yerine farklı bir ana kütlenin birimleri gözlenerek asıl ana kütle hakkında veri derlenmesi ise dolaylı derleme türü olarak tanımlanır.


41. Soru

Görüşme tekniğinin sağladığı yararlar nelerdir?

Cevap

Görüşme tekniğinin sağladığı yararlar; 1. Kendileriyle doğrudan ilişki kurulan kişiler, yöneltilen sorulara cevap verme eğilimindedir. Görüşülen kişilerin büyük bir bölümü yararlı yanıtlar verebilir. 2. Görüşme tekniği soruların yanlış anlaşılmasını engellerken, tamamlayıcı bir takım verilerin de derlenmesine imkân sağlayabilir.


42. Soru

Görüşme tekniği nedir?

Cevap

Görüşme tekniğiyle veri derlemede görüşmeci daha önce hazırlanmış olan soru kâğıdındaki soruları ilgiliye sorar, yanıtları da soru kâğıdında yanıtlara ayrılmış olan yerlere kaydeder.


43. Soru

Görüşme tekniğinin sakıncaları nelerdir?

Cevap

Görüşme tekniğinin sakıncaları: 1. Görüşmeci yanıtlayanların seçiminde objektif davranmayabilir. Bu durum verilerde bir yanlılığa neden olur. 2. Görüşmeci tutum ve davranışlarıyla yanıtlayanı etkileyebilir. 3. Görüşmeci yanıtları kaydetmede hatalar yapabilir.


44. Soru

Sağlık alanında veri toplama teknikleri kaça ayrılır?

Cevap

Sağlık alanında veri toplama teknikleri; sistematik veri toplama teknikleri ve özel veri toplama teknikleri olmak üzere iki başlık altında ele alınmaktadır. Sistematik veri derleme, istatistik birimlerinin çeşitli niteliklerine ait bilgilerin ortaya çıktığı yer ve zamanda belgelenerek kayıt altına alınmasıyla yapılır. Özel amaca yönelik verilerin toplanması için başvurulan teknikler ise özel veri toplama teknikleri olarak adlandırılır.


45. Soru

Ani ve zamanlı derleme ne ifade etmektedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Derleme, derlemenin zamanına göre ani ya da devamlı olarak da sınıflandırılabilmektedir. Kütleyi oluşturan gözlem birimlerinin belli bir zaman aralığındaki durumlarının belirlenmesi için yapılan derleme ani derlemedir. Ani derlemede kütleyi oluşturan birimler devamlı birimlerdir. Bu birimler, tanımlanan bir zaman aralığında toplu halde var olan ve gözlenen birimlerdir. Nüfus, hastane, tarım ve sanayi işyeri sayımları ani derlemeye örnektir. Araştırılması söz konusu olayın gözlenmesi olay gerçekleştiği anda oluyorsa bu derleme devamlı derlemedir.


46. Soru

Veri ne anlama gelmektedir?

Cevap

Bir problemi çözmek, bir olayı aydınlatmak ya da belli bir konuda planlama yapmak amacıyla; istatistik birimlerinin ilgilenilen değişken ya da değişkenler dikkate alınarak yapılan gözlem, ölçme ve sayma yoluyla elde edilen özelliklerine veri denmektedir.


47. Soru

Veri setlerini ana gruplar halinde ifade etmek gerekirse kaç farklı veri setinden bahsetmek gerekir?

Cevap

Veri setlerini ana gruplar halinde ifade etmek gerekirse 10 farklı veri seti grubundan bahsetmek mümkündür;
• Kayıt Veri Setleri
• Doğum-Ölüm Veri Setleri
• Bebek-Çocuk Veri Setleri
• Kadın Sağlığı Veri Setleri
• Bulaşıcı Hastalık Veri Setleri
• Muayene Grubu Veri Setleri
• Yatan Hasta Veri Setleri
• Kronik Hastalık Veri Setleri
• Organ ve Kök Hücre Nakil Veri Setleri
• Akıl ve Ruh Sağlığı Veri Setleri


48. Soru

frekans (sıklık) ne anlama gelmektedir?

Cevap

Ölçümlerin tekrar sayıları frekans (sıklık) olarak tanımlanır.


49. Soru

Microsoft Office Excel hakkında kısaca bilgi veriniz.

Cevap

Microsoft Office Excel ortamında kolayca grafikler oluşturulabilir. Oluşturduğunuz bu grafikler, anlamlı olacak şekilde verileri görüntülemenize ve daha kolay yorumlanmasına yardımcı olur. Excel, sayısız grafik türünü destekler. Excel'de yeni bir grafik oluşturmak için öncelikle sayısal girdilerden oluşan bir veri aralığına sahip olmanız gerekir.


50. Soru

Anket tekniği nedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Anket tekniği doğrudan yanıtlayanın doldurması gereken bir soru kâğıdına dayandırılmış bir veri derleme tekniğidir. Anketler; yanıt ya da yanıtları yazmayı gerektiren açık uçlu sorulardan oluşabileceği gibi daha önceden belirlenmiş yanıt seçeneklerinden birini veya birkaçını işaretlemeyi gerektiren kapalı
uçlu sorulardan oluşur. Soru kâğıdı yanıtlayıcıya posta veya başka bir şekilde kendisine ulaştırılır. Anket ile veri derlemenin yarar ve sakıncalar, görüşmecinin olmamasından kaynaklanabilir. Görüşme tekniğinde görüşmeci nedeniyle ortaya çıkan yanılgılar anket yoluyla veri derlemede ortadan kalkar; ancak bu defa
da görüşmecinin olmaması nedeniyle bazı sorunlar ortaya çıkabilir:
1. Anket soruları bir kuruma veya bir aileye ulaştırıldığında, yanıtlayıcı konusunda bir denetim uygulanması söz konusu değildir.
2. Görüşmecinin olmaması nedeniyle yanıtlama oranının düşük düzeyde kalmasıyla karşılaşılabilir. Düşük yanıtlama oranı özellikle alan araştırmalarında yanlılığın ortaya çıkmasına neden olabilir.


51. Soru

Tablo nedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Tablo, elde edilen sayısal veya sözel verilerin satır ve sütunler halinde düzenlenmiş halidir. Tablolar verilerin daha kolay anlaşılmasını sağlar. İstatistiksel verilerin sunulduğu tabloların üç temel özelliği: tablonun hangi bilgiyi içerdiğini gösterir bir başlığının, satır ve sütunlarının olmasıdır. Tablonun satır ve sütunlarında hangi bilgilerin temsil edildiği açık bir biçimde belirtilmelidir. Tablolarda sunulan bilgiler anlaşılabilir olmalı ve çok fazla bilgiyi aynı anda karmaşık olarak sunmamalıdır. Ayrıca tabloda kullanılan verilerin varsa ölçü birimi (TL, kg., saat, vb.) açık bir şekilde ifade edilmelidir.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v