Yönetimde Güncel Yaklaşımlar Dersi 2. Ünite Özet

Yenilik Nedir?

İşletmelerin kendilerini ön plana çıkarmak, rakipleriyle rekabet edebilmek ve faaliyet gösterdikleri sektörlerde yaşamlarını sürdürebilmek amacıyla ihtiyaç duydukları yenilik kavramı ulusal ve uluslararası kaynaklar incelendiğinde “işletme içerisinde yeni bir fikrin birey ve grup bazında ortaya çıkması ve uygulanabilirliği” şeklinde tanımlanabilir.

Herhangi bir işletmede yenilik olarak ortaya çıkan olgunun uygulanmasına kadar geçen süreç kendi içerisinde farklı evrelere ayrılabilir. Duncan ve Rogers yeniliğin evrelerini başlangıç ve uygulama aşaması olarak ikiye ayırmaktadırlar. Yeniliğin işletme içerisinde ortaya çıkışı, yeniliğe gereksinim duyma ve yenilik hakkındaki gerekli bilgilerin iç ve dış kaynaklardan toplanması gibi etkenler yeniliğin başlangıç evresini, yeniliği özelliklerine göre tanımlanma, hem işletme içine hem de işletme dışına (örn. yasal, finansal) uyumlandırma ve yeniliği amaçlarına uygun şekilde tasarlama etkenleri de uygulama aşamasını oluşturmaktadır.

Bir işletmenin bir ürünü icat etmesi, ancak o ürünün ticari bir anlam kazanarak kendine ilgili pazarlarda yer bulmasının ardından yenilik olarak değerlendirilebilir. Maital ve Seshadri yenilik sürecini; işletmelerde bir ürünün icat edilmesi, o ürünün daha önce ‘ilk örneği de dâhil’ başka hiçbir işletme tarafından üretilmemesi, icat edilip işletme içerisinde bir süreçten geçen ürünün ticari bir anlam kazanarak kendine ilgili pazarlarda yer bulması olarak değerlendirmişlerdir. Majaro yenilik sürecini dört evrede ele almıştır.

1. Fikir Üretme: Fikir Geliştirme
2. İzleme: İşletme amaçlarına uygunluğu kontrol etme
3. Uygunluk: Ticari ve teknik uygunluğu kontrol etme
4. Uygulama: Ticarileştirme

Tiwari ve diğerlerinin Daha basit bir sınıflandırması üç evreden oluşmaktadır.

1. Başlangıç: Gereksinim Analizi, Fikir Üretme ve Değerlendirme, Proje Planlaması
2. Uygulama: Geliştirme/ İnşa Etme, İlkemek (prototip), Geliştirme, Pilot Uygulama, Test Etme
3. Pazarlama: Üretim, Ulusal/Uluslararası pazara nüfuz etme

Genel olarak değerlendirdiğimizde yenilik sürecini(a) yeniliğin neden yapıldığı,(b) neyin yenilik kapsamında değerlendirilmesi gerekliliği,(c) yeniliğin nasıl yapılacağı,(d) yeniliği kimin yaptığı sorularını yanıtlayarak da özetlemek mümkündür. Bu durumda dört önemli unsur ortaya çıkmaktadır: Çevre, yenilik türü ve derecesi, işletmenin yapısı ve örgütsel performans. İşletmelerin yapmış olduğu yeniliğin türü ve özellikleri çevre performans etkileşimini etkilediğinden yeniliğin özelliklerinin neler olduğunun bilinmesinde fayda vardır.

Yeniliğin Özellikleri

Bir yeniliğin özellikleri göreli avantaj, uygunluk, karmaşıklık, denenebilirlik ve gözlemlenebilirlik olarak 5 temel başlık altında incelenebilir.

Göreli avantaj: Yeniliğin sağlayacağı faydanın sistemden sisteme farklılık göstermesidir.

Uygunluk: Bireylerin ve sistemlerin yeniliği kabul etme ve kullanma derecesini gösterir.

Karmaşıklık: Ortaya çıkan bir yeniliğin kullanılmasındaki ve algılanmasındaki güçlüğü ifade eder.

Denenebilirlik: Bir yeniliğin deneysel ve bilimsel temellere dayandırılabilme derecesini belirtir.

Gözlemlenebilirlik: Yeniliğin sonuçlarının başkaları tarafından gözlemlenebilirliğinin derecesini gösterir.

Yenilik Türleri

Bir ürünün veya bir hizmetin yenilik olarak değerlendirilmesi için onun yeni olması, aynı zamanda ticari bir anlam kazanması gerekliliğinden söz etmiştik. Her yeniliğin kendine has özellikleri olduğundan yenilik türlerini farklı başlıklar altında toplamak mümkündür. Bu türler genel olarak, ürün, süreç, örgütsel, yönetim, üretim, ticari/pazarlama ve hizmet yeniliği olarak sınıflandırılabilir.

Ürün yeniliği (Product Innovation): Yeni bir ürünün geliştirilmesi olarak tanımlanabilir.

Süreç Yeniliği (Process Innovation): Yeni bir sürecin gerçekleşmesine katkıda bulanan yeni teknolojiler ve teknikler, donanım ve yazılımlar süreç yeniliği kapsamında değerlendirilebilir.

Örgütsel yenilik (Organizational Innovation): Örgütlerin kendi örgütsel uygulamalarına yönelik yeni yöntemler geliştirmesidir.

Yönetim Yeniliği (Management Innovation): İşletmenin yönetim kademesini yakından ilgilendiren ve yönetsel anlamda yeni uygulamaların işletmeler içinde kullanılması olarak tanımlanabilir. Ticari/

Pazarlama Yeniliği (Commercial/Marketing Innovation): Ürünlerin ticarileştirilmesi ve pazarlanmasındaki yeni olarak değerlendirilen her türlü eylem olarak değerlendirilebilir.

Hizmet Yeniliği (Service Innovation): Potansiyel alıcılara yönelik sunulan hizmetlerdeki yeni yaklaşımlar olarak tanımlanabilir.

Yenilik Yönetimi

Yenilik yönetimi; bir yeniliğin işletme içerisinde oluşma fikrinden, piyasaya sürülme aşamasına kadar olan süreci kapsayan faaliyetlerin, uygulamaların ve kullanılan tekniklerin bir bütünü olarak tanımlanabilir. Yenilik yönetimini dar bağlam ve geniş bağlam olmak üzere iki başlık altında incelemek mümkündür.

Yenilik Yönetiminin Dar Bağlamı: Yenilik yönetiminin dar bağlamında Araştırma-Geliştirme ve Teknoloji Yönetimi ele alınabilir. Burada önemli olan yenilik oluşumunda ve ortaya çıkışındaki bilginin düzeyidir. Araştırma ve geliştirmenin yeniliğin ortaya çıkışındaki rolü büyüktür. Özellikle yenilikle ilgili ilk örneklerin (prototiplerin) ortaya çıkışında Ar-Ge faaliyetleri en yoğun noktadadır. Teknoloji yönetiminde hassas olan konu, yeni bir şey üretilecekse bunun ne zaman, hangi yöntemle ve nasıl yapılacağının belirlenmesidir.

Dar Bağlamı: Yenilik yönetiminin dar bağlamında Araştırma-Geliştirme ve Teknoloji Yönetimi ele alınabilir. Burada önemli olan yenilik oluşumunda ve ortaya çıkışındaki bilginin düzeyidir. Araştırma ve geliştirmenin yeniliğin ortaya çıkışındaki rolü büyüktür. Özellikle yenilikle ilgili ilk örneklerin (prototiplerin) ortaya çıkışında Ar-Ge faaliyetleri en yoğun noktadadır. Teknoloji yönetiminde hassas olan konu, yeni bir şey üretilecekse bunun ne zaman, hangi yöntemle ve nasıl yapılacağının belirlenmesidir.

Yenilik Yönetiminin Geniş Bağlamı: Daha geniş bağlamda ise 4 faktörün yenilik yönetimi için önemli olduğunu söyleyebiliriz. Bunlar;

• Stratejik Faktörler: Yeniliğin piyasaya sürüldüğünde işletmeye nasıl bir rekabetçi avantaj sağlayacağı yönündeki adımların bütünüdür. İşletmenin kendi bünyesinde oluşan, kısa, orta ve uzun dönemi kapsayan stratejilerden oluşan bu adımlar, örgütlerde rekabet, kâr, büyüme, çeşitlenme, girdi maliyetlerini kapsayan dışsal çıktıların sağlanmasında önemli paya sahiptir.

• Örgütsel Faktörler: Örgütün yapısı ve yapısal değişkenlerini içermektedir. Ortaya çıkan yeniliğin bir zaman süreci içerisinde gerçekleştiğini söylersek örgütsel değişkenlerin, özellikle yapısal değişkenlerin bu sürece etkisi yüksektir.

• Kültürel Faktörler: İşletmeye ait kültürel özellikler, aynı zamanda işletmelerin içinde bulunduğu toplumların, ülkelerin de kendine has kültürel özellikleri yenilik yönetiminin dışsal bağlamını ilgilendiren kültürel faktörler değişkenini açıklar.

• Çevresel Faktörler: İşletmenin hem iç çevresini hem de dış çevresini yakından ilgilendiren faktörlerin oluşturduğu çevresel faktörlerin yer aldığı değişkendir.

Yeniliğin ticari anlamda başarı kazanması, hem işletmenin ününü artıracak hem de sektörde daha iyi konumlanmasını sağlayacaktır. Bu yüzden, önce iyi bir yenilik yönetimi sürecinin planlanması ve uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir.

Bütün bu faktörlerin birlikte değerlendirilmesi elbette bir işletme için kolay bir konu değildir, bu yüzden yenilik yönetiminin başarılı bir şekilde yürütebilmesi için işletmelerin 9 önemli beceriye sahip olması gerekliliği ortaya çıkar. Bu beceriler;

a. (çevreyi) tanıma,

b. uyumlama,

c. elde etme,

d. türetme,

e. seçme,

f. yürütme,

g. uygulama,

h. öğrenme,

i. işletmeyi geliştirme

olarak sıralanabilir.

Yenilik yönetiminde sadece becerilere sahip olmak yeterli değildir. Önemli olan, yenilik yönetimi için gerekli olan ihtiyaçların neler olduğunu da belirleyebilmektir. Yenilik yönetimi, işletmeler açısından bir öğrenme sürecidir. İşletmelere ait öğrenme süreci, işletmelerin değişiminin gerçekleşmesi üzerinde anlamlı etkiye sahiptir. Yenilik yönetimini iki açıdan değerlendirmek mümkündür. Bunlardan birincisi, yeniliğin işletme içerisindeki yönetimi; ikincisi ise yeniliğin ilgili pazar veya pazarlara sunulmasındaki faaliyetlerini kapsayan yeniliğin işletme dışındaki yönetimidir. Eğer yenilik ticari olarak değerlendirilecekse, gerekli pazar ve pazarlama araştırmalarının yapılması gerekmektedir.

Pazar araştırması bir ürün veya hizmetin hangi pazara, ne zaman, nasıl çıkarılmasıyla ilgili olduğu gibi, nasıl tutundurulabileceği üzerine yapılan çalışmaların bütününü içerir. Önemli olan yeniliğin en hızlı ve sağlıklı biçimde pazara veya sosyal sistemlere nüfuz etmesini sağlamaktır.

Pazarlama araştırması ise pazar araştırmalarından sonra yenilik hakkında elde edilecek geri bildirimin sağlanması için gerekli çabaların bütünü olarak ifade edilir.

Yenilik Yönetiminin Faydaları

Yenilik yönetiminin işletmeye sağladığı faydalar şu şekilde sıralanabilir:

• İşletme içi esneklik ve etkinliği artırmak
• Bilgiyi etkin yönetmek
• Üretkenliği artırmak ve zamanı daha etkin değerlendirmek
• Pazar bilgisine çevrimiçi sahip olmaya imkân tanımak
• Tedarikçilerle olan ilişkileri geliştirmek
• Farklı müşteri bilgilerini birleştirmek
• Müşteri ilişkilerini güçlendirmek
• Gereksiz süreçleri elemek
• Bilgi teknolojileri sayesinde maliyetleri düşürmek
• Bürokratik görevleri azaltmak
• Elektronik öğrenmeyi kullanmak
• Elektronik ticareti keşfetmek
• Mal ve hizmetlerin pazar boyutunu artırmak
• Çalışanlarla ilişkileri güçlendirmek.

Yenilik Yönetimi Teknikleri

Genel olarak yenilik teknikleri şu şekilde sıralanabilir:

1. Bilgi Yönetimi Araçları
2. Pazar Zekâsı Teknikleri
3. Katılımcı ve Şebeke Araçları
4. İnsan Kaynakları Yönetimi
5. Arayüz Yönetimi Yaklaşımları
6. Yaratıcılık Geliştirme Teknikleri
7. Süreç Geliştirme Teknikleri
8. Yenilik Projesi Yönetimi Teknikleri
9. İşletme Yaratıcılığı Araçları (bknz Tabblo 2.1)

Yönetim tekniklerinin veya yaklaşımlarının etkin bir şekilde kullanımı hem yeniliğin faydasını daha hızlı bir şekilde ortaya çıkaracak hem de yeniliğin ticari bağlamda değerlendirilmesi için daha etkin bir rol üstlenecektir.