İşletme Bilgi Sistemleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Veritabanı yönetim sistemleri, işletmelerin farklı yönetim düzeylerinde ihtiyaç duyulan enformasyon ve verinin kullanıcıya iletilebilmesi için geliştirilmiş araçları bünyelerinde barındırırlar. Bu araç ve modüller nelerdir?

İlgili araç ve modüller; • Veri sözlüğü, • Kullanıcı yetkilendirme, • Yedekleme ve kurtarma, • Eşzamanlı işlem kontrolü ve • Rapor üreteçleridir.

Günümüzde kablosuz aygıtlar, kolayca taşınabilen, verimlilik araçlarını çalıştırabilecek yeterli işlem gücüne sahip ve kablosuz iletişim ağlarına bağlantı kurma özelliklerini sağlayan kullanışlı yardımcılardır. Geçmişte ve günümüzde kullanılan kablosuz aygıtlara örnekler veriniz.

Geçmişte kablosuz aygıtlar; • Çağrı cihazı, • E-posta, • Okuyucu, • Kişisel dijital yardımcı (PDA) ya da cep telefonu gibi farklı kategorilere bölerek sınıflandırılırdı. Günümüzdeyse bu işlevleri sağlayan genellikle akıllı telefon ismini verdiğimiz cihazları kullanmaktayız. Bu aygıtlar cep telefonu, bluetooth, wi-fi, sayısal kamera, küresel konumlama sistemi (GPS), ajanda, adres defteri, hesap makinası, e-posta erişimi, kısa mesaj servisi, anlık mesajlaşma, müzik çalar, video oynatıcı, internet erişimi sağlayan tam fonksiyonlu bir tarayıcı, klavye gibi özelliklerin tamamını sağlayabilmekteler. Farklı firmaların ürettiği akıllı telefonlarda; • Google’ın Android, • Apple’ın iOS, • RIM’in BlackBerry OS, • Microsoft’un Windows Phone ve • Diğer işletim sistem yazılımları kullanılmaktadır.

Veri ya da enformasyon işleme sürecinin gerçekleştirilmesi için her bilgisayarın sahip olması gereken bileşenler nelerdir?

Bilgisayarın sahip olması gereken ilgili bileşenler şöyle sıralanabilir: • Girdi Çıktı aygıtları, • Merkezi işlem birimi, • Dahili bellek birimi, • Depolama aygıtları.

Veritabanı tasarımı kavramını açıklayınız.

Veritabanı tasarımı, bir veritabanının detaylı veri modelini oluşturma sürecidir. Bu süreç; • Kavramsal ve • Fiziksel tasarım olarak iki evrede gerçekleştirilir. Kavramsal tasarımda, veri modeli oluşturulacak sistemdeki varlıklar, özellikler ve aralarındaki ilişkiler analiz edilerek, işletmenin veri ihtiyaçlarını karşılayacak bir kavramsal model oluşturulur. Fiziksel tasarım aşamasındaysa veri tanımlama dili kullanılarak, kavramsal modelde oluşturulan yapıya uygun etkin veri erişimini sağlayacak fiziksel depolama yapılarına karar verilir.

Bilgi sistemleri açısından son kullanıcı ve bilgi teknolojisi uzmanı kategorilerini açıklayınız.

Kullanıcı ya da istemci olarak da adlandırılan son kullanıcılar, bir bilgi sistemini kullanan ya da bilgi sistemindeki enformasyonu üreten insanlar olarak tanımlanırken; Bilgi Teknolojisi Uzmanları bilgi sistemlerini geliştiren ve yürüten bireylerdir. Bilgi teknolojisi uzmanları; • Sistem analistleri, • Yazılım geliştiriciler, • Sistem operatörleri ve • Diğer yönetim, teknik ve büro personelinden oluşur. Sistem analistleri, son kullanıcının bilgi ihtiyaçlarına dayalı olarak bilgi sistemini tasarlarlar. Yazılım geliştiriciler, sistem analizlerinin belirlediği özeliklere dayalı olarak, bilgisayar programlarını geliştirirler. Sistem operatörleri ise büyük bilgisayar ve ağ sistemlerini işletir ve izlerler.

Bilgi sistemi kavramını açıklayınız.

Bilgi sistemleri, veri kaynaklarını girdi olarak kabul eden ve bu verileri işleyerek enformasyon çıktısına dönüştüren sistemlerdir. Bilgi sistemlerinin başlıca faaliyet ve bileşenleri için kavramsal bir çerçeve yer almaktadır. Bir bilgi sistemi, faaliyetlerini sürdürebilmesi için; • İnsan kaynaklarına (son kullanıcı ve bilgi teknolojisi uzmanına), • Donanıma (bilgisayar ve ortama), • Yazılıma (programlar ve prosedürlere), • Veri kaynaklarına (veri ve bilgi tabanına) ve • Ağlara (iletişim ortam ve ağ desteğine) bağımlıdır.

Bilgisayar sistemlerinin çalışmasında önemli diğer bir sistem yazılımı türüyse sistem araçları ya da yardımcı (utility) yazılımlardır. Bu yazılımların işlevleri nelerdir?

İlgili bu yazılımlar; • Bilgisayarların bakımının yapılması, • Güvenliğinin sağlanması, • İyileştirilmesi ve • Yedeklenmesi gibi amaçlar için tasarlanmış yazılımlardır.

Kayıt işleme sistemlerini açıklayınız. Bir işletmede hangi tür faaliyetler için kayıt işleme sistemlerinden yararlanılır?

Kayıt işleme sistemleri işletmelerde gerçekleşen günlük hareketleri toplayan, depolayan, düzenleyen ve sorgulayan bilgi sistemleridir. Kayıt işleme sistemleri (TPS-Transaction Processing System) işletmedeki satış, satın alma, ödeme, stok girişi, işe alma ve benzeri tüm işlemleri toplayan, depolayan, düzenleyen ve sorgulayan bilgi sistemidir. Bir marketin kasa görevlisinin barkod okuyucu kullanarak oluşturduğu satış verileri, kayıt işleme sistemlerinde depolanır. Günümüzde otomatik satış makineleri, akıllı kartlar, internet satışları, otomatik stok takip mekanizmaları gibi sistemler vasıtasıyla otomatik olarak toplanan veriler kayıt işleme sistemlerinin veri kaynaklarını oluştururlar.

Fonksiyonel alan bilgi sistemi (FABS) nedir?

İşletmelerde her fonksiyonel alan ya da bölüm, kendi bünyesinde düzinelerce uygulama yazılımı kullanabilir. Tek bir fonksiyonel alanın kullandığı uygulama yazılımı koleksiyonuna genellikle fonksiyonel alan bilgi sistemi (FABS) denir. Örneğin; insan kaynakları alanının kullandığı uygulama yazılımı topluluğuna “İnsan Kaynakları Bilgi Sistemi” denilmesi gibi. Görüleceği üzere işletmenin, farklı yönetim seviyelerinde ve fonksiyonel alanlarında farklı bilgi sistemleri kullanılmaktadır.

Metropol alan ağı nedir? Açıklayınız.

Metropol alan ağları, yerel alan ağlarına göre daha büyük, geniş alan ağlarına göreyse daha küçük bir bölge ya da coğrafi alanın veri iletişimini sağlayan ağlardır. Bir üniversite ya da işletmenin farklı yerel alan ağlarını birleştiren ağlar, bu tür ağlara örnek verilebilir.

Sistem yazılımı nedir? Görevleri nelerdir?

Sistem yazılımları, bilgisayar sistemini ve onun enformasyon işleme faaliyetlerini desteklemek ve yönetmek için geliştirilmiş programlardır. Sistem yazılımlarının temel görevi, bilgisayar donanımının işletilmesi ve uygulama yazılımlarının işletilmesi için uygun bir ortam sağlamaktır. İşletim sistemleri, donanım sürücü yazılımları, programlama araçları ve ağ iletişim yazılımları sistem yazılımlarına örnek olarak verilebilir.

Sistem yazılımlarının işlevlerine göre kategorileri nelerdir? Açıklayınız.

Sistem yazılımlarının işlevleri dikkate alındığında; • Sistem yönetim programları ve • Sistem geliştirme programları olarak iki kategori halinde incelenebilir. Sistem yönetim programları, bilgisayar sisteminin veri, ağ, yazılım ve donanım kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılabilmesine olanak verir. Geliştirme programları ise uygulama yazılımlarının oluşturulmasını diğer bir deyişle uygulama yazılımlarının programlanmasını sağlayan ortamları sunarlar.

Girdi çıktı aygıt kavramını açıklayınız ve söz konusu aygıtlara örnekler veriniz.

Diş ortamdan verilerin alınmasını ve bilgisayara aktarılmasını sağlayan donanımlar, girdi aygıtları olarak tanımlanır. Klavye, fare, mikrofon, tarayıcı, kamera, parmak izi okuyucu ve benzeri aygıtlar, bilgisayarın kullanıcılarına bilgi aktarmada kullanılan araçlar, çıktı aygıtları olarak adlandırılır. Günlük hayatta yaygın olarak kullanılan çıktı aygıtları arasında; • Monitör, • Yazıcı, • Hoparlör ve • Çizici örnek verilebilir.

Bilgi teknolojisi nedir?

Bilgi teknolojisi, bir organizasyonun bilgi ve bilgi süreçleri ihtiyaçlarını destekleyen bireylerin kullandığı her türlü bilgisayara dayalı araçlar olarak tanımlanır.

Protokol kavramını açıklayınız.

Protokol ağ üzerinde, iletişim süresince uygulanacak kural ve veri biçimlerini düzenleyen standartlardır. Ağ üzerinden iletişim kuran iki bilgisayarın aynı dili (protokol) kullanması gerekir.

Topoloji nedir?

Ağ topolojisi, bir ağdaki bilgisayarların fiziksel organizasyonunun geometrik planlamasını ifade eden bir terimdir. Topolojiler; • İşlevlerine ve • Maliyetlerine göre farklılaşırlar.

Programlama dillerindeki gelişimi tartışınız.

Programlama dillerindeki gelişimi şöyle sıralanabilir: • Programlama dillerinin gelişim süreci nesil olarak adlandırılan adımlar halinde ele alınabilir. 1940’lı yıllarda ilk bilgisayarın programlanmasında kullanılan makine dilleri, sayılarıyla ifade edilen uzun komutlardan oluşmakta ve her makine için farklı komut yapısını gerektirmekteydi. • 1950’lerde kullanımı oldukça zor olan bu dillerin yerini ikinci nesil olan çevirici diller almıştır. Çevirici diller, sembolleri makine dillerine çeviren mekanizmalar sayesinde daha kısa kodlamalarla programlamayı sağlamışlardır. • Üçüncü nesil programlama dilleri, programcının çok daha az süre harcayarak kodlama yapmasını sağlayan, problemi ifade etmekte mantıksal ifadelerin kullanılmasına izin veren bir yapı sağlamışlardır. Yordamsal programlama da denilen bu diller sayesinde programcının yazdığı bir ifade 5 ile 10 derleyici komutuna dönüştürülürdü. • Günümüzde de kullanılan dördüncü nesil programlama dilleri uygulama geliştirmeyi daha da kolay hale getirmiştir. Kullanıcılara veri saklama, işleme ve erişme konusunda uygun platformlar sağlayan bu diller, hazır komutlar içeren kütüphanelerin tek bir kelimeyle çağrılmasına olanak sağlamıştır. Dördüncü nesil programlama dilleri, üçüncü neslin yordamsal komutlarından İngilizce dil yapısına uyumlu bir programlama diline dönüşmüştür.

Veri kaynakları, işletmelerin faaliyetlerini sürdürmelerinde hayati öneme sahip bilgi sistemi bileşenlerinden birisidir. Buna göre veri tabanı ve veri tabanı yönetim sistemini açıklayınız.

Veritabanı (database), mantıksal olarak ilişkilendirilmiş veri topluluğu olarak tanımlanır. Veritabanı Yönetim Sistemi ise veritabanını oluşturan ve yöneten yazılıma denir. Her ikisinin oluşturduğu bütüne veritabanı sistemi adı verilir.

OLAP teknolojisini açıklayınız.

OLAP (Online Analytical Processing – Çevrimiçi Analitik İşleme), enformasyonun çeşitli açıdan görünüşlerine hızlı ve etkileşimli ulaşımı sağlayan yazılım teknolojisidir. Veri ambarlarını karar vermeye yönelik enformasyon üretmek amacıyla kullanan diğer bir yapı da OLAP sistemleridir.

Ağ iletişiminde en yaygın kullanılan protokol türü nedir?

Ağ iletişiminde en yaygın kullanılan protokol “İletişim Kontrol Protokolü ve Internet Protokolü” (TCP/IP-Transmission Control Protocol/Internet Protocol) olarak adlandırılan, orijinali A.B.D Savunma Bakanlığı projesi olarak 1970’lerde adlandırılmış bir iletişim standardıdır.

Uygulama yazılımları ve sistem yazılımları arasındaki farkları açıklayınız.

Uygulama yazılımları son kullanıcıların bilgi işlem ihtiyaçlarını gidermek üzere tasarlanmış bilgisayar programlarıdır. Sistem yazılımlarıysa uygulama yazılımlarının bilgisayarda çalıştırılmasını sağlayan ve CPU, bellek, depolama, girdi çıktı aygıtları arasında iletişimi yöneten yazılım türüdür.

Ortam kavramını açıklayınız. Ortam türleri nelerdir?

Ortam ya da ağ iletişim ortamı, bilgisayarlar arasında sinyallerin taşınmasında kullanılacak çeşitli ortamları ifade etmek için kullanılır. Sarmal kablo, eş eksenli kablo, fiber optik kablo gibi ortamların yanı sıra, farklı dalga boylarını kullanan kablosuz iletişim ortamları, ağ bilgilerinin taşındığı fiziksel ortam türleridir.

Yazılım nedir?

Yazılım, bilgisayar ve bilgisayara bağlı olarak çalışan donanımları işletmek ve yönetmek amacıyla kullanılan bilgisayar programlarına verilen genel bir addır.

Uygulama yazılımlarının kullanım alanları nelerdir?

Uygulama yazılımları, kullanıcıların özel bir ihtiyacını karşılamak üzere tasarlanmış programlardır. Uygulama yazılımları; • Genel amaçlı ve • Özel amaçlı uygulama yazılımları olmak üzere iki ana başlıkta incelenebilir. Genel amaçlı uygulama yazılımları, işletmelerde, bilgi işçileri tarafından yoğun olarak kullanılan yazılımları içerirler. Genel amaçlı uygulama yazılımlarına; • Ofis Yazılım Paketi ve • Ofis Verimlilik Paketi gibi isimler verilir. Özel amaçlı yazılımlar ise işletmenin, farklı yönetim seviyelerinde ve fonksiyonel alanlarında kullanılan yazılımlardır.

Varlık ilişki diyagramı nedir?

İlişkisel veritabanı tasarımında varlık ilişki modelleri (entity relationship model) verinin kavramsal gösteriminde ve özetlenmesinde kullanılan etkin bir yöntemdir. İlişkisel veritabanlarının tasarımında, verinin şekiller yardımı ile kavramsal gösterimine varlık ilişki diyagramı adı verilir.

Telekomünikasyon nedir?

Telekomünikasyon, genel olarak, verinin ve enformasyonun bir noktadan diğerine taşınması olarak tanımlanmaktadır. Mesafe anlamına gelen yunan kökenli “tele” sözcüğü, telefon, telekonferans ve diğer benzer kelimeler, mesafeli iletişime izin veren teknolojileri ifade etmektedir.

Bilgi teknolojilerinin en temel iki bileşenini oluşturan donanım ve yazılım kavramlarından, donanımı açıklayınız.

Bilgi işlem sürecinde kullanılan tüm aygıt ve malzemelere bilgisayar donanımı denir.

Genel amaçlı kullanılan uygulama yazılımlarının yoğun olarak kullanıldığı programlar nelerdir?

Hesap tablosu, kelime işlemciler, masaüstü yayıncılık, sunum programları, masaüstü veri tabanı yönetim programları ve web tarayıcılar, kişisel bilgi yönetimi programları, proje yönetimi araçları en çok kullanılan genel amaçlı uygulama yazılımlarıdır.

Bilgisayarların gerçekleştirdikleri görevler, büyüklükleri, hızları ve yetenekleri farklı olsa da hepsinde yer alan ve sahip oldukları ortak yapıyı oluşturan temel unsurlar nelerdir?

Söz konusu dört temel unsur; • Verinin alınması, • Komut ve verinin depolanması, • Verinin işlenmesi, • Veri ya da enformasyonun elde edilmesidir.

Bilgisayar ağı kavramını açıklayınız.

Bilgisayar ağı, iki ya da daha fazla bilgisayarın birbirine bağlanmasıyla oluşturulan kaynak paylaşım sistemidir.

Sistem yazılımlarının en önemlilerinden biri olan işletim sisteminin işlevleri nelerdir?

İşletim sisteminin işlevleri şöyle sıralanabilir: • Kullanıcı Arayüzü Sağlama: İşletim sisteminin en önemli görevlerinden biri kullanıcılara etkin bir arayüz sunmaktır. • Bellek Yönetimi: İşletim sistemlerinin en önemli görevlerinden biri de bellek yönetimidir. Özellikle programlar çalıştırılmadan önce “rastgele erişimli belleğe” alınmalıdırlar. • Tak ve Çalıştır (Plug and Play): İyi bir işletim sistemi, donanım yapılandırmasındaki basit değişiklikleri kolaylaştırmalıdır. • Çoklu görev (multitasking): Çoklu görev, birden fazla programın, birbirinden bağımsız olarak aynı anda ve aynı bilgisayarda çalıştırılması durumunda kullanılan terimdir.

Günümüzde işletmelerin, çalışanlarına ve müşterilerine güvenilir küresel erişim olanağı sağlayan modern ağ altyapılarından yararlanmaları bir zorunluluk haline gelmiştir. Ağ türleri nelerdir?

Ağları tiplerine göre; • Yerel Alan Ağı (LAN-Local Area Network), • Metropol Alan Ağı (MAN-Metropolitan Area Network) ve • Geniş Alan Ağı (WAN-Wide Area Network) olmak üzere üçe ayırmak mümkündür.

Bir veri ambarının hazırlık ve işleyiş aşamaları nelerdir?

Veri ambarının hazırlık ve işleyiş aşamaları; • İç ve dış veri kaynakları, • Çıkarma temizleme, • Dönüştürme, • Yükleme ve yenileme, • Üst veri, • Veri deposu ve • Servistir. İç ve dış veri kaynaklarından toplanan veriler, farklı bilgi sistemlerinden elde edildiğinden, verilerin bütünleştirilmesi için, verinin işlenmesi gerekmektedir. Verilerin bir araya getirilmesi için veri ambarlarının, verileri toplama, temizleme, dönüştürme, yükleme ve yenileme işlemlerini gerçekleştirdikleri veri hazırlama katmanı mevcuttur. Üstveri (metadata) olarak adlandırılan sistem katalogları, veri ambarında depolanan veri hakkındaki tanımlamaları içerir.

Veri ambarı nedir?

Günümüzde başarılı olan işletmelerin çoğu, pazardaki değişikliklere ve fırsatlara hızlı ve esnek olarak cevap verebilen şirketlerdir. Bu değişikliklere cevap verebilmek, analist ve yöneticilerin, enformasyon ve veriyi, etkili ve etkin kullanmalarıyla mümkündür. İşletmelerde her düzey karar vericinin karar vermede ihtiyaç duyabileceği iç ve dış veri kaynaklarını birleştiren geniş veritabanlarına veri ambarı denir.

Bir veri tabanın temel işlevlerini yazınız.

Bir veritabanının temel işlevleri şöyle sıralanabilir: • Tanımlama; veri tiplerinin yapılarını ve veri sınırlarını belirlemeyi içerir. • Oluşturma; veritabanını yaratma ve veriyi depolama sürecini içerir. • İşleme; veritabanını izleme, sorgulama, güncelleme, düzeltme ve raporlama işlevleri içerir.

Bilgi sistemlerinde veritabanı yönetim sistemlerinin kullanılmasının sağlayacağı üstünlükler nelerdir?

İlgili üstünlükler; • Veri tekrarının ve tutarsızlığının kontrol edilmesi, • Yetkisiz erişimin sınırlandırılması, • Programlama dilleriyle etkili iletişim platformunun oluşturulması, • Sonuç çıkarmaya elverişli olması, • Çok kullanıcılı ara yüz olması, • Veriler arasındaki karmaşık ilişkilerin tanımlanması, • Veri tutarlılığı ve • Yedekleme ve kurtarma fonksiyonlarıdır.

En çok bilinen topoloji türleri nelerdir?

En çok bilinen topoloji türleri; • Veri yolu (bus), • Yıldız (star), • Melez (hybrid), • Halka (ring) ve • Kablosuz (wireless) topolojilerdir.

Ağlar mimarileri, topolojileri, kullandıkları protokoller ve bağlanmada kullandıkları ortamlara göre farklılaşırlar. Mimari açıdan temel ağ türleri nelerdir?

Ağ mimarisine göre; • Uçtan uca ağlar ve • İstemci sunucu ağlar olarak iki temel ağ türünden bahsetmek mümkündür. Uçtan uça ağlar (P2P-peer to peer), bir sunucu desteği olmadan, her bilgisayarın ağda aynı görevde bulunduğu, genellikle dosya paylaşımlarının gerçekleştirildiği ağlardır. İstemci ve sunucu ağlar (client/server networks) ise; • İstemci ve • Sunucu adında iki farklı türde görevi olan bilgisayarların oluşturduğu ağlardır.

İstemci ve sunucu kavramlarını açıklayınız.

İstemci sunucudan, veri ya da enformasyon talebi için tasarlanmış bilgisayarlardır. Sunucular ise dış ortamların enformasyon ihtiyaçlarını karşılamaya adanmış olan ana bilgisayarlardır. Günümüzde kullanılan birçok uygulama yazılımı istemci ve sunucu mimarisine sahiptir.

TCP/IP protokol kümesinde veriler, farklı katmanlarda işlemler gerçekleştirilerek paketlenir. Paketleme sürecini oluşturan katmanlar nelerdir?

Paketleme sürecini oluşturan katmanlar şöyle sıralanabilir: • Uygulama katmanı, • Taşıma katmanı, • İnternet katmanı ve • Ağ arayüz katmanıdır.

Kablosuz iletim ortamlarını etki alanına göre sınıflandırınız.

Kablosuz iletim ortamlarını etki alanına göre; • Kısa mesafe, • Orta mesafe ve • Geniş alan olarak üçe ayırabiliriz.

Kısa ve orta mesafe alan ağları ile geniş alan kablosuz ağlar arasındaki temel fark nedir?

Kısa ve orta mesafeli kablosuz ağların lisanssız olarak kullanılabilmesine karşın, geniş alan kablosuz ağları lisanslı spektrumlar üzerinde çalışırlar. Hücresel radyo şebekeleri ve kablosuz geniş bant ağları bu kategoride yer alırlar. Cep telefonları, diğer adıyla hücresel telefonlar, iki yönlü iletişimi sağlamak için radyo dalgalarını kullanırlar.

Bilgi sistemlerini tanımlayarak bileşenlerini neler olduğunu ifade ediniz.

Bilgi sistemleri, veri kaynaklarını girdi olarak kabul eden ve bu verileri işleyerek enformasyon çıktısına dönüştüren sistemlerdir. Bir bilgi sistemi, insan kaynakları (son kullanıcı ve bilgi teknolojisi uzmanı), donanım (bilgisayar ve ortam), yazılım (programlar ve prosedürler), veri kaynakların (veri ve bilgi tabanı) ve ağ(iletişim ortam ve ağ desteği) bileşenlerinden meydana gelmektedir.

Bir bilgi sistemini kullanan ya da bilgi sistemindeki enformasyonu üreten insanlara ne ad verilmektedir? Örnek vererek açıklayınız.

Bir bilgi sistemini kullanan ya da bilgi sistemindeki enformasyonu üreten insanlara son kullanıcı denilmektedir. Son kullanıcılar, işletmenin her düzeyinde görevli yönetici, mühendis, memur ya da müşteriler olabilmektedirler.

Bilgisayarların hepsi gerçekleştirdikleri görevler, büyüklükleri, hızları ve yetenekleri aynı olmaksızın yapabildikleri ortak işlemler nelerdir?

Bilgisayarlar gerçekleştirdikleri görevler, büyüklükleri, hızları ve yetenekleri farklı olsa da verinin alınması, komut ve verinin depolanması, verinin işlenmesi ve veri ya da enformasyonun elde edilmesi işlemlerini gerçekleştirebilmektedirler.

Bilgisayar yazılım türlerinden eğitim, eğlence vb. yazılımlar hangi sınıf içerisinde yer almaktadır?

Eğitim, eğlence vb. yazılımlar özel amaçlı uygulama yazılımları sınıfında yer almaktadır.

Masaüstü yayıncılık yazılımları olarak bilinen Adobe InDesign, Microsoft Publisher ve QuarkXPress yazılımları hangi işlevlerle kullanılmaktadır?

Masaüstü yayıncılık uygulamaları son kullanıcı ve organizasyonların kendi gazete, broşür, el kitabı ve benzeri belgelerini yaratmaları için geliştirilmiş sayfa düzeni tasarlama yazılımlarıdır. Bu tür yazılımlar kullanıcılara hazır tasarım şablonları, grafik ve fotoğraf kütüphaneleri sunarak, amatör kullanıcıların hızlı ve kullanışlı belgeler tasarlamalarını sağlamaktadırlar.

Sanal bellek kullanımı hangi durumda gerekmektedir? Açıklayınız.

Sanal bellek kullanımı, rastgele erişimli bellek kapasitesi dolduğunda, sabit diskin bir bölümünün bellek gibi kullanılmasına izin veren bir uygulamadır. Bilgisayarda rastgele erişimli bellek kapasitesi aşıldığında sabit disk gibi ikincil bellek görevi görmektedir.

Temel görevi, bilgisayar donanımının işletilmesi ve uygulama yazılımlarının işletilmesi için uygun bir ortam sağlamak hangi yazılım türüne ait bir özelliktir?

Sistem yazılımları, temel görevi bilgisayar donanımının işletilmesi ve uygulama yazılımlarının işletilmesi için uygun bir ortam sağlamak olan yazılım türüdür.

Web sayfalarının statik yapıdan dinamik bir uygulama ortamına taşınması hangi programlama dilleri ile mümkün kılınmıştır?

Web sayfalarının statik yapıdan dinamik bir uygulama ortamına taşınmasını mümkün kılan programlama dilleri Java, javascript ve PHP gibi programlama dilleridir. 

Programlama dillerinin evrimi göz önünde bulundurulduğunda dördüncü nesil programlama dillerinin özelliklerinin neler olduğunu yazınız.

Dördüncü nesil programlama dillerinin özellikleri şu şekildedir:

• 1980’li yıllarda geliştirilmiştir,
• İngilizce diline daha uyumludur,
• Önceden tanımlanmış işlevlere sahiptir,
• Veri yönetim özelliklerine sahiptir,
• Kullanımı kolaydır,
• 1990’lardan günümüze kadar sürmektedir,
• Nesne yönelimli programlama odaklıdır,
• Görsel programlama araçlarına sahiptir.

Her program kendi veri kümesiyle çalıştığından kullanıcılar, kendileri için faydalı olabilecek ve başka yazılımların depoladığı verilerin farkında olmaması durumu hangi geleneksel veri saklama yönteminin sakıncalarından hangisi ile ilişkilidir?

Bu durum geleneksel veri toplama yönteminin sakıncalarından verinin soyutlanması ile ilişkili bir durumdur.

Veritabanını tanımlayarak veri tabanı yönetim sistemlerinin kullanımının sağladığı üç adet üstünlüğü belirtiniz.

Veritabanı, mantıksal olarak ilişkilendirilmiş veri topluluğudur. Veritabanı kullanımının sağladığı üstünlükler daha fazla olmasına rağmen üç tanesini belirtmek gerekirse;

• Yetkisiz erişimi sınırlandırması,
• Sonuç çıkarmaya elverişli olması ve
• Çok kullanıcılı ara yüze sahip olması bunlar arasında sayılabilir.

Veritabanı yönetim sistemleri, işletmelerin farklı yönetim düzeylerinde ihtiyaç duyulan enformasyon ve verinin kullanıcıya iletilebilmesi için bazı geliştirilmiş araçları bünyelerinde barındırmaktadırlar. Bu araçlar nelerdir?

Veritabanı yönetim sistemlerinde bulunan araçlar, veri sözlüğü, kullanıcı yetkilendirme, yedekleme ve kurtarma, eşzamanlı işlem kontrolü ve rapor üreteçleridir. 

Veritabanı yönetim sistemleri içinde yer alıp bilgi sistemlerinin farklı tür ve formattaki rapor ihtiyaçlarını
karşılayan VTYS hizmetleri hangi araç ile elde edilmektedir?

Bu hizmetler, veritabanı yönetim sisteminde yer alan ve rapor üreteçleri adı verilen araç ile elde edilmektedir.

Veri ambarı kavramını tanımlayarak veri ambarını oluşturan kaynaklardan dışsal veri kaynağını açıklayınız.

Veri ambarlarının diğer bir veri kaynağı da dışsal veri kaynaklarıdır. Dışsal veri kaynakları, içsel verilere göre daha az yapılandırılmamış verilerden oluşmaktadır. Sektörle ilgili veriler, istatistik kurumlarının raporları, sektör satış ve hammadde fiyat bilgileri, kanun düzenlemeleri gibi işletmeyle ilgili olabilecek farklı özelliklerdeki veriler, bir veri ambarı sisteminin dışsal veri kaynağını oluştururlar.

OLAP sistemini açıklayınız.

Veri ambarlarını karar vermeye yönelik enformasyon üretmek amacıyla kullanan diğer bir yapı da OLAP sistemleridir. OLAP (Online Analytical Proccessing) olarak kısaltılan Çevrimiçi Analitik İşleme, kullanıcılara problemin gerçek boyutunu yansıtan ve ham veriden dönüştürülmüş enformasyonun çeşitli açıdan görünüşlerine hızlı ve etkileşimli ulaşımı sağlayan bir yazılım teknolojisidir. OLAP hizmetini veren sunucular, karmaşık analitik sorguların kısa sürede çalıştırılabilmesine olanak sağlayan çok boyutlu veri modelini kullanırlar.

Bilgisayar ağını tanımlayarak ağ tiplerinin neler olduğunu ve bunların arasından yerel ağları açıklayınız.

Bilgisayar ağı, iki ya da daha fazla bilgisayarın birbirine bağlanmasıyla oluşturulan kaynak paylaşım sistemidir. Ağları tiplerine göre Yerel Alan Ağı (LAN-Local Area Network), Metropol Alan Ağı (MAN-Metropolitan Area Network) ve Geniş Alan Ağı (WAN-Wide Area Network) olmak üzere üçe ayırmak mümkündür. Şekil 2.9’da şematize edilen ağların en dar kapsamlı olanı yerel alan ağıdır. Yerel alan ağları, bir bina ya da bir grup bina ile sınırlı alanlarda iki ya da daha fazla bilgisayarı bağlamak için kablolu ya da kablosuz sinyallerin kullanıldığı bilgisayar ağlarıdır. Bir ev, ofis binası, okul genellikle tek bir yerel alan ağı içerir.

Bir sunucu desteği olmadan, her bilgisayarın ağda aynı görevde bulunduğu, genellikle dosya paylaşımlarının gerçekleştirildiği ağlar hangi ağ tipi için geçerlidir?

Bu ağ tipi, ağ mimarisi kategorizasyonuna göre uçtan uça ağlar (P2P-peer to peer) ile mümkün olmaktadır.

Ağ topolojisi nedir? En çok bilinen ağ topolojileri nelerdir?

Ağ topolojisi, bir ağdaki bilgisayarların fiziksel organizasyonunun geometrik planlamasını ifade etmektedir. Topolojiler, işlevlerine ve maliyetlerine göre farklılaşmakla birlikte en çok bilinenleri veri yolu (bus), yıldız (star), melez (hybrid), halka (ring) ve kablosuz (wireless) topolojileridir.

Ağ iletişiminde en yaygın kullanılan protokol olan “iletişim Kontrol Protokolü ve İnternet Protokolü”nü açıklayınız.

Ağ iletişiminde en yaygın kullanılan protokol “İletişim Kontrol Protokolü ve Internet Protokolü” (TCP/IP- Transmission Control Protocol/Internet Protocol) olarak adlandırılan, orijinali A.B.D Savunma Bakanlığı projesi olarak 1970’lerde adlandırılmış bir iletişim standardıdır. TCP/IP aslında tek bir iletişim kuralı değil 100 den fazla protokolü ve programı içeren bir protokol kümesi olarak düşünülmelidir. TCP/IP protokol kümesinde veriler, farklı katmanlarda işlemler gerçekleştirilerek paketlenir. Paketleme sürecini dört katmanda açıklamak mümkündür. Bu katmanlar uygulama, taşıma, internet ve ağ arayüz katmanlarıdır.

Wi-fi ağları, kişisel bilgisayar, akıllı telefon, oyun konsolu, el terminali, kişisel medya oynatıcısı gibi mobil aygıtların ağa bağlanmasında yaygın olarak kullanılan ağ türü etki alanına göre hangi ağ türü içinde yer almaktadır?

Bu tür kullanımlar için kullanılan ağ türü, kablosuz yerel alan ağları olarak da bilinen orta mesafe kablosuz ağlardır.