Kamu Yönetimi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Anayasanın yeni halinde Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu nasıl düzenlenmiştir?

Anayasa’nın yeni halinde bu durum, “Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu” başlığı altında 105. maddesinde düzenlenmiş ve Cumhurbaşkanının “cezai” sorumluluğu genişletilmiştir. Buna göre, “Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun (301 milletvekilinin) vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir. Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye tam sayısının beşte üçünün (360) gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir”.
“…TBMM, üye tam sayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce divana sevk kararı alabilir. Yüce Divan (Anayasa Mahkemesi) yargılaması üç ay içinde tamamlanır, bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere üç aylık ek süre verilir, yargılama bu sürede kesin olarak tamamlanır”.
“Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı, seçim kararı alamaz”.
“Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanının görevi sona erer”.
“Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten sonra da bu madde hükmü uygulanır”.
Görüldüğü üzere, Cumhurbaşkanının sorumluluğunun kapsamı genişletilmiş, işlediği iddia edilen tüm suçlarla ilgili bir denetim mekanizmasına yer verilmiştir

Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı kaç genel müdürlükten oluşmuştur?

İdari İşler Başkanı, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığının en üst amiridir. İdari İşler Başkanlığı şu dört genel müdürlükten oluşmuştur:

a. Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü
b. Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü
c. Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü
d. Destek ve Mali Hizmetler Genel Müdürlüğü.
Ayrıca Cumhurbaşkanlığı teşkilat yapısı içinde, Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları ile Ofisler yer almıştır.

Bakanların  başlıca görev, yetki ve sorumlulukları nelerdir?

Buna göre bakanların başlıca görev, yetki ve sorumlulukları şöyle sıralanabilir (Eryılmaz, 2018:157):
1. Başında bulunduğu bakanlığın en üst amiri olarak, onu temsil etmek,
2. Bakanlık hizmetlerini mevzuata, Cumhurbaşkanının genel siyasetine, kalkınma planlarına ve yıllık programlara uygun olarak yürütmek; bu amaçla yöneticilere emir ve talimat vermek, onları yönlendirmek,
3. Bakanlığının, faaliyet alanına giren konularda diğer bakanlıklarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, Cumhurbaşkanı ve yasama organı ile ilişkileri yürütmek (yazılı sorulara cevap vermek gibi),
4. Bakanlık merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatının faaliyetlerini, işlemlerini ve hesaplarını denetlemek,
5. Bakanlığa bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların her türlü faaliyet ve işlemlerini denetlemek,

6. Bakanlığının faaliyet alanına giren konularda temel politikalar üretmek ve bunları
yürütmek,
7. Bakanlığındaki personelin özlük işlerini yürütmek ve
8. Bakanlık bütçesini uygulamak

Anayasa’nın 127. maddesi yerel yönetimleri düzenlemektedir. Bu düzenlemeye göre yerel yönetimlerin özellikleri nelerdir?

Anayasa’nın 127. maddesi yerel yönetimleri düzenlemektedir. Bu düzenlemeye göre yerel yönetimlerin özellikleri ana hatlarıyla şöyle belirlenebilir (Eryılmaz, 2018:191; Gözler, 2009:103-104):
• Yerel yönetimler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan kamu tüzel kişileridir.
• Yerel yönetimlerin karar organları seçimle belirlenir.
• Yerel yönetimlerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir.
• Görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan
yerel yönetim organları (örneğin belediye başkanlarını) veya bu organların üyelerini, İçişleri Bakanı, geçici bir tedbir olarak, kesin yargı hükmüne kadar görevinden uzaklaştırabilir.
• Yerel yönetimlerin seçimleri, genel kural olarak beş yılda bir yapılır.
• Merkezî yönetim, yerel yönetimler üzerinde idari vesayet yetkisine sahiptir.
• Yerel yönetimler kendi aralarında birlik kurabilirler. Birlik kurmaya ilişkin izni
Cumhurbaşkanı verir.
• Yerel yönetimlerin merkezî yönetim ile karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenir.
• Yerel yönetimlere görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır.
• Büyük yerleşim merkezleri için kanunla özel yönetim biçimleri oluşturulabilir.
• Yerel yönetimlerin mali işlemleri, Sayıştay tarafından denetlenir

İl encümeninin görev ve sorumlulukları nelerdir?

İl encümeni, il genel meclisinde karara bağlanacak konuların ön incelemesini yapan ve daha çok “danışma” ve “yürütme”ye ilişkin fonksiyonları olan bir organdır. İl encümeni, valinin başkanlığında, genel sekreter ile il genel meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği üç üye ile valinin her yıl birim amirleri arasından seçeceği iki üyeden oluşur.

Ülkemizde kaç yerel yönetim birimi bulunmaktadır?

Ülkemizde, “il özel idaresi”, “belediye” ve “köy” olmak üzere üç türlü yerel yönetim birimi bulunmaktadır. Bunlar içinde en eskisi ve kendi geleneklerimize dayalı olanı, köy
yönetimidir. İl özel idaresi ve belediye ise Batılılaşma süreci içinde Fransa örnek alınarak kurulmuştur (Gözübüyük, Akıllıoğlu, 1992:97).

Türkiye parlamenter sistemden başkanlık sistemine ne zaman ve hangi kanun değişikliğiyle geçmiştir?

21 Ocak 2017 tarih ve 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 16 Nisan 2017 günü halk oylamasında kabul edilmesiyle birlikte Türkiye parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre belediyenin görev ve sorumlulukları, başlıca hangi alanlarda toplanmaktadır?

5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre belediyenin görev ve sorumlulukları, başlıca şu alanlarda toplanmaktadır (BK md.14):
• Stratejik plan, imar, ruhsat ve denetim; su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel altyapı; toplu taşıma ve şehir içi trafik,
• Çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık, ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar, konut,
• Zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans,
• Kültür ve sanat, turizm ve tanıtım; gençlik ve spor, sosyal hizmet ve yardım, meslek ve beceri kazandırma; kadınlar ve çocuklar için konukevleri,
• Evlendirme, defin ve mezarlıklar,
• Ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi,
• Gayrisıhhi müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması ve denetimi,
• Devlete ait her derecedeki okul binalarının yapım, bakım, onarım ve her türlü malzeme ihtiyaçlarını karşılama,
• Kültür ve tabiat varlıkları, tarihî doku ve kent tarihiyle ilgili mekânlar ve işlevlerin korunması, bakımı ve onarımı,
• Toptancı ve perakendeci halleri, otobüs terminali, fuar alanı, yat limanı ve mezbaha hizmetleri

Yönetim kuruluşlarını, merkezi yönetimden ayrı bir yapıda örgütlenmelerini ve faaliyet yürütmelerini gerekli hale getiren sebepler nelerdir?

Yönetimde etkinliği ve verimliliği sağlamak, yönetime katılmayı ve demokratik değerleri geliştirmek, aşırı merkeziyetçiliğin sakıncalarını ortadan kaldırmak, yerel ihtiyaçlara ve sorunlara daha sağlıklı çözükler üretmek gibi nedenler, yerinden yönetim kuruluşlarını, merkezi yönetimden ayrı bir yapıda örgütlenmelerini ve faaliyet yürütmelerini gerekli hale getirmiştir.

İl idare kurulunun yapısı nelerden oluşur?

İl İdare Kurulu, il genel yönetiminde valiye yardımcı olan bir kuruldur. İl İdare Kurulu, valinin başkanlığında, hukuk işleri müdürü, defterdar, il millî eğitim müdürü, il çevre ve
şehircilik müdürü, il sağlık müdürü, il gıda ve tarım müdüründen oluşmaktadır. Vali, bu kurula başkanlık etmek üzere bir vali yardımcısını da görevlendirebilir.

Yerel yönetimlerin, federal ve üniter devlet sistemlerinde yer almasını sağlayan değerlerden biri olan özerklik neyi ifade eder?

Özerklik: Yerel yönetimlerin kanunlarca belirlenen sınırlar içinde, yerel nitelikteki işleri, kendi organları eliyle halkın çıkarları doğrultusunda düzenleme ve yönetme hakkı ve imkânıdır. Özerklik, yerel yönetimlerin hem kararlarında serbestlik (idari özerklik) ve hem de gerekli mali kaynaklara sahip olabilme (mali özerklik) imkânını içerir. Ayrıca özerkliğin üçüncü bir unsuru olarak da kendilerine ait personelinin (personel özerkliği) bulunmasıdır. Özerkliğin bir gereği olarak yerel yönetimler kamu tüzel kişiliğine sahiptirler

Yerinden yönetim ilkesi kaça ayrılır?

Yerinden yönetim ilkesini “coğrafi yerinden yönetim” ve “fonksiyonel/hizmet yerinden yönetim” olarak ikiye ayırmıştık. Coğrafi yerinden yönetim ilkesi, bütün ülkelerde “yerel yönetimler” ya da “mahalli idareler” adındaki yönetim birimlerini ortaya çıkarmıştır. Fonksiyonel yerinden yönetim ilkesi ise bazı kamu hizmetlerinin, merkezi yönetim ve
yerel yönetim kuruluşları dışında ayrı bir tüzel kişilik olarak örgütlenmesi esasına dayanmaktadır. Bu çerçevede yerinden yönetim kuruluşları, “yerel yönetimler” ve “hizmet
yönünden yerinden yönetim kuruluşları” olarak ikiye ayrılmaktadır

Belediye meclisinin görev ve sorumlukları genel hatlarıyla nelerdir?

Belediye meclisi, belediye yönetiminin karar organıdır. Belediye meclisi, kendisi tarafından belirlenecek bir aylık tatil hariç, her ayın ilk haftası önceden kararlaştırıldığı günde toplanır. Meclisin toplantılarına belediye başkanı, katılamaması durumunda meclis başkan vekili başkanlık eder. Belediye meclisinin toplantıları, kural olarak halka açıktır. Belediye meclisi, üyeleri arasından en az üç en fazla beş kişiden oluşan ihtisas komisyonları kurabilir.

Türk kamu yönetiminin merkez örgütünde hangi kişi ve kurumlar bulunur?

Türk kamu yönetiminin merkez örgütünde Cumhurbaşkanı ve bakanlıklar yer alır. Ayrıca merkezi yönetime görevlerinde yardımcı olmak, danışmanlık yapmak ya da denetimde
bulunmak amacıyla kurulmuş yardımcı kuruluşlar da merkez örgütü içinde değerlendirilmektedir.

İl özel idaresinin, belediye ve köyler dahil olmak üzere il genelindeki görev ve sorumlulukları nelerdir?

İl özel idaresinin, belediye ve köyler dahil olmak üzere il genelindeki görev ve sorumlulukları:
• Gençlik ve spor, sağlık, tarım, sanayi ve ticaret;
• İlin çevre düzeni planı (belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyeleri hariç), bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları;
• İlk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetlerdir.

Bakanlıkların kurulması anayasanın yeni halinde nasıl düzenlenmiştir?

Bakanlıklar, merkezi yönetimin en önemli yapısını meydana getirir. Anayasa’nın önceki halinde, “bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilatı kanunla
düzenlenir” denilmişti (Md.113/1). Anayasanın yeni halinde ise, “Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir” (Md.106/11) hükmü getirilmiştir

Türkiye’nin kamu yönetimi yapısı örgütlenme ilkelerine göre hangi iki ana grupta toplanmaktadır?

Türkiye’nin kamu yönetimi yapısı, örgütlenme ilkelerine göre, merkezi yönetim ve yerinden yönetim kuruluşları olmak üzere iki ana grupta toplanmaktadır.

Anayasanın 101. maddesine göre Cumhurbaşkanlığı adaylık ve seçimi salı yapılır?

Cumhurbaşkanının adaylık ve seçimi Anayasanın 101. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme
yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir.

Yerel yönetimlerin, federal ve üniter devlet sistemlerinde yer almasını sağlayan, onları önemli kılan değerler nelerdir?

Yerel yönetimlerin, federal ve üniter devlet sistemlerinde yer almasını sağlayan, onları önemli kılan birtakım değerleri/ilkeleri bulunmaktadır. Bu değerler;

• Demokrasi ve katılım,
• İdari etkinlik,
• Özerklik,
• Özgürlük,
• Yeniden paylaşımdır

Belediyelerin görev ve sorumlulukları arasında yer alan stratejik plan nedir?

Stratejik Plan: Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren plan