Ekonomik Analiz Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Enflasyon Ve Fiyat Endeksleri

1. Soru

Maliyet enflasyonu nedir?

Cevap

Bir ekonomide, üretim faktörleri piyasasında rekabetin bozulması sonucu girdi fiyatlarının yükselme sinin, maliyetlerin artmasının ve dolayısıyla toplam arzın azalmasının neden olduğu enflasyon türüdür. Maliyetlerin artmasına sebep olan her etmen ya da maliyet unsurlarının fiyatlarının artması maliyet enflasyonuna sebep olmaktadır. Bu durumda maliyet enflasyonu, üretim faktörlerinin hepsinin veya bir ya da bir kaçının fiyatlarındaki artışların ürünlerin fiyatlarına yansıtılmasından kaynaklanmaktadır. Maliyet enflasyonu, enflasyonun arz yönünden kaynaklanan türüdür.


2. Soru

 Arz yönünden kaynaklanan enflasyon nasıl oluşur?

Cevap

Bir ekonomide, üretim faktörleri piyasasında rekabetin bozulması sonucu girdi fiyatlarının yükselmesinin, maliyetlerin artmasının ve dolayısıyla toplam arzın azalmasının neden olduğu enflasyon türüdür. Maliyetlerin artmasına sebep olan her etmen ya da maliyet unsurlarının fiyatlarının artması maliyet enflasyonuna sebep olmaktadır. Bu durumda maliyet enflasyonu, üretim faktörlerinin hepsinin veya bir ya da bir kaçının fiyatlarındaki artışların ürünlerin fiyatlarına yansıtılmasından kaynaklanmaktadır. Maliyet enflasyonu, enflasyonun arz yönünden kaynaklanan türüdür.


3. Soru

Fiyat endeksi neye göre isimlendirilir?

Cevap

Fiyat endeksi, seçilmiş mal ve hizmetlerin ortalama fiyatlarının belli bir döneme göre değişimini ölçer. Endeks oluşturmak için ilgili piyasaya göre bu piyasayı temsil eden bir mal ve hizmet sepeti oluşturulur. Bu sepet içerisinde yer alan maddelerin fiyatları dönemsel olarak izlenir. Fiyat endeksleri, fiyatların izlendiği mal ve hizmet piyasasına göre isimlendirilir.


4. Soru

Türkiye ekonomisi enflasyonla ilk kez hangi tarihte karşı karşıya kalmıştır?

Cevap

Türkiye ekonomisi enflasyonla ilk kez 1939 yılında karşı karşıya kalmıştır.


5. Soru

Tüketici Fiyatları Endeksi ile hesaplanan enflasyon sonuçları, ekonomide hangi konularda karar alıcılara yol gösterici rol oynamaktadır?

Cevap

Tüketici Fiyatları Endeksi ile hesaplanan enflasyon sonuçları, ekonomide aşağıdaki konularda karar alıcılara yol gösterici rol oynamaktadır. Bunlar;
• Makroekonomik anlamda enflasyonun ölçmesinde,
• Uluslararası enflasyon karşılaştırılmasında,
• Ekonomi politikalarının belirlenmesinde,
• Reel verilerin elde edilmesinde,
• Ücret ve fiyat ayarlamasında,
• Fiyat analizlerine gösterge olması,
• Kira artış tespitlerine yardımcı olması, olarak sıralanmaktadır.


6. Soru

Enflasyonun tanımı nedir?

Cevap

Enflasyon Latince kökenli bir kelimedir ve anlam olarak şişkinlik demektir. İngilizce’deki karşılığı inflation olan enflasyonun sözlükteki anlamı, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve önemli bir oranda artması ve aynı zamanda da paranın satın alma gücünün azalmasıdır. Başka bir tanımla enflasyon, ekonomideki tüm fiyatların ağırlıklandırılmış ortalamasını ifade eden fiyatlar genel düzeyinin yükselmesidir. Çoğu ekonomist fiyat düzeyinin yükselişinin bir defada olup bitmesi ile devamlı surette yükselmesi arasında bir ayrım yapmakta ve yalnızca ikincisini enflasyon olarak kabul etmektedirler.


7. Soru

Enflasyon hedefleri ile merkez bankasının faiz politikaları arasında nasıl bir ilişki vardır?

Cevap

Enflasyon hedeflemesi rejimi altında merkez bankasının temel politika aracı kısa vadeli faiz oranları olsa da, Merkez Bankası tüm para politikası araçlarını belirlenen enflasyon hedefine ulaşmaya yönelik olarak kullanır. Gelecekteki enflasyona ilişkin öngörülerin enflasyon hedefinden önemli ölçüde sapma gerçekleştiğinde bu sapmanın nedenine göre, Merkez Bankası kısa vadeli faiz oranlarına ilişkin aldığı kararlarla yeniden uyumu sağlamaya çalışır.


8. Soru

Enflasyon oranı veya fiyatlar genel düzeyindeki değişim oranı kavramı nedir?

Cevap

Enflasyon oranı ya da fiyatlar genel düzeyindeki değişim oranı kavramı, fiyatlar genel düzeyinde belirli bir zaman diliminde meydana gelen değişme ya da ülke genelinde mal ve hizmetlerin fiyat artış hızını ölçmektir.


9. Soru

TCMB’nın yaptığı tanıma göre fiyat istikrarı nedir?

Cevap

TCMB’nın yapmış olduğu tanıma göre fiyat istikrarı ise, insanların tüketim, yatırım ve tasarruf kararlarında dikkate almaya gerek duymayacakları ölçüde düşük düzeyde sürdürülen bir enflasyon oranını ifade eder.


10. Soru

Enflasyon çeşitleri hangi sınıflara ayrılabilir?

Cevap

Enflasyon çeşitleri, enflasyonun görünürlüğüne ya da piyasaların işleyişine göre ve enflasyonun hızına göre sınıflandırılabilir.


11. Soru

Gizli enflasyon nedir?

Cevap

Gizli enflasyon: Bastırılmış enflasyon da denilen bu ayrımda talep fazlasının olduğu fakat şiddetli fiyat artışları ve genel dengesizliği olmadığı, enflasyonun alınan tedbirlerle baskı altında tutulmaya çalışıldığı yani talep fazlasının azaltılamadığı ancak bastırıldığı durumlarda ortaya çıkmasıdır.


12. Soru

Türkiye ekonomisinde enflasyonun yol açtığı olumsuzluklar nelerdir?

Cevap

Türkiye ekonomisinin yakın tarihindeki en önemli sorunlardan biri olarak yer alan 1970’lerde başlayan ve 30 yıl boyunca süren yüksek enflasyon ekonomik, sosyal ve toplumsal etkiler yaratmıştır. Gelir dağılımının bozulmasına, yoksulluğun artmasına halkın geleceğe güvensiz bakmasına ve siyasi istikrarın bozulmasına yol açmıştır.


13. Soru

Fiyat istikrarının önemi nedir?

Cevap

Ekonomideki temel amaçlardan birisi, ekonomik ve sosyal gelişmeyi sağlayan temel faktörlerden biri olan fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürebilmektir. Fiyat istikrarı firmalara ve bireylere tüketim, yatırım, tasarruf ve uzun vadeli plan kararlarında yol gösterici bir özelliğe sahiptir.


14. Soru

Enflasyonun düşmesi veya artması neyi ifade etmektedir?

Cevap

Enflasyonun düşmesi; fiyatların düşmesi, insanların alım gücünün artması, gelirlerinin yükselmesi demek değildir. Enflasyonun düşmesi, fiyatların daha az artması, insanların alım güçlerinin daha az azalması ve neticesinde istikrar ve refah demektir.


15. Soru

Uluslararası Para Fonu (IMF) enflasyonu düşürme maliyetindeki azalmayı hangi faktörlere bağlamıştır?

Cevap

? Uygulanacak politikanın kamuoyuna önceden açıklanması, ? Politikanın ısrarlı bir şekilde uygulanması, ? Enflasyon beklentisinin cari enflasyonu önemli ölçüde etkiliyor olması, ? Fiyatlar ve ücretlerin talep şartlarına karşı duyarlılığının yüksek olması, gibi faktörlere bağlı olduğunu belirtmektedir.


16. Soru

Türkiye’de yakın tarihte önemli bir sorun olan enflasyonun çözümü için geliştirilen politikalar nelerdir?

Cevap

2001 yılında uygulanan ekonomi politikaları içerisinde, Merkez bankasının temel amacı fiyat istikrarını sağlamak olarak belirlenirken Enflasyon Hedeflemesi Rejimi uygulamasının yani enflasyon hedefinin hükümet ile belirlenmesi kanunlaşmıştır. Parasal büyüklükler üzerine hedefler konularak işe başlanmış ve para politikası 2002-2005 yılları arasında örtük enflasyon hedeflemesi çerçevesinde uygulanmış ve hedefler gerçekleşmiştir Bu olumlu gelişme para politikalarına güveni artırmıştır. Sonuçta Türkiye 2006 yılında açık enflasyon hedeflemesi olarak da bilinen enflasyon hedeflemesi rejimi uygulamasına geçmiştir.


17. Soru

Genel olarak enflasyon nedenleri nelerdir?

Cevap

? Tüketici gelirlerindeki artışın talebi artırması, ? Tüketicilerin gelirlerinden fazla harcama ? Cari fiyatlarda toplam talebin toplam arzı aşması, ? Toplam üretimin azalması, ? Üretim maliyetlerinin artması, ? İthal mallarının fiyatının yükselmesi, ? Olumsuz iklim şartlarında tarımsal ürün arzının azalması ve yüksek taban fiyatı uygulaması, ? Para arzının artması, ? Teknolojik yenilikler ve yetersizlikler


18. Soru

Fiyat endeksi nasıl belirlenir?

Cevap

Fiyat endeksi, seçilmiş mal ve hizmetlerin ortalama fiyatlarının belli bir döneme göre değişimini ölçer. Endeks oluşturmak için ilgili piyasaya göre bu piyasayı temsil eden bir mal ve hizmet sepeti oluşturulur. Bu sepet içerisinde yer alan maddelerin fiyatları dönemsel olarak izlenir. Fiyat endeksleri, fiyatların izlendiği mal ve hizmet piyasasına göre isimlendirilir.


19. Soru

Sürünen enflasyon nedir?

Cevap

Fiyat artışlarının oldukça düşük olduğu enflasyon beklentisinin oluşmadığı enflasyon süreci olarak tanımlanır. Sürünen enflasyon için kesin bir oran belirlenemese de, zamana ve mekâna göre değişiklik gösterse de, bu türden bir enflasyonun zararlı bir etkisi yoktur. Aynı zamanda bu tür bir enflasyonda olumlu sonuçlardan bile söz edilebilir.


20. Soru

Enflasyonun hedeflenmesi kavramı neyi ifade etmektedir?

Cevap

Enflasyon hedeflemesi rejimi, para politikasının fiyat istikrarını sağlamaya ve sürdürmeye yönelik olarak kurumsallaştığı modern bir stratejidir.


21. Soru

Enflasyonun ortaya çıkışına neden olan etmenler göz önüne alındığında, enflasyon kaça ayrılır?

Cevap

Enflasyonun ortaya çıkışına neden olan etmenler göz önüne alındığında enflasyon, talep enflasyonu, maliyet enflasyonu ve fiyat enflasyonu olmak üzere üçe ayrılır.


22. Soru

Talep enflasyonu nedir?

Cevap

Talep enflasyonu, cari fiyatlar genel düzeyinde üretilen mal ve hizmetlerin toplamının toplam talebi karşılayamaması durumunda, fiyatların yükselmesidir. Ekonominin toplam talep eğrisinde yukarıya doğru bir kaymadan meydana gelen fiyat artışı genellikle talep enflasyonu olarak adlandırılır. Bu durum talep çekişli enflasyon olarak nitelendirilen ve talep değişmesinin sebep olduğu enflasyondur.


23. Soru

“Toptan Eşya Fiyatları Endeksi (TEFE)” yerine, “Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE)” neden geçilmiştir?

Cevap

Üretilen ürün çeşitlerinin 1994’e göre farklılaşması ve artması, üretimde yeni işyerlerinin yer alması veya mevcut olanların kapanması, endekse ait fiyat ve ağırlıkların referans dönemlerinin eskimesi ve AB’ye uyum çerçevesinde “Toptan Eşya Fiyatları Endeksi (TEFE)” yerine, “Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE)” ne geçilmiştir.


24. Soru

Çekirdek enflasyon nasıl hesaplanır?

Cevap

Çekirdek enflasyon dışsal etkilere (enerji fiyatlarında artış, mevsimsel koşullar, maliye politikası vb.) daha açık olan ve geçici nitelikler taşıyabilen mal ve hizmetlerin Tüketici Fiyat Endeksi sepetinden çıkarılmasıyla hesaplanır. Bir diğer deyişle, bazı mal grupları ile fiyat değişmelerine yol açan bir takım unsurların Tüketici Fiyat Endeksi kapsamında izlenen sepetten çıkarılması sonucu ulaşılan daha dar kapsamlı bir enflasyon tanımıdır.


25. Soru

Fiyat endeksinin tanımı nedir?

Cevap

Enflasyon oranı, fiyatlar genel düzeyinde belirli bir zaman diliminde meydana gelen değişme oranıdır. Bu oran fiyat endekslerinden yararlanılarak bulunur. Yani ekonomideki tüm fiyatların ortalamasını yansıtan fiyat düzeyi bir endeksle ölçülür. Endeks, belirli bir olaya ait değerlerin zaman içinde ortaya çıkan değişimini ölçmeye yarayan ve 100’den başlayan bir sayıdır. Endeks temel dönemde 100’e eşittir. Gelen dönemlerin 100’ e göre değişimini göstermektedir.


26. Soru

Tüketici fiyatları endeksi hesaplamasında ele alınan ana gruplar hangileridir?

Cevap

? Gıda ve Alkolsüz içecekler ? Alkollü içecekler ve tütün ? Giyim ve ayakkabı ? Konut ? Ev eşyası ? Sağlık ? Ulaştırma ? Haberleşme ? Eğlence ve kültür ? Eğitim ? Lokanta ve oteller ? Çeşitli mal ve hizmetler, olarak sıralanmaktadır.


27. Soru

Toptan Eşya Fiyat Endeksi (TEFE) nedir?

Cevap

Devlet İstatistik Enstitüsü(TÜİK), 2005 yılı başına kadar Toptan Eşya Fiyatları Endeksi (TEFE) hesaplanmış ve bu hesaplamalarda 4 ana sektör altında 31 alt sektör ve 678 madde dikkate alınmıştır. Toptan Eşya Fiyatları Endeksi (TEFE) ülke ekonomisinde, üretim faaliyetlerinde yer alan maddelerin sektörler itibariyle fiyat değişimini ölçer ve üretimdeki tüm sektörlerde faaliyet gösteren ve üretimin büyük kısmını kapsayan firma, kurum, kuruluş, belediyeler, borsa, birlik, hal ve kooperatiflerin üretimi ve satış değeri alınırdı.


28. Soru

Enflasyonun maliyet etkilerini ortadan kaldırmak için yapılması gereken şey nedir?

Cevap

Enflasyonun maliyet etkilerini ortadan kaldırabilmek için, bir ekonomide fiyat istikrarının sağlanması gerekmektedir.


29. Soru

Üretici Fiyatları Endeksi hesaplamasında ele alınan ana guruplar hangileridir?

Cevap

Üretici Fiyatları Endeksi hesaplamasında ele alınan ana guruplar;
• Tarım Sektörü
• Tarım, avcılık, ormancılık
• Balıkçılık
• Sanayi Sektörü
• Madencilik ve taş ocakçılığı
• İmalat sanayi
• Elektrik gaz ve su sektörleri


30. Soru

Tüketici fiyatları endeksi ile hesaplanan enflasyon sonuçları ekonomide karar vericilere hangi konularda yol gösterici rol oynamaktadır?

Cevap

? Makroekonomik anlamda enflasyonun ölçmesinde, ? Uluslararası enflasyon karşılaştırılmasında, ? Ekonomi politikalarının belirlenmesinde, ? Reel verilerin elde edilmesinde, ? Ücret ve fiyat ayarlamasında, ? Fiyat analizlerine gösterge olması, ? Kira artış tespitlerine yardımcı olması, olarak sıralanmaktadır.


31. Soru

Enflasyonun nedenleri nelerdir?

Cevap

Enflasyon ile mücadele edebilmek için de enflasyonun nedenlerinin bilinmesi önemlidir. Enflasyonun nedenleri ülkelerin ekonomik yapısına göre farklılık gösterebilir. Bununla birlikte genel olarak enflasyonunun nedenleri şunlardır;
• Tüketici gelirlerindeki artışın talebi artırması,
• Tüketicilerin gelirlerinden fazla harcama yapmaları,
• Cari fiyatlarda toplam talebin toplam arzı aşması,
• Toplam üretimin azalması,
• Üretim maliyetlerinin artması,
• İthal mallarının fiyatının yükselmesi,
• Olumsuz iklim şartlarında tarımsal ürün arzının azalması ve yüksek taban fiyatı uygulaması,
• Para arzının artması,
• Teknolojik yenilikler ve yetersizlikler


32. Soru

Türkiye genelinde devlet ve özel sektör ayrımı yapılmaksızın Üretici Fiyatları Endeksi kapsamı kaç ana gruptan oluşmaktadır?

Cevap

Türkiye genelinde devlet ve özel sektör ayrımı yapılmaksızın Üretici Fiyatları Endeksi kapsamı tarım ve sanayi sektörü olmak üzere iki ana gruptan oluşur.


33. Soru

Fiyat istikrarının sağlanamadığı enflasyonun yüksek olduğu durumlarda karşılaşılacak olumsuzluklar nelerdir?

Cevap

? Elde para bulundurma bir enflasyon vergisine maruz kalacak ve para tutmanın maliyetini arttıracaktır. ? Bireyler tasarruflarının değerini korumak için yabancı ülke paraları, altın ve konut gibi üretken olmayan alanlara firmalar ise, borsa, faiz ve repo gibi üretim dışı alanlara kaymaya başlayacaktır. ? Etkin olmayan kaynak dağılımına ve gelir dağılımının değişmesine neden olacaktır. ? Sabit gelirli bireylerin gelirlerinin reel değerinin düşmesine neden olacaktır. ? Uzun dönemde yüksek enflasyon düşük bir büyüme oranına yol açacaktır. ? İş gücü piyasasının verimli çalışmasını engelleyecektir. ? Dış ticaret dengesini olumsuz yönde etkileyecektir. ? Yabancı sermayenin ağırlıklı olarak kısa vadeli olmasına ve doğrudan yatırımların azalmasına neden olacaktır.


34. Soru

Çekirdek enflasyon neyi ifade eder?

Cevap

Çekirdek enflasyon, enflasyonun geleceğine yönelik tahmin veren, enflasyonun eğilimini belirleyen ve para politikasının oluşturulmasına yardımcı olan bir göstergedir. Diğer bir deyişle fiyatlarda gözlemlenen tüm geçici etkilerin arındırılması sonucunda fiyatlar genel düzeyindeki artışı ifade eder.


35. Soru

ÜFE hesaplanırken kullanılan temel veri kaynakları nelerdir?

Cevap

Temel veri kaynağı olarak ulusal hesaplar, sanayi ve tarıma ilişkin ürün ve üretim istatistikleri ve Üretici Fiyatları Endeksi anketi kullanılmaktadır. Fiyat verileri anket yoluyla derlenmektedir. NACE sınıflamasında üçlü grup ve daha üst düzey ağırlıkları ulusal hesaplar sisteminden elde edilmektedir. Ürün ve ürün grupları ağırlıkları ise sanayi üretim anketi, yıllık ürün (Prodcom) istatistikleri, tarımsal istatistiklerden elde edilmektedir.


36. Soru

Latince kökenli bir kelime olan enflasyon ne anlama gelmektedir?

Cevap

Enflasyon Latince kökenli bir kelimedir ve anlam olarak şişkinlik demektir. İngilizce’deki karşılığı “inflation” olan enflasyonun sözlükteki anlamı, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve önemli bir oranda artması ve aynı zamanda da paranın satın alma gücünün azalmasıdır. Enflasyon, günlük hayatta sıkça kullandığımız mal ve hizmetlerin fiyatlarının artmasıdır.


37. Soru

Üretici fiyatları endeksi hesaplamasında ele alınan ana gruplar hangileridir?

Cevap

? Tarım Sektörü • Tarım, avcılık, ormancılık • Balıkçılık ? Sanayi Sektörü • Madencilik ve taş ocakçılığı • İmalat sanayi • Elektrik gaz ve su sektörleri


38. Soru

Enflasyon hedeflemesi rejimi topluma ne yarar sağlar?

Cevap

Enflasyon hedeflemesi rejimi, para politikasının fiyat istikrarını sağlamaya ve sürdürmeye yönelik olarak kurumsallaştığı modern bir stratejidir. Bu stareteji önce sayısal bir enflasyon hedefi belirlenir ve bu hedef kamuoyuna duyurulur ve Merkez Bankası belirli bir süre sonunda bu hedefe ulaşacağını taahhüt eder. Böylece Merkez Bankası para politikasının toplum tarafından kolaylıkla anlaşılabilmesini ve izlenebilmesini sağlamaktadır.


39. Soru

Açık enflasyon nedir?

Cevap

Kaynağı ister talep fazlası ister maliyet artışları olsun gözle görülebilir, şiddetli fiyat artışları ile ortaya çıkmasıdır. Bu fiyat artışları kümülatif bir hal alırken, otoriteler herhangi bir kontrol mekanizmasını kuramaz, paranın değeri gözle görülebilir ve kontrolsüz olarak düşer ve halk fiyatların yükseleceği beklentisinin içine girer.


40. Soru

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Deflatörü nedir? Açıklayınız.

Cevap

Deflatör, temel alınan yıl ile cari yıl arasındaki fiyatlar genel seviyesindeki değişimi verir. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla deflatörü, belirli bir yılın nominal GSYİH’nin aynı yılın reel GSYİH’ne oranıdır. Nominal GSYİH’de artış iki şekilde gerçekleşebilir, üretimin miktar olarak artmasından ve piyasa fiyatlarındaki bir artıştan kaynaklanmaktadır. Burada önemli olan üretimin miktar olarak (kantitatif) artmasıdır. Bu yüzden nominal GSYİH’nın deflate edilmesi, yani fiyat artışlarının etkisinden arındırılması gerekmektedir.


41. Soru

Hızına göre enflasyon kaça ayrılır ve nelerdir?

Cevap

Sürünen, ılımlı, yüksek ve hiper enflasyon olmak üzere dört guruba ayırabiliriz. Bu tür enflasyon ayrımında sınır değerleri ile ilgili kesin ve değişmez bir ayrım yapmak mümkün değildir.


42. Soru

Fiyat istikrarının sağlanamadığı enflasyonun yüksek olduğu durumlarda neler olur?

Cevap

Fiyat istikrarının sağlanamadığı enflasyonun yüksek olduğu durumlarda;
• Elde para bulundurma bir enflasyon vergisine maruz kalacak ve para tutmanın maliyetini arttıracaktır.
• Bireyler tasarruflarının değerini korumak için yabancı ülke paraları, altın ve konut gibi üretken olmayan alanlara firmalar ise, borsa, faiz ve repo gibi üretim dışı alanlara kaymaya başlayacaktır.
• Etkin olmayan kaynak dağılımına ve gelir dağılımının değişmesine neden olacaktır.
• Sabit gelirli bireylerin gelirlerinin reel değerinin düşmesine neden olacaktır.
• Uzun dönemde yüksek enflasyon düşük bir büyüme oranına yol açacaktır.
• İş gücü piyasasının verimli çalışmasını engelleyecektir.
• Dış ticaret dengesini olumsuz yönde etkileyecektir.
• Yabancı sermayenin ağırlıklı olarak kısa vadeli olmasına ve doğrudan yatırımların azalmasına neden olacaktır.


43. Soru

Ilımlı enflasyon nedir?

Cevap

Enflasyon oranının iki haneli rakamlara ulaşmadığı yılda % 1 - % 10 arasın da kalan, ancak halkın açıkça etkilerini hissettiği ve enflasyonist beklentilerin oluştuğu bir süreçtir.


44. Soru

ÜFE’de sanayi kapsamında yer alan maddelerin fiyatları ayın hangi günlerinde derlenmektedir?

Cevap

Fiyatlar, anket yolu ile derlenmektedir. Anketler faks veya e-posta yolu ile gönderilmektedir. ÜFE’de sanayi kapsamında yer alan maddelerin her ayın 5,15 ve 25. günlerindeki fiyatları derlenmektedir. Tarım ürünlerinin ise ayın 25. gününe kadar olan fiyatları kapsanmaktadır.


45. Soru

Yüksek ya da dörtnala enflasyon nedir?

Cevap

Bu tür enflasyon da oran yılda % 10- % 200 arasındadır. Yüksek enflasyon ekonomiyi zarara uğratan, piyasaların işleyişini zorlaştıran, gelecekle ilgili kararların belirsizliğini arttıran ve paranın değer ölçüsü ve tasarruf aracı olma özelliklerini zayıflatan oranda bir enflasyondur.


46. Soru

Endeksler nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Endeksler, yer ve zaman endeksleri, sabit ve değişken esaslı endeksler, basit ve bileşik endeksler olarak sınıflandırılabilir.


47. Soru

Görünürlüğe göre enflasyon kaça ayrılır ve nelerdir?

Cevap

Görünürlüğüne ya da piyasaların işleyişine göre sınıflandırmayı açık enflasyon ve gizli enflasyon olmak üzere ikiye ayrılabilir.


48. Soru

Çekirdek enflasyon nedir?

Cevap

Çekirdek enflasyon, enflasyonun geleceğine yönelik tahmin veren, enflasyonun eğilimini belirleyen ve para politikasının oluşturulmasına yardımcı olan bir göstergedir. Diğer bir deyişle fiyatlarda gözlemlenen tüm geçici etkilerin arındırılması sonucunda fiyatlar genel düzeyindeki artışı ifade eder.


49. Soru

“Uluslararası Para Fonu (IMF)” enflasyonu düşürme maliyetindeki azalmayı hangi faktörlere bağlamaktadır?

Cevap

“Uluslararası Para Fonu (IMF)” enflasyonu düşürme maliyetindeki azalmanın;
• Uygulanacak politikanın kamuoyuna önceden açıklanması,
• Politikanın ısrarlı bir şekilde uygulanması,
• Enflasyon beklentisinin cari enflasyonu önemli ölçüde etkiliyor olması,
• Fiyatlar ve ücretlerin talep şartlarına karşı duyarlılığının yüksek olması, gibi faktörlere bağlı olduğunu belirtmektedir.


50. Soru

Türkiye’de fiyat endeksi hangi kurum tarafından hesaplanmaktadır?

Cevap

Türkiye’de fiyat endeksi, Türkiye istatistik Kurumu (TÜİK) tarafından hesaplanmaktadır.


51. Soru

Hiper enflasyon aylık ve yıllık fiyat artışının aylık veya yıllık hangi oranlarda gerçekleşmesiyle oluşur?

Cevap

Hiper enflasyon: Fiyat artışlarının aylık % 50’ ye ya da yıllık % 1000’i aşan ve paranın bütün fonksiyonlarını yitirdiği çok yüksek oranlı enflasyondur.


52. Soru

Fiyat endekslerinin hesaplanabilmesi için gerekli temel değişkenler bulunmaktadır. Bunlar nelerdir?

Cevap

? Mal ve Hizmet sepeti ? Temel Yıl Ağırlıkları ? Temel Yıl Fiyatları ? Cari Fiyatlar ? Aylık Değişim Oranı ? Bir Önceki Yılın Aralık Ayına Göre Değişim Oranı ? Geçen Yılın Aynı Ayına Göre Değişim Oranı ? On iki Aylık Ortalamalara Göre Değişim Oranı


53. Soru

Gayrisafi Yurtiçi Hasıla deflatörü nasıl hesaplanır?

Cevap

Deflatör, temel alınan yıl ile cari yıl arasındaki fiyatlar genel seviyesindeki değişimi verir. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla deflatörü, belirli bir yılın nominal GSYİH’nin aynı yılın reel GSYİH’ne oranıdır. Nominal GSYİH’de artış iki şekilde gerçekleşebilir, üretimin miktar olarak artmasından ve piyasa fiyatlarındaki bir artıştan kaynaklanmaktadır. Burada önemli olan üretimin miktar olarak (kantitatif) artmasıdır. Bu yüzden nominal GSYİH’nın deflate edilmesi, yani fiyat artışlarının etkisinden arındırılması gerekmektedir.


54. Soru

Tüketici Fiyatları Endeksi hesaplamasında ele alınan ana guruplar nelerdir?

Cevap

Tüketici Fiyatları Endeksi hesaplamasında ele alınan ana guruplar ise;
• Gıda ve Alkolsüz içecekler
• Alkollü içecekler ve tütün
• Giyim ve ayakkabı
• Konut
• Ev eşyası
• Sağlık

• Ulaştırma
• Haberleşme
• Eğlence ve kültür
• Eğitim
• Lokanta ve oteller
• Çeşitli mal ve hizmetler, olarak sıralanmaktadır.


55. Soru

Tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) amacı nedir?

Cevap

Tüketici Fiyatları Endeksinin amacı, hane halkları tarafından belirli bir ihtiyacı karşılamak amacıyla satın alınan mal ve hizmetlerin genel fiyat düzeyindeki değişimini ölçmektir.


56. Soru

Tüketici fiyatları endeksi neyi ölçmektedir ve hesaplanmasında kullanılan temel yıllar hangileridir? Açıklayınız.

Cevap

Tüketici Fiyatları Endeksi, hane halklarının tüketimine yönelik mal ve hizmet fiyatlarının zaman içindeki değişimini ölçmektedir. Tüketici Fiyatları Endeksi’nin hesaplanmasın da kullanılan temel yıllar,1955, 1958, 1968, 1978, 1987, 1994 ve 2003 yıllarıdır. En son temel yıl olan ve bugünkü hesaplamalarda da kullanılan 2003 temel yıllı TÜFE, harcama yapan kişilerin uyruğuna ve yurt içinde yerleşik olup olmadığına bakılmaksızın Türkiye’de yapılan tüm nihai parasal tüketim harcamalarını kapsamaktadır.


57. Soru

Üretici fiyatları endeksi ile hesaplanan enflasyon sonuçları ekonomide karar vericilere hangi konularda yol gösterici rol oynamaktadır?

Cevap

? Ekonomi politikalarının belirlenmesinde, ? Ücret ve fiyatların ayarlanmasında, ? Üretim ve verimliliğin belirlenmesinde, ? Alınacak yatırım kararlarında, ? Uluslararası enflasyon karşılaştırmaları,


58. Soru

Enflasyonun düşmesi istikrar ve refah açısından nasıl değerlendirilir?

Cevap

Enflasyonun düşmesi; fiyatların düşmesi, insanların alım gücünün artması, gelirlerinin yükselmesi demek değildir. Enflasyonun düşmesi, fiyatların daha az artması, insanların alım güçlerinin daha az azalması ve neticesinde istikrar ve refah demektir.


59. Soru

Açık enflasyon nasıl ortaya çıkmaktadır?

Cevap

Açık enflasyon: Kaynağı ister talep fazlası ister maliyet artışları olsun gözle görülebilir, şiddetli fiyat artışları ile ortaya çıkmasıdır. Bu fiyat artışları kümülatif bir hal alırken, otoriteler herhangi bir kontrol mekanizmasını kuramaz, paranın değeri gözle görülebilir ve kontrolsüz olarak düşer ve halk fiyatların yükseleceği beklentisinin içine girer.


60. Soru

Üretici Fiyatları Endeksi”ne bağlı olarak hesaplanan enflasyon sonuçları, ekonomide hangi
konularda karar alıcılara yol gösterici rol oynamaktadır?

Cevap

Üretici Fiyatları Endeksi”ne bağlı olarak hesaplanan enflasyon sonuçları, ekonomide çeşitli
konularda karar alıcılara yol gösterici rol oynamaktadır. Bunlar;
• Ekonomi politikalarının belirlenmesinde,
• Ücret ve fiyatların ayarlanmasında,
• Üretm ve verimliliğin belirlenmesinde,
• Alınacak yatırım kararlarında,
• Uluslararası enflasyon karşılaştırmaları, olarak sıralanmaktadır.


61. Soru

Enflasyon ve fiyat endekslerinin ülke ekonomistleri ve politikacıları için neden önemlidir?

Cevap

Enflasyon ve fiyat endeksleri, en önemli ekonomik göstergelerin başında yer aldıkları için ekonomistlerin ve politika yapıcılarının öncelikle ilgi alanlarından birini oluşturmaktadır. Aslında enflasyon ve fiyat endeksleri toplumdaki bütün gelir düzeylerini ilgilendiren bir kavramdır.


62. Soru

Fiyat endekslerinin önemi nedir?

Cevap

Bir ülkenin fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen değişimi, ölçebilmesi yani fiyat endekslerinden yaralanabilmesi izleyeceği ekonomi politikalarında yol gösterici olacaktır. Ayrıca, bir ülkenin ekonomik yapısının belirlenmesinde, ekonomik kararların alınmasında, kişilerin satın alma gücünün hesaplanmasında, ücret ve maaşların tespitinde, tüketici tarafından satın alınan mal ve hizmetlerdeki perakende fiyatların tespitinde ve zaman içerisinde oluşan değişimin belirlenmesinde fiyat endekslerinin önemi büyüktür.


63. Soru

Hiper enflasyon nedir?

Cevap

Fiyat artışlarının aylık % 50’ ye ya da yıllık % 1000’i aşan ve paranın bütün fonksiyonlarını yitirdiği çok yüksek oranlı enflasyondur. Devletin herhangi bir karşılığı olmaksızın para basması veya kamu harcamalarını para basarak finanse etmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Uygulamada hiper enflasyonların daha çok savaşlardan sonra ortaya çıktığı görülmüştür.


64. Soru

Her ülkede her yıl binlerce çeşit mal ve hizmet üretilmektedir. Bu mal ve hizmetlerin fiyat düzeylerindeki değişimlerini izlemek için farklı fiyat endeksleri ortaya çıkmıştır. Bunlar içerisinde en yaygın olanları hangileridir?

Cevap

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve üretici fiyat endeksi (ÜFE) dir. Bir diğer endeks de Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Deflatörüdür.


65. Soru

Tüketici fiyatları endeksi ölçülürken hangi veriler kullanılır?

Cevap

Endekste tüm il merkezlerinden ve 74 ilçeden fiyat derlenmektedir. Ayda 27.500 işyerinden 375.000 fiyat derlenmekte ve 4176 kiracı endeks kapsamında takip edilmektedir.


66. Soru

Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) nedir?

Cevap

Üretilen ürün çeşitlerinin 1994’e göre farklılaşması ve artması, üretimde yeni işyerlerinin yer alması veya mevcut olanların kapanması, endekse ait fiyat ve ağırlıkların referans dönemlerinin eskimesi ve AB’ye uyum çerçevesinde Toptan Eşya Fiyatları Endeksi (TEFE) yerine, Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) ne geçilmiştir.


67. Soru

Tüketici Fiyatları Endeksinin amacı nedir?

Cevap

Tüketici Fiyatları Endeksinin amacı, hane halkları tarafından belirli bir ihtiyacı karşılamak amacıyla satın alınan mal ve hizmetlerin genel fiyat düzeyindeki değişimini ölçmektir. 


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v