Genel İşletme Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

İşletme karar ve eylemlerinin doğruluğuna hangi faktörlerin etkisi altında hüküm verilmektedir?

İşletme karar ve eylemlerinin doğruluğuna, idealler, beklentiler, algılar, kültürel değerler gibi pek çok faktörün etkisinde hüküm verilmektedir.

Etik nedir?

Etik, bir kişi veya grubun davranışlarının doğruluğunu ve yanlışlığını belirleyen kurallar ve ilkelerdir.

Ahlak nedir?

Bir toplumda birey ya da grupların uymak zorunda oldukları davranış biçimleri ve kurallardır.

İnsan davranışlarını, dışsal kontrolün yoğunluğu açısından inceleyiniz.

İnsan davranışları, dışsal kontrolün yoğunluğu açısından üç kategoriden birine denk düşer. Bunlardan ilki bir hukuk sistemi içinde değerler ve standartların yazılı hâlde bulunduğu yasalarla tanımlanmış davranışlardır. Bu alanda kanun yapıcılar, insanların ve şirketlerin nasıl davranmaları gerektiğine ilişkin kuralları net olarak belirlerler. Dışsal kontrolün en yoğun olduğu alan, bu alandır. Diğer uçta ise özgür seçim alanı yer alır. Burası yasalarda hiçbir şekilde yer almayan davranışlara aittir. Bireylerin neye yatırım yapacakları ya da şirketlerin ne kadar mamul üretecekleri onların özgür seçimlerine bağlıdır. Bu iki uç arasında kalan alan, etik alandır. Bu alanda spesifik bir yasa yoktur ancak etik davranış konusunda birey ya da şirkete yol gösterecek, toplumda genel kabul görmüş ilke ve değerlere dayalı davranış standartları söz konusudur. Özgür seçim alanında bir itaat kurumu yoktur; kişi sadece kendi kendisini sınırlayabilir. Hukuk alanında uyulması zorunlu kurallar, yasal sistem içinde tanımlanmış kanunlarla belirtilmiştir. Etik davranış bölgesinde ise birey ya da şirketin hangi norm ve standartları dikkate alacağı, yasaların kapsama alanında değildir.

Etik kusur nedir?

Etik kusur, bireyin aldığı kararın, ahlaki açıdan yanlış, yasa dışı veya etik dışı olması durumudur.

Etik kusur kavramı nedir?

Etik kusur, bireyin aldığı kararın, ahlaki açıdan yanlış, yasa dışı veya etik dışı olması durumudur. Bazı davranışlarda kolaylıkla bir karara varılamaz. Etik standartlar resmî, yazılı, toplumun tüm bireylerinin kabul ettiği, üzerinde uzlaşılmış maddeler olmadığı için etik bir meselede en uygun davranışın ne olduğu hakkında anlaşmazlık ve ikilemler ortaya çıkabilmektedir.

Etik ikilem kavramını açıklayınız.

Etik ikilem, birbiriyle çatışan ancak her ikisinin de olası geçerli etik yönleri olan iki seçenekten birinin seçilmesinin gerektiği durumdur.

Bireyin etik / etik olmayan davranışlarını yapısal değişkenler nasıl etkilemektedir?

Örgütün yapısal tasarımı, örgüt üyelerinin etik davranışlarının oluşmasında yardımcı olur. Bazı yapılar belirsizliği yaratırken bazıları çalışanlara güçlü bir şekilde yol gösterir. Resmî kurallar ve düzenlemeler, iş tanımları, etik kodlar, örgüt içinde etik davranışı teşvik eden ve tutarlı davranmayı yerleştiren önemli unsurlardır. Bu unsurlar, aynı zamanda örgüt içindeki belirsizliği ve yanlış anlamayı da önemli ölçüde azaltırlar.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşımları ve araçları arasında sıralanan “Etik Eğitimi “ açıklayınız.

İş etiğine ilginin artmasıyla birlikte, iş etiği eğitimi konusu da önemli hâle gelmiştir. Eğitimin içeriği ve hangi konuların etik kapsamına gireceği konusunda üniversiteler, danışmanlar ve diğer birimler çalışmalar yapmaktadırlar.

İşletmelerde gözetilen adalet türlerini açıklayınız.

İşletmelerde üç tür adalet gözetilmektedir. Bunlar; dağıtım adaleti, prosedürel/işlemsel adalet ve etkileşimsel adalettir. Dağıtım adaleti, insanlara keyfiyete göre farklı davranılmamasını gerektirir. Bir kararla ilgili tüm kişilere aynı şekilde davranılmalıdır. Prosedürel adalet kuralların adil bir şekilde uygulanmasını gerektirir. Kurallar açık bir şekilde ortaya konmalı, tarafsız ve tutarlı bir şekilde yürürlülüğü sağlanmalıdır. Etkileşimsel adalet, örgüt içindeki bireyler arası davranışlara ilişkin bir kavramdır. Bireylerin birbirlerine karşı davranışlarında algılanan dürüstlük düzeyiyle yorumlanır.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşımları ve araçları arasında sıralanan “Denetim, Hesap Verme ve Raporlamayı “ açıklayınız.

İşletmelerin hesap verme, değerlendirme ve iletişim alanlarında iş etiğine günümüzde daha çok önem verdiğini söyleyebiliriz. Ayrıca, günümüz işletmeleri ve özellikle ilk 250 içerisinde yer alan büyük işletmeler, kurumsal sorumluluk raporları yayımlamaktadır.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşımları ve araçları arasında sıralanan “Paydaşlara Danışma, Diyalog ve İş Birliğini “ açıklayınız.

İşletmenin birçok paydaşının olması, paydaşların kişisel özellikleri, profesyonel hayata bakışları, alınan tüm kararlarla birlikte etik yaklaşımını da etkileyebilecektir. Bu bağlamda kurumsal iletişim çabaları, kurumsal sorumluluk alanında diyalog ve tartışmaların sergilendiği önemli bir platform olarak değerlendirilmektedir.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşım ve araçlar arasında sıralanan “Etik Kodları “ açıklayınız.

Kuruluşta davranış standartları oluşturmanın ve sürekli duruma getirmenin bir başka yolu, yazılı etik ilkelerin geliştirilmesidir. Etik kodlar, belirli bir işletme, meslek grubu veya endüstri içinde etiksel açıdan çalışanlardan/üyelerden beklenen ve istenen davranış türlerini açıklayan bildirgelerdir.

Bir organizasyonun sosyal sorumluluğu hakkında iki temel görüş bulunmaktadır. Bu görüşlerden biri olan “Sosyoekonomik Görüşü” açıklayınız.

Sosyoekonomik görüş ise yönetimin sosyal sorumluluğunun kâr elde etmenin ötesinde, toplumun refahının korumayı ve iyileştirmeyi de kapsadığını savunur. Bu duruş, şirketlerin sadece patronlarına karşı sorumlu, bağımsız varlıklar olmadığı inancına dayanır. Onlar, aynı zamanda çeşitli kanunlar ve düzenlemelerle yapılarını oluşturan; onların ürünlerini ve hizmetlerini satın alarak destekleyen toplumun daha büyük bir kesimine karşı da sorumludur.

Bir organizasyonun sosyal sorumluluğu hakkında iki temel görüş bulunmaktadır. Bu görüşlerden biri olan “Klasik/ekonomik Görüşü” açıklayınız.

Klasik görüş, işletme yönetimlerinin tek sosyal sorumluluğunun kâr maksimizasyonu olduğunu söyler. Bu yaklaşımın en hararetli savunucusu ekonomist ve Nobel ödülü sahibi Milton Friedman’dır. Friedman’a göre şirket sahipleri finansal kazanç ile ilgilenirler ve aynı zamanda yöneticilerin hiçbir zaman organizasyonun kaynaklarını “toplumun iyiliği” için harcama kararı olamayacağını, bunun işletmeye ilave maliyet getireceğini savunur.

İş etiği konusunda ortaya çıkan yaklaşımlardan bütünleştirici sosyal sözleşme kuramı yaklaşımını açıklayınız.

Bütünleştirici sosyal sözleşme kuramı yaklaşımı, iş etiğine deneysel/görgül/ampirik (ne) ve normatif (ne olmalı) yaklaşımların birleştirilmesini önerir. Bu görüş, iki “sözleşme”nin entegrasyonuna dayanır. Bunlardan ilki, iktisadi birimler ya da üyeler arasındaki genel sosyal sözleşmedir. Diğeri ise bir topluluğun üyeleri arasındaki daha spesifik bir sosyal sözleşmedir. Genel sosyal sözleşme, iş yapmanın temel kurallarını belirler. Spesifik bir topluluğa ait sosyal sözleşme ise kabul edilebilir davranış biçimlerini kapsar.

Bireyin etik / etik olmayan davranışlarını hangi faktörler etkilemektedir? Bu faktörleri kısaca açıklayınız.

Bireyin etik / etik olmayan davranışlarını etkileyen faktörler; bireyin ahlaki gelişim seviyesi, bireysel özellikler ve yapısal değişkenlerdir.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşım ve araçlar arasında sıralanan “Etik Danışmanları “ açıklayınız.

İş etiği danışmanları, günümüzde kurumsal bir yapıya bürünerek, işletmeler tarafından tercih edilen ve işletmenin yer aldığı sektörle ilgili etik konularda işletmeye danışmanlık hizmeti veren çalışanlar olarak istihdam edilebilmektedir.

İş etiği konusunda ortaya çıkan yaklaşımları sıralayınız.

1. Faydacılık Yaklaşımı 2. Haklar Yaklaşımı 3. Adalet Kuramı Yaklaşımı 4. Bütünleştirici Sosyal Sözleşme Kuramı

İş etiği konusunda ortaya çıkan yaklaşımlardan faydacılık yaklaşımını açıklayınız.

Faydacılık yaklaşımı, çoğunluğun iyiliğini üreten kararın etik karar olduğunu savunur. Bu yaklaşıma göre karar vericiden beklenen, her karar seçeneğinin tüm kesimler üzerindeki etkisini göz önüne alması ve çoğunluğun en yüksek tatmini için uygun olanı seçmesidir. Bu yaklaşımda karmaşık hesaplamalar yerine basitleştirme tercih edilir.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşım ve araçlar arasında sıralanan “Risk Analizi ve Yönetimini “ açıklayınız.

Risk yönetimi ve risklerin azaltılması yaklaşımları günümüzde işletmelerin en çok üzerinde durdukları konulardır ve iş etiğinin de ilgi alanlarından biridir. Risk yönetimi teknikleri ile birlikte geliştirilecek iş etiği uygulamaları, çevre kirliliği ve ürünün çevre dostu materyallerden yapılması gibi iş etiği konularını ilgilendiren pek çok konuda işletme adına olumlu bir imaj yaratabilecektir.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşım ve araçlar arasında sıralanan “Etik Yöneticisi/Etik Sorumlusu/Etik Komiteleri “açıklayınız.

Bazı işletmelerde, işletme tarafından tayin edilen yöneticiler aracılığı ile etik konuların değerlendirildiği birtakım komiteler oluşturulabilmektedir. Bu komiteler işletme içerisinde bir departman gibi çalışarak kurumsal sorumluluk alanında tepe yönetimine iletilmek üzere tavsiye kararları almaktadırlar.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşım ve araçlar arasında sıralanan “Raporlama/Tavsiye Kanallarını “ açıklayınız.

Etik değerler açısından, bilgi toplanması işlemi, önemli bir bilgi birikiminin yanı sıra efektif yönetim uygulamaları açısından da fayda sağlamaktadır. Çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler de önceden yayımladıkları ve duyurusunu yaptıkları etik değer bildirileri ile çalışanlarına iş süresi boyunca dikkat etmeleri gereken etik konuları hakkında bilgilendirmede bulunmaktadırlar.

Bireyin etik / etik olmayan davranışlarını bireyin ahlaki gelişim seviyesi nasıl etkilemektedir?

Bireyin ahlaki gelişmişlik düzeyini belirlemek için üç aşamalı gelişim basamağı oluşturulmuştur. İlk aşamadaki bireyler sadece kendi çıkarlarına uygun olduğu durumlarda ve/veya fiziksel cezalandırılmadan kaçınmak için kurallara uyarlar. İkinci gelişmişlik düzeyi ise bireylerin kendisine yakın olan kişilerin beklentileri doğrultusunda yaşadığı ve kendisinin de onayladığı yükümlülükleri yerine getirmek suretiyle var olan düzeni koruduğu bir düzeydir. En üst basamak ise ilkelere dayalı davranışın söz konusu olduğu bir düzeydir. Bu gelişmişlik düzeyindeki bireyler, çoğunluğun fikrine aldırmaksızın diğerlerinin haklarına saygı ve etik değerlere sıkı sıkıya bağlılık gösterir.

Bireyin etik / etik olmayan davranışlarını bireyin bireysel özellikleri nasıl etkilemektedir?

Herkes çalıştığı örgüte nispeten yerleşik değerleriyle birlikte gelir. Bireyin erken yaşlarda ailesinden, arkadaşlarından, öğretmenlerinden ve diğerlerinden öğrendiği ve geliştirdiği bu değerler, neyin doğru neyin yanlış olduğu konusunda temel muhakemelerini belirler.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşım ve araçlar arasında sıralanan “Misyon ve/veya Değerler Bildirgesi’ni“ açıklayınız.

Misyon ve değer açıklamaları, işletmenin amaçları, inançları ve değerlerini kapsar. Misyon ifadesi kısaca işletmenin varlık nedenini açıklar. Değer bildirgeleri ise işletmede neyin öncelikli değer olduğunu ortaya koyarlar.

Organizasyonların sorumlulukları bağlamında ”Paydaş Yaklaşımı” nasıl tanımlanmaktadır?

Paydaş yaklaşımı işletmelerin sadece hissedarların ya da sahiplerin çıkarları doğrultusunda değil, aynı zamanda işletme içinde ve etrafında bulunan önemli birçok grup veya paydaşların göz önüne alınarak yönetilmesi gerektiğini savunur. Paydaş, işletmelerin amaçlarını gerçekleştirirken etkiledikleri veya etkilendikleri herhangi bir grup veya birey olarak tanımlanabilir.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşımları ve araçları sıralayınız.

Belirli büyüklükteki şirketlerin iş etiği yönetiminde kullandıkları güncel yaklaşımlar ve araçlar; • Misyon ve/veya değerler bildirgesi, • Etik kodlar, • Raporlama/tavsiye kanalları, • Risk analizi ve yönetimi, • Etik yöneticisi/etik sorumlusu/etik komiteleri, • Etik danışmanları, • Etik eğitimi, • Paydaşlara danışma, diyalog ve iş birliği ve • Denetim, hesap verme ve raporlamadır.

Sosyal sorumluluğun bölümleri nasıl tanımlanmaktadır?

Ekonomik sorumlulukların kapsamı, esas olarak iktisadi bir birim olan işletmelerin toplum içindeki varlık nedeni ve temel sorumluluğuyla ilişkilidir. Yasal sorumluluklar işletmeleri faaliyetlerini gerçekleştirirken ilgili yasalara ve düzenlemelere uymaları gerektiğini belirtmektedir. Etik sorumluluklar adil ve doğru olma yükümlülükleri, iyi niyetli yaklaşımları içine alır. Hayırseverlik sorumluluğu gönüllü sorumluluğu olarak da anılmaktadır. Topluma kaynakların aktarımı (para, zaman, bilgi gibi) ya da yürütülen projelerle toplumun refahının artırılması ve yaşam kalitesini iyileştirme ön plana çıkar.

Organizasyonların sorumlulukları bağlamında “Sürdürülebilirlilik” nasıl tanımlanmaktadır?

Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu 1987 yılında sürdürülebilir kalkınmayı “gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneğine zarar vermeksizin, bugünkü nesillerin ihtiyaçlarını karşılayacak kalkınma” olarak tanımlar. Sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir kavram olarak sürdürülebilirlik, çevresel, ekonomik ve sosyal açıdan tüm sistemin uzun dönemli korunması anlamına gelir.

İş etiği konusunda ortaya çıkan yaklaşımlardan adalet kuramı yaklaşımını açıklayınız.

Adalet kuramı yaklaşımı, etik kararların eşitlik, doğruluk ve tarafsızlık standartlarına dayalı olmasını savunur.

İş etiği konusunda ortaya çıkan yaklaşımlardan haklar kuramını açıklayınız.

Haklar kuramına göre, etik olan karar ya da eylem, onlardan etkilenen insanların haklarını en iyi koruyandır. Bu haklar ve özgürlükler Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde yer alan haklardır. Yönetsel karar ve davranışlarda, özellikle yaşam ve güvenlik, gizlilik, doğruluk, vicdan özgürlüğü, konuşma özgürlüğü, özel mülkiyet gibi haklar önemlidir.

Sosyal sorumluluk ve etik kavramlarını açıklayınız.

Sosyal Sorumluluk ve etiğin farklı anlamları olmasına rağmen etik ve sosyal sorumluluk kavramı birbiri yerine kullanılabilmektedir. Sosyal sorumluluk, organizasyonun paydaşları üzerindeki olumsuz etkisini minimize, olumlu etkisini maksimize etme yükümlülüğüdür. İş etiği karar almaya rehberlik eden, dikkatli bir şekilde oluşturulmuş kuralları veya keşfedilmiş iş yapma biçimlerini içerirken sosyal sorumluluk toplumla yapılmış bir sözleşme olarak görülebilir.

İşletmeler açısından sosyal sorumluluk kaç bölümde incelenmektedir?

• Ekonomik sorumluluklar, • Yasal sorumluluklar, • Etik sorumluluklar ve • Hayırseverlik sorumluluklardır.

Sosyal sorumlu bir işletme olabilmek için gerekli olan adımlar nelerdir?

• Kurum kültürünün gözden geçirilmesi • Paydaş gruplarının tanınması • Paydaşlarla ilgili konuların belirlenmesi • İşletmenin sosyal sorumluluk alanlarının tespit edilmesi • Kaynaklar ve önceliklerin belirlenmesi • Paydaşlardan geribildirim alınmasıdır.

Sosyal sorumlu bir işletme olabilmek için gerekli olan adımlardan biri olan “Kurum Kültürünün Gözden Geçirilmesi” nasıl tanımlanmaktadır?

Öncelikle işletmenin misyonu, değerleri ve normları, sosyal sorumluluk anlayışının izlerini bulabileceğimiz alanlardır. Özellikle değerler ve normlar paydaş gruplarını belirlemede ve işletmenin önemli gördüğü konuları tespit etmede kilit rol oynarlar.

Sosyal sorumlu bir işletme olabilmek için gerekli olan adımlardan biri olan “Paydaş Gruplarının Tanınması” nasıl tanımlanmaktadır?

Bu aşamada paydaşların ihtiyaçları, istekleri ve arzularının farkında olmak, oldukça önemlidir. Her işletme üzerinde paydaşların belirli bir gücü vardır.

Sosyal sorumlu bir işletme olabilmek için gerekli olan adımlardan biri olan “Paydaşlarla İlgili Konuların Belirlenmesi” nasıl tanımlanmaktadır?

Kimi problemler çok sayıda paydaş grubunu ilgilendirir. Böyle durumlarda paydaşlar arasında iş birliği koşulları oluştuğu için dikkatlerin yönü de ortaya çıkmış olur.

Sosyal sorumlu bir işletme olabilmek için gerekli olan adımlardan biri olan “İşletmenin Sosyal Sorumluluk Alanlarının Tespit Edilmesi” nasıl tanımlanmaktadır?

Dördüncü adım, bu ilk üç adımdan elde edilenleri, özellikle işletmenin yararına uygun olan sosyal sorumluluk çerçevesini anlamak için bir araya getirir. Bu kavrayışı, işletme hali hazırdaki uygulamalarını değerlendirmekte kullanabilir.

Sosyal sorumlu bir işletme olabilmek için gerekli olan adımlardan biri olan “Kaynaklar ve Önceliklerin Belirlenmesi” nasıl tanımlanmaktadır?

İşletmelerin kaynakları sınırsız değildir. Bu nedenle bu aşama kaynakların kullanımı, paylaşımı açısından önem taşır. Kaynak kullanımına ilişkin kararların alınması için paydaşların ve konuların önceliklerinin tespiti ve geçmiş uygulamaların sonuçlarının değerlendirilmesi yerinde olur.

Sosyal sorumlu bir işletme olabilmek için gerekli olan adımlardan biri olan “Paydaşlardan Geribildirim Alınması” nasıl tanımlanmaktadır?

Paydaş geri bildirimleri pek çok araçla toplanabilir. Paydaşların işletme ve uygulamaları hakkındaki genel değerlendirmeleri, paydaş tatmini veya itibar araştırmalarıyla elde edilebilir.

Küresel iş etik kodlarının dayanacağı evrensel etik ilkeler veya temel değerler arayışı, önemli sayıda girişimin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu girişimlerden biri olan “Dinler Arası Bildirge” nedir?

Hıristiyan, Müslüman ve Yahudiler için Uluslararası İşletme Etik Kodlarıdır. Üç dini, temsilen iş ve hükümet liderleri, ilahiyatçılar ve akademisyenler tarafından tasarlanmıştır. Bu temsilciler uluslararası işletmelere yol gösterecek, üç dinin temsilcilerinin ortaklaştığı temel ilkeleri belirlemiştir. Bunlar: Adalet, karşılıklı saygı, çevresel-ekonomik-sosyal faktörlerin yönetiminden sorumlu olma ve dürüstlüktür.

Küresel iş etik kodlarının dayanacağı evrensel etik ilkeler veya temel değerler arayışı, önemli sayıda girişimin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu girişimlerden biri olan “The CAUX Roundtable” ve ilkeleri nedir?

994’te Avrupa, Amerika ve Japonya’dan iş dünyasının liderlerinin oluşturduğu uluslararası ağ, “etik ve sorumlu şirket davranışı için evrensel bir vizyon” oluşturarak kendi ilkelerini açıklamışlardır. Bunlar şöyledir; • İlke 1: İşletmenin sorumluluğu: Ortakların ötesine paydaşlara yönelme, • İlke 2: İşletmenin ekonomik ve sosyal etkisi: İnovasyon, adalet ve tüm insanlığa yönelme, • İlke 3: İşletme davranışı: Yasaların ötesinde güven oluşturmaya yönelme, • İlke 4: Kurallara saygı, • İlke 5: Çok taraflı ticarete destek, • İlke 6: Doğal çevreye saygı ve • İlke 7: Yasadışı operasyonlardan kaçınmadır.

Küresel iş etik kodlarının dayanacağı evrensel etik ilkeler veya temel değerler arayışı, önemli sayıda girişimin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu girişimlerden biri olan “UN Global Compact” nedir?

Birleşmiş Milletler tarafından 2000 yılında evrensel kabul edilen ilkeler seti oluşturulmuştur. Toplam on ilke insan hakları, işgücü, çevre ve yolsuzlukla mücadeleyle ilgilidir.

Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi hangi ilkelerden oluşmaktadır?

İnsan Hakları • İlke 1: İş dünyası ilan edilmiş insan haklarını desteklemeli ve bu haklara saygı duymalı • İlke 2: İş dünyası, insan hakları ihlallerinin suç ortağı olmamalı Çalışma Standartlar • İlke 3: İş dünyası çalışanların sendikalaşma ve toplu müzakere özgürlüğünü desteklemeli • İlke 4: Zorbalıkla ve zorla işçi çalıştırılmasına son verilmeli • İlke 5: Her türlü çocuk işçi çalıştırılmasına son verilmeli • İlke 6: İşe alım ve işe yerleştirmede ayrımcılığa son verilmeli Çevre • İlke 7: İş dünyası çevre sorunlarına karşı ihtiyati yaklaşımları desteklemeli • İlke 8: İş dünyası çevresel sorumluluğu artıracak her türlü faaliyete ve oluşuma destek vermeli • İlke 9: İş dünyası çevre dostu teknolojilerin gelişmesini ve yaygınlaşmasını desteklemeli Yolsuzlukla Mücadele • İlke 10: İş dünyası rüşvet ve haraç dâhil her türlü yolsuzlukla savaşmalı

İşletmelerin etik ve sosyal sorumlu davranış ilkelerini benimsediğini birtakım uluslararası standartlar mevcuttur. Bu standartlardan biri olan “ISO 14000” nedir?

Bu standart, bir dizi standart serisinden oluşmaktadır. İşletmelerin doğal çevre ile etkileşimlerini yönetmede en iyi uygulamalara yönelik kuralları oluşturmada yol gösterir. Özünde işletmelerin çevre yönetim sistemlerini akredite eder. Çevre yönetimi konusunda en yaygın olarak kullanılan standarttır.

İşletmelerin etik ve sosyal sorumlu davranış ilkelerini benimsediğini birtakım uluslararası standartlar mevcuttur. Bu standartlardan biri olan “SA 8000 (Social Accountability 8000)” nedir?

Uluslararası Sosyal Hesapverebilirlik (SAI) Kurumu tarafından oluşturulmuş bu standart, sosyal hesap verebilirlik ve iş yeri çalışma koşulları ile ilgili bir standarttır. Tedarik zincirinde işgörenlerle ilgili konular üzerinde odaklanır ve çalışanları ve iş yeri çalışma koşullarını içerir. İnsan hakları ve iş hukuku konusundaki uluslararası anlaşmalara dayanır.

İşletmelerin etik ve sosyal sorumlu davranış ilkelerini benimsediğini birtakım uluslararası standartlar mevcuttur. Bu standartlardan biri olan “ISO 26000” nedir?

ISO’nun en yeni girişimi şirket sosyal sorumluluğu için geliştirdikleri ISO 26000 standardıdır. Bu standart daha çok bir rehber niteliği taşır. Ancak sorumluluk süreçleri açısından değerli bir yol göstericidir.

Küresel Raporlama Girişimi (Global Reporting Initiative _GRI) nedir?

1997 yılında çalışmalarına başlayan GRI, bütünleşik sorumluluk raporlaması konusunda dünya çapında kabul görmüş bir inisiyatiftir. Çevre, sosyal ve ekonomik boyutlardan oluşan üçlü sorumluluğu bütünleşik olarak ele almış, kapsamlı bir çerçeve oluşturmuş ve yayımlamıştır. İşletmelerin kendi faaliyetlerine ve ürün- hizmetlerine ilişkin çevresel, sosyal ve ekonomik sonuçlarını raporlayabilmeleri için sürdürülebilirlik raporlama rehberi oluşturmuştur.

Ahlak nedir? Açıklayınız.

Ahlak, bir toplumda birey ya da grupların uymak zorunda oldukları davranış biçimleri ve kurallardır.

Etik nedir? Açıklayınız.

Etik, bir kişi veya grubun davranışlarının doğruluğunu ve yanlışlığını belirleyen kurallar ve ilkelerdir.

Etik ikilem nedir? Açıklayınız.

Etik ikilem, hem bir seçimin hem de davranış alternatifinin potansiyel zararlı etik sonuçları nedeniyle istenmediği durumlarda ortaya çıkar.

İş etiği konusundaki yaklaşımlar nelerdir?

İş etiği konusuna yaklaşımlar:
1. Faydacılık yaklaşımı
2. Haklar yaklaşımı
3. Adalet kuramı yaklaşımı
4. Bütünleştirici sosyal sözleşme kuramıdır.

Faydacılık yaklaşımı nedir? Açıklayınız.

19. yy filozofları Jeremy Bentham ve John Stuart Mill tarafından desteklenen bu yaklaşım, çoğunluğun iyiliğini üreten kararın etik karar olduğunu savunur. Bu yaklaşıma göre karar vericiden beklenen, her karar seçeneğinin tüm kesimler üzerindeki etkisini göz önüne alması ve çoğunluğun en yüksek tatmini için uygun olanı seçmesidir. Bu yaklaşımda karmaşık hesaplamalar yerine basitleştirme tercih edilir. Örneğin ekonomik referans çerçevesi olarak maliyet fayda hesaplaması kullanılabilir. Ayrıca karar sadece alınacak karardan doğrudan etkilenenleri göz önüne alınarak verilmeli, dolaylı etkilenenler hesaba katılmamalıdır. Büyük ölçekli bir otomotiv firmasının yöneticileri, bir şehirdeki fabrikayı kapatıp başka bir şehirde operasyonlarına devam etme kararını, şirketin bütünü
için en büyük yararı ürettiği gerekçesine dayandırmışlardır.
Faydacı kuram, etik karar almada sayısal bir yöntem elde etme kaygısı taşır. Çoğunluğun en iyi faydası için olana ulaşmak, temel amacıdır. Bu yaklaşımı benimseyen yönetici, iş yerinde çalışanların dörtte birini işten çıkarmanın yararlı olduğunu savunabilir. Çünkü böylece kârlılık artacak, geri kalan dörtte üçün iş güvencesi iyileşecek ve hissedarların en iyi çıkarına hizmet etmiş olacaktır. Faydacılık, verimliliği ve üretkenliği destekler, aynı zamanda kâr maksimizasyonu hedefiyle
uyumludur. Başka bir açıdan ise kaynakların ön yargıyla dağıtılması ile sonuçlanabilir. Özellikle karardan etkilenen bazı kesimlerin söz hakkı olmaması ya da temsil edilmemesi durumunda, ihmal edilmiş bu paydaşların hakları, karardan olumsuz etkilenebilir.

Etik davranışları etkileyen faktörler nelerdir? Açıklayınız.

Bireylerin ahlaki gelişim seviyesi,Bireysel Özellikler,Yap›sal Değişkenler,Örgüt Kültürü,Sorunun Etki Gücü

Etik davranışı etkileyen bireysel özellikler nelerdir?

Herkes çalıştığı örgüte nispeten yerleşik değerleriyle birlikte gelir. Bireyin erken yaşlarda ailesinden, arkadaşlarından, öğretmenlerinden ve diğerlerinden öğrendiği ve geliştirdiği bu değerler, neyin doğru neyin yanlış olduğu konusunda temel muhakemelerini belirler.İşletme yöneticilerinin birbirinden çok farklı bireysel değerlere sahip çalışanlarla karşı karşıya olduklarının farkında olmaları gerekir.

Etik davranışı etkileyen faktörlerden yapısal değişkenler nelerdir?

Örgütün yapısal tasarım›, örgüt üyelerinin etik davranışlarının oluşmasında yardımcı olur. Bazı yapılar belirsizliği yaratırken bazıları çalışanlara güçlü bir şekilde yol gösterir. Resmi kurallar ve düzenlemeler, iş tanımları,etik kodlar, örgüt içinde etik davranışları teşvik eden ve tutarlı davranmayı yerleştiren önemli unsurlardır. Bu unsurlar, aynı zamanda örgüt içindeki belirsizliği ve yanlış anlamayı da önemli ölçüde azaltırlar.

Etik yönetim unsurları nelerdir?

• Misyon ve/veya değerler bildirgesi
• Etik kodlar
• Raporlama/tavsiye kanalları
• Risk analizi ve yönetimi
• Etik yöneticisi/etik sorumlusu/etik komiteleri
• Etik danışmanları
• Etik eğitimi
• Paydaşlara danışma, diyalog ve iş birliği
• Denetim, hesap verme ve raporlama

Sosyal sorumlu bir işletme olma yolundaki işletmeler için sreçte yer alan adımlar nelerdir?

1. Kurum kültürünün gözden geçirilmesi
2. Paydaş gruplarının tanınması

3. Paydaşlarla ilgili konuların belirlenmesi
4. İşletmenin sosyal sorumluluk alanlarının tespit edilmesi
5. Kaynaklar ve önceliklerin belirlenmesi
6. Paydaşlardan geribildirim alınmasıdır

Sosyal sorumlu işletme olmadaki kurum kültürünün gözden geçirilmesi nedir? Açıklayınız. 

Kurum kültürü ile sosyal sorumluluk projelerinin uyumu örgüt açısından önem taşır. Öncelikle işletmenin misyonu, değerleri ve normları, sosyal sorumluluk anlayışının izlerini bulabileceğimiz alanlardır. Özellikle değerler ve normlar paydaş gruplarını belirlemede ve işletmenin önemli gördüğü konuları tespit etmede kilit rol oynarlar. şirket değerleri ve normları, stratejik planlar, misyon açıklamaları, yıllık raporlar ve internet sitelerinden gözlemlenebilir.

Misyon ve değerler bildirgesi nedir? Açıklayınız.

Misyon ve değer açıklamaları, işletmenin amaçları, inançları ve değerlerini kapsar. Misyon ifadeleri kısaca işletmenin varlıkları nedenini açıklar. İçerisinde kurum felsefesi, iş yapma felsefesi, işletmenin kendisini nasıl gördüğü, hangi ürün veya hizmetle, hangi pazarlara ya da müşterilere ulaşacağı, teknolojisi, büyüme-karlılık üzerindeki düşünceleri, vermek istediği imaj konularında ifadeler bulunur.

Etik Kodlar nelerdir? Açıklayınız.

Etik kodlar, belirli bir işletme, meslek grubu veya endüstri içinde etiksel açıdan çalışanlardan/üyelerden beklenen ve istenen davranış türlerini açıklayan bildirgelerdir.

Sosyal sorumluluk yaklaşımındaki temel yaklaşımlar nelerdir?

Klasik/Ekonomik Görüş ve Sosyoekonomik Görüş

Klasik görüş nedir? Açıklayınız.

Klasik görüş, işletme yönetimlerinin tek sosyal sorumluluğunun kâr maksimizasyonu olduğunu söyler.

Sosyoekonmik görüş nedir? Açıklayınız.

Sosyoekonomik görüş,yönetimin sosyal sorumluluğunun kâr elde etmenin
ötesinde, toplumun refahını korumayı ve iyileştirmeyi de kapsadığını savunur.

Sosyal sorumluluk düzeyindeki ekonomik sorumluluk neleri kapsar?

Ekonomik sorumluluklar›n kapsamı, esas olarak iktisadi bir birim olan işletmelerin toplum içindeki varlık nedeni ve temel sorumluluğuyla ilişkilidir.

Etik sorumluluk kavramı nedir?

Etik sorumluluklar -adil ve doğru olma yükümlülükleri, iyi niyetli yaklaşımları yer alır. Bu sorumluluk, yasal engel olmasa bile toplum ve paydaşların beklentilerine uygun, doğru faaliyetlere işaret eder.

Hayırseverlik sorumluluğu nedir? Açıklayınız.

Gönüllü sorumluluklar olarak da anılan hayırseverlik sorumluluğu basamağında, topluma kaynakların aktarımı (para, zaman, bilgi gibi) ya da yürütülen projelerle toplumun refahının arttırılması ve yaşam kalitesini iyileştirme ön plana çıkar.

Sürdürülebilirlik nedir? Açıklayınız.

Sürdürülebilirlik: Küreselleflmenin h›zlanmas›yla birlikte, toplum içinde, flirketlerin çeflitli etkilerini düzenlemede yeni yollar gelifltirmeye yönelik büyük bir
ihtiyaç ortaya ç›km›flt›r