Yönetim ve Organizasyon Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Strateji geliştirmek ve uygulamak neden önemlidir?

İyi bir yönetimin başarısı büyük oranda stratejilerine bağlıdır. Rekabet altında faaliyetlerini sürdüren pek çok şirket yöneticisi stratejik yönetimle ilgilenir. Onlar rakiplerini geride bırakmanın, çevrenin zorlu koşullarıyla mücadele etmenin, değişen müşteri ihtiyaçlarına cevap vermenin ve mevcut kaynaklarını etkin ve verimli kullanmanın yollarını ararlar. Stratejik yönetim günümüz ortamında daha da önemlidir çünkü sıkça değişimin olduğu bir dünyada yöneticiler başarı için rekabet üstünlüğü elde etmek ve örgütlerini konumlandırmaktan sorumludurlar.

Yönetim düzeyine göre stratejiler nasıl sınıflandırılmaktadır?

Yönetim düzeyine göre stratejiler, kurumsal ya da firma düzeyi (üst yönetim), iş ya da işletme düzeyi (orta yönetim) ve işlevsel düzey (alt yönetim) stratejiler olarak sınıflandırılmaktadır. Üst düzey yöneticiler kurumsal stratejilerden, orta düzey yöneticiler rekabetçi stratejilerden, alt düzey yöneticiler ise işlevsel stratejilerden sorumludur. Birbirinden farklı iş birimlerine sahip firmanın tepe yönetiminin stratejik seçimleri, “endüstri, pazar ve coğrafya açısından nerede rekabet edileceği” ile ilgilidir. Bugün ve gelecekte işletmenin hangi işleri yapması ve/veya hangi işlerden çekilmesi gerektiği konusu, üst düzey yöneticilerin sorumluluğundadır. Kurumsal ya da firma düzeyi stratejiler arasında yeni işletmelerin alınması; mevcut işlerin, tesislerin veya ürün hatlarının genişletilmesi veya terkedilmesi; yeni alanlarda diğer şirketlerle ortak girişimlerde bulunulması gibi kararlar bulunur. Orta düzey yöneticiler, kendi sektörlerinde rakipleriyle etkili ve verimli bir şekilde nasıl rekabet edileceği konusunda seçim yaparlar. Bu düzeydeki stratejiler rekabet stratejileri ya da iş yönetim stratejileri olarak adlandırılır. Maliyet liderliği, farklılaştırma, odaklanma ve birleşik strateji, rekabet ya da diğer deyişle iş yönetim stratejilerindendir. Alt düzey, diğer bir deyişle bölüm ya da işlevler düzeyinde uygulanan operasyonel stratejiler, orta ve üst düzey stratejilerin başarılı olması için oldukça önemlidir ve bu düzey stratejilerle uyumlu olmak zorundadır.

Stratejik yönetim süreci nasıl tanımlanmaktadır?

Stratejik yönetim süreci, “işletmenin uzun dönemde yaşamını devam ettirmesine ve sürdürülebilir rekabet üstünlüğü sağlamasına yönelik tüm bilgi toplama, analiz, seçenek geliştirme, karar ve uygulama faaliyetlerinin tümü” olarak tanımlanır.

Stratejik yönetim süreci hangi adımlardan oluşmaktadır?

Stratejik yönetim sürecinin beş adımdan oluşmaktadır. Bunlar;

• Mevcut durumun değerlendirilmesi,
• Stratejik analiz ve durum belirleme,
• Stratejik yön belirleme,
• Strateji geliştirme,
• Strateji uygulama' dır.

Sürecin ilk dört adımı stratejik yönetimin planlama kısmını oluşturmaktadır ve bu kısım stratejik planlama olarak adlandırılır.

Stratejik yönetimin önemli bir parçasını oluşturan Misyon, Vizyon ve Değerler kavramları neyi ifade etmektedir?

Stratejik yönetimin önemli bir parçası olan bu kavramlar, aşağıdaki sorulara karşılık gelir. Vizyon, “Nerede olmayı arzu ediyoruz?” Misyon, “Neden varız?” Değerler, “Hedefe ulaşma yolunda neler önemlidir?”

Vizyon, kişilerin veya kurumların, kendilerinin veya işletmelerinin gelecekte olmasını arzu ettikleri durumun ifadesidir. Misyon, bir işletmeye yön vermek ve anlam kazandırmak amacıyla belirlenmiş ve o işletmeyi benzerlerinden ayıran görev ve ortak değerlerdir. Misyon açıklamaları, ilham verici olma özelliklerinin yanı sıra ayakları yere sağlam basan, kararlılık bildiren ifadelerdir. Değerler ise hedefe ulaşma yolunda yönetici ve çalışanlara her türlü engel, olumsuzluk ve değişikliğe rağmen hangi değerlerin eşliğinde hedeflere odaklanılacağını ve hangi değerlerin geliştirileceğini gösterir.

Kurumsal-düzey stratejilerinin geliştirilmesi neden önemlidir?

Kurumsal düzey strateji, şirketin hangi iş alanlarında var olduğunu, hangilerinde olmak istediğini ve bu işlerle ne yapmak istediğini açıklar. Kurumsal düzey strateji, rekabet avantajı elde etmek ve sürdürmek için her bir iş biriminin örgüt içinde oynayacağı rolü belirler. İş düzeyi strateji geliştirmenin odağında tek bir ürün pazarında nasıl rekabet edileceği yer alırken kurumsal-düzey strateji geliştirmenin odağında nerede rekabet edileceği konusu bulunur. Firmalar büyürken çoğunlukla yeni pazarlar aramak yoluyla, iş faaliyetlerini genişletirler. Bu yeni pazarlar hem yeni ürünler ve hizmetler sunularak hem de rekabet edecek farklı coğrafyalar keşfedilerek tespit edilir. İşte bu aşamada yöneticiler kurumsal strateji geliştirmek zorundadır. Rekabet avantajı elde etmek ve sürdürmek için herhangi bir kurumsal strateji, firmanın iş stratejisini güçlendirmeli ve aynı doğrultuda olmalıdır.

Kurumsal-Düzey stratejilerinden biri olan çeşitlendirme stratejisinin amaçları ve türleri nelerdir?

Çeşitlendirme stratejisinin amacı, müşterilere değer yaratacak yeni ürün ve hizmetlerle firmanın iş operasyonlarını genişletmektir. Eğer yeni iş ya da faaliyet alanları, şirketin var olan iş ya da faaliyet alanlarıyla temel yetenekler ve kaynaklar açısından bir ilişki gösteriyor ise “ilişkili çeşitlendirme”, doğrudan bir ilişki göstermiyor ise “ilişkisiz çeşitlendirme” olarak adlandırılır.

Kurumsal düzey stratejilerinden çekilme stratejisi neyi ifade etmektedir?

Kurumsal düzey stratejilerinden çekilme stratejisi, genellikle amaçlanan bir daralmayı ve küçülmeyi ifade eder. İşletmeler, amaçlarına ulaşamaması veya elde edilen sonuçların beklentileri karşılamaması durumunda, işletmenin varlığını sürdürebilmesi için bir karar almak zorunda kalabilirler. Bazen de işletmenin yaşamını tehdit edecek bir durum olmamasına rağmen bir türlü rekabet üstünlüğü elde edememesi ve ortalamanın altında getirilere razı olunması ve pay sahiplerinin bundan rahatsız olması durumu ortaya çıkabilir. Kimi zaman da çevrede, ortalamanın üzerinde getiri sağlanabilecek birtakım yeni fırsatlar ortaya çıkabilir. Bu durumda da kaynaklarını bu yeni ve cazip sahada kullanmak isteyebilirler. Tüm bu durumlarda işletme üst düzey yöneticileri mevcut işlerinin bazılarından veya tamamından vazgeçmek, onları geçici veya süresiz olarak terk etmek kararı alıp uygulayabilirler. İşletmelerde üç tür çekilme stratejisi uygulanabilir. Bunlar tasarruf stratejileri, kısmi tasfiye stratejileri ve tam tasfiye stratejileridir.

İş-düzeyi /Rekabet stratejileri nasıl tanımlanmaktadır?

 İş düzeyi stratejileri, rekabet stratejileri olarak da bilinir. Bu düzey strateji, örgütün yaptığı işte rekabet avantajı kazanmak için nasıl rekabet edeceğini belirtir. İster küçük isterse büyük ölçekte olsun, tek bir işi olan her işletmenin ana pazarında nasıl rekabet edeceği, onun rekabetçi stratejisinin ifadesidir. İş-düzeyi stratejiler, tek bir ürün pazarında rekabet edilirken rekabette öne geçme arayışında olan yöneticilerin aldıkları karar ve eylemlerdir. Birden fazla endüstride faaliyet gösteren işletmeleri bulunan şirketlerin her bir iş birimi, ayrı ayrı kendi rekabet stratejisine sahip olacaktır. Çünkü her birinin sunmak istediği mal ya da hizmetler, ulaşmak istediği müşteriler, geliştirmek istedikleri rekabet avantajı farklı olacaktır.

Porter’a göre endüstrideki rekabeti etkileyen güçler nelerdir?

İş-düzeyi stratejilerin geliştirilmesinde etkin ve en çok bilinen model Michael Porter’a aittir. Porter’ın stratejik yönetim alanında, yöneticilerin sürdürülebilir rekabet avantajını nasıl yaratabilecekleri konusunda önemli katkısı olmuştur. Rekabet avantajını gerçekleştirmenin önemli bir parçası endüstri analizidir. Porter, bu alanda gerçekleştirdiği pek çok araştırma sonucunda iş-düzeyi stratejilerinin, şirketin çevresindeki beş rekabetçi gücün bir sonucu olduğunu ileri sürmüştür. Beş güç modeli yöneticilere, performansta endüstri etkisini anlamalarında ve endüstriden kaynaklanan güçleri değerlendirmesinde yardımcı olmaktadır. Bu rekabetçi güçler;

• Potansiyel yeni girişlerin oluşturduğu tehdit,
• İkame ürünlerin oluşturduğu tehdit,
• Alıcıların pazarlık gücü,
• Tedarikçilerin pazarlık gücü
• Mevcut rakipler arasındaki rekabetin şiddetidir.

Rekabet Stratejileri İş/rekabet stratejilerinin kapsamı nedir?

Rekabet Stratejileri İş/rekabet stratejileri müşteriler için değer yaratan stratejilerdir. Bu değeri ya benzer faaliyetleri rakiplerinden daha farklı şekilde gerçekleştirerek ya da rakiplerinden daha farklı faaliyetler gerçekleştirerek yaratırlar. İşletmelerin uygulayabilecekleri, birbirinden tamamıyla farklı iki jenerik iş stratejisi vardır. Bunlar farklılaştırma ve maliyet liderliği statejisidir.

Fonksiyonel düzey stratejilerinin amaç ve kapsamı nedir?

Bu düzey stratejiler işletme içindeki fonksiyonel bölümlere ait stratejilerdir. Fonksiyonel düzey stratejiler, iş-düzeyi stratejilerin uygulanmasını desteklemek üzere temel fonksiyonel bölümlerin kullandıkları eylem planlarıdır. Pazarlama, üretim, finans, insan kaynakları ve araştırma-geliştirme gibi bölümlerin stratejilerinin iş-düzeyi stratejilerle uyumlu olması gerekir. Bu düzey stratejilere taktik adı da verilebilir. Bu bölümler daha çok kaynakların verimliliğinin artırılmasına yönelik stratejiler geliştirirler. Bu seviyedeki strateji, bir fonksiyon içindeki faaliyetlerin koordinasyonunu sağlar ve daha çok uygulamaya dönük kararlar içerir. Bu düzeyde iki önemli strateji ögesi rekabet üstünlüğü ve sinerjidir. Bu düzeyde reklam kampanyaları, malzeme alımı, envanter kontrolü ve lojistik gibi konularda operasyonel stratejiler geliştirilir.

Çok uluslu şirketlerin uygulayabilecekleri kurumsal düzey stratejileri davranış boyutları açısından nasıl sınıflandırılmaktadır?

Küresel ölçekte faaliyette bulunan pek çok şirket, küresel faaliyetleri için ayrı bir strateji arayışındadır. Şirketlerin tepe yöneticileri ortak amaçlarını gerçekleştirmek niyetiyle dünya çapında yayılmış faaliyetleri arasında sinerji elde etmek için çaba harcamaktadır. Çok uluslu şirketlerin rekabet avantajı elde etme ve sürdürmek için uygulayabilecekleri kurumsal düzey stratejilerini davranış boyutları açısından dört grupta toplanmaktadır. Bunlar;

• Uluslararası (international) strateji
• Yerele uyum/adaptasyon (national responsiveness) stratejisi
• Küresel standardizasyon (global-standardization) stratejisi
• Uluslarüstü (transnational) strateji

Çok uluslu şirketlerin kurumsal düzey stratejilerinden biri olan Uluslararası Strateji nasıl tanımlanmaktadır?

Uluslararası strateji, işletmelerin kendi ülkesinin pazarlarının ihtiyaç ve beğenileri için ürettikleri ürünlerin, bir süre sonra yabancı pazarlara, uygun giriş yöntemleri ile aynen ve değiştirilmeden sunulması ve faaliyetlerin kendi ülkesindeki gibi sürdürülmesidir.

Çok uluslu şirketlerin kurumsal düzey stratejilerinden biri olan Yerel Özelliklere Uyum Stratejisi nasıl uygulanmaktadır?

Yerel özelliklere uyum stratejisi, ülkeler arasında tüketici ve müşteri ihtiyaçlarının benzer olmadığı ve her bir ülkenin pazarının çeşitlilik gösterdiği durumlarda uygulanan bir stratejidir. Bu stratejiyi uygulayan çok uluslu şirketler, yerel tüketicilerin onları sanki yerel bir şirketmiş gibi algılayacaklarını ümit ederek, yerele en uygun çözümleri sunmaya teşebbüs ederler. Bu strateji yerelin kendine özgü ihtiyaçlarına duyarlılık konusunda yüksek baskı, maliyetleri düşürme konusunda ise düşük baskının bileşiminden ortaya çıkar. Şirketler bu stratejiyi Japonya ve Suudi Arabistan gibi büyük ve kendine has özelliklere sahip yerel pazarlara girmek istediklerinde sıkça kullanırlar. Yerele uyum stratejisi, tüketim malları ve yiyecek endüstrilerinde yaygın olarak kullanılır. McDonalds; yerel tercihlere, tatlara ve şartlara uygun ürünler sunan şirketlere bir örnek olarak verilebilir.

Çok uluslu şirketlerin kurumsal düzey stratejilerinden biri olan Küresel Standardizasyon Stratejisi nasıl uygulanmaktadır?

Bu strateji küreselleşme hipotezini çağrıştırır. Bu hipotez, dünyanın her tarafındaki tüketici ihtiyaçları ve tercihlerinin birbirine yakınsadığını ve böylece gitgide homojenliğin arttığı varsayımını destekler. Teoriye göre her nerede olursa olsun insanlar aynı ürünleri satın almak ve aynı şekilde yaşamak isterler. Bu stratejiyi uygulayan şirketlerin örneğin ürün tasarım ve reklam stratejileri dünyanın her yerinde standarttır. Bu stratejiyi izleyen şirketler, ürünler standart olduğu için önemli ölçek ekonomileri ve yerelden kaynaklanan (nitelikli ve ucuz yerel iş gücü gibi) ekonomiler sayesinde kazanç elde etmeye çabalarlar. Küresel standardizasyon stratejisi, yerel koşullara uyum baskısının düşük, maliyetleri düşürme baskının yoğun bileşiminden ortaya çıkar. Bu stratejiyi uygulayan şirketler, çoğunlukla ağlar biçiminde örgütlenmişlerdir. Bu strateji şirketlerin olası en düşük maliyet pozisyonuna ulaşmalarına yol açar. Infosys, Lenovo, Siemens Enerji, bu stratejiyi uygulayan şirket örneklerindendir.

Stratejilerin başarılı uygulamalara dönüştürülmesinde etkili örgütsel unsurlar nelerdir?

Stratejilerin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi farklı kaynakları ve becerileri gerektirir. Ayrıca farklı örgütsel düzenlemeler, kontrol prosedürleri ve yenilikçi sistemlere de ihtiyaç duyulabilir. Stratejiler farklı liderlik tarzları da gerektirebilir. Stratejiye uyumlu kurumsal kültür ve çalışma ortamı, işletmeye stratejinin talep ettiği özelliklere uygun nitelikli insanları da çekebilir. Stratejilerin başarılı uygulamalara dönüştürülmesinde etkili unsurlar liderlik, organizasyon yapısı, insan kaynakları, kurum kültürü ve iş etiğidir.

Stratejilerin başarılı uygulamalara dönüştürülmesinde  liderlik nasıl  rol oynamaktadır?

Stratejik yönetim stratejik liderliğe ihtiyaç duyar. Stratejik liderlerin en önemli yetkinliği stratejik düşünmedir. Stratejik düşünme, fırsat ve sorunları geniş bir bakış açısı içinde analiz etmek ve stratejik hareketin başkalarının üzerinde bırakabileceği olası etkileri anlamakla ilgilidir. Stratejik düşünürler, neyin olabileceğini gözlerinde canlandırıp gündelik mesele ve meydan okumalar karşısında bütünsel yaklaşımla hareket ederler. Ancak bunu, tek seferlik değil, devamlılık sunan bir süreç şeklinde gerçekleştirirler. Stratejilerin etkin ve verimli bir şekilde uygulanabilmesi için yönetici liderlere ihtiyaç vardır. Liderlik, strateji uygulama sürecinde ihtiyaç duyulan yeni davranışları benimsemeleri için insanları etkileme yeteneğidir. Liderler, yeni stratejiyi destekleyecek ikna ve motivasyon tekniklerini, kültürel değerleri aktif bir şekilde kullanırlar. Yeni stratejik yönü destekleyecek insanlarla koalisyonlar kurarlar, şirketin vizyonuna doğru hareket edilmesi için orta düzey yöneticileri ikna ederler.

Stratejilerin başarılı uygulamalara dönüştürülmesini Organizasyon yapısı nasıl etkilemektedir?

İşletmede çalışanların, kendi görevlerinin stratejinin başarılı bir şekilde uygulanmasına nasıl katkı sağlayabileceğini anlamaları gerekir. Yöneticilerin rolleri, otoritesi ve sorumlulukları açısından, uygulanmak istenen stratejinin gerekleri ile mevcut organizasyon yapısının uyumsuz olması strateji uygulamada en üst düzeyde engel oluşturur. Stratejileri etkin bir şekilde uygulamaya koyabilmek için tepe yöneticiler, elde edilen sonuçlardan sorumlu tutulacak bireylerin ve takımların rollerini açıkça tanımlamalı ve yetki göçermelidir.

Stratejilerin başarılı uygulamalara dönüştürülmesinde İnsan kaynakları uygulamaları nasıl bir rol oynar?

İnsan kaynakları uygulamaları stratejik amaçlara ulaşmak için, insan kaynakları işlevi kapsamında; iş başvurularının toplanması, işgören seçimi, çalışanların eğitimi, ücretlendirme, örgüt içinde yeniden yerleştirme, terfiler ve işten çıkarmalar gerçekleştirilir. Tüm bu insan kaynakları uygulamalarının, işletmenin stratejisi ile uyumlu olması, örneğin çalışanlarda stratejinin uygulanması için gerekli olan beceri ve davranışların geliştirilmesi gerekir. İşletmelerde stratejilerin başarılı şekilde uygulanması için gerekli olan insan kaynakları uygulamaları, elde edilmesi istenen İK sonuçlarının doğru tespit edilip, insan kaynakları sisteminin bu sonuçlara ulaşacak şekilde yapılandırılmasını gerektirecektir. Bunun yanı sıra işletme stratejisi değişirken insan kaynakları stratejileri de değiştirilmelidir. İnsan kaynakları sistem ve uygulamalarında tüm unsurlar eş zamanlı olarak uyumlu ve tutarlı bir biçimde hayata geçirilmeli ve değiştirilmelidir.

Stratejilerin başarılı uygulamalara dönüştürülmesini Kurum kültürü nasıl etkilemektedir?

Kurum kültürü, örgüt üyeleri arasında ortak olarak paylaşılmış değer ve normları tanımlar. Kurum kültürünün çalışan davranışları üzerinde güçlü bir etkisi vardır. Olumlu bir kültür, çalışanları motive eder ve enerji verir. Kurumun değerleri ve normları içselleştirildiğinde çalışanlar kendilerini, önemli şeyler başarmaya teşebbüs eden daha anlamlı bir topluluğun parçası olduklarını hissederler. Değerlerin verdiği ilhamla motive olmuş çalışanlar, kararlarına hem akıllarını hem de vicdanlarını koyarlar. Stratejik seçimlere ilgi gösteren güçlü kültürlerde, örgütün stratejik amaçları ile çalışanların davranışları arasında daha çok uyum vardır. Böylece çalışanlar, işlerini daha iyi koordine eder, iş birliğini daha etkin bir şekilde gerçekleştirirler. Örgütün amaçlarına güçlü bir bağlılık, adanmışlık ve çaba gösterirler. Sonuçta kültür ve strateji arasındaki etkin uyum, örgütte temel yeteneklerin ortaya çıkması ve gelişmesine yol açar ve böylece rekabet avantajının temelleri atılmış olur.

Stratejilerin başarılı uygulamalara dönüştürülmesini İş etiği nasıl etkilemektedir?

İş etiği: Etik kodlar, işletme içinde toplumsal normlara dayalı, üzerinde uzlaşılmış davranış kodlarıdır. Stratejik planlama ve sratejilerin uygulanması sırasında karar almada ve sorunlara çözüm bulmada etik bir çerçeve gerekir. Bu nedenle bazı işletmeler yasalara uymanın ötesinde sorumluluk alırlar ve etik davranış kodları geliştirip uygulanmasını teşvik ve takip ederler. Etik kodlar, örgüte ahlaki risklerin üstesinden gelme olanağı ve çalışanların adalet, doğruluk, dürüstlük, karşılıklılık, tarafsızlık gibi değerlerle iş yapmaya yönelik seçimlere daha çok meyletmesini veya bu değerlerin korunmasını sağlar. Yöneticilerin ve çalışanların etik sorumlulukları vardır. Etik sorumluluk, işletmenin stratejik seçimlerinde ve uygulamalarında paydaşların ve genel olarak toplumun beklentilerini göz önünde bulundurmalarını gerektirir. Yönetici stratejistler, rekabet avantajı kazanma ve sürdürmede etkin bir kurumsal yönetim ve sağlam bir iş etiğinin kritik olduğunun farkında olmalıdırlar. Çeşitli kurumsal yönetim mekanizmaları, asil-vekil problemini çözmede yardımcı olabilir. Bu mekanizmalar, güçlü bir davranış kodları ile desteklenmelidir. Stratejik liderler, çalışanlara “özü sözü bir olmada” örnek olmalı ve onlara bu konuda yardımcı olmalıdır. Bu çoğunlukla, etik davranış kurallarından daha etkilidir.