İletişim Ortamları Tasarımı Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Mesleki sorumluluk ilkesini açıklayınız.

Radyo çalışanları mesleklerini tüm yönleriyle bilmek ve uygulamak zorundadırlar. Mesleki hata yapmaları, kuralları ve ahlaki değerleri göz ardı etmeleri, Basın Ahlak Yasası yanında insan haklarına ilişkin ilkeleri ihlal etmeleri söz konusu olamaz.

Genel hatları ile radyo yayıncılığı nasıl tanımlanabilir?

Radyo yayıncılığına gelince; radyo yayıncılığı ciddiye alınması gereken, belli yöntem ve teknikleri olan, çok iyi alt yapı ve uzmanlık isteyen bir iştir. Bu konuda gereken alt yapıyı üniversitelerimizin başta iletişim fakülteleri olmak üzere diğer ilgili bölümleri verir. Uygulama ise yine üniversite radyolarında ya da özel ve kamu yayın kuruluşlarının radyolarında yapılır. Amaç, yayıncılık dünyasına iyi yetişmiş donanımlı elemanlar kazandırmaktır.

Spikerin görevleri nelerdir?

Programın vitrini, sesiyle, doğaçlama sunuşuyla, yaptığı röportajlar ve telefon konuşmalarıyla, yazılan metni yorumlamasıyla programa hayat veren kişidir. Dinleyicinin düş gücünü harekete geçirmek için bilgisini, duyarlığını ve yeteneğini ortaya koyar. Bunun yanı sıra bilginin inandırıcılığını ortaya koyan da spikerdir. Dolayısıyla biçime ve içeriğe özen göstermelidir. Sesin tınısı, konuşma biçimi, hızı çok önemlidir.

Radyo ile hız kavramı arasında bir ilişki var mıdır?

Radyo hız demektir. Ortaya çıkan bir olayı canlı yayınla anında dinleyicisine ulaştırır. Bu yayın basit cihazlarla yapıldığı için kullanımı kolaydır. Söz gelimi TV’de kamera, ses, ışıklar, up-link vb. cihazlar TV yayınını karmaşık hâle getirir. Oysa radyo bir cep telefonu ile bile olay yerinden anında yayın yapılmasına olanak sağlar. Bu yönüyle de radyo haberciliği diğer kitle iletişim araçlarına oranla her zaman bir adım öndedir.

Uygunluk ilkesini açıklayınız.

Programda kazalar ve olaylarla ilgili korkunç detaylara yer vererek dinleyici kızdırılmamalıdır. Kötü konuşanlara karşı dikkatli olmalı, kişisel saldırılara, ürkütücü konulara değinilmemelidir.

Genel hatları ile radyo yayıncılığı kimler tarafından yapılmaktadır?

• Prodüktör veya program yapımcısı • Spiker veya sunucu • Teknisyen veya teknik yapımcı.

İyi bir radyo sunumu için dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

• Sunucu önüne konan metni okumamalı, nutuk atar gibi de konuşmamalıdır. Unutulmamalıdır ki yayıncılık anlatmak için vardır. Birinin bir konuyu başkası na anlatmasıdır. • Sunucu avantajlı olduğunu düşünmek zorundadır. Çünkü sesi insanların evlerinin içine kadar girmektedir. Dinleyiciler de kendisini bir arkadaş, bir dost ve yakınları gibi hissederler. • Sunucu biraz rol yapmalıdır. Dikkati çekmek için bazı hareketler yapmamalı, bunun yerine sesine küçük bir gülümseme katmalıdır. • Sunucu ilgili olmalıdır. Eğer sıkıldıysa bu yayına yansır. Sesi de biraz heyecanlı olmalıdır. • Kendisini dinleyicinin yerine koymalıdır. Onlar neyi öğrenmek istiyorlar? İlgi alanları neler? Kendisinin ilgi alanı, dinleyiciye ilgilendirmeyebilir. • Dinamik ve rahat olmalı, nefesini iyi ayarlamalıdır. • Telaffuzu düzgün olmalı, dilini, dudaklarını ve çenesini kullanmalıdır. Ayrıca bu konuda devamlı olarak pratik yapmalıdır. • Sigara içmemelidir. • Sunucu devamlı pratik yapmalı, dilinin kıvraklığını artırmalıdır. Özellikle zor kelimeler için bu yöntemi sıkça kullanmalıdır. • Sık sık kendi sunuşunu ve başkalarınınkini dinlemelidir. • Eldeki metin okunmamalı, anlatılmalıdır. • Soğukkanlılığını kaybetmemeli, doğru neyse onu yapmalıdır. • Zor kelimeler ve isimler özellikle dikkat ister. Sunucu bunların doğru olarak nasıl okunduğunu bilen kaynaklardan öğrenmeli ve mikrofon karşısına öyle geçmelidir. • Sunucu eğer hata yapar, dili sürçerse cümleyi baştan alıp tekrar etmelidir. • Sunucu ulusal varlığın, birlik ve beraberliğimizin temel ögesi olarak Türkçeyi doğru, güzel ve etkili biçimde kullanmaya büyük özen, dikkat ve duyarlık göstermek zorundadır. Bunu ulusal kültürümüzün korunması, toplumsal varlığımızın yaşatılması, geleceğimizin güvencesi olarak asal bir görev sorumluluğu ve bilinciyle yerine getirmelidir.

Program yapımcısının görevi nelerdir?

Programda hayati rol oynayan kişidir. Disipliniyle önemli, soğukkanlı, sakinliğe vücut veren, ekibi toparlayan, zamanlamayı yapan ve program akışını düzenleyen bir liderdir. Programa yaptığı en büyük katkı onu yararlanılan kaynakların gölgesinden kurtarmaktır. Prodüktör, diğer insanların yeteneklerini ve yarattıklarını işleyip, ona yeni şekiller veren bir sanatçıdır. Programı yaratan, ona biçim veren kişi, prodüktördür. Çeşitli parçaları bir doku hâline getirir ve bir bütün olarak sergiler.

Yaşadığımız dünyada radyonun genel işlevleri nelerdir?

Yaşadığımız iletişim çağında radyo; televizyon, yazılı basın ve internet ortamları ile aynı alanlarda üzerine düşün görevleri yerine getirmektedir. Hızlı bir biçimde haber alma, bilgi edinme, eğlenme ihtiyacını karşılayan radyo, hayal gücünü ve yaratıcılığı geliştirerek vazgeçilmez kitle iletişim araçlarından birisi olma özelliğini korumaktadır.

İyi bir konuşmacının özellikleri nelerdir?

• Konuşacağı konu hakkında çok iyi bilgi sahibi olan, • Planlanan röportajı aktif bir şekilde ancak sade bir dille aktarabilen, • Konuşması için ayrılan zamana saygı duyan, konuyu dağıtmayan ve sorumluluğunun bilincinde olan • Bütün bu konularda röportajı yapanla hem fikir olup ona yardımcı olan kişidir.

İyi bir radyo röportajı için neler önem kazanmaktadır?

• İyi bir röportajcı, • İyi bir konuşmacı • Mantıklı ve iyi bir konu gerekir.

Teknisyenin görevleri nelerdir?

Yayın masasını kullanan, gerektiğinde banda alınmış konuşmaları, röportajları, müzikleri veya blok bir programı montajlayan, sesleri ve müzikleri alan, telefon bağlantılarını yapan, efektleri hazırlayan, müzikleri çalan, mikrofonları ayarlayan ve yapım ve yayınla ilgili her tür teknik alt yapıyı düzenleyen ve bunlardan sorumlu olan kişidir.

Radyo programlarında hangi hususlara özen gösterilmelidir?

• Doğru, • Tarafsız, • Uygun dil ve anlatıma sahip olan, • Değişik kesimlerin yadırgamayacağı, • Sıkıntı ve üzüntü verebilecek unsurları özenle işleyen, bu gibi yayınlarda konuyu yatıştırıcı, yumuşak, korkutmayan bir anlayış ve düzende işleyen, • Kötü alışkanlıklara karşı ve • Programında, şiddete başvurmanın zararını değerlendiren yani şiddetin hayatın gerçeklerinden biri olduğu varsayılsa bile yapımcının programında şiddeti aktarmada ölçülü ve özenli olduğu bir program ortaya çıkmalıdır.

Radyo hayal gücümüzü geliştirebilir mi?

Radyo görsel değildir, sadece kulağa hitap eder. Bu yüzden anlatıp yaşattıkları ile duygu dünyamızı harekete geçirip hayal gücümüzü etkiler, sunduklarının beynimizde şekillenmesini sağlar.

Radyo programlarında içerik oluşturmanın önemi nedir?

Radyo programının içeriğini oluşturmak dinleyiciler üzerinde istenilen etkiyi elde etmek açısından önemlidir. Programda yer alacak konuların, müziklerin, efektlerin, röportajların, program metninin ve zamanlamanın tam olması gerekir. Program ister canlı olsun isterse banttan yayınlansın içeriğe dikkat edilmeli, konular arasındaki bağlantılar zekice hazırlanmalı, istenilen etkiyi elde etmek için de ustaca sunulmalıdır.

Radyo programlarının içeriklerinde hangi noktalar yer alır?

• Radyo metni, • Röportaj, • Sunuş ve sunuculuk, • Telefonun programlarda kullanılması ve • Programlarda müzik seçilmesi ve kullanılması.

Yasalara saygı ilkesini açıklayınız.

Programlarda kimsenin başını derde sokmamaya özen gösterilmelidir. Yayıncılık, halkın gözünde yasalara saygı duymaktır.

Radyo metni yazılırken hangi noktalara dikkat edilmelidir?

• Metin yazarken kalıplaşmış deyimleri kullanmaktan kaçınılmalıdır. • Basit kelimelerden korkulmamalıdır. Araştırmalar dinleyicilerin yarısının zor kelimeleri anlamadığını göstermiştir. Unutulmamalıdır ki, yayıncılar gelecek nesillere sıkıcı deyimler üretmek için program yapmaz ve insanlar, akademik dille tartışmazlar. • Bazı sözcükleri yazarken metinde kısaltmalardan kaçınmak, bunları olduğu gibi yazmak gerekir. • Basit cümleler birbirlerine “ve”, “veya”, “ancak”, “fakat”, “ile” gibi basit bağlaçlarla bağlanmalı; “bununla beraber”, “buna dayanarak” gibi uzun ve zor bağlaçları kullanmaktan kaçınılmalıdır. • Sıfat ve zarflar bazen metinden çıkartılabilir. Unutulmamalıdır ki, insan sesi zaman zaman zarf ve sıfatlardan çok daha renkli olabilir. • Metinde kakafoniye yol açacak kelimeleri peş peşe sıralamaktan kaçınmak gerekir. • Dolaylı anlatım yerine, doğrudan, basit ve canlı bir anlatım seçilmelidir. • Metnin estetiğini bozmamak şartıyla aynı kelime birden fazla kullanılabilir. • Metinde birinden söz etmek gerekiyorsa önce kişinin unvanını, daha sonra adı ve soyadını söylemek gerekir. • Uzun ve ayrıntılı tasvirlerden kaçınmalı, anlatılacaklarla, dinleyicinin bildikleri arasında basit bir köprü kurup, mesaj öyle aktarılmalıdır. • Cümleler sayfa sonunda yarım kalıp, diğer sayfanın başına taşmamalıdır. • Kâğıt büyüklüğü ve kalınlığı, okumayı kolaylaştırıcı ve hışırtıya yol açmayacak şekilde olmalıdır. • Eğer metne yazılı bir kaynaktan alıntı yapılıyorsa o alıntı yeniden yazılmalıdır.

Radyo yayıncılığı hangi noktalarda sorumluluk taşımalıdır?

• Ulusal sorumluluk • Kurumsal sorumluluk • Mesleki sorumluluk • Uygunluk • Yasalara saygı • Eleştiriler • Tarafsızlık

İyi bir röportajcının özellikleri nelerdir?

• Röportajı yapacağı kişi ve röportaj konusu hakkında bilgi sahibi olan ve röportajı n kimler için yapıldığını çok iyi bilen, • Verilen cevaplara uygun, onlara yakın kısa ve sade sorular sorabilen, • Kibar, tarafsız ve dinleyicinin sözcüsü olan, • Gerçek olmayan yalan, yanlış, yetersiz, ahlaksız ya da çok kötü cevaplara izin vermeyen, bu konuda kararlı ve mücadeleci olan, • Yayıncı olduğunu hiçbir zaman unutmayan, sağlıklı bir röportaj çıkartacak kadar teknik bilgiye sahip olan kişidir.

Röportajın işlevleri nelerdir?

Radyo yayınlarında metin kadar, röportajın da önemli bir yeri vardır. Röportaj genel doku içinde renkli, etkili ve dinamik bir parçayı oluşturur. Tüm aşamaları kurallar ve inceliklerle dolu olan röportajın tanımı kısaca şöyledir. Röportaj, belli bir konu üzerinde sorulan sorulara konuşmacı veya konuşmacıların kendi görüş, düşünce ve yorumlarını yine kendi sesleri ile anlatmaları ve bunun dinleyicilere anlatılması tekniğidir.

Kurumsal sorumluluk ilkesini açıklayınız.

Bir radyo istasyonunun elemanları tüm çalışmalarında temsil ettikleri kuruluşu göz ardı edemezler. Verilen her sözün, her davranışın bu kuruluşu bağlayacağı unutulmamalıdır. Yayın ilkelerine bağlılık ve uygunluğun yanı sıra davranışlarıyla da kuruluşlarının saygınlığını artırıcı şekilde davranılmalı, ona zarar vermekten kaçınılmalıdır.

Denge ilkesini açıklayınız.

Üzerinde tartışılabilir programlarda, birbirine zıt noktalarla mutlaka denge sağlanmalıdır.

Tarafsızlık ilkesini açıklayınız.

Yayıncılar kendi düşüncelerini ifade edemezler ama diğerlerinin bunu yapması için doğru kanalları sağlarlar. Yayıncılar şu soruları sürekli olarak kendilerine sormalıdırlar: • Yaptığım program yasalara uygun mu? • Uygunluğu tam mı? • Bir sorumluluk yaratıyor mu? • Doğru mu? • İlginç mi?

Sokak röportajı hazırlarken dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Sokak röportajı sokakta, insanlarla yapılan röportajlardır ve burada amaç, konuyu daha renkli hale getirmektir. Çünkü stüdyoda uzmanlarla ve yetkililerle yapılan röportajlarla yetinip konuyu o haliyle aktarmak, sıradan ve tekdüze olabilir. Buna sokaktaki insanın görüşünü eklersek, konu daha kapsamlı ve çekici hale gelir. Bu yöntemi uygulamak isteyen yayıncı küçük portatif ses kaydedici cihazını alır ve sokağa çıkar. Sokakta karşılaşacağı herhangi birilerine belirlediği bir konuda daha önceden tespit ettiği bir veya iki soru yöneltir. (Bu sayı bazen ikiyi geçebilir). Ancak burada önemli olan mikrofonu uzattığı herkese aynı soruları sormasıdır.

Tartışma programlarının sunucuları nelere dikkat etmelidir?

• Ne kadar zaman geçti ve daha ne kadar zaman var? • Konuşmacı ne zamandan beri konuşuyor? • Konuşma konuya uygun olarak mı yapılıyor? • Yapılan konuşma sıkıcı mı? • Anlaşılır mı? • Gelecek soru ne olacak? • Bundan sonra kim konuşacak?

Tartışma programları nasıl tanımlanmaktadır?

Konuların bir tartışma ortamı içerisinde ele alındığı programlardır. Burada amaç, konu hakkındaki görüşleri çarpıtmadan, doğallığını bozmadan ve konuşma formu içerisinde dinleyiciye aktarmaktır. Tartışma programı salt bilgi aktarma amacıyla yapılmaz. Bu bir karşılıklı konuşma da değildir. Burada yapılan, bir konu üzerinde aynı görüşleri paylaşmayan bilgili kişilerin arasında yapılan tartışmadır.

Radyo programlarında hangi amaç güdülmelidir?

Programlarda amaç, geniş doğruları dizmek ve düşünceleri dinleyiciye vermektir. Bilgi, dinleyicinin kendi kararını yine kendisinin vermesi için aktarılır. Bu yüzden yayıncılar, yalnızca gerçekleri sergiler ve dinleyicinin kendi kendine sonuca ulaşması için ona izin verir.

Röportaj paketi hazırlarken dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

• Korkularımızı azaltan yeni bir yol • Kendimize güveni getiren, bizi rahatlatan bir yöntem • İlham verici düşünceler • Eğitici bazı parçalar • Peşinde koşulup, halledilmeye çalışılan konulara yardım (Sözgelimi gündemde çok önemli bir hastalık varsa bununla ilgili yapılacak bir röportaj) • Eğer bir konu hakkında değişik düşüncelere sahip kişiler varsa bunları karşılıklı getirip, tartışmalarını adım adım ve dengeli bir şekilde vermek. • Drama fikir ayrılıklarının bir bütün halinde yansıtılması demektir. Ayrıca renkli sesler ve canlılık da demektir. • Müzik (geçiş veya 2-3 saniyeden oluşan nokta müzikleri)

Eleştiri ilkesini açıklayınız.

Yayıncılar, tarafsız olarak yapılan gerçek eleştirileri daima hatırlamalı, diğerlerini de dinlemek zorundadırlar. Fakat bunlar gerçeklere dayanmalıdır.

Röportaj konusu seçerken nelere dikkat edilmelidir?

• Yeni, • Kullanışlı bir şekilde düzenlenebilecek, • İlham verici ve • Hoş, kısa ve heyecan verici olmalıdır. Röportajın konusunu nelerin başlatacağını ve nelerin bitireceğini bilmek, o röportajın özelliklerini bilmektir. Röportajı yaparken dikkat edilecek noktalar şunlardır: • Konuşma sırasında röportajı yapan kişi gülümsemeli ve zaman zaman anlatılanları onaylar gibi hafifçe başını sallamalıdır. Bu konuşmacıya cesaret verir. • Röportaj sırasında “hı hı”, “evet”, “anladım”, “bakın bu çok ilginç” vb. şeyler kesinlikle söylenmemelidir. Çünkü bu tür konuşmalarla araya girmek ya da bunları söylemek, konuşmacıya ve dinleyicilere röportajı yapan kişinin o konuşmayı dinlemediği izlenimini vermektedir. • Sorulan sorular detayların tekrarına yardımcı olmalıdır. Sorular “Nasıl..”, “Niçin..”, “Nerede..” ile başlarsa daha kullanışlı olur. “Hayır” ve “Evet”li kısa cevaplara yol açacak sorulardan kaçınılmalıdır. • Sorular zamanında ve yerinde sorulmalı; kısa, öz ve anlaşılır olmalı ayrıca cevaba göre soru da yöneltilmelidir. • İki kişilik diyaloglar tercih edilmelidir. • Röportaj için iyi ve ilginç bir başlangıç yapılmalıdır • Röportajın yayın saati göz önüne alınmalıdır. • Röportaj sırasında konferans verilmemeli, konuşma yapılmalıdır. • Röportajı yapan, hiçbir zaman konuşma sırasında entelektüelliğini kanıtlamaya çalışmamalıdır. Amaç mantıklı ama akademik olmayan; doğal, canlı ve bazen rahatlatıcı ve kulağa hoş gelen bir röportaj yapmaktır. • Yabancı kelime kullanmaktan olabildiğince kaçınılmalıdır. • Özel hayata girilmemeli, özel hayatla ilgili sorular sorulmamalıdır. • Röportaj sırasında insanların tepkileri kaydedilmelidir. Söz gelimi sorulan bir soru karşısında sessizlik bazen birçok sözcükten çok şey anlatabilir. • Sorular kısa tutulmalı ve röportaj planlandığı şekilde yapılmalı, konunun dışına çıkılmasına izin verilmemelidir.

Ulusal sorumluluk ilkesini açıklayınız.

Bir radyo yayıncısı ulusal çıkarları gözetmek, kollamak ve yayınlarında bunu yansıtmak durumundadır. Doğruluk ve tarafsızlık temel değerleri kapsamında, ulusal çıkarlar göz ardı edilemez.

Radyo nedir?

Bir döneme damgasını vuran ve günümüzün vazgeçilmez kitle iletişim araçlarından biri olan radyo, meydana gelen olayları dinleyicinin bilgisine sunan, yaşamın her kesitini ele alan ve her konuyla ilgili olan bir araçtır. Radyo görsel değildir, sadece kulağa hitap eder. Bu yüzden anlatıp yaşattıkları ile duygu dünyamızı harekete geçirip hayal gücümüzü etkiler, sunduklarının beynimizde şekillenmesini sağlar. Radyo hız demektir. Ortaya çıkan bir olayı canlı yayınla anında dinleyicisine ulaştırır. Bu yayın basit cihazlarla yapıldığı için kullanımı kolaydır. Söz gelimi TV’de kamera, ses, ışıklar, up-link vb cihazlar tv yayınını karmaşık hâle getirir. Oysa radyo bir cep telefonu ile bile olay yerinden anında yayın yapılmasına olanak sağlar. Bu yönüyle de radyo haberciliği diğer kitle iletişim araçlarına oranla her zaman bir adım öndedir. Radyo ucuzdur. Çünkü hem alıcıları tv’lere göre çok daha ucuz, hem de program yapım maliyetleri çok düşüktür. Söz gelimi ünlü tv dizisi “Uzay Yolu” nun yapım maliyeti ile bir radyo klasiği olan “Dünyalar Savaşı”nın maliyeti birbiriyle karşılaştırılamaz bile. Radyo müzik demektir. Klasik müzikten caza, opera ve rock’tan halk ve sanat müziklerine kadar sevdiğimiz müziği 24 saat dinleme imkânı verir. Bütün bu anlattıklarımız sonunda şu rahatlıkla söylenebilir ki; radyo diğer kitle iletişim araçlarına oranla daha hızlı haber almamızı ve bilgi edinmemizi sağlar. Bizi eğlendirir, hayal gücümüzü çalıştırarak yaratıcılığımızın gelişmesine yardımcı olur. Bütün bu yönleriyle günümüzün vazgeçilmez iletişim araçlarından biri olmuştur.

Radyo yayıncılığı nedir?

Radyo yayıncılığına gelince; radyo yayıncılığı ciddiye alınması gereken, belli yöntem ve teknikleri olan, çok iyi alt yapı ve uzmanlık isteyen bir iştir. Uygulama ise yine üniversite radyolarında ya da özel ve kamu yayın kuruluşlarının radyolarında yapılır. Amaç, yayıncılık dünyasına iyi yetişmiş donanımlı elemanlar kazandırmaktır. Radyo yayıncılığının ana yapısını haberlerin yanı sıra söz ve müzik programları oluşturur. Söz ve müziğin birbiriyle kaynaştığı karma programlar günümüzün sevilen program türlerinden biri olmuştur. Ayrıca radyo dramaları sevilen bir tür olarak dinleyicinin beğenisini her zaman kazanmış, günümüzde de zevkle izlenmeye devam etmektedir.

Yayıncı nedir?

Hazırlayacağımız program hangi türe girerse girsin genelde bir programı hazırlayan, hazırlanan programı sunan ve programın teknik alt yapısını oluşturup dinleyiciye ulaştıran bir yapılanmaya ihtiyaç vardır. Peki bu yapılanma kimlerden oluşur ve bunların görev ve sorumlulukları nelerdir? Programı hazırlayanlara, sunanlara, teknik alt yapıyı oluşturup yayına hazır hâle getiren ve yayınlayanlara yayıncı adı verilir.

Yayıncılar hangi kişilerden oluşur?

En genel hatlarıyla yayıncılar şu kişilerden oluşur:

• Prodüktör veya program yapımcısı

• Spiker veya sunucu

• Teknisyen veya teknik yapımcı

Program Yapımcısı veya Prodüktör kimdir?

Program Yapımcısı veya Prodüktör

 Programda hayati rol oynayan kişidir. Disipliniyle önemli, soğukkanlı, sakinliğe vücut veren, ekibi toparlayan, zamanlamayı yapan ve program akışını düzenleyen bir liderdir. Programa yaptığı en büyük katkı onu yararlanılan kaynakların gölgesinden kurtarmaktır. Prodüktör, diğer insanların yeteneklerini ve yarattıklarını işleyip, ona yeni şekiller veren bir sanatçıdır. Programı yaratan, ona biçim veren kişi, prodüktördür. Çeşitli parçaları bir doku hâline getirir ve bir bütün olarak sergiler.

Spiker veya Sunucu kimdir?

Spiker veya Sunucu

 Programın vitrini, sesiyle, doğaçlama sunuşuyla, yaptığı röportajlar ve telefon konuşmalarıyla, yazılan metni yorumlamasıyla programa hayat veren kişidir. Dinleyicinin düş gücünü harekete geçirmek için bilgisini, duyarlığını ve yeteneğini ortaya koyar. Bunun yanı sıra bilginin inandırıcılığını ortaya koyan da spikerdir. Dolayısıyla biçime ve içeriğe özen göstermelidir. Sesin tınısı, konuşma biçimi, hızı çok önemlidir.

Teknisyen veya Teknik Yapımcı kimdir?

Teknisyen veya Teknik Yapımcı

 Yayın masasını kullanan, gerektiğinde banda alınmış konuşmaları, röportajları, müzikleri veya blok bir programı montajlayan, sesleri ve müzikleri alan, telefon bağlantılarını yapan, efektleri hazırlayan, müzikleri çalan, mikrofonları ayarlayan ve yapım ve yayınla ilgili her tür teknik alt yapıyı düzenleyen ve bunlardan sorumlu olan kişidir.

Radyo programının özellikleri ve yayıncının sorumlulukları nelerdir?

RADYO PROGRAMININ ÖZELLİKLERİ VE YAYINCININ SORUMLULUKLARI

Bir radyo programını ister bir ekip hazırlasın isterse tek kişi, programla ilgili çok iyi bir araştırma yapılması gerekir. Konu ve konuklar belirlendikten sonra ilgili detaylara inmek, yazılacak metin için kaynak metinlere ulaşmak, uzmanlarla ön görüşme yapmak, röportaj yapılacak kişileri, konuşmacı olarak alınacak yetkilileri belirlemek, ana yapım alanındaki detayları bulmak, kullanılması düşünülen özel efektleri toplamak, röportaj yerlerini seçmek, sözün yanı sıra geçiş, dolgu, sinyal veya içeriğe uygun müzikleri seçmek, hepsi ama hepsi araştırmaya dayalı olarak yapılır.

Bütün bunların sonunda nasıl bir program ortaya çıkmalıdır?

Bütün bunların sonunda da;

• Doğru,
• Tarafsız,
• Uygun dil ve anlatıma sahip olan,
• Değişik kesimlerin yadırgamayacağı,
• Sıkıntı ve üzüntü verebilecek unsurları özenle işleyen, bu gibi yayınlarda konuyu yatıştırıcı, yumuşak, korkutmayan bir anlayış ve düzende işleyen,
• Kötü alışkanlıklara karşı ve
• Programında, şiddete başvurmanın zararını değerlendiren yani şiddetin hayatın gerçeklerinden biri olduğu varsayılsa bile yapımcının programında şiddeti aktarmada ölçülü ve özenli olduğu bir program ortaya çıkmalıdır.

Bir yayıncı yapacağı çalışmalardaki mesleki sorumluluklar nelerdir?

Bir yayıncı yapacağı çalışmalarda, halka karşı sorumludur. Temel olarak bu Anayasa, RTÜK Yasası ile diğer yasalar çerçevesinde idari, hukuki ve cezai sorumlulukları kapsar. Yasaların getirdiği sorumluluklar yanında mesleki sorumluluklar da büyük önem taşır. Bu sorumluluklar:

 Ulusal Sorumluluk: Bir radyo yayıncısı ulusal çıkarları gözetmek, kollamak ve yayınlarında bunu yansıtmak durumundadır. Doğruluk ve tarafsızlık temel değerleri kapsamında, ulusal çıkarlar göz ardı edilemez.

 Kurumsal Sorumluluk: Bir radyo istasyonunun elemanları tüm çalışmalarında temsil ettikleri kuruluşu göz ardı edemezler. Verilen her sözün, her davranışın bu kuruluşu bağlayacağı unutulmamalıdır. Yayın ilkelerine bağlılık ve uygunluğun yanı sıra davranışlarıyla da kuruluşlarının saygınlığını artırıcı şekilde davranılmalı, ona zarar vermekten kaçınılmalıdır.

 Mesleki Sorumluluk: Radyo çalışanları mesleklerini tüm yönleriyle bilmek ve uygulamak zorundadırlar. Mesleki hata yapmaları, kuralları ve ahlaki değerleri göz ardı etmeleri, Basın Ahlak Yasası yanında insan haklarına ilişkin ilkeleri ihlal etmeleri de asla söz konusu olamaz.

Ulusal, kurumsal ve mesleki sorumlulukla birlikte, bir radyo programı hazırlanırken nelere dikkat etmek gerekir?

Ulusal, kurumsal ve mesleki sorumlulukla birlikte, bir radyo programı hazırlanırken şu noktalar da büyük önem taşır:

 Uygunluk; Programda kazalar ve olaylarla ilgili korkunç detaylara yer vererek dinleyici kızdırılmamalıdır. Kötü konuşanlara karşı dikkatli olmalı, kişisel saldırılara, ürkütücü konulara değinilmemelidir.

 Yasalara Saygı; Programlarda kimsenin başını derde sokmamaya özen gösterilmelidir. Yayıncılık, halkın gözünde yasalara saygı duymaktır.

 Eleştiriler; Yayıncılar, tarafsız olarak yapılan gerçek eleştirileri daima hatırlamalı, diğerlerini de dinlemek zorundadırlar. Fakat bunlar gerçeklere dayanmalıdır.

 Denge; Üzerinde tartışılabilir programlarda, birbirine zıt noktalarla mutlaka denge sağlanmalıdır.

 Tarafsızlık; Yayıncılar kendi düşüncelerini ifade edemezler ama diğerlerinin bunu yapması için doğru kanalları sağlarlar.

Yayıncılar hangi soruları kendilerine sormalıdır?

Yayıncılar şu soruları sürekli olarak kendilerine sormalıdırlar:

• Yaptığım program yasalara uygun mu?
• Uygunluğu tam mı?
• Bir sorumluluk yaratıyor mu?
• Doğru mu?
• İlginç mi?

Programlarda amaç nedir?

Programlarda amaç, geniş doğruları dizmek ve düşünceleri dinleyiciye vermektir. Bilgi, dinleyicinin kendi kararını yine kendisinin vermesi için aktarılır. Bu yüzden yayıncılar, yalnızca gerçekleri sergiler ve dinleyicinin kendi kendine sonuca ulaşması için ona izin verir.

Radyo programının içeriği nasıl oluşturulmalıdır?

Radyo programının içeriğini oluşturmak dinleyiciler üzerinde istenilen etkiyi elde etmek açısından önemlidir. Programda yer alacak konuların, müziklerin, efektlerin, röportajların, program metninin ve zamanlamanın tam olması gerekir. Program ister canlı olsun isterse banttan yayınlansın içeriğe dikkat edilmeli, konular arasındaki bağlantılar zekice hazırlanmalı, istenilen etkiyi elde etmek için de ustaca sunulmalıdır.

Birbiriylr ilişkili olan konular hangi başlıklar altında ele alınır?

Birbiriyle ilişkili olan radyo programındaki konular şu başlıklar altında ele alınır:

• Radyo metni,
• Röportaj,
• Sunuş ve sunuculuk,
• Telefonun programlarda kullanılması ve
• Programlarda müzik seçilmesi ve kullanılması.

Radyo metni nedir?

Radyo Metni

 Metnin radyodan yayınlanmak üzere hazır hâle getirilmesi, yüzde doksan mücadele demektir. Çünkü yayıncılar diğer insanlardan farklı yazıp, farklı konuşurlar. Bu yüzden eğer metniniz hiçbir zaman konuşulmayan sözcük ve deyimleri kapsıyorsa, yazılacak metinle konuşulan dil arasında bir denge kurulamaz. Çözüm daha fazla rahatlamak, daha kolay yayıncılık yapacak yolları bulmak ve bundan hoşlanmaktır.

Röportaj nedir?

Röportaj

 Radyo yayınlarında metin kadar, röportajın da önemli bir yeri vardır. Röportaj genel doku içinde renkli, etkili ve dinamik bir parçayı oluşturur. Tüm aşamaları kurallar ve inceliklerle dolu olan röportajın tanımı kısaca şöyledir. Röportaj, belli bir konu üzerinde sorulan sorulara konuşmacı veya konuşmacıların kendi görüş, düşünce ve yorumlarını yine kendi sesleri ile anlatmaları ve bunun dinleyicilere anlatılması tekniğidir.

İyi bir radyo röportajı için neler gerekir?

İyi bir radyo röportajı için;

• İyi bir röportajcı,
• İyi bir konuşmacı
• Mantıklı ve iyi bir konu gerekir.

İyi bir konuşmacı nasıl olmalıdır?

İyi Bir Konuşmacı

• Konuşacağı konu hakkında çok iyi bilgi sahibi olan,
• Planlanan röportajı aktif bir şekilde ancak sade bir dille aktarabilen,
• Konuşması için ayrılan zamana saygı duyan, konuyu dağıtmayan ve sorumluluğunun bilincinde olan,
• Bütün bu konularda röportajı yapanla hem Şkir olup ona yardımcı olan kişidir.

Röportajın konusu nasıl olmalıdır?

Röportajın Konusu

• Yeni,
• Kullanışlı bir şekilde düzenlenebilecek,
• İlham verici ve
• Hoş, kısa ve heyecan verici olmalıdır