Sağlık Kurumlarında İletişim Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sağlık nedir?

Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlık, “yalnızca hastalık hâlinin bulunmaması değil fiziksel, sosyal ve ruhsal bakımlardan tam bir iyilik hâlidir.” şeklinde tanımlanmaktadır.

Sağlığı etkileyen bireysel faktörler nelerdir?

Kalıtım yolu ile genlerde taşınan bozukluklar, doğuştan ya da -yaşamın he hangi bir döneminde- sonradan ortaya çıkan hastalıklara yol açabilen en önemli unsurdur. Bunun yanında bireye özgü hormonal değişiklikler ve metabolizma bozuklukları da hastalık nedeni olabilir. Beslenme, hareket, uyku ve stres oluşturan durumlarla başa çıkma becerisi gibi bireysel özellikler ve alışkanlıklar da sağlığı olumlu ya da olumsuz yönde etkileyen etmenlerdendir.

Sağlığı etkileyen çevresel faktörler nelerdir?

Hava koşulları, çalışma koşulları, iş ve yaşam alanlarının yeterliliği, giyinme ve beslenme olanakları, içme ve kullanma sularının kalitesi, gürültü ve radyasyon gibi fiziksel etmenler yanında psikolojik, sosyal, kültürel ve ekonomik etmenler de bireyin sağlık düzeyi üzerinde belirleyici etkilere sahiptir.

Birçok açıdan tanımlanan hasta kavramının genel kabul görmüş olanları nelerdir? 

Hasta kavramını oluşturan genel özelliklerden yola çıkılarak yapılan tanımlardan bazıları şöyle sıralanabilir: Hasta kavramını oluşturan genel özelliklerden yola çıkılarak yapılan tanımlardan bazıları şöyle sıralanabilir: 

a. Hasta, tıbbi bakım gerektiren kişidir.

b. Hasta, tıbbi bakım ya da tedavi görmekte olan kişidir. 

c. Hasta, tıbbi bakım beklentisi olan, sağlığına kavuşmak için sağlık çalışanlarından yardım ve destek bekleyen kişidir. 

d. Hasta, belirli bir hastalık ya da durum nedeniyle kısa ya da uzun süreler boyunca hekim gözetiminde olan kişidir. 

e. Hasta, tıbben sağlıklı olduğu kanıtlanıncaya kadar hatta kimi zaman kanıtlandıktan sonra bile sağlığının yerinde olmadığını hisseden, hasta olduğunu bildiren kişidir. 

f. Hasta, sağlık durumu hakkında bilgilenmek ya da sağlık sorunu olarak gördüğü bir durumun düzeltilmesi isteği ile bir sağlık hizmeti sunucusuna başvuran kişidir. 

g. Hasta, yakınları ya da çevresindeki diğer kişiler tarafından sağlıklı olmadığı belirt ilen kişidir. 

h. Hasta; fiziksel ya da ruhsal bir bozukluk nedeniyle bireysel sosyal ya da çalışma yaşantılarında sorun yasayan kişidir. 

Hasta yakını kimdir? 

Hasta yakınları sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların yanında bulunan, sağlıkla ilgili süreçlerde onlara eşlik eden; genellikle es, çocuk, anne, baba, kardeş, akraba, komsu gibi bireylerdir.

Hasta ve hasta yakınlarının davranışlarını sıklıkla etkileyen faktörler nelerdir? 

Hasta ve hasta yakınlarının davranışlarını sıklıkla etkileyen iç ve dış faktörlerden bazıları şöyle sıralanabilir: Hasta ve hasta yakınlarının davranışlarını sıklıkla etkileyen iç ve dış faktörlerden bazıları şöyle sıralanabilir: 

• Hastalık Belirtilerinin Şiddeti ve Ortaya Çıkma Hızı, 

• Hastalık Durumu ile İlgili Ön Yargılar, 

• Hasta ve Yakınlarının Genel Sosyal ve Kültürel Donanımı, 

• Hasta ve Yakınlarının Hekime ve Diğer Sağlık Çalışanlarına Bakış Açısı. 

Sağlık iş gücü nasıl tanımlanmaktadır? 

Sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarını kapsar.

Sağlık kurum ve kuruluşları nerelerdir?

Sağlık hizmeti verilen kamu veya özel bütün kurum ve kuruluşları ile hekimlik uygulaması yapılan bütün yerler.

Sağlık kuruluşları nelerdir? 

Sağlık kuruluşları kısaca şöyle açıklanabilir: Sağlık kuruluşları kısaca şöyle açıklanabilir: 

a. Birinci basamak resmî sağlık kuruluşları: Sağlık Bakanlığına bağlı olarak çalışan birinci basamak sağlık kuruluşları, kamu idareleri bünyesindeki kurum hekimlikler ini, 112 acil sağlık hizmeti birimlerini, üniversitelerin medikal-sosyal birimlerini, Türk Silahlı Kuvvetlerinin birinci basamak sağlık ünitelerini ve belediyelere ait poliklinikleri kapsar. 

b. Birinci basamak özel sağlık kuruluşları: İş yeri hekimlikleri, “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” kapsamında açılan özel poliklinikler ve “Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” kapsamında açılan ağız ve diş sağlığı hizmeti veren özel sağlık kuruluşlarından oluşur. 

c. Serbest eczaneler: 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun kapsamında serbest faaliyet gösteren ve birinci basamak sağlık kuruluşu olan eczanelerdir. 

Sağlık kurumları nelerdir? 

Sağlık kurumları şöyle sıralanabilir: 

• İkinci basamak resmî sağlık kurumları, 

• İkinci basamak özel sağlık kurumları, 

• Üçüncü basamak resmî sağlık kurumları, 

• Sağlık hizmet sunumu bakımından  başaklandırılamayan  sağlık kurumları/ kuruluşları,

• Sağlık hizmet sunumu bakımından  başaklandırılamayan  diğer sağlık hizmeti sunucuları.

İkinci basamak resmî sağlık kurumları kısaca nasıl açıklanabilir? 

İkinci basamak resmî sağlık kurumları; eğitim ve araştırma hastanesi olmayan devlet hastaneleri ve dal hastaneleri ile bu hastanelere bağlı semt poliklinikleri, entegre ilçe devlet hastaneleri, Sağlık Bakanlığına bağlı ağız ve diş sağlığı merkezleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin eğitim ve araştırma hastanesi olmayan hastaneleri, belediyelere ait hastaneler ile kamu kurumlarına ait tıp merkezleri ve dal merkezleri ile İstanbul Valiliği Darülaceze Müessesesi Müdürlüğü Hastanesini içerir.

İkinci basamak özel sağlık kurumları kısaca nasıl açıklanabilir? 

İkinci basamak özel sağlık kurumları; Özel Hastaneler Yönetmeliği’ne göre ruhsat almış tüm hastaneler, Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik kapsamında açılan tıp merkezleri ile “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” in geçici ikinci maddesine göre faaliyetlerine devam eden tıp merkezleri ve dal merkezlerinden oluşur.

Üçüncü basamak resmî sağlık kurumları kısaca nasıl açıklanabilir? 

Üçüncü basamak resmî sağlık kurumları; Sağlık Bakanlığına bağlı eğitim ve araştırma hastaneleri ve özel dal eğitim ve araştırma hastaneleri ile bu hastanelere bağlı semt poliklinikleri, üniversite hastaneleri ile bu hastanelere bağlı sağlık uygulama ve araştırma merkezleri, enstitüler ve semt poliklinikleri, üniversitelerin diş hekimliği fakülteleri, Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı tıp fakültesi hastanesi ile eğitim ve araştırma hastaneleridir.

Sağlık hizmet sunumu bakımından başaklandırılamayan sağlık kurumları/kuruluşları kısaca nasıl açıklanabilir? 

Sağlık hizmet sunumu bakımından başaklandırılamayan sağlık kurumları/kuruluşları; diyaliz merkezleri ve Sağlık Bakanlığından ruhsatlı diğer özelleşmiş tedavi merkezleri, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Merkez Laboratuvarları (Refik Saydam Hıfzıssıhha Laboratuvarları) ve tanı, tetkik ve görüntüleme merkezleri ile laboratuvarları kapsar.

Sağlık hizmet sunumu bakımından başaklandırılamayan diğer sağlık hizmeti sunucuları kısaca nasıl açıklanabilir?

Sağlık hizmet sunumu bakımından başaklandırılamayan diğer sağlık hizmeti sunucuları; optisyenlik kuruluşları, tıbbi cihaz ve malzeme sağlayıcılar ve kaplıcalar bu grupta değerlendirilmektedir.

Sağlık hakkı nedir?

Sağlık hakkı; en temel insan haklarından biri olarak “insanların yaşamlarını sürdürebilmesi için gerekli ve vazgeçilmez bir hak” şeklinde tanımlanır.

Hasta hakları nasıl tanımlanmaktadır?

Hasta hakları; sağlık hizmetlerinden yararlanma gereksinimi bulunan bireylerin sadece insan olmaları nedeniyle sahip bulundukları ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, uluslararası anlaşmalar, yasalar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını ifade eder.

Hasta haklarında hangi ilkeler gözetilmek durumundadır?

Yasalar çerçevesinde gerçekleştirilen tüm sağlık uygulamalarında, önde gelen temel hasta haklarını içeren şu ilkeler gözetilmek zorundadır:

a. Bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hâli içinde yaşama hakkı, en temel insan  hakkıdır.

b. Herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Hiçbir merci veya kimsenin bu hakkı ortadan kaldırmak yetkisi yoktur. Hastayı insanca muamelede bulunulur.

c. Sağlık hizmetlerinin verilmesinde hastaların ırk, dil, din, mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumları ile diğer farklılıkları dikkate alınmaz. Sağlık hizmetleri, herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenir.

d. Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı hâller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz.

Ülkemizde uygulanmakta olan Hasta Hakları Yönetmeliği’nin ana başlıkları nelerdir?

Ülkemizde uygulanmakta olan Hasta Hakları Yönetmeliği’nin ana başlıklarından bazıları şöyle sıralanabilir:

• Sağlık Hizmetlerinden Adalet ve Eşitlik İlkelerine Uygun Olarak Yararlanma Hakkı,

• Bilgi İsteme Hakkı,

• Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme Hakkı,

• Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme Hakkı,

• Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme Hakkı,

• Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım Hakkı,

• Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı,

• Ötenazi Yasağı,

• Tıbbi Uygulamalarda Özen Gösterilmesi Hakkı,

• Sağlık Girişimleri ile İlgili Bilgi Alma Hakkı,

• Kayıtları İnceleme Hakkı,

• Kayıtların Düzeltilmesini İsteme Hakkı,

• Bilgi Verilmesini Yasaklama Hakkı,

• Mahremiyete Saygı Gösterilmesi Hakkı,

• Yanında Bir Yakınının Bulunmasını İsteme Hakkı,

• Onayı Alınmaksızın Tıbbi İşleme Tabi Tutulmama Hakkı,

• Tedaviyi Reddetme ve Durdurma Hakkı,

Sağlık Hizmetlerinden Adalet ve Eşitlik İlkelerine Uygun Olarak Yararlanma Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Sağlık Hizmetlerinden Adalet ve Eşitlik İlkelerine Uygun Olarak Yararlanma Hakkı; herkesin adil ve eşit koşullar altında sağlık hizmetlerinden yararlanmaları anlamına gelir.

Bilgi İsteme Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Bilgi İsteme Hakkı; hangi sağlık kuruluşundan hangi koşullara göre yararlanılabileceğini, sağlık kurum ve kuruluşları tarafından verilen her türlü hizmet ve olanağın neler olduğunu ve başvurulan kuruluşta verilen sağlık hizmetlerinden yararlanma yöntemini öğrenme haklarını kapsar. Tüm sağlık kurum ve kuruluşları hastayı bilgilendirmek için yeterli teknik donanımda olan birimi oluşturmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve yetki sahibi personel çalıştırmak ve hastanın gereksinim duyduğu birimlere kolayca ulaşabilmesini sağlamak üzere, kuruluşun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, broşür ve işaretler bulundurmak gibi önlemleri almak zorundadır.

Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme Hakkında; hasta, mevzuatın öngördüğü usul ve koşullara uyulmak kaydı ile sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir.

Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme Hakkında; istemesi durumunda hastaya, kendisine sağlık hizmeti verecek veya vermekte olan hekim ve diğer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilir. Kurallara uymak koşulu ile hastanın, kendisine sağlık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen hekimi değiştirme ve başka hekimlerin konsültasyonunu isteme hakkı vardır.

Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Hastanın, öncelik hakkının tıbbi kriterlere ve kurallara dayalı olarak belirlenmesini istemek hakkı vardır.

Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım Hakkında; hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını isteme hakkına sahiptir.

Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı kısaca nasıl açıklanabilir?

Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağında; teşhis, tedavi veya korunma amacı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütünlüğünü ihlal edebilecek ya da zihinsel veya bedensel direnci azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de edilemez.

Ötenazi Yasağı kısaca nasıl açıklanabilir?

Ülkemizde ötenazi yasaktır. Hiçbir şekilde hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa bile, kimsenin hayatına son verilemez.

Tıbbi Uygulamalarda Özen Gösterilmesi Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Tıbbi Uygulamalarda Özen Gösterilmesi Hakkında; hastanın hayatını kurtarmak veya sağlığını korumanın mümkün olmadığı durumlarda bile ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmak zorunludur.

Sağlık Girişimleri ile İlgili Bilgi Alma Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Hasta; sağlık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri, bunların yararları ve olası sakıncaları, alternatif tıbbi girişim yöntemleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek olası sonuçları ve hastalığın seyri ve sonuçları konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir.

Kayıtları İnceleme Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir? 

Hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, doğrudan ya da yasal temsilcisi aracılığı ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir.

Kayıtların Düzeltilmesini İsteme Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Hasta; sağlık kurum ve kuruluşları nezdinde bulunan kayıtlarında eksik, belirsiz ve hatalı tıbbi ve sahsı bilgilerin tamamlanmasını, açıklanmasını, düzeltilmesini ve nihai sağlık durumu ve sahsı durumuna uygun hale getirilmesini isteyebilir.

Bilgi Verilmesini Yasaklama Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir

Bazı haller dışında hasta, sağlık durumu hakkında kendisine, ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteyebilir.

Mahremiyete Saygı Gösterilmesi Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Hastanın bedensel ve ruhsal mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır. Her türlü tıbbi müdahale, hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle yapılır.

Yanında Bir Yakınının Bulunmasını İsteme Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Hasta tıbben sakınca olmayan hâllerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini isteyebilir.

Onayı Alınmaksızın Tıbbi İşleme Tabi Tutulmama Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Tıbbi müdahalelerde hastanın kendisinden ya da velisi/vasisinden izin alınır. Hayatı veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil hâller dışında, rızanın her zaman geri alınması hakkı da vardır.

Tedaviyi Reddetme ve Durdurma Hakkı kısaca nasıl açıklanabilir?

Yasal açıdan zorunlu olan hâller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanması planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını isteme hakkına sahiptir.

Temel hasta sorumlulukları nelerdir?

Hastaların üzerilerine düşen sorumlulukları yerine getirmesi konusunda uyulması gereken hasta sorumlulukları aşağıdaki başlıklarda toplanabilir:

• Genel Sorumluluklar,

• Yasaların Gerektirdiği Sorumluluklar,

• Sağlık Çalışanlarını Bilgilendirme,

• Hastane Kurallarına Uyma,

• Katılım ve Uyum,

• Sorumluluk Üstlenme.

Sağlık çalışanlarının temel hakları nelerdir?

Sağlık çalışanlarının sağlık hizmeti sunumunda - yetki kullanma sınırlarını ve sorumluluklarını da içinde barındıran- hakları genel olarak şöyle sıralanabilir:

• Nitelikli Bir Eğitim Görme ve Kendini Yenileme Hakkı,

• Çağdaş Bilimsel Tıp Olanaklarını Uygulama Hakkı,

• Mesleğini Uygularken Etik İlkelere Bağlı Olma Hakkı,

• Kendi Değerlerine Ters Düşen Durumlardan Kaçınma Hakkı,

• Baskı Altında Olmadan Mesleklerini Uygulama Hakkı,

• Güvenli ve Huzurlu Bir Ortamda Çalışma Hakkı,

• Kendisi ve Ailesinin Sağlığını Koruma Hakkı,

• Hizmetten Çekilme Hakkı,

• Tedavi Yöntemini Seçme Hakkı.

Tıp etiğinde özerklik kısaca nasıl açıklanabilir? 

İyi hekimlik uygulamasının ön koşullarından biri olarak, tıp etiğinin temel ilkelerinden olan özerklik ilkesine dayanmaktadır. Özerklik, bir kişi ya da topluluğun kendisine ilişkin konularda, kendi değerlerine dayanarak kararlar vermek ve bunları uygulamak üzere eylemlerde bulunma olanağı olarak tanımlanabilir. Bunun bir uzantısı olarak özerk kişinin, kendi sağlığına ilişkin tüm kararlara katılmasının koşulları sağlanmalıdır.

Aydınlatılmış onam nedir?

Aydınlatılmış onam süreci; hastanın kendisine uygulanacak herhangi bir tıbbi işleme onay verebilmesi ya da reddedebilmesi için yeterince bilgilendirilmesi, aldığı bilgi üzerine düşünmesi ve özgür seçimine dayalı kararını vermesi sürecidir.

Etik nedir?

Uygulaması veya kaçınılması gereken taranışlar bütünüdür.

Tıbbi etik nedir?

Ahlak kurallarının sağlık uygulamalarına uyarlanmış şeklidir.

Sağlık hizmetleri alanında dikkate alınan etik konular kaç grupta ele alınabilir?

Sağlık kurumlarında verilen sağlık hizmetleri alanında dikkate alınan etik konular evrensel olarak üç grupta ele alınır:

a. Klinik uygulamaların etik kurallara uygun olarak yapılması,

b. Tıbbi, yasal ve etik sorumlulukların yerine getirilmesi,

c. Çalışan haklarını da önemseyen hastane politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması.

Türkiye’de hekimliğin uygulaması ile ilgili kuralları belirlemeye ve mesleki etik ilkelerinin denetlenmesine yönelik ilk düzenleme nedir?

Türkiye’de hekimliğin uygulaması ile ilgili kuralları belirlemeye ve mesleki etik ilkelerinin denetlenmesine yönelik ilk düzenlemeler 1928 yılında çıkarılan 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Tarzı İcrasına Dair Kanun/Tıp Meslekleri Uygulamalarına İlişkin Yasa ile gerçekleştirilmiştir.

Tıbbi etik uygulamalarında önde gelen ilkelerden nelerdir?

Tıbbi etik uygulamalarında önde gelen ilkelerden bazıları şöyle sıralanabilir:

• Zarar Vermeme ve Yararlılık İlkesi,

• Özerkliğe Saygı İlkesi (Otonomi İlkesi),

• Adalet İlkesi,

• Aydınlatılmış Onam İlkesi,

• Dürüstlük ve Doğruluk İlkesi,

• Sadakat ve Sözünde Durma İlkesi,

• Sır Saklama İlkesi,

• Gerçeğe Uyma İlkesi.

İletişim nedir?

İletişim; en genel anlamıyla duygu, düşünce ya da bilgilerin başkalarına aktarılmasıdır.

Sağlık iletişimi nedir?

Sağlık iletişimi; en genel anlamda, sağlık konusuyla ilgili kişi ya da grupların ilgili hedef gruplara yönelik gerçekleştirdiği iletişimdir.

Sağlık iletişiminin boyutları nelerdir?

Sağlık iletişiminin farklı boyutlarını ortaya koymak adına şu sınıflandırmaya da dikkat çekilebilir:Sağlık iletişiminin farklı boyutlarını ortaya koymak adına şu sınıflandırmaya da dikkat çekilebilir:
1. Sağlık personeli ile sağlık personeli arasındaki, sağlık personeliyle hasta arasındaki iletişim,

2. Bireylerin sağlığa ilişkin gerekli bilgiyi aramaları ve elde ettikleri bilgiyi kullanmaları,

3. Kişilerin klinik tavsiyeleri yerine getirmeleri,

4. Toplumsal sağlığa yönelik iletilerin oluşturulması (yaşam biçiminin değiştirilmesi ya da geliştirilmesine yönelik kampanyalar, sağlığın korunmasına ve hastalıkların önlenmesini konu alan bilgilendirici kampanyalar),

5. Bireysel ve toplumsal sağlık riskine ilişkin bilginin yayılması,

6. Medya aracılığıyla verilen sağlık iletileri,

7. Sağlık hizmeti tüketicilerinin ve sağlık hizmetini sunanların toplumsal sağlığın korunmasına yönelik eğitimi,

8. Sağlık bilgi sistemleri: İletişim teknolojisinde yaşanan gelişmeler, gelişmiş ülkelerde sağlık iletişimi alanında kullanılan teknik ve yenilikler, tele-sağlık, etkileşimli sağlık iletişimi gibi bilgi- işlem sistemlerinin sağlık bakım hizmetlerinde kullanılması.

Etkin iletişimi yaklaşımının sağlanmasının yararları nelerdir?

Etkin iletişim becerilerine önem veren bir sağlık iletişimi yaklaşımının sağladığı yararlar şöyle sıralanabilir:

• Hekimler daha kesin ve doğru veriler toplamakta ve daha doğru teşhisler koymaktadır.

• Hemşireler hastaların gerçekten ne hissettiğini anlamaktadır.

• Hastalar kendilerine bakanlara daha çok güvenmektedir.

• Hasta gerginliğinden daha kolay kurtulmakta ve rahatlamaktadır.

• Hastalarla konuşmadan yapılan iletişim yüzünden doğan olumsuzluklar azalmaktadır.

• Hastayla ilgili problem çözümünde ilerleme görülmektedir.

• Doktorlar, hastalara yaşamlarında karşılaştıkları problemlerde danışmanlık yapmak için daha olumlu ve istekli olmaktadır.

• Doktorlar belirli hasta gruplarıyla ilgilenmek konusunda daha başarılı olmaktadır.

• Hastalar hekimin önerilerine daha çok uymaktadır.

• Hastaneye yatan hastaların kendilerini aciz, bağımlı ve depresif hissetme olasılığı düşmektedir.

• Hastaların doktor değiştirme sıklığı azalmakta ve aynı hekime dönme olasılığı yükselmektedir.

• Hastaların çeşitli nedenlerle hekimlerini dava etme ihtimali azalmaktadır.

• Hastaların sağlık hizmeti almak için sağlıkçı olmayan kişi, kurum ya da uygulamalara yönelme davranışı azalmaktadır.

• Hastalar daha iyimser olmaya ve yaşama arzusu duymaya başlamaktadır.

Hasta odaklı iletişim modellerinde başarılı bir iletişimin temel ilkeleri olarak neler öne çıkmaktadır? 

Hasta odaklı iletişim modellerinde yer verilen etkin dinleme, empati, davranış ve beden dili kontrolü, açık olma, güven verme ve iletişimin doğru gerçekleştiğini onaylayan geri bildirim faktörleri, başarılı bir iletişimin temel ilkeleri olarak öne çıkmaktadır.

Temel iletişim ilkelerini içeren modellere hangileri örnek verilebilir?

Aşağıda verilen örneklerde, gelişmiş ülkelerde birçok büyük hastanenin uyguladığı ve çeşitli  kısaltmalarla sloganlaştırılmış olan modeller de genellikle temel iletişim ilkelerini içermektedir:

• H.E.A.R.T.H Modeli,

• C.A.R.E Modeli,

• P.E.E.E.R Modeli.

H.E.A.R.T.H modelindeki kısaltmaların açılımları nelerdir?

H.E.A.R.T.H    modeli    kısaltmaların   açılımları şöyledir:

• Hear: Dinle.

• Emphatize: Empati kur.

• Apologize: Anla.

• Respond: Yanıtla.

• Thank: Yüreklendir.

C.A.R.E modelindeki kısaltmaların açılımları nelerdir?

C.A.R.E modeli kısaltmaların açılımları şöyledir:

• Connect: Bağlantı içinde ol.

• Appreciate: Değer ver.

• Respond: Yanıtla.

• Empower: Destekle-Yüreklendir.

P.E.E.E.R modelindeki kısaltmaların açılımları nelerdir?

P.E.E.E.R modeli kısaltmaların açılımları şöyledir:

• Plain language: Sade dil kullanımı.

• Engagement: Yükümlülük, katılım gösterme.

• Empathy: Empati kurma.

• Empowerment: Yüreklendirme.

• Respect: Saygı.

Sağlığın ve hastalığın herkes için her yönüyle doyurucu olan nesnel bir tanımını yapmak oldukça güçtür. Bunun nedeni nedir?

“İyilik hâli”, “normal”, “anormal” gibi kavramların tanımlanmasında ortaya çıkan bireyler arası, disiplinler arası ve kültürler arası farklılıklar.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlık kavramı nasıl tanımlanmaktadır?

Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlık “yalnızca hastalık halinin bulunmaması değil; fiziksel, sosyal ve ruhsal bakımlardan tam
bir iyilik hali” olarak tanımlanmaktadır.

Biyopsikososyal kavramı ne anlamına gelir?

Biyolojik, psikolojik ve sosyolojik etkenlerin birleştirilmesi, bir arada önemsenmesi
anlamına gelir.

Hasta ve yakınları,  neden çevresindeki kişilerin yorumlarına dayanarak rahatsızlığı hakkında bir ön yargıya sahip olabilir?

Herhangi bir belirtinin altında yatan gerçek tıbbi nedenin ne olduğunu anlayacak donanımda olmadığından.

Sağlık iş gücü, kimleri kapsamaktadır?

Sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarını kapsar.

Sağlık Hakkı kavramı nasıl tanımlanmaktadır?

En temel insan haklarından biri olarak “insanların yaşamlarını sürdürebilmesi için gerekli ve vazgeçilmez bir hak” şeklinde tanımlanır.

Sağlık hizmeti alan kişilerin sağlık kurumları ve sağlık personeli karşısındaki haklarını tanımlayan kavrama ne denir?

Hasta hakları.

Kişiler kendi sağlığına özen gösterme yolunda gerekenleri yapmalı ve sağlıklı bir yaşam için sağlık profesyonelleri tarafından
sunulan önerilere uymalıdır. Bu kural hangi sorumluluk türüne aittir?

Genel sorumluluklar.

Hasta, sağlık bakımı ile ilgili sürece aktif olarak katılma ve sağlık durumu ve tedavisinin gerektirdiği önerilere uymalıdır. Bu kural hangi sorumluluk türüne aittir?

Katılım ve Uyum.

Çağdaş Bilimsel Tıp Olanaklarını Uygulama Hakkı nedir?

Tıp eğitimi sırasında yüksek teknolojinin tıptaki uygulama alanları ile tanışmış bir hekimin iş yaşamında da söz konusu gelişmeleri uygulayıcı olarak yaşamak istemesi de hakkı.

Beklenti kavramı nasıl tanımlanmaktadır?

Gerçekleşmesi beklenen şey, bireyin belli şart ve durumların alacağı biçimler veya kendisinden beklenenler konusundaki öngörüsü.

Hasta-sağlık kurumu etkileşimi, ne zaman başlar?

Hasta-sağlık kurumu etkileşimi, hastanın sağlık kurumu sınırları içine girmesi ile başlar.

Hasta ve yakınları, kendileriyle iletişimde bulunan tüm çalışanlardan öncelikle ne bekler?

Güler yüzlü bir karşılama.

Etik kavramı nasıl tanımlanmaktadır?

Uyulması ya da kaçınılması gereken davranışlar bütünü.

Tıbbi etik kavramı nasıl tanımlanmaktadır?

Ahlak kurallarının sağlık uygulamalarına uyarlanmış şekli.

Sağlık kurum ve kuruluşu, hangi yerleri kapsamaktadır?

Sağlık hizmeti verilen kamu ve özel bütün kurum ve kuruluşlar ile hekimlik uygulaması yapılan bütün yerler.

Sağlık iletişimi kavramı nasıl ifade edilmektedir?

En genel anlamda sağlık konusuyla ilgili kişi ya da gruplara yönelik iletişim.

Bilgi, düşünce, duygu ve anlamlardan oluşan mesajların paylaşıldığı sürece ne denir?

İletişim süreci.

Sağlık kurumlarında, doğru bir iletişim türünün benimsenmediği durumlarda ortaya çıkacak iletişim sorunlarının doğuracağı olumsuz sonuçlardan en fazla etkilenenler kimlerdir?

Hastalar.

Hekim, neden ayrı bir konuma sahiptir?

Hekim; işlevi, donanımı ve sağlık uygulamalarındaki yetkileri nedeniyle ayrı bir konuma sahiptir.