İletişim Araştırmaları Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

İletişim araştırmalarında karşılaşılan temel
problemleri yazınız.

- Sorunun bütün yönleriyle ve net biçimde ortaya
konulamaması,
- Soruna ilişkin kuramsal temelin yeterince
oluşturulamaması,
- Araştırma sınırlarının belirgin biçimde
çizilememesi,
- İçerik açısından benzer araştırmaların yapılması,
- Amaca ulaşmada uygun modellerin işe
koşulamaması,
- Örneklem yetersizliği ya da uygunsuzluğu,
- Geçerli ve güvenilir araçlarla veri toplanmaması,
- Verilerin yanlış çözümlenmesi ve sonuçları
yorumlarken alanyazın bağlamında yapılan
tartışmanın eksik olması

Bilginin bilimsel olarak kabul edilebilmesi için hangi
özelliklere sahip olması gerekmektedir? Açıklayınız.

- Görgül: Duyular aracılığıyla gözlemlenebilir
kanıtlar içermesi
- Nesnel: Gözlemlerin yansız ve herkese açık
olması

Nicel araştırmalarda kullanılan bir bilimsel yöntemin
süreci nasıldır?

Araştırılacak sorunun tanımlanması, olası çözüme
ilişkin denenceler geliştirilmesi, gerekli verilerin
toplanması, denencelerin test edilmesi ve sonuçların
raporlaştırılmasına dayalı oldukça sistematik bir süreci
temel almaktadır.

Bilimsel araştırmalar arasında olan "Temel
Araştırmalar" ve "Uygulamalı Aratırmalar" arasındaki
temel fark nedir?

Temel araştırmalar doğrudan kuram dönüştürmeye
yönelikken, uygulamalı araştırmalar uygulamayı
iyileştirmeye yönelik yapılır.

Toplum bilimlerinde nicel araştırma yöntemi kullanmak
neden tercih edilmemektedir?

Çünkü nicel araştırmacılar araştırma konularına
fiziksel bir gerçekliği araştırır gibi yaklaşmak zorundadırlar
ve toplumsal gerçekliğin birçok yönü fiziksel gerçeklikten
farklıdır.

Pozitivist araştırmaların ilgilenmediği konular eleştirel
yaklaşımlara dayalı olarak araştırılmaktadır. Eleştirel
araştırmaların yoğunlaştığı konuları sıralayınız.

- Hegemonik ilişkiler,
- Yapısalcılık,
- Ekonomi-politik,
- Kültürel incelemeler,
- Toplumsal/siyasal çatışmalar,
- Sınıf farklılıkları,
- Ekonomik dengesizlikler,
- Yeni iletişim teknolojilerinin topluma etkileri,
- Kamusal söylemler

Nicel araştırmalarda bilginin işlenmesi hangi
düzeylerde olabilir? Bunları açıklayınız.

- Keşfedici: Bu araştırmalara bazen “açımlayıcı
araştırmalar” da denilmektedir. Bu tür
araştırmalarda temel amaç var olan sorunun ve bu
soruna ilişkin değişkenlerin net olarak ortaya
konulmasıdır. Özellikle araştırmada ele alınan
sorunun yeni olduğu ya da yeterince belirgin
olmadığı durumlarda temel bilgileri
toplayabilmek için keşfedici araştırmalardan
yararlanılmaktadır. Bu yaklaşım, nitel
araştırmalarda da kullanılmaktadır
- Betimleyici: Bu araştırmalarda var olan bir
durumun ya da olgunun tanımlanması
amaçlanmaktadır. Bu kategorideki araştırmalar
keşfedici araştırmalara benzemekle birlikte,
özellikle araştırma sorununun ve değişkenlerin
daha net tanımlandığı ya da izlenen yöntemin daha
belirgin olduğu durumlarda betimleyici
ara!tırmaları tercih etme yönünde bir eğilim
vardır.
- Açıklayıcı: Bu araştırmalar genelde etki-tepki
ilişkileri ya da neden-sonuç bağlantılarını
araştırmaktadır. Çoğu zaman deneysel ya da yarı-
deneysel modeller kullanılarak gerçekleştirilen bu
tür araştırmalarda bağımsız değişken olarak
adlandırılan öğedeki değişimin, bağımlı değişken
üzerinde bir etki/değişim yaratması
beklenmektedir. Bu tür araştırmalarda iki
değişken arasındaki ilişkinin türü, yönü, düzeyi ve
şiddetini açıklama çabası ön plandadır.

Tüm nicel araştırmalarda geçerli olan özellikler
nelerdir?

- Temelinde pozitivist düşünce yatar.
- Nesnesi olgulardır.
- Gerçeklik bireyin dışındaki maddi ortamdadır.
- Değerlerden bağımsızdır.
- Genellikle tümdengelimci bir yaklaşım izler.
- İndirgemecidir.
- Genellemelere ulaşmayı hedefler.
- Başta belirlenen yönteme bağlı kalır.
- Sorun net olarak tanımlanmıştır.
- Evreni temsil edecek bir örneklem alınır.
- Sayılar veriler toplanır.
- Veriler çözümlenirken istatistiksel yöntemler
kullanılır.
- Kesin olduğu varsayılan sonuçlara ulaşılır.
- Yinelenebilir.
- Görece formal bir dil kullanılır.

İletişim araştırmaları hangi şekillerde olabilir?

- Tez
- Araştırma makalesi
- Bilimsel bildiri
- Teknik rapor
- Sektörel araştırma
- Proje önerisi
- Kampanya değerlendirme raporu

İletişim araştırmalarında hangi öğelerin bulunması
gerekmektedir?

- Sorunun tanımlanması
- Alanyazın taranması
- Yöntem
- Bulgular
- Öneriler

Bilimsel çalışmalarda neden bir "araştırma sorunu",
"araştırma konusu" olamaz?

Araştırma konusu genel olup belirgin ve
araştırılabilir bir boyuta indirgenmedikçe sorun olarak
kabul edilemez. Ancak “örgütlerde iletişim çatışmalarına
neden olan etmenlerin belirlenmesi” araştırma sorununu
ortaya koymaktadır.

Araştırma sorununun belirlenmesinde hangi
yaklaşımlar kullanılabilir?

- Sistematik bir okuma programı gerçekleştirmek
- Öğretim üyeleri ile görüşmek
- Kütüphane ya da internette tarama yapmak
- Alandaki indekslere bakmak
- Bir proje ekibinde çalışmak
- İleri düzeydeki seminerlere katılmak
- Bilimsel toplantılara katılmak
- Günlük tutmak
- Bir kuramı ya da savı test etmek
- Yineleme çalışmaları yapmak
- Tezlerin ya da ders kitaplarının sonundaki
önerilere bakmak
- Medyadaki tartışmaları yakından izlemek

Araştırma sorununun ortaya konulma aşamalarını
açıklayarak belirtiniz.

Bütünleştirme aşamasında önce sorun ilişkide
bulunduğu öteki bağlamlarla birlikte açıklanarak
bütünleştirilir ve kuramsal çerçevesi çizilir. Sınırlandırma
aşamasında, sorunun söz konusu kuramsal çerçeve
içerisindeki yeri belirtilerek sınırları çizilip daraltılır.
Sorunun, kuram ve uygulamada neden önemli olduğu,
araştırmanın niçin yapıldığı ortaya konulur. Son olarak
tanımlama aşamasında araştırmanın hangi boşlukları
dolduracağı ve neleri aydınlatacağı belirtilir.

Araştırmalarda denence ile varsayım arasındaki fark
nedir?

Araştırmada hatta araştırma yöntemleri ile ilgili
kitaplarda bile bu iki kavram birbiriyle karıştırılmaktadır.
Denence (hypothesis), adından da anlaşılacağı üzere,
denenmek üzere ortaya atılan ve verilere dayalı olarak
sınandıktan sonra kabul ya da ret edilen önermedir. Buna
karşılık, varsayım (assumption) test etmeye gerek
görmeden doğru olarak kabul ettiğimiz ve çalışmayı
üzerine temellendirdiğimiz önermedir.

İletişim alanındaki nicel araştırmalarda genellikle
neler ölçülerek sayısal verilere dönüştürülmektedir?

- Bilgi
- Görüş
- Algı
- Duygu
- Beklenti
- Davranış
- Tutum
- Performans
- Süre
- Etkileşim

İşlenmemiş bilgiler hangi türlerde ortaya çıkmaktadır?
Açıklayınız.

İşlenmemiş bilgiler iki türde ortaya çıkabilir.
Olgusal veriler deneklerin ya da katılımcıların kişisel
yorumlarına açık değildir. Eğer olgulara dayalı güvenilir bir
ölçüm yapılıyorsa her zaman aynı veriler toplanacak
demektir çünkü olgular değişmemiştir. Yargısal veriler ise
bireylere göre farklılık gösterir. Kişisel görüş oluşturmanın
olanaklı olduğu her durumda yargısal verileri toplamak
olanaklıdır. Örneğin, kitle iletişim araçlarındaki yayınların
şiddeti özendirip özendirmediği konusunda herkesin
görüşü farklı olacağı için belli sayıda insana bu yönde
sorular sorulduğunda ortaya çıkacak veriler büyük ölçüde
yargısal nitelikte olacaktır.

Nicel araştırmalarda kullanılan anketler için sorular
hazırlanırken nelere dikkat edilmelidir?

- Anketlerdeki soruların açık ve anlaşılır olması,
- Genelden özele doğru sıralanması,
- Teknik terimler (jargon) içermemesi,
- Seçeneklerin sunulması,
- Açık uçlu sorulardan kaçınılması,
- Kısa ve yalın ifadelerin kullanılması,
- Her maddede yalnızca bir konuda görüş sorulması,
- Olumlu ifadelerin yeğlenmesi,
- Yönlendirici soru sorulmaması,
- Özel konulara girilmemesi önemlidir.

Nicel araştırmalarda kullanılan performans testleri
geliştirilirken dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

- Mutlaka bilinmesi gerekenler sorulmalı,
- Her sorunun yalnızca bir doğru yanıtı olmalı,
- Sorular kolaydan zora doğru sıralanmalı,
- Soru köklerinde yanıltıcı ifadeler yer almamalı,
- Sorular gereksiz yere karmaşık hale getirilmemeli,
- Her sorunun yanıtına ilişkin başka bir soruda
ipucu verilmemeli,
- Doğru yanıtlar öteki seçeneklerden daha uzun
yazılmamalı,
- Kültürel açıdan yanlı sayılabilecek sorular
yöneltilmemeli,
- Doğru seçenekleri temsil eden harflere göre
dengeli bir dağılım olmalı,
- Seçeneklerin her biri belirli bir mantığı
yansıtmalıdır.

Bilimsel araştırmalarda kullanılan veri toplama
araçlarında güvenirliğin çeşitleri nelerdir?

- Test-yeniden test güvenirliği,
- Paralel formlar güvenirliği,
- Bölünmüş yarılar güvenirliği,
- İç tutarlılık güvenirliği
- Puanlayıcılararası güvenirlik

Bilimsel araştırmalarda kullanılan veri toplama
araçlarında geçerlik çeşitleri nelerdir?

- Görünüş geçerliği
- Kapsam geçerliği
- Yapı geçerliği
- Kestirim geçerliği

İletişim araştırmalarında sık kullanılan yordamsal veri
çözümleme teknikleri nelerdir?

- Korelasyon
- T-testi
- Varyans analizi
- Çoklu regresyon
- Ki-kare testi

Nicel araştırma raporunun öğelerini alt başlıklarıyla
yazınız.

- Giriş (Sorun, amaç, önem, varsayımlar,
sınırlılıklar, tanımlar)
- Alanyazın taraması
- Yöntem (Model, evren ve örneklem, verilerin
toplanması, verilerin çözümlenmesi)
- Bulgular ve yorum
- Sonuçlar ve öneriler

Bilim en genel tanımıyla nasıl açıklanmaktadır?

Bilim en genel tanımıyla “gerçeğin görgül, sistematik ve nesnel yollarla araştırılması ve araştırmaların sonucunda ulaşılmış olan düzenli bilgiler bütünü” olarak görülebilir.

Bilimsel araştırma, nedir?

Bilimsel araştırma, kuramsal ya da uygulamalı bir soruna etkin çözümler üretmek için bilimsel yöntemin işe koşulmasıdır.

Nicel araştırma kavramı nasıl ifade edilmektedir?

Nicel araştırma, gerçeğin sayısal olarak ifade edilen kanıtlara dayalı biçimde ve kişisel yanlılıktan kaçınan bir tutumla incelenmesini ilke edinen olgucu bilim anlayışının ürünüdür.

Pozitivizm, neyi ileri sürmektedir?

Pozitivizm, nesnel gerçeğin bireyin dışında olduğunu ileri sürmektedir.

Nicel araştırma genellikle nasıl bir yaklaşım izler?

Tümdengelimci.

Nicel araştırma, neyi hedefler?

Genellemelere ulaşmayı.

Genel ölçütler açısından bakıldığında seçilecek sorun nasıl olmalıdır?

Önemli, güncel, özgün, çözülebilir ve etik kurallara uygun.

Araştırmanın temel amacı, neyi ortaya koyar?

Araştırmanın temel amacı, bir bütün olarak çalışma tamamlandığında ilgili alana hangi katkıyı sağlayacağını ortaya koyar.

Denence ile varsayım arasında ne fark vardır?

Denence test edilen bir önermedir, oysa varsayım test edilmeden doğru kabul edilir.

Bir araştırmanın hangi konularda sınırlılıklar taşıdığını belirtmenin başlıca nedeni, nedir?

Bir araştırmanın hangi konularda sınırlılıklar taşıdığını belirtmenin başlıca nedeni, araştırmacının kendi öngördüğü kısıtlılıkları ortaya koyması ve elde edilen bulguların bu sınırlılıklara bağlı kalarak yorumlanmasını istemesidir.

İlişkisel modeldeki araştırmalarda genelde ne üzerinde odaklanılmaktadır?

Değişkenler arasındaki ilişkiler üzerinde.

Araştırmalarda örneklem almanın en temel koşulu nedir?

Örneklemin evreni tüm yönleriyle temsil edebilecek biçimde seçilmesi.

Nicel araştırmalarda yaygın biçimde kullanılan veri toplama araçlar nelerdir?

Anketler, performans testleri, ölçekler ve denetim listeleri.

Bireylerin tutum, değer, tercih ve inanç gibi duyuşsal alandaki eğilim ve yönelimlerini belirlemek amacıyla kullanılan veri toplama araçlarına ne denir?

Ölçek.

Belirli bir durumla ilgili olarak önceden saptanan ölçütlere uyulup uyulmadığını ya
da beklenen davranışların sergilenip sergilenmediğini ölçmeyi amaçlayan veri toplama araçlarına ne denir?

Denetim listeleri.

Nicel araştırmalarda veri toplama araçlarının seçiminde ve geliştirilmesinde dikkate alınması gereken iki önemli özellik nedir?

Güvenirlik ve geçerlik.

Genel anlamıyla güvenirlik, nasıl tanımlanır?

Genel anlamıyla güvenirlik; “aynı özelliğe ilişkin farklı ölçümler arasındaki tutarlılık derecesi” olarak tanımlanabilir.

Çeyrek sapma, nasıl hesaplanmaktadır?

Çeyrek sapma, dağılımı dört çeyrek dilime ayırdıktan sonra üçüncü çeyreğin üst sınırı ile birinci çeyreğin üst sınırı arasındaki farkın ikiye bölünmesi şeklinde hesaplanmaktadır.

Sonuca etkide bulunma bakımından değişkenler arasında anlamlı
bir fark olup olmadığını belirlemek amacıyla kullanılan bir istatistiksel tekniğe ne ad verilir?

Varyans analizi.

Ki-kare genellikle hangi amaçla kullanılır?

İki süreksiz değişken arasındaki ilişkinin belirlenmesi.