Dijital İletişim ve Yeni Medya Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Bilgi toplumu en basit deyişle, bilginin üretilmesi, depolanması ve dağıtılması süreçlerinin, toplumda en önemli faaliyetler olarak belirdiği toplum türüdür. Bilgi ekonomisine dayanan bir sosyal ilişkiler bütünü olan bilgi toplumu, gayri safi milli gelirin yarısından fazlasının genel anlamda bilgi sektörüne ait olduğu bir ekonomik yapıyı dile getirmektedir. Bilgi toplumuna özgü olan şey, üretimin temel kaynağını bilgi ve etkinliğinin oluşturmasıdır.

Yeni toplumda insanların çalıştıkları yer değil aynı zamanda yaptıkları işlerin türü de değişmektedir. Sanayi toplumunda yarı vasıflı işçiler çalışan sınıf içinde en kalabalık grubu oluşturmaktaydılar. Enformasyon toplumunda ise,teknik ve profesyonel sınıf, yani “bilgi işçisi”olarak nitelenen bilim adamları, teknisyenler, mühendisler, öğretmenler sayıca artmış ve toplumun kalbi konumuna yerleşmişlerdir. Buna bağlı olarak toplumda gücün yapısı da değişmektedir.

İnternetin sosyal kimlikten bağımsız iletişim bağlamında getirdiği değişim nasıl açıklanabilir?

Gerçek hayatta insanların bir araya gelip konuştukları, tartıştıkları ortamlar, gelir seviyesi, eğitim ve mesleki yaşamlarına göre değişmektedir. Ama İnternet’te ırk, renk, dil, din gibi özellikler önemini yitirmekte, insanların birbirleri arasındaki ilişki önyargısız bir şekilde oluşmaya başlamaktadır. Gerçek hayatta mesleği yüzünden hor görülüp görüşüne önem verilmeyebilecek birisi, burada daha önceden hak edip de göremediği saygıyı görebilecek, düşünceleri dikkate alınabilecektir.

Çok Kullanıcılı Servis Sağlayıcı (Server Broadcast) nasıl bir işlevi yerine getirir?

İnternet tabanlı iletişim sürecinde mesajın kaynağı yalnızca kullanıcı değildir. Kaynağın ticari bir kurum, bir kamu kuruluşu ya da servis sağlayıcı olması durumunda söz konusudur. Bu tür yapılanların hedef kitlesi büyük ama sınırları belirsizdir. İletmek istedikleri mesaj kadar hizmet sunma amaçları da vardır ve kullanıcıdan gelen talepleri de dikkate alırlar. Bu nedenle internet üzerinden kurulacak iletişimde sunucu adı verilen çok sayıda kullanıcının erişimine izin veren cihazlar kullanılır. Sunucular aracılığıyla sunulan bilgiler isteyen herkesin kullanımına açıktır. Enformasyon bir kullanıcı ya da servis sağlayıcı tarafından sunulmuş olabilir. Bir web sayfası buna örnektir.

Dinamik web sayfası sıklıkla güncellenen, her bir ziyarette farklılaşan, kullanıcısına her seferinde sürpriz yapabilen web sayfalarıdır. Durağan değildir, çünkü zaman, kullanıcı, etkileşimlilik düzeyi, sitenin teması ve başka pek çok etmen tasarımın hareketli olmasını zorunlu kılar. Dinamik sayfalarda değişim mutlaka bir düzene göre olur. Bu sayfaların dinamikliğini sağlayan iki etkin faktör bulunmaktadır. Birincisi sayfanın kodları diğeri ise içeriktir. Dinamik kodlar gizlidir ve sayfanın arka planında çalışır. Dinamik içerik ise kullanıcı için tamamen görünür durumdadır.

İnternet sitesi güvenilirliği artırma noktasında nasıl fayda sağlar?

Bir sitenin kullanıcılar tarafından ziyaret edilmesi, benimsenmesi ve kullanılması kullanıcıların aradıklarını bulması kadar önemli çok temel bir gereksinimin karşılanmasına bağlıdır. Bu gereksinim güvendir. Kullanıcının kaynağa duyduğu güven aslında sunulan hizmete duyulan güvendir. Bir sitenin görünür ve ulaşılır olması, iletişimin kolaylaşması, kullanıcının sorularının yanıt bulması sitenin ait olduğu bireyin ya da kurumun güvenilirliğini artırır. Unutulmamalıdır ki güven doğru ve sürdürülebilir bir iletişim sürecinin temelidir.

Sitelerin sahiplik yapısı dikkate alınarak şöyle bir sınıflandırma yapılması yerinde olacaktır:

1. Kişisel yayınlar

2. E-ticaret yayınları

3. E-devlet yayınları

4. Sivil toplum kurumlarınca yapılan yayınlar

İçeriği kullanıcı tarafından üretilen sitelere hangi örnekleri verebiliriz?

İnternet teknolojisini ucuz olması, kolay kullanılır ve erişilir olması, iletişimi sürekli ve çok yönlü kılması sahip olduğu en güçlü özellikler ve olanaklardır. Bu olanakların kullanıcıyı aynı zamanda içerik sağlayıcı konumuna sokması yeni yayın türlerinin oluşmasına neden olmuştur. İçeriği kullanıcılar tarafından üretilen siteler şunlardır:

Türk basının internetteki ilk temsilcilerinden biri Milliyet Gazetesi olmuştur. Milliyet 26 Kasım 1996’da ilk internet sürümünü yayınlamış, Milliyet’i, Hürriyet, Sabah ve Akşam Gazeteleri izlemiştir.İnternet üzerinden yayına geçen ilk bağımsız (herhangi bir gazetenin internet sürümü olmayan) haber sitesi “Xn” ise 25 Ocak 1996’da internette yerini almıştır. Temmuz 1995’de internet üzerinden yayına başlayan Aktüel Dergisi ilk haber dergisi, Ekim 1995’de yayına başlayan Leman ilk mizah dergisi olmuştur. TV kanalları içinde internette site kuran ilk kanal 12 Haziran 1997’de Kanal D olmuştur. Bunu, Atv, Show, Star, NTV ve diğer kanallar izlemiştir.

Yeni medya kullanıcısının bilgiye ulaşma konusunda geleneksel medya izlerkitlesine göre ne gibi avantajları vardır?

İlk ağ tarayıcısı yazılımı hangisidir?

İlk ağ tarayıcısı yazılımı 1993 yılında Marc Andreesen tarafından geliştirilmiştir ve Mosaic adı ile piyasaya sürülmüştür. Mosaic daha sonrasında Netscape adını alarak bir dönem dünyanın en popüler ağ tarayıcısı olmuştur. Netscape kullanışlı ve kolay tasarımı ile ağ tarayıcılarının standartlarının belirlenmesinde ve gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.

Etkileşimin altı boyutu neyi ifade eder?

Etkileşimin altı boyutu vardır ve boyutlar bir sitenin etkileşime sahip olup olmadığının göstergesidir. Bu boyutlar, sunulan seçeneklerin karmaşıklığı, kullanıcının harcaması gereken çaba, kullanıcıya karşılık verilmesi, enformasyon eklemenin kolaylığı, bireylerarası iletişimin kolaylığı ve izleme sistemi kullanımıdır. Carrie Heeter’in 1989 yılında yaptığı bu sınıflama bugün bile geçerliliğini korumakta pek çok araştırmacı tarafından ayrıntılandırılabilir, ölçülebilir bir sistem getirdiği için kabul görmektedir

Heeter’e göre bir kullanıcıya ne kadar çok seçenek sunulursa etkileşim o kadar artar. Bu nedenle internet sitelerinin tasarımı geleneksel medya ürünlerinin tasarımından farklıdır. Seçenekler sınıflandırılarak gruplanır. Her grup eğer gereksinim duyulursa kendi içinde de sınıflandırılabilir. Bir aile ağacını andıran bu gruplandırma kullanıcıya sunulacak olan içeriğin ve seçeneklerin çeşitlenmesini ve bir düzen içinde sunulmasına olanak sağlamaktadır. Unutulmamalıdır ki seçeneklerin çeşitlendirilmesi kadar belirli bir düzen içinde olması kullanıcının site içinde gezerken kaybolmasını engelleyecek aradığını bulmasını sağlayacaktır.

Kullanıcı dostu bir tasarım yapmak için ilk adım ihtiyaçların saptanmasıdır. İhtiyaçların saptanması yapılacak sitenin amacının ne olduğu ve hedef kitlesinin kim olduğunun belirlenmesidir. İkinci aşama içeriğin belirlenmesidir. Bir site içeriği ile vardır. Yapılacak sitede nelerin yer alacağının belirlenmesi, bunların derlenmesi ve sınıflandırılması bu aşamada gerçekleşir. Üçüncü aşama tasarımdır. Tasarım amaca uygun ve içeriği taşımaya elverişli olmalıdır. Bu aşamada site şablonunu hazırlamaktır. Bu amaca uygun içeriği taşıyabilen bir tasarım oluşturulup oluşturulmadığına ilişkin bilgi verecektir. Ayrıca şablon hayal edilen ve planlanan bir ürünün kullanıma sunulmadan önceki halini görme ve deneme şansı verir. Geliştirme beşinci aşamadır. Ortaya çıkan şablonun ilk eleştiriler doğrultusunda geliştirilmesi sürecidir. Bu aşamadan sonra inceleme ve deneme aşaması başlar ki bu aşama ürünün kullanıma sunulmadan önce kendi iç denetiminde ürünü kapsamlı bir biçimde kontrol edebileceği son fırsattır. Son aşama Sitenin yayınlanması aşamasıdır.

Web 2.0 adı verilen üçüncü evrede ise sosyal medya uygulamaları damgasını vurmuş, video paylaşım siteleri ve Facebook ve Twitter gibi siteler aracılığıyla kullanıcılar kelimenin tam anlamıyla içerik üreticisi konumuna gelmişlerdir. Kullanıcının içerik üretimindeki aktif rolü onu farkında olmadığı bir takım yasal ve ahlaki sorumluluklarla karşı karşıya getirdiği gibi geleneksel medyada çalışan profesyonellerle aynı işi yapma fırsatı da sunmuştur.

Sıkça sorulan sorular bölümü, e-posta iletişim kurma olanağı, anlık mesajlaşma sistemleri, sorunu çözmeye ya da bir soruyu cevaplamaya yarayan formlar izlerklenin yanıtlanmasının alt başlıklarıdır. "nternet, kullanıcıya sitenin amacına ve hedeflerine bağlı olarak sorumlusuna, diğer site kullanıcılarına erişme olanağı sağlar. Bu iletişimin gerçekleşebilmesi iki tarafında iletişim sürecine katılmasıyla olanaklı olur. Teknoloji bu konuda ek kolaylıklar getirmekte kullanıcıların sorularına bilgisayar aracılığıyla cevap verme, yanlış hamleler için uyarı mesajları gönderme gibi pek çok uygulamayı site tasarımcılarının kullanımına sunmaktadır.

Web kullanılabilirliği neyi ifade eder?

İnsan hayatındaki her araç için kullanılabilirlik incelemesi yapmak mümkündür ve bir ihtiyaçtır. Bu nedenle kullanılabilirlik bilimsel bir çalışma alanı olarak ortaya çıkmıştır web kullanılabilirliği de bu çalışma alanının bir alt kategorisidir. Web kullanılabilirliği son kullanıcının web sitesini özel bir donanıma, yardıma ve eğitime gereksinim duymadan kullanabilir hale getirilmesini inceleyen bir yaklaşımdır. Sitelerde sunulmak istenen içerik kullanıcıya açık ve öz biçimde verilmelidir; içerik kullanıcıya doğru seçeneklerle açık bir biçimde verilmelidir; belirsiz, kafa karışıklığına neden olabilecek uygulamalar, hiper bağlar ve her türlü içerik, düzeltilmeli ya da kaldırılmalıdır.

İnternetin sağladığı olanaklar, bir siteyi ziyaret eden kullanıcının kim olduğundan, hangi bölümleri ziyaret ettiğine, buralarda ne kadar zaman harcadığına kadar pek çok veriyi toplama olanağı vermektedir. Siteye giriş doldurulması istenen bir formla, kullanıcılar hakkında demografik bilgiler edinilmesi de olanaklıdır. Başka bir ifade ile internet hem belirli bir kullanıcının hareketlerini hem de genel kullanıcıların hareketlerinin izlenmesine olanak vermektedir. Bu geleneksel medyada olmayan bir fırsattır. İnternetin etkileşimli doğasının bir sonucudur.