Uluslararası İletişim Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

İnsanlığın 21. yüzyılda sahip olduğu yeni uygarlığa ve toplumsal yapı dönemine hangi adlar verilmektedir?

Endüstri sonrası toplum, post modern toplum, bilgi toplumu ve enformasyon toplumu bu yeni dönemin isimlerinden bazılarıdır.

İnternetin gelişim aşamaları nelerdir?

Günümüz araştırmacıları internetin gelişimini iki aşamada ele alır. Bu aşamalar Web 1.0 ve Web 2.0 olarak adlandırılır. Web 1.0 aşamasında, dünya çapında ağın kurulması sağlanmıştır. Bu aşamada web sayfaları hiper bağlar aracılığıyla birbirine bağlanmıştır. Kurucusu olarak Tim Berners-Lee gösterilir. Web 1.0 yalnızca metne dayanan içerikleri destekleyen bir ortamdır. Durağan ve etkileşimi düşük sayfalardan oluşur. 1989 yıllında www'in kullanılması ile başlayan web 1.0, 2004’te
yerini web 2.0’a bırakmıştır. Web 2.0 kavramı 2004 yılında ilk kez Tim
O’Reilly tarafından kullanılmış ve kabul görmüştür. İkinci nesil interneti anlatır. Kapsamı içinde sosyal ağ siteleri, viki uygulamaları, etkileşimli iletişim uygulamaları ve dinamik siteler yer alır. Bu dönemde kurulan ve internet kullanıcıları tarafından yoğun olarak kullanılan Vikipedi, Youtube, Ekşi Sözlük, Facebook, Twitter gibi siteler bu dönemin örnekleridir.

İnternet ne demektir?

İnternet, yerel ağların daha büyük bir ağ oluşturacak şekilde birbirine  bağlanmasıyla oluşan ve neredeyse tüm dünyaya yayılan büyük ağa verilen addır. Türkçeye “ağlar arası ağ” olarak çevrilebilen internet terimi “ağların ağı” olarak da anılır. Bu açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi internet, kurulu ağların tamamının birbiriyle bağlanmasıyla oluşmuş, devasa bir ağdır.

İnternetin özellikleri nelerdir?

İnternet kendinden önceki iletişim ve kitle iletişim araçlarının sahip olduğu bütün becerilere sahiptir. Ama internet sahip olduğu bu özellikleri bünyesinde birleştirerek onlardan farklılaşmış yeni bir araç olmuştur. İnternetin beş özelliği bulunmaktadır:
• Çoklu Ortam
• Hiper metinsellik
• Paket Anahtarlama
• Eş Zamanlılık
• Etkileşimlilik

İnternet ortamında farklı yerel ağlar birbiriyle nasıl iletişim kurar? 

Yerel ağların bir araya gelmesi ile oluşan internetin ortak dili HTML kısaltması ile tanınan hiper metin işaretleme dilidir (Hiper Text Markup Language). İnternette veriler protokoller üzerinden aktarılır. En yaygın ve bilinen protokol ağ tarayıcılarının adres satırlarına yazılan ve “http” kısaltması ile bildiğimiz hiper metin transfer protokolüdür (Hyper Text Transfer Protocol). Ancak bütün ağların birbirini tanıması ve ortak bir
platformda buluşması için Dünya Çapında Yaygın Ağ olarak Türkçeye çevirdiğimiz “www”nin (World Wide Web) kurulması gerekmiştir.

İnternet etkileşiminde izlerkitlenin yanıtlanması için hangi araçlar kullanılır?

İnterneti kendinden önceki bireylerarası iletişim araçlarından üstün kılan özelliği, kullanıcının hem bireylerarası iletişim sürecinde hem de kitle iletişim sürecinde karşılıklı iletişim kurabilme olanağına sahip olmasıdır. İnternet ortamında izlerkitlenin yanıtlanmasını ve karşılıklı iletişim kurulabilmesini sağlayan başlıca araçlar şunlardır:

• Sıkça sorulan sorular bölümü,
• E-posta ile iletişim kurma olanağı,
• Anlık mesajlaşma sistemleri,
• Sorunu çözmeye ya da bir soruyu cevaplamaya yarayan formlar.  

İnternet ortamının getirdiği belli başlı değişimler nelerdir?

İnternet ortamının getirdiği belli başlı değişimleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

1. Sosyal kimlikten bağımsız iletişim,
2. Paylaşım,
3. Demokratikleşme,
4. Bilgiye hızlı ve kolay ulaşım,
5. Kendine has bir iletişim.

Bir kitle iletişim aracının izlerkitlesi nasıl adlandırılır?

Her kitle iletişim aracının izlerkitlesine o aracın özellikleri doğrultusunda bir ad verilir. Örneğin gazetenin ve diğer basılı materyallerin okuru vardır; radyonun dinleyicisi, televizyonun izleyicisi olur. İletişim aracının sınırlılıkları izlerkitlenin de yapabileceklerini sınırlandırır. Bu nedenle, izlerkitleye bu sınırlar doğrultusunda bir rol verilir.

İnternet forumu nedir?

İnternet forumu ya da mesaj panosu, elektronik ortamda yaratılmış bir tartışma platformu ve paylaşım sistemidir. Forumların çıkış noktası ziyaretçi defterleridir. Daha sonra mesaj panoları ortaya çıkmış ve en son olarak günümüzdeki forum hâlini almıştır. Üyelik sistemi ile çalışan bu yapılarda akla gelebilecek hemen her konuya ilişkin bir tartışma grubuna ulaşmak mümkündür. Üye olarak forum alanına girilir; ilgili kategori seçilir ve bu kategoriye bağlı olarak yeni bir konu başlığı yaratılabilir. Yaratılan yeni konu başlığına diğer kullanıcıların yorumlarını (cevaplarını) yazarak fikirlerini beyan etmesi beklenir. Ayrıca, yeni konu başlığı yaratmadan hazırda bulunan bir konu başlığında veya tartışma konusu üzerinde de fikirler sunulabilir.

Etkileşimde seçeneklerin karmaşık olması neyi ifade eder?

İnternet aracılığıyla kurulan iletişim geleneksel medyada olduğu gibi doğrusal değildir. Başka bir ifade ile internet kullanıcısı seçme şansına sahiptir. Kullanıcı pek çok içerik arasından istediğini seçme hakkına ek olarak, seçtiği içeriğin ilgilendiği bölümünü de seçme hakkına sahiptir. Site tasarımcıları internet kullanıcılarına hiper bağlar aracılığıyla site içinde gezebilmesi için daha fazla şans yaratırlar. Diğer bir deyişle, internet kullanıcısı sitenin neresi ile ilgileniyorsa oraya doğrudan ulaşma şansına sahiptir. Internet kullanıcısı, televizyon izleyicisi gibi ilgilendiği şeye ulaşmak için programdaki her şeyi izlemek zorunda değildir.

Sanayi sonrası toplumun enformasyon toplumuna dönüşmesindeki en önemli etmen nedir?

Sanayi sonrası toplumun enformasyon toplumuna dönüşmesindeki en önemli etmen küresel bilgi ağlarının kurulmuş olmasıdır. Ekonomik hareketliliğin küresel niteliğe kavuşması geleneksel hantal ticari
yöntemlerin yerini hızlı yeni sayısal alt yapılı ağ teknolojisine bırakmasıyla gerçekleşmiştir. Bilgi toplumunun temel taşıyıcısı olan yeni küresel medyaya internet adı verilir.

İnternetin eş zamanlılık özelliğinin iletişime katkısı ne olmuştur?

Eş zamanlı iletişim uygulamalarının yaygınlaşması bireyin günlük yaşamında kurduğu aracılıklı (herhangi bir teknolojik cihaz kullanarak) iletişimin internet öncesi döneme kıyasla daha uzun süreli ve sürekli
olmasını sağlamış olmasıdır. Örneğin sosyal medya uygulamalarının mesajı eş zamanlı iletme ve mesajı saklama potansiyeli ile iletişimi sürekli kılma potansiyeli bulunmaktadır. Taşınabilir iletişim araçlarının bu potansiyeli kullanabilecek kapasiteye gelmesi ile mekâna bağımlılık da ortadan kalkmış; bu da sürekli bir iletişim halini olanaklı kılmıştır.

Çoklu ortam (Multimedia) ne demektir?

Çoklu ortam bilgisayar ve benzer özelliklere sahip araçlarla kullanılabilen medya içerikleri için kullanılan bir terimdir. Ancak zaman içinde bu tür içerikleri depolayabilen, çalıştırabilen, işleyebilen araçlara da bu isim verilmiştir. Sonuç olarak, çoklu ortam kavramı ses, video gibi farklı içerik biçimlerinin bir arada kullanılması işidir. Çoklu ortamda kullanılan metin, ses, resim, animasyon, video, animasyon görüntüleri, etkileşimli uygulamalar internet üzerinden elde edilebilir. Çoklu ortam uygulamaları genellikle reklamcılık, güzel sanatlar, eğitim, eğlence, mühendislik, tıp, bilimsel araştırmalarla ilgili sektörlerde kullanılır.

İnternet, geleneksel kitle iletişim araçlarından farklı olarak kullanıcılarına hangi olanakları sunar? 

Internetin kullanıcılarına sunduğu en önemli olanaklar, yeni medya ortamının mültimedya (çoklu ortam) özellikleri, linklerle gezinebilme özgürlüğü, içerik üretimine ve geliştirilmesine katkıda bulunma fırsatıdır. Artık bireyin bir tüzel kişi kimliğine bürünmeden yalnızca kendisi olarak yayın yapması olanaklıdır. Ayrıca, teknolojik alt yapının sürekli gelişmesi ve mobil cihazların yaygınlaşması, bireyi mekândan bağımsız kılmaktadır.  

Web 2.0 bir platform olarak Dünya Çapında Ağı (World Wide Web) nasıl etkilemiştir?  

Web 2.0 öncesi dönemde yazılımların bilgisayara kurulmasını zorunluydu. Ekonomik açıdan maliyetli olan bu uygulamalar yerini web tabanlı yazılımlara bırakmaktadır. İnternet alt yapısının güçlenmesi, veri taşıma kapasitesinin artması ve taşınabilir cihazların hafiflemesi web tabanlı yazılımların artmasına neden olmuştur. Bilgisayar oyunlarının
web tabanlı oyunlarla ya da çevrimiçi oyunlarla yer değiştirmesi bunun ilk örnekleridir. Ofis programlarının da web tabanlı türevlerinin ortaya çıktığı ve yaygınlaştığı gözlenmektedir.

Geleneksel kitle iletişim araçları izlerkitlesi ile internet izlerkitlesi arasındaki fark nedir?

Geleneksel kitle iletişim araçları izlerkitlesi edilgendir. Buna karşılık, internet izlerkitlesi etkin bir role sahiptir.

Internetin izlerkitlesinin rolü nedir ve ne ad verilir?

Internetin izlerkitlesi, hem içeriği hem de kullanacağı zamanı seçmekte özgürdür. Üstelik kullanıcı içeriği oluşturan, ona katkı sağlayan ve ileten
kişi konumundadır. İnternetin izlerkitlesine kullanıcı denir. 

Etkileşimlilik nedir ve internetin etkileşimlilik özelliği kitle iletişim araçlarını nasıl değiştirmiştir?

Etkileşimlilik, iletişimin kendindekini yansıtması, geçmişten beslenip, geçmişi yanıtlamasıdır. Etkileşim, çift ya da daha fazla yönlü bir iletişim modeli gerektirmektedir. Geleneksel kitle iletişiminin alıcısı, internetin etkileşimli yapısıyla artık etkin bir katılımcıya dönüşmüştür. İletişimin hedefi katılımcıların iletişim ortamı üzerinde daha fazla kontrolü olmasından çok, bilgi alışverişi olmasıdır. Katılımcılar iletişimden tam olarak yarar sağlamak için etken bir rol üstlendiklerinde, katılımcılar çift
yönlü iletişim aracılığıyla mesajlara etki-tepki verdiğinde ve iletişim ortamı bir mekân hissi uyandırdığında etkileşim artmaktadır.

İnternetin hiper metinsellik özelliği nedir?

İnternet hiper metinseldir. Hiper metinsellik iletişimi doğrusal olmaktan çıkarıp çok katmanlı ve çok yönlü bir yapıya sokar. İnternet kullanıcıları, ağ tarayıcıları tarafından görüntülenen sayfalar arasında ve bu sayfalarda yer alan metinler içinde gezilebilmektedir. Sayfalar arasında gezinebilmek için hiper bağlar kullanılır. Hypertext sözcüğünün karşılığı olarak dilimize giren hiper metin ise bağlı metin, köprülü metin olarak tanımlanır. Hiper metinler aynı isimle anılan bir işaretleme dili ile kodlanır. Bu dil, hiper metin işaretleme dilidir (Hyper Text Markup Language) ve kısaltması da  HTML'dir. HTML, World Wide Web’in (yaygın dünya ağının) bilgi görüntülemekte kullandığı en yaygın dosya formatıdır. HTML sayfaları kullanılarak metinler değişik şekillerde ekrana getirilebilir; sayfalara resim ve ses eklenebilir.

İnternet etkileşiminde kullanıcının çabası neden önemlidir?

İnterneti geleneksel medyadan ayıran en önemli fark, izlerkitlenin medya karşısındaki konumundan kaynaklanmaktadır. İzlerkitle geleneksel medya karşısında edilgen bir role sahipken internet karşısında kontrolü elinde tutan kişiye dönüşür.  Doğru bir site tasarımında kullanıcı aradığı bilgiye en kısa yoldan ulaşabilmelidir. Seçeneklerin çokluğu kadar kullanıcının seçeneklere ulaşmak için harcadığı çaba da etkileşim düzeyini etkiler. Bu nedenle, internet etkileşiminde kullanıcın çabası da önemlidir.

Sosyal ağ sitesi nedir? 

Sosyal Ağ Siteleri, toplum hayatındaki sosyal ağları taklit ederek, internet ağ yapılanması içindeki ilişki bağlarını düzenli bir iletişim bağına dönüştürerek işleyen bir sistemdir. Sistemin verimli işleyebilmesi için bireyin sahip olduğu ilişkileri sosyal ağ sitesine taşıması gerekir. Sosyal ağ sitelerinin bu potansiyeli, sistemi kullanan her bireyin sahip olduğu ilişkileri düzenli bir iletişim sürecine sokmuş ve dinamik bir mecra oluşturmuştur. Bu noktada dikkat edilmesi gereken şey kurulan iletişimin kamusal alanda gerçekleşmesidir. Bu da bireyi bir içerik sağlayıcıya dönüştürür. Bireyin ekledikleri, paylaştıkları ve ekrana yazdıkları da birer yayındır. Bu nedenle, bireyin arkadaş listesindeki herkes izlerkitleye dönüşmektedir.

Ağ günlüğü nedir ve bloger neyi ifade eder?

Ağ günlüğü ya da dilimize İngilizceden geçen yaygın kullanımıyla blog siteleri teknik bilgi gerektirmeden, kendi istedikleri şeyleri, kendi istedikleri şekilde yazan insanların oluşturabildikleri,
günlüğe benzeyen web siteleridir. İngilizcedeki "web" ve "log" kelimelerinin birleşmesinden oluşan weblog kavramının zamanla yaygınlaşmış adıdır. Ağ günlükleri önemli bir içerik, bilgi ve haber kaynağına dönüşmüştür. Sağladığı fırsatlar her bir kullanıcıya profesyonelcesine yazı yazma, düşüncelerini, gözlemlerini aktarma fırsatı sunarak önemli bir yayıncılık alanın gelişimini sağlamıştır. Blog kavramı ile birlikte kullanılan bloger (ağ günlüğü yazarı) kavramı artık bir mesleği ifade etmektedir.

Ağ günlüklerinin türleri nelerdir?

Ağ günlükleri kendi içinde gruplara ayrılmıştır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Kişisel ağ günlükleri
• Temalı ağ günlükleri
• Topluluk ağ günlükleri
• Kurumsal ağ günlükleri.

İnternet etkileşiminde enformasyon eklemenin kolay olması neden önemlidir? Enformasyon eklemeyi örnekler misiniz?

Araştırmalara göre, site tasarımcıları kullanıcılara siteye enformasyon ekleme olanağı sağlarlarsa onlarla olan ilişkilerini güçlendirirler ve kullanıcının siteye olan bağımlılığı artar. Bu uygulama sitenin amacına göre çeşitli biçimde yapılandırılabilir. Haber sitelerinin okurlarına habere yorum ekleme olanağı sağlamaları, alışveriş sitelerinin bir ürün için kullanıcıdan yorum istemesi, ikinci el malları satmak için hazırlanan uygulamalar, sosyal medya uygulamaları etkileşimin bu boyutu için birer
örnek oluşturur.

Tarihsel gelişimi açısından belli başlı arama motorları nelerdir? 2007'nin sonları itibariyle en popüler arama motoru hangisidir? 

Tarihsel gelişimi açısından belli başlı arama motorları şunlardır:

• Archie
• Veronica
• WebCrawler
• Magellan
• Excite
• Infoseek
• Northern Light
• Inktomi
• AltaVista
• Yahoo

2007'nin sonları itibariyle en popüler arama motoru, PageRank teknolojisini kullanan ve 1999 yılında Larry Page ve Sergey Brin tarafından kurulmuş olan Google Search'tür.

Bilgi toplumu ile sanayi toplumu arasındaki temel fark nedir?

Sanayi toplumunda “maddi” ürünler ön plandadır; bilgi toplumunda ise bilişim teknolojisi sayesinde "bilgi" üretimi önem kazanmıştır. Buna toplumsal ve kültürel süreçlerin vazgeçilmez bir biçimde yeni teknolojilere ve enformasyona bağlı olması da eklenebilir. Sanayi toplumunda önemli olan maddi sermayenin yerini, bilgi toplumunda zihinsel sermaye almıştır. Zihinsel sermayenin sınırlandırılamayan yapısı, bütün yönetim ve toplum ilişkilerini değiştirmiştir. (Akın, 1999: 56) Sonuç olarak bilgi toplumu, bilginin üretilmesi, depolanması ve dağıtılması süreçlerinin, toplumda en önemli faaliyetler olarak belirdiği toplum türüdür.

Tarihsel olarak internetin temeli nasıl atılmıştır?

İnternetin ortaya çıkışının temellinde askeri gereksinimler yatar. En önemli etken ise, 4 Ekim 1957’de Sovyetler Birliği’nin ilk uydusu olan Sputnik'i başarı ile uzaya göndermesi olmuştur. Karşılıklı uydu gönderme yarışları sonucunda Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı İleri Araştırma Projeleri Ajansı ( Defence Advanced Research Projects Agency-DARPA) adı altında uyduları ve bağlı teknolojileri geliştirmek ve eşgüdüm altında çalışmasını sağlamak üzere bir birim kurdu. DARPA’nın çalışmaları sonucunda güçlü bir iletişim ağına gereksinim duyulduğu ortaya çıktı. Kurulan yeni ve güçlü iletişim altyapısının adı ARPANET’tir. ARPANET internetin başlangıcı ve temelidir. ARPANET askeri amaçlarla kullanılan bir yerel ağdır.

Temeli bir yerel ağ olan ARPANET'in kurulmasıyla atılan internet ne zaman ve nasıl yaygınlaşmaya başlamıştır?

1979’da USENET adı altında askeri ve akademik çalışmaların dışında
da ARPANET'in kullanılabilmesi için kullanıcı gruplarının oluşmasına izin verildi. 1980’li yıllarda Yerel ağlar (LAN) kişisel bilgisayar ağlarının yaygınlaşması ile birlikte yaygınlaşmaya başladı. Bu durum ARPANET’in kuruluş amacı dışındaki bir başka alanda hızlı bir büyüme göstermesine yol açtı ve güvenlik açıklarının ortaya çıkması olasılığını da beraberinde getirdi. Ortaya çıkan bu risk nedeniyle askeri kanat ARPANET’ten ayrıldı. Bu ayrılığın sonucunda MILITARY NET kuruldu.

İçeriği kullanıcılar tarafından üretilen web site türleri hangileridir?

İçeriği kullanıcılar tarafından üretilen siteler şunlardır:
• Arama Motorları
• İnternet Forumu
• Viki Siteleri
• Sosyal Ağ Siteleri
• Ağ Günlükleri

Etkileşimin boyutları nelerdir?

Etkileşimin altı boyutu vardır ve bu boyutlar bir sitenin etkileşime sahip olup olmadığının göstergesidir. Bunlar, sunulan seçeneklerin karmaşıklığı, kullanıcının harcaması gereken çaba, kullanıcıya karşılık
verilmesi, enformasyon eklemenin kolaylığı, bireylerarası iletişimin kolaylığı ve izleme sistemi kullanımıdır.

Arama motorlarının işlevi nedir?  

Internet'te milyonlarca Web sayfası içinde aradığınızı bulmak çok zordur. Bu işlemi kolaylaştırmak için çok hızlı ve çok yüksek kapasiteli sunucularla Web
sayfalarındaki metinleri endeksleyen servisler (Web siteleri) bulunur. Bunlara arama motoru (search engine) denir. Arama motoru aradığınız sözcükleri içermesi koşuluyla her tür siteyi karşınıza getirir.

İçeriğin bir kişinin veya kurumun hakimiyeti altında hazırlandığı web siteleri ile içeriğin kullanıcı tarafından sağlandığı web siteleri arasında ne fark vardır?

İnternet ortamında en yaygın yayın hazırlama yöntemi hiç kuşkusuz sitenin ve içeriğin bir kişi ya da kurumun hâkimiyeti altında hazırlanmasıdır. Web 1.0 ile başlayan bu durum, Web 2.0 uygulamaları ile de geçerliliğini korumuştur. Bu tür sitelerle, içeriği kullanıcı tarafından sağlanan siteler arasında önemli bir fark vardır. İlkinde alan adınızın ve kullandığınız alanın sahibi tamamen siz olursunuz. İkincisinde ise, içerik sağladığınızda geçici bir varlığa sahip olursunuz. Size sunduğu hizmetten yararlandığınız site kapanacak olursa, o site için ürettiğiniz içerik de erişilemez hale gelir. Başka bir anlatımla kendi evinizde oturmak ya da kiraya çıkmak arasındaki fark, ürettiğiniz içerik üzerindeki hakkınızı belirler. İşte bu nedenle bireyin ya da kurumun hem tasarım hem de içerik üzerinde hâkim olduğu yapılar, sosyal ağ sitelerinin popülerliğine karşın tercih edilmektedir. Bu site yapılanmalarının örnekleri, kişisel siteler, haber siteleri ve mikro sitelerdir.

Sosyal ağ siteleri bir bireyin sosyalleşmesine nasıl katkı sağlar?

Dünya genelinde pek çok sosyal ağ sitesi, sundukları farklı teknolojik imkânlarla farklı kullanıcı gruplarının ilgisini çeker ve çok çeşitli amaçlar için kullanılır. Bu tür siteler çoğunlukla önceden var olan sosyal ağların sürdürülmesine destek olur. Buna ek olarak, gerçek hayatta birbirine yabancı kişilerin ortak ilgi alanları, dil, din, milliyet, siyasi görüş, hobi gibi faktörler temelinde bağlantı kurmasına
da yardımcı olur. Bu da sosyal ağ olgusunun farklı bir biçimde yeniden kurulması sonucunu doğurur. Artık bireyin bir sosyal ağın parçası olması için söz konusu ağdaki bireylerle aynı zamanda, aynı mekânda bir araya gelmesi zorunluluğu ortadan kalkmaktadır. Birbirini hiç tanımayan bireylerin yalnızca aynı biçimde düşündükleri, aynı değer yargılarını paylaştıkları ya da aynı oyunu oynadıkları için bir araya gelerek bir iletişim, etkileşim ve paylaşım süreci içinde olmaları mümkündür.