Hadis Tarihi ve Usulü Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

İslâmın ilk zamanlarında belli bir gizlilik içerisinde yürütülen Müslümanları eğitme faaliyetinde önemli buluşma noktalarından biri olan yerin adı nedir?

Dâru’l-erkam (Erkam’ın evi).

İslâm’ın ilk kurumsal binası olmak yanında ilk örgün eğitim kurumu niteliği taşıyan yerin adı nedir?

Mescid-i Nebevî.

Naklettiği hadisin bizzat Resûlüllah’dan işitip işitmediği sorusuna kızan sahabi kimdir?

Enes b. Mâlik

“İyi biliyorum ki, sen bir taşsın; senden ne zarar gelir, ne de fayda. Şayet Resûlüllah’ın seni öpüp selâmladığını görmüş olmasaydım, seni ne öper ne de selâmlardım.” sözünü söyleyen dört halifeden hangisidir?

Hz. Ömer

“Ayakta su içmişsem, Resûlüllah’ın da ayakta su içtiğini gördüğüm içindir. Oturarak su içmişsem yine Resûlüllah’ın otururken su içtiğini gördüğüm içindir.” sözünü söyleyen dört halifeden hangisidir?

Hz. Ali

Hz. Peygamber'in (s.a.v.) hangi sözü sahabeyi daha titiz davranmaya, hatta önde gelen bazı sahâbîleri hadis rivâyetine karşı çekingenliğe, duydukları rivâyetleri kabulde ise sıkı kontrol mekanizmaları kullanmaya sevketmiştir?

Hz. Peygamber’in “Kasıtlı olarak bana yalan isnad eden cehennemdeki yerine hazırlansın.” buyurmuş olması, onları daha titiz davranmaya, hatta önde gelen bazı sahâbîleri hadis rivâyetine karşı çekingenliğe, duydukları rivâyetleri kabulde ise sıkı kontrol mekanizmaları kullanmaya sevketmiştir.

Hadisler, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) nelerinden meydana gelmektedirler?

Genel ifadesiyle hadisler, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) sözleri, filleri veya takrirlerinden meydana gelmektedir.

İmam Şâfiî’nin hangi eseri fıkhî yaklaşım doğrultusunda hadisleri yorumlama örneklerinden sayılmaktadır?

İmam Şâfiî’nin el-Ümm’ü ıkhî yaklaşım doğrultusunda hadisleri yorumlamanın ilk örneklerinden biri olarak sayılmaktadır.

Mescid-i Nebevî’nin bitişiğine kurulan ve hadislerin yayılmasında önemli olan kişilerin yetişmesine öncülük eden yerin ismi nedir?

Suffe

Diğer adı Dımaşk'tır. Hz. Peygamber (s.a.v.) zamanında fetih hazırlıkları yapılan bu yer, Hz. Ebû Bekir döneminde fethedildikten sonra, fetih ordusundaki ashabın büyük bir kısmı buraya yerleşti. Daha sonra Hz. Ömer, buradaki müslümanları din konusunda aydınlatmak üzere Muâz b. Cebel, Ubâde b. Sâmit, Ebu’d-Derdâ ve Abdurrahman b. Ğanem gibi birçok ünlü sahâbîyi öğretmen veya başka bir görevli olarak gönderdi. Bu paragrafta hadisin önemli merkezlerinden hangisi anlatılmaktadır?

Şam.

Hilâfet merkezinin Kûfe’ye nakledilmesiyle bölgenin ikinci ana merkezi haline gelen bu yer, aynı zamanda önemli bir ilim şehri olarak ün yapmıştır. Müksirûn (binden fazla hadis rivâyet etmiş yedi sahâbî) arasında üçüncü sırada yer alan Enes b. Mâlik buraya yerleşmiş ve yüz üç yıllık bereketli ömrünün büyük bir kısmını burada geçirip vefat etmiştir. Bu durum, hadis öğrenimi ve öğretimi açısından bu yere ayrıcalık kazandırır. Yukarıdaki parafta hadisin önemli merkezlerinden hangisi anlatılmaktadır?

Basra

Doğu İslâm coğrafyasının bu bölgesi, Türkler’in İslâm’a girmesine vesile olan fetihlerle birlikte çok hareketli ve bereketli bir döneme geçirmiştir. Büreyde el-Eslemî, Ebû Berze el-Eslemî, Abdullah b. Hâzim el-Eslemî, Hakem b. Amr el-Ğifârî ve Kusem b. Abbâs gibi sahâbîler buraya gelip İslâm mesajını yaymışlardır. Özellikle tâbiûn neslinden itibaren ünlü muhaddis bilginlerin yetişmesi açısından verimli topraklar haline dönüşen bu bölgede fetihle birlikte çok sayıda ilim ve kültür merkezi kurulunca İslâm dünyasının dikkatini çekmiştir. Buhârâ, Semerkand, Belh, Herât, İsfahan, Merv, Nişâpûr, Rey, Serahs, Sicistan, Tirmiz gibi büyük-küçük pek çok ilim merkezinde adları İslâm ilim tarihine altın harflarla nakşedilen birçok muhaddis ve âlim yetişmiştir. Yukarıdaki paragrafta hadisin önemli merkezlerinden hangisi anlatılmaktadır?

Horasan ve Mâverâünnehir 

“Kim dünyada bir müminin ayıbın örterse, kıyamet günü Allah da onun ayıbını örter” anlamındaki hadisi, başka bir sahabiyle mukayese etmek üzere Mısır’a gidip gelen sahabi kimdir?

Ebû Eyyûb el-Ensâri

Ebû Bekir b. Ahmed es-Sıbğî (ö. 342/954) tarafından Nîşâbur’da özel eğitim hadis merkezi olması amacıyla kurulan ve bu merkezlerin ilki sayılan yerin adı nedir?

Dârussünne

VII/XIII. asırda Selçuklu'lar tarafından kurulan ilk darülhadisin ismi nedir?

Çankırı Dârulhadîs (Taş mescid)

Osmanlı döneminde ilk dârulhadîs hangi padişah döneminde ve nerede yaptırılmıştır?

Osmanlı döneminde ilk dârulhadîs, I. Murat devrinde (1360-1389) Çandarlı Hayrettin Paşa tarafından İznik’te yapılmıştır. 

Hadis öğrenme ve öğretmede öğrencilerin uyması gereken kurallardan üç tanesini ifade ediniz.

Hadis öğrenme ve öğretmede öğrencilerin uyması gereken kurallar şunlardır:

İhlas ve iyi niyet

Öğrendiğiyle amel etmek

Hadisi ehlinden almaya çalışmak

Hocaya saygı göstermek

Arkadaşlarıyla bilgi paylaşmak

İlmi ve tedrici bir metod takip etmek

Hadis usulüne önem vermek

Hadis öğrenme ve öğretmede hocaların uyması gereken kurallardan üç tanesini ifade ediniz.

Hadis öğrenme ve öğretmede hocaların uyması gereken kurallar şunlardır:

İhlas ve iyi niyet

Üstün ahlaka sahip olmak

Hocalık ehliyetine riayet

Bunama halinde hocalığı bırakmak

Kendisinden üstün olanlara öncelik vermek

Hadise saygı ve hadis meclisine özen göstermek

Eser yazmak ve bilimsel faaliyette bulunmak

Bunama durumu gözükmese de uzun yaşayan bir hadisçinin rivâyeti bırakma yaş sınırı kaç olarak belirlenmiştir?

80

Hz. Peygamber’in sözleri ve fiileri demek olan hadise hürmet duyguları beslemek, Hz. Peygamber’e saygının gereğidir. Bu nedenle hadis okutacak muhaddis, önce zihnen ve ruhen buna hazır olmalıdır. Dersine iyi hazırlanmalı, hadis okutacağı meclise temiz ve düzgün bir kılıkkıyafetle gelmelidir. Bu edebin en güzel örneği, yolda, ayaküstü, alelacele hadis rivâyet etmekten hoşlanmayan ...'te görülür. O, hasta haliyle ders vereceği zaman bile önce abdest alır, sakalını tarar, sonra vakar ve heybetle yatağında oturur ve öylece hadis rivâyet ederdi. Sebebini soranlara “Resûlüllah’ın hadisine hürmet göstererek onu yüceltmekten hoşlanıyorum. Abdestsiz ve lâubâli bir vaziyette hadis nakledemem.” derdi. Yukarıda verilen paraftaki boşluğa hangi büyük islam aliminin ismi gelmelidir?

İmam Mâlik