Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Türkiye-Avrupa Birliği (Ortaklık) İlişkileri

1. Soru

Türkiye, Avrupa Ekonomik Topluluğu’na ne zaman başvurmuştur?

Cevap

31 Temmuz 1959.


2. Soru

Türkiye’nin, Avrupa Ekonomik Topluluğu’na başvurusunun altında yatan nedenler nelerdir?

Cevap

Bu nedenler; • Batılılaşma ve çağdaşlaşma çabalarını sürdürme, • Soğuk Savaş döneminde siyasi ve ekonomik izolasyondan ve Sovyetler Birliği’nin baskısından kurtulma, • Batı Bloğundaki yerini ekonomik entegrasyonla destekleme, • ABD karşısında denge arayışı, • Avrupa Ekonomik Topluluğunun yardımlarından yararlanma ve Avrupa • Ekonomik Topluluğu üye devletlerindeki mevcut pazar payını koruma, • Avrupa’da Yunanistan’ın aleyhteki girişimlerine engel olma


3. Soru

Türkiye’nin Avrupa Birliği Topluluğu’na bağlanma isteğinin nedeni nedir?

Cevap

Türkiye’nin ivedilikle Topluluğa bağlanma isteğinin iki önemli nedeni bulunmaktadır. Bunlar; • Türkiye’nin, uzun dönemde Batı Avrupa’da kurulabilecek siyasal bir birliğin dışında kalmak istememesi, • Türkiye, gümrük birliği içinde Yunanistan’a verilecek ticari tavizlerden de yoksun kalmamak istememesidir


4. Soru

EFTA (European Free Trade Association) nedir?

Cevap

EFTA (European Free Trade Association): Avusturya, Birleşik Krallık, Danimarka, İsveç, İsviçre, Norveç ve Portekiz tarafından 4 Ocak 1960’da Stokholm’de imzalanan antlaşma ile kurulan Avrupa Serbest Ticaret Birliğidir.


5. Soru

Protokol nedir?

Cevap

Devletler veya uluslararası örgütler arasında bir toplantı, oturum, görüşme sonunda imzalanan akdi belgedir.


6. Soru

Bildiri nedir?

Cevap

Resmî bir makam, kurum veya resmî olmayan bir örgüt, topluluk tarafından herhangi bir durumu ilgililere duyurmak için yazılan yazı, tebliğ, deklarasyon, manifestodur.


7. Soru

Mevzuat nedir?

Cevap

Bir ülkede yürürlükte olan yasa, tüzük, yönetmelik vb. yazılı hukuk kurallarının tümünü ifade eden bir kavramdır.


8. Soru

Ankara Anlaşması’nın adı nerden gelmektedir?

Cevap

Resmî adı Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu Arasında Bir Ortaklık Kuran Anlaşma olan bu anlaşma, Ankara’da imzalanmış olması nedeniyle Türkçe literatürde yaygın şekilde Ankara Anlaşması olarak da ifade edilmektedir.


9. Soru

Ankara Antlaşması’nın amacı nedir?

Cevap

Anlaşma’nın amacı, Türkiye’nin Topluluğa entegrasyonunu sağlamaktır. Bu entegrasyon aşamalı olarak gelişecek ve sırasıyla ekonomik ve siyasi temelde gerçekleşecektir.


10. Soru

Entegrasyon nedir?

Cevap

Bütünleşmek, birleşmek, uyum sağlamak anlamına gelir.


11. Soru

Ankara Antlaşması’nın ekonomik amacı nedir?

Cevap

Anlaşma’nın ekonomik amacı, Türkiye ekonomisinin hızlandırılmış kalkınmasını ve Türk halkının istihdam seviyesinin ve yaşam koşullarının yükseltilmesini sağlama gereğini tümü ile göz önünde bulundurarak, taraflar arasındaki ticari ve ekonomik ilişkileri aralıksız ve dengeli olarak güçlendirmeyi teşvik etmektir (m. 2 I). Bu amacın gerçekleştirilmesi için bir gümrük Birliği’nin gittikçe gelişen şekilde kurulması öngörülmüştür.


12. Soru

Gümrük Birliği nedir?

Cevap

Taraflar arasındaki ticarette mevcut gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve miktar kısıtlamalarıyla her türlü en etkili tedbirin kaldırıldığı ve ayrıca birlik dışında kalan üçüncü ülkelere yönelik olarak da ortak gümrük tarifesinin uygulandığı bir ekonomik entegrasyon modelidir.


13. Soru

Ankara Antlaşması’nın siyasi amacı nedir?

Cevap

Anlaşma’nın giriş bölümünde Türk halkı ile Avrupa Ekonomik Topluluğu içinde bir araya gelmiş halklar arasında gittikçe daha sıkılaşan başlar kurmak olarak açıklanmıştır.


14. Soru

Anlaşma hangi dönemlerden oluşmaktadır?

Cevap

Anlaşma ’da, ortaklığın birbirini izleyen hazırlık, geçiş ve son dönem olmak üzere toplam üç dönemden geçerek gelişeceği öngörülmüştür.


15. Soru

Topluluk üye devletleri niçin Ankara Anlaşması’nın imzalanmasına katılmışlardır?

Cevap

Ankara Anlaşması, Avrupa Ekonomik Topluluğunun yetkili olmadığı mali alana ilişkin hükümler içerdiğinden üye devletlerin katılımı gerekli olmuştur. Bu yüzden, Anlaşma’nın imzalanmasına üye devletler de katılmışlardır.


16. Soru

Anlaşma, içerik olarak hangi anlaşma örnek alınarak hazırlanmıştır?

Cevap

AET-Yunanistan Ortaklık Anlaşması örnek alınarak hazırlanmıştır.


17. Soru

ECU (European Currency Unit) nedir?

Cevap

Avrupa Para Birimi anlamına gelir. Kaydi paradır. 1998 yılı sonuna kadar kullanılan ECU, Euro’nun 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren kullanılmaya başlanmasıyla yürürlükten kalkmıştır.


18. Soru

Katma Protokol niçin bir uygulama anlaşması olarak değerlendirilmektedir?

Cevap

Katma Protokol, Ankara Anlaşması’nın belirlediği genel çerçeveyi somut düzenlemelerle doldurması ve Türkiye’nin ekonomik durumuna uygun bir biçimde uygulamaya geçirmesi nedeniyle uygulama anlaşması olarak nitelendirilmektedir.


19. Soru

Katma Protokolün geçiş dönemine ilişkin temel ilkeleri nelerdir?

Cevap

• Taraflar arasındaki ilişkilerin karşılıklı ve dengeli olma esasına dayanması, • Taraflar arasında bir gümrük birliğinin aşamalı şekilde kurulması, • Tarafların ekonomi politikalarının yakınlaştırılması ve ortak faaliyetlerin geliştirilmesi.


20. Soru

Katma Protokol ne zaman imzalanmış ve yürürlüğe girmiştir?

Cevap

Katma Protokol, 23 Kasım 1970’de Brüksel’de imzalanmış ve tarafların iç hukuklarında onaylanması ve GATT izninin alınması süreçlerinin ardından 1 Ocak 1973’te yürürlüğe girmiştir. Böylece hazırlık dönemi sona ermiş ve geçiş dönemi başlamıştır.


21. Soru

Katma Protokol ortaklık hükümlerinin uygulanması ve geliştirilmesi konusunda ne gibi sınırlar koymuştur?

Cevap

Birincisi, Türkiye’nin Protokolün kapsamına giren alanlarda üye devletlerin Roma Antlaşması uyarınca birbirlerine tanıdıklarından daha elverişli olan işlemlerden yararlanamayacak olmasıdır ‹kincisi ise tarafların ciddi ekonomik zorluklar ile karşılaşmaları durumunda koruma önlemlerine başvurabilecek olmasıdır. Bu bağlamda Katma Protokol, Türkiye’nin lehine başka koruma hükümlerine de yer vermiştir


22. Soru

Türkiye-AET Ortaklık Konseyi, Gümrük Birliğinin Son Döneminin Uygulamaya Konmasına ilişkin 1/95sayılı Kararı hangi toplantısında kabul etmiştir?

Cevap

6 Mart 1995’de Brüksel’de gerçekleştirilen 36.dönem toplantısında kabul etmiştir.


23. Soru

1/95 sayılı OKK hukuki mahiyeti itibarıyla bir Gümrük Birliği anlaşması mıdır?

Cevap

1/95 sayılı OKK, siyasi ve ekonomik açıdan önemli bir düzenleme teşkil ettiği açıktır. Bu yüzden, öğretide kimi yazarlar tarafından Gümrük Birliği Anlaşması olarak ifade edilmiştir. Oysa burada gerçek anlamda bir anlaşma yoktur, aksine adından da anlaşılacağı üzere, Gümrük Birliğinin son dönemini uygulamaya koyan bir uygulama kararı söz konusudur. Gümrük Birliğinin hukuki temeli esasen Ankara Anlaşması’nda düzenlenmiştir ve kurulma süreci de Katma Protokol’de belirlenmiştir.


24. Soru

Türkiye’nin Gümrük Birliği çerçevesinde uygulanan ithalat rejimi hangi hükümler dikkate alınarak hazırlanmıştır?

Cevap

Gümrük Birliği kapsamındaki yükümlülüklerin yanı sıra Dünya Ticaret Örgütü taahhütleri ve üçüncü ülkelerle imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmalarının hükümleri dikkate alınarak hazırlanmıştır.


25. Soru

Gümrük Birliği neyi kapsamaktadır?

Cevap

Sadece sanayi mallarının ve işlenmiş tarım ürünlerinin ticaretini kapsamaktadır.


26. Soru

Ankara Anlaşması’nın temel amaçlarından biri olan işlenmemiş tarım ürünlerinin serbest dolaşımı niçin Gümrük Birliği’nin kapsamı dışında tutulmuştur?

Cevap

Türkiye’nin Topluluğun (Birliğin) ortak tarım politikasına uyum sağlayamamış olması nedeniyle Gümrük Birliğinin kapsamı dışında tutulmuştur.


27. Soru

Topluluğun (Birliğin) ortak tarım politikasına uyum sağlayamamasının sonuçları nelerdir?

Cevap

Temel tarım ürünleri için hâlen 1/98 ve 2/2006 sayılı OKK çerçevesinde tercihli ticaret rejimi uygulanmaktadır. Kömür ve çelik ürünleri ise 1 Ağustos 1996 tarihinde yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında işlem görmesidir.


28. Soru

Tercihli Ticaret Rejimi nedir?

Cevap

Anlaşmaya taraf ülkelerin tek yanlı veya karşılıklı olarak belirli mallar üzerindeki gümrük tarifelerinde indirimde bulunmalarına dayanan en dar kapsamlı iktisadi bütünleşme aşamalarından biri çerçevesinde uygulanan rejimdir.


29. Soru

Serbest Ticaret Anlaşması nedir?

Cevap

Taraflar arasında ticareti kısıtlayan veya engelleyen gümrük vergileri ve tarife dışı engellerin kaldırılarak bir serbest ticaret alanı oluşturulmasını sağlayan, ancak üçüncü ülkelere ortak bir tarife uygulama yükümlülüğünü içermeyen bir anlaşmadır.


30. Soru

Gümrük Birliğinin düzgün işleyişini sağlamak ve ortak ticaret politikasını uygulamak üzere neler yapılmıştır?

Cevap

İthalat ve ihracata ilişkin kurallar, kotaların yönetimi, dampingli veya sübvansiyonlu ithalata karşı koruma, tekstil ithalatına ilişkin otonom düzenlemeler, dâhilde ve hariçte işleme rejimleri Topluluk mevzuatıyla Uyumlu hâle getirilmiştir.


31. Soru

Damping nedir?

Cevap

İhracatçı firmanın malını dış piyasada iç piyasada sattığından daha düşük fiyatla satmasıdır.


32. Soru

Sübvansiyon nedir?

Cevap

Sübvansiyon (Destekleme) devletin kişi ya da kurumlara mal, para veya hizmet biçiminde yaptığı karşılıksız yardımları ifade eder.


33. Soru

Dâhilde İşleme Rejimi nedir?

Cevap

İhracata yönelik önemli mevzuatlardan biri olup, ihraç ürünleri üretmek için gerekli olan ve dışarıdan ithal edilen, bu yüzden de ithali gümrük vergisine tabi ara mallara ya da girdilere gümrük muafiyeti getiren bir ihracatı teşvik sistemidir.


34. Soru

Hariçte işleme Rejimi nedir?

Cevap

Serbest dolaşımdaki eşyanın hariçte işleme faaliyetlerine tabi tutulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak ihracı ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin ithal vergilerinden tam ve kısmi muafiyet suretiyle yeniden serbest dolaşıma girişine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir.


36. Soru

Gümrük Birliği konusunda Türk girişimcilerin karşılaştığı engeller nelerdir?

Cevap

Başlıca engeller şunlardır: • Avrupa Birliği’nin mali, teknik ve güvenlik standartlarından kaynaklanan engeller, • Türk menşeli malların Avrupa Birliği’nin iç pazarına taşınmasına getirilen engeller (kotalar, araç sürücülerine giriş vizesi verilmemesi gibi) • Küçük ve orta ölçekli işletme sahiplerine veya görevlilerine fuar, ihale, iş görüşmesi, yer kiralama vs. amaçlı olarak Avrupa’ya gidişlerine getirilen vize engelleri (ticari ve özel hayat sırlarının ifşaı, vizenin zamanında verilmemesi gibi).


37. Soru

Katma Protokol hangi tarihte imzalanmış ve yürürlüğe girmiştir?

Cevap

23 Kasım 1970’de Brüksel’de imzalanmış ve tarafların iç hukuklarında onaylanması ve GATT izninin alınması süreçlerinin ardından 1 Ocak 1973’te yürürlüğe girmiştir.


38. Soru

Gümrük Birliğinin son dönemini uygulamaya koyan 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının (OKK) dışında ne gibi düzenlemeler kabul edilmiştir?

Cevap

Şu düzenlemeler kabule dilmiştir: • Taraflar arasındaki ilişkilerin Ankara Anlaşması’nın öngörmediği alanlarda da güçlendirilmesini amaçlayan bir Tavsiye Kararı (Ortaklık ilişkilerinin geliştirilmesine ilişkin ‹lke Kararı), • Türkiye’nin üçüncü ülkelere karşı 1 Ocak 2001’e kadar ortak gümrük tarifesinin üzerinde vergi uygulayacağı hassas ürünleri belirleyen 2/95 sayılı Karar, • Türk ekonomisinin Gümrük Birliğine bağlı olarak geçireceği değişiklikler esnasında ihtiyaç duyacağı mali yardım ve iş birliğinin çerçevesini belirleyen Topluluk Deklarasyonu.


39. Soru

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliği Ankara Anlaşması’nın hangi maddesiyle hükme bağlanmıştır?

Cevap

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliği Ankara Anlaşması’nın 28. maddesinde hükme bağlanmıştır. Maddenin metni aynen şöyledir: Anlaşmanın işleyişi, Topluluğu Kuran Antlaşmadan doğan yükümlerin tümünün Türkiye tarafından üstlenebileceğini gösterdiğinde, Akit Taraflar, Türkiye’nin Topluluğa katılması olanağını incelerler.


40. Soru

Türkiye’nin, gümrük birliğinin kurulması sürecinin 1996 yılında tamamlayarak AB’ye tam üyelik sürecinin hızlanacağı yönündeki beklentilerin veya tezlerin çok doğru olmadığı ilk defa hangi belgeden anlaşılmıştır?

Cevap

16 Temmuz 1997 tarihli 2000 Gündem Raporu.


41. Soru

Ankara Anlaşması’nda öngörülen aşamalı bütünleşme sürecinin tamamlanmasını beklemeden 14 Nisan 1987’de tam üyelik başvurusunun cevabı nedir?

Cevap

Bu erken başvuruya verilen cevapta, Toplulukların kendi iç bütünleşmesini tamamlamadan yeni bir üye kabul edemeyeceği; Türkiye’nin, Topluluklara katılmaya ehil olmakla birlikte ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelişmesi gerektiği ifade edilmiş ve ilişkilerin Ortaklık Anlaşması çerçevesinde geliştirilmesi önerilmiştir.


42. Soru

Gündem 2000 Raporu ne zaman yayınlanmıştır?

Cevap

16 Temmuz 1997.


43. Soru

Türkiye’nin AB’ye tam üyelik sürecinin hızlanacağı yönünde beklentilerin doğru olmadığı hangi rapor ile anlaşılmıştır?

Cevap

Gündem 2000 Raporu ile anlaşılmıştır. Rapor’da, Türkiye Avrupa Birliği’nin mevcut genişleme sürecine dâhil edilen ülkeler arasında gösterilmemiş, Gümrük Birliğinin Türkiye’nin uyum konusunda başarılı olduğunu gösterecek şekilde yürüdüğü yönünde ifadeler kullanılmakla birlikte, Türkiye hakkındaki bilindik siyasi ve ekonomik argümanlar tekrarlanmasıyla yetinilmiştir.


44. Soru

Avrupa Birliği’nde Türkiye’ye yönelik bir tutum değişikliğinin başlamasının sebepleri nelerdir?

Cevap

Bu tutum değişikliğinin altında başlıca şu nedenlerin bulunduğu söylenebilir: • 1999 yılında Kosova’ya gerçekleştirilen uluslararası müdahale ve Kafkaslardaki enerji kaynaklarının güvenliği çerçevesinde Türkiye’nin stratejik konumu • Türkiye’nin askerî bir güç olarak vazgeçilemezliği • ABD’nin girişimleri (daha sonra bu girişimler ters tepmiş ve Türkiye için ABD’nin Truva Atı değerlendirilmeleri yapılmıştır) • Bazı üye devletlerde iktidar değişiklikleri (sosyal demokrat partilerin iktidara gelmeleri) • Yunanistan’da dönemin Simitis Hükûmeti’nin Türkiye’ye karşı ılımlı bir tutum izlemesi.


45. Soru

Kopenhag Kriterleri nedir?

Cevap

Haziran 1993 tarihli Kopenhag Zirvesi’nde kararlaştırılan ve aday ülkelerin Birliğe üye olabilmek için yerine getirmeleri gereken kriterlerdir. Bu kriterler şunlardır: Demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ile azınlık haklarını gözetecek ve koruyacak kurumların varlığı ve istikrarlı işleyişi; pazar ekonomisinin varlığı ve Birlik içi rekabet baskısına ve pazar güçlerine dayanabilme yeteneği; siyasi, ekonomik ve parasal birlik hedefleri de dâhil olmak üzere, üyelik yükümlülüklerini yerine getirebilme gücü.


46. Soru

Katılım Ortaklığı Belgesi nedir?

Cevap

Avrupa Birliği’ne aday ülkeler için, AB Komisyonu tarafından hazırlanan ve AB Konseyi tarafından kabul edilen, her bir aday ülkenin AB’ye katılım yönünde gelişme kaydetmesi öngörülen öncelikli alanların değerlendirildiği belgedir. Katılım Ortaklığı Belgesi, aday ülkenin Kopenhag kriterleri’ne uyum sağlama doğrultusundaki yükümlülükleri kapsamında kısa ve orta vadeli önceliklere ilişkin bir takvim içerir.


47. Soru

Türkiye Katılım Ortaklığı Belgesini niçin hazırlamıştır?

Cevap

Türkiye Kopenhag Kriterleri’ne uyum sağlaması için yapılması gerekenlerin somut olarak belirtildiği ve insan hakları alanında kısa ve orta vade hedeflerin sıralandığı bir Katılım Ortaklığı Belgesi hazırlamıştır.


48. Soru

Katılım Ortaklığı Belgesini ne zaman kabul edilmiştir?

Cevap

8 Mart 2001’de Avrupa Birliği Konseyi tarafından Kabul edilmiştir.


49. Soru

Ulusal Program nedir?

Cevap

Avrupa Birliği’ne aday ülkeler tarafından hazırlanarak Birliğe sunulan ve Katılım Ortaklığı Belgesi’nde yer alan önceliklerin ne şekilde yerine getirileceğine ilişkin belgedir.


50. Soru

Türkiye hangi tarihte bir Ulusal Program hazırlamıştır?

Cevap

19 Mart 2001.


51. Soru

Ulusal Program çerçevesinde ne gibi adımlar atılmıştır?

Cevap

Bu çerçevede Türkiye’de önemli siyasi reformlar gerçekleştirilmiş, insan hakları ve temel özgürlükler alanlarında hukuki ve idari reformlar yapılmış, düşünce ve ifade özgürlüğünün genişletilmesi, farklı din ve inançlara sahip bireylerin ibadet özgürlüklerinin güçlendirilmesi, Türk vatandaşlarının günlük yaşamlarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerin öğrenilmesi yönünde önemli adımlar atılmıştır.


52. Soru

Zirve nedir, açıklayınız.

Cevap

Avrupa Birliği üyesi ülkelerin devlet ve hükûmet başkanlarının belirli aralıklarla bir araya geldiği toplantılardır. Üye devlet liderlerinin 1974 yılında Paris’te yapılan zirve toplantısında aldıkları karar uyarınca 1975 yılından itibaren Avrupa Konseyi adı altında düzenli olarak yapılan bu toplantılar, 1986 yılında imzalanan Avrupa Tek Senedinde yer alan bir hüküm ile hukuki temel kazanmıştır.


53. Soru

2004 Zirvesinde hangi belgelerin hazırlanması istenmiştir?

Cevap

Bu Zirve’de, Komisyona iki temel belgeyi hazırlama görevi verilmiştir. Söz konusu belgelerden biri, müzakerelerin esaslarını belirleyen Çerçeve Belgedir. Diğeri ise 2001’de hazırlanan Katılım Ortaklığı Belgesinin revize edilmesi, yani ikinci bir Katılım Ortaklığı Belgesinin hazırlanmasıdır. Buna ek olarak Komisyon, Türkiye’nin üye devletlerde ve AB’nin Türkiye’de karşılıklı olarak daha iyi tanıtılmasına yönelik olarak sivil toplum örgütleri aracılığıyla yürütülecek faaliyetleri içerecek olan Sivil Toplum Diyaloğu başlıklı bir çalışma hazırlamakla görevlendirilmiştir.


54. Soru

Türkiye’nin tam üyelik müzakereleri hangi tarihte başlamıştır?

Cevap

2005-10-03 00:00:00


55. Soru

Türkiye, hangi  önemli uluslararası oluşumlarda yer almıştır?

Cevap

Türkiye, kuruluşundan itibaren çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşma yolunda uluslararası gelişmeleri yakından takip etmiş ve OECD, Avrupa Konseyi, NATO gibi önemli bazı uluslararası oluşumların içinde yer almıştır.


56. Soru

Türkiye Avrupa Birliği’ne ne zaman başvuru yapmıştır?

Cevap

Türkiye, tarihte en büyük barış projesi olarak nitelendirilen Avrupa bütünleşmesi hareketine de ilgisiz kalmayarak, 31 Temmuz 1959’de bu hareketin en önemli örgütlenmesi olan Avrupa Ekonomik Topluluğuna (AET, bugünkü adıyla Avrupa Birliği’ne) başvurmuştur.  


57. Soru

 Türkiye neden Avrupa Birliği’ne başvuru yapmıştır?

Cevap

Batılılaşma ve çağdaşlaşma çabalarını sürdürme

Soğuk Savaş döneminde siyasi ve ekonomik izolasyondan ve Sovyetler Birliği’nin baskısından kurtulma

Batı Bloğundaki yerini ekonomik entegrasyonla destekleme

ABD karşısında denge arayışı

Avrupa Ekonomik Topluluğunun yardımlarından yararlanma ve Avrupa Ekonomik Topluluğu üye devletlerindeki mevcut pazar payını koruma

Avrupa’da Yunanistan'ın aleyhteki girişimlerine engel olma.


58. Soru

EFTA ne anlama gelmektedir?

Cevap

EFTA (European Free Trade Association): Avusturya, Birleşik Krallık, Danimarka, İsveç, İsviçre, Norveç ve Portekiz tarafından 4 Ocak 1960’da Stokholm’de imzalanan anlaşma ile kurulan Avrupa Serbest Ticaret Birliğidir.


59. Soru

Avrupa (Ekonomik) Topluluğu hangi anlaşma ile kurulmuştur?

Cevap

Avrupa (Ekonomik) Topluluğunu Kuran Anlaşma: Avrupa (Ekonomik) Topluluğunun kurucu anlaşmasıdır. Anlaşma, 25 Mart 1957’de Roma’da imzalanıp 1 Ocak 1958’de yürürlüğe girmiştir. O tarihten beri yürürlüktedir. Lizbon Anlaşması’yla adı “Avrupa Birliği’nin İşleyişine Dair Anlaşma olarak değiştirilmiştir.


60. Soru

Türkiye’nin, Avrupa (Ekonomik) Topluluğu’na üyelik başvurusu ne şekilde yanıtlanmıştır?

Cevap

Türkiye’nin başvurusuna Topluluk Konseyi tarafından verilen cevapta, Türkiye’nin kalkınma düzeyinin tam üyeliğin yükümlülüklerini üstlenmesine imkân vermediği belirtilerek, Avrupa Ekonomik Topluluğunu Kuran Anlaşma’nın 238. maddesi temelinde tam üyelik koşulları gerçekleşinceye kadar geçerli olacak bir ortaklık ilişkisinin kurulması önerilmiştir.


61. Soru

Türkiye – Avrupa  (Ekonomik) Topluluğu ortaklığı hangi anlaşma ile karara bağlanmıştır?

Cevap

Resmî adı “Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu Arasında Bir Ortaklık Kuran Anlaşma” olan anlaşma, 12 Eylül 1963’te Ankara’da imzalanmış ve tarafların iç hukuklarında onaylanması ve GATT izninin alınması süreçlerinin ardından 1 Aralık 1964’te yürürlüğe girmiştir.


62. Soru

Ankara Anlaşması’nın amacı nedir?

Cevap

Anlaşma’nın amacı, Türkiye’nin Topluluğa entegrasyonunu sağlamaktır. Bu çerçevede Anlaşma’nın ekonomik amacı, Türkiye ekonomisinin hızlandırılmış kalkınmasını ve Türk halkının istihdam seviyesinin ve yaşam koşullarının yükseltilmesini sağlama gereğini tümü ile göz önünde bulundurarak, taraflar arasındaki ticari ve ekonomik ilişkileri aralıksız ve dengeli olarak güçlendirmeyi teşvik etmektir.


63. Soru

Gümrük Birliği ne anlama gelmektedir?

Cevap

Gümrük Birliği: Taraflar arasındaki ticarette mevcut gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve miktar kısıtlamalarıyla her türlü eş etkili tedbirin kaldırıldığı ve ayrıca birlik dışında kalan üçüncü ülkelere yönelik olarak da ortak gümrük tarifesinin uygulandığı bir ekonomik entegrasyon modelidir.


64. Soru

Ankara Anlaşması kaç dönemden oluşmaktadır?

Cevap

Anlaşma, ortaklığın birbirini izleyen hazırlık, geçiş ve son dönem olmak üzere toplam üç dönemden geçerek gelişeceği öngörülmüştür (m. 3). Ortaklığın bir döneminden diğer dönemine geçiş otomatik şekilde değil taraflarca belirlenecektir.


65. Soru

Ankara Anlaşması hangi boyutlardan oluşmaktadır?

Cevap

Anlaşma ekonomik, sosyo-kültürel ve siyasi boyutlar içermektedir. Zira Anlaşma, Türkiye ile Topluluk ülkeleri arasında ekonomik bir birleşmeyi, üretim faktörlerinin serbest dolaşımını ve taraflar arasındaki sosyal ve kültürel bağların güçlendirilmesini öngörmekte ve Türkiye’nin ileride Topluluğa tam üye olmasına ilişkin bir perspektif çizmektedir


66. Soru

Ankara Anlaşması’nda ne gibi hükümlere yer verilmiştir?

Cevap

Bu çerçevede Anlaşma’nın temelini gümrük birliği oluşturmaktadır (m. 10). Bunun dışında tarım (m. 11), işçilerin serbest dolaşımı (m. 12), yerleşme serbestisi (m. 13), hizmetlerin serbest dolaşımı (m. 14), ulaştırma (m. 15), rekabet ve vergi (m. 16), mevzuat ve ekonomi politikalarının uyumlaştırılması (m. 16-17) sermaye ve ödemelerin serbest dolaşımı (m. 18-20) konularına ilişkin hükümlere yer verilmiştir


67. Soru

ECU ne anlama gelmektedir?

Cevap

ECU (European Currency Unit): Avrupa Para Birimi anlamına gelir. Kaydi paradır. 1998 yılı sonuna kadar kullanılan ECU, Euronun 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren kullanılmaya başlanmasıyla yürürlükten kalkmıştır.


68. Soru

Ankara Anlaşması’nın hazırlık dönemi ne zaman son bulmuştur?

Cevap

Türkiye’nin isteği doğrultusunda 6 Şubat 1969’da görüşmelere başlanmıştır. Hazırlık dönemi, Katma Protokol’ün yürürlüğe girmesine kadar devam etmiştir. Katma Protokol, 1 Ocak 1973’te yürürlüğe girmiştir. Böylece hazırlık dönemi sona ermiş ve geçiş dönemi başlamıştır.


69. Soru

Ankara Anlaşması’nın geçiş dönemi ne zaman başlamıştır?

Cevap

Katma Protokol’ün tarafların iç hukuklarında onaylanması işlemlerinin gecikeceği anlaşıldığından 21 Temmuz 1971’de Protokolün sadece ticari hükümlerini önceden yürürlüğe koyan bir geçici anlaşma imzalanmıştır. Bu Geçici Anlaşma 1 Eylül 1971’de yürürlüğe girmiştir. Böylece geçiş dönemi fiilen daha önce başlamıştır.


70. Soru

Katma Protokol’ün geçiş dönemine ilişkin temel ilkeleri nelerdir?

Cevap

Katma Protokol’ün geçiş dönemine ilişkin temel ilkeleri; Taraflar arasındaki ilişkilerin karşılıklı ve dengeli olma esasına dayanması, Taraflar arasında bir gümrük birliğinin aşamalı şekilde kurulması ve tarafların ekonomi politikalarının yakınlaştırılması ve ortak faaliyetlerin geliştirilmesidir.


71. Soru

18 Aralık 1989 tarihli komisyon görüşü ne şekildedir?

Cevap

Komisyon, Türkiye’nin tam üyelik başvurusuna ilişkin olarak 18 Aralık 1989’da açıklamış olduğu görüşünde (Avis), öncelikli olarak kendi iç bütünleşmesini tamamlamadan Toplulukların yeni bir üyeyi daha kabul edemeyeceği; Türkiye’nin, Topluluklara katılmaya ehil olmakla birlikte, ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelişmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu nedenle, üyelik müzakerelerinin açılması için bir tarih belirlenmemesi ve Ankara Anlaşması çerçevesinde ilişkilerin geliştirilmesi önerilmiştir. Nihayet Türk-Yunan sorunlarının da Türkiye’nin tam üyelik sürecinde engeller yaratabileceğine dikkat çekilmiştir.


72. Soru

Ankara Anlaşması’nın geçiş dönemi ne zaman sonlanmıştır?

Cevap

6 Mart 1995’de Brüksel’de gerçekleştirilen 36. dönem Ortaklık Konseyi toplantısında, ortaklığın (Gümrük Birliğinin) son döneminin 1 Ocak 1996 tarihinden geçerli olmak üzere uygulamaya konulması kararlaştırılmış ve “Gümrük Birliğinin Son Döneminin Uygulamaya Konmasına” İlişkin 1/95 sayılı Karar kabul edilmiştir. Bu Karar’ın 1 Ocak 1996’da yürürlüğe girmesiyle birlikte ortaklığın (gümrük birliğine) geçiş dönemi sona ermiş ve son dönemi başlamıştır.


73. Soru

Tercihli Ticaret Rejimi ne anlama gelmektedir?

Cevap

Tercihli Ticaret Rejimi: Anlaşmaya taraf ülkelerin tek yanlı veya karşılıklı olarak belirli mallar üzerindeki gümrük tarifelerinde indirimde bulunmalarına dayanan en dar kapsamlı iktisadi bütünleşme aşamalarından biri çerçevesinde uygulanan rejimdir.


74. Soru

Serbest Ticaret Anlaşması ne anlama gelmektedir?

Cevap

Serbest Ticaret Anlaşması: Taraflar arasında ticareti kısıtlayan veya engelleyen gümrük vergileri ve tarife dışı engellerin kaldırılarak bir serbest ticaret alanı oluşturulmasını sağlayan, ancak üçüncü ülkelere ortak bir tarife uygulama yükümlülüğünü içermeyen bir anlaşmadır.


75. Soru

Gümrük birliği kapsamında gerçekleştirilen uyum çalışmalarına ne gibi örnekler verilebilir?

Cevap

Gümrük Birliğinin düzgün işleyişini sağlamak ve ortak ticaret politikasını uygulamak üzere, ithalat ve ihracata ilişkin kurallar, kotaların yönetimi, dampingli veya sübvansiyonlu ithalata karşı koruma, tekstil ithalatına ilişkin otonom düzenlemeler, dâhilde ve hariçte işleme rejimleri Topluluk mevzuatıyla uyumlu hâle getirilmiştir


76. Soru

Ankara Anlaşması’nın yürürlüğe girmesinden bu yana tam üyeliğin olmamasının altında yatan gerekçeler nelerdir?

Cevap

Ankara Anlaşması’nın yürürlüğe girmesinden bu yana 50 yıl geçmesine karşın öngörülen hedefler tam olarak gerçekleştirilmiş değildir. Ortaklık, Ankara Anlaşması ve Katma Protokol hükümlerine uygun şekilde yürütülememiştir. Burada özellikle vurgulanması gereken husus, ortaklığın geçiş dönemini düzenleyen Katma Protokoldeki sürelere yeterince uyulamamış olmasıdır. Bunun altında yatan en önemli sebep, 1960’lı yıllardaki ekonomik ve siyasi koşulların zamanla değişmesine paralel olarak tarafların çıkarlarının ve bununla bağlantılı olarak ortaklık ilişkisinden doğan beklentilerinin değişmiş olmasıdır


77. Soru

Gümrük Birliği kapsamında Türk girişimcilerin genel olarak karşılaştıkları sorunlar nelerdir?

Cevap

  • Avrupa Birliği’nin mali, teknik ve güvenlik standartlarından kaynaklanan engeller
  • Türk menşeli malların Avrupa Birliği’nin iç pazarına taşınmasına getirilen engeller (kotalar, araç sürücülerine giriş vizesi verilmemesi gibi)
  • Küçük ve orta ölçekli işletme sahiplerine veya görevlilerine fuar, ihale, iş görüşmesi, yer kiralama vs. amaçlı olarak Avrupa’ya gidişlerine getirilen vize engelleri (ticari ve özel hayat sırlarının ifşası, vizenin zamanında verilmemesi gibi).


78. Soru

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliği Ankara Anlaşması’nın hangi maddesinde ne şekilde yer almaktadır?

Cevap

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliği Ankara Anlaşması’nın 28. maddesinde hükme bağlanmıştır. “Anlaşmanın işleyişi, Topluluğu Kuran Antlaşma’dan doğan yükümlerin tümünün Türkiye tarafından üstlenebileceğini gösterdiğinde, Akit Taraflar, Türkiye’nin Topluluğa katılması olanağını incelerler.”


79. Soru

12 - 13 Aralık 1997 tarihlerinde gerçekleşen Lüksemburg Zirvesi’nde Türkiye hangi konumda gösterilmiştir?

Cevap

12 - 13 Aralık 1997 tarihlerinde gerçekleşen Lüksemburg Zirvesi’nde ise Türkiye, tam üyeliğe ehil olduğu teyit edilmiş olsa da aday ülkeler arasında zikredilmemiştir. Böylece Türkiye, Avrupa Birliği’nin mevcut genişleme sürecinin dışında bırakılmıştır.


80. Soru

Katılım Ortaklığı Belgesi ne anlama gelmektedir?

Cevap

Katılım Ortaklığı Belgesi, Avrupa Birliği’ne aday ülkeler için, AB Komisyonu tarafından hazırlanan ve AB Konseyi tarafından kabul edilen, her bir aday ülkenin AB’ye katılım yönünde gelişme kaydetmesi öngörülen öncelikli alanların değerlendirildiği belgedir. Katılım Ortaklığı Belgesi, aday ülkenin Kopenhag kriterleri’ne uyum sağlama doğrultusundaki yükümlülükleri kapsamında kısa ve orta vadeli önceliklere ilişkin bir takvim içerir.


81. Soru

Ulusal Program ne anlama gelmektedir?

Cevap

Ulusal Program, Avrupa Birliği’ne aday ülkeler tarafından hazırlanarak Birliğe sunulan ve Katılım Ortaklığı Belgesi’nde yer alan önceliklerin ne şekilde yerine getirileceğine ilişkin belgedir.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi