Türkiye Ekonomisi Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

"Ödemeler bilançosunda; ............... hesabına dönem içerisinde gerçekleştirilen mal ve hizmet ticareti kaydedilir.
Buna karşın yerleşik ve yabancıların gerçekleştirdiği sermaye hareketleri ............ hesabına kaydedilir. "

Yukarıdaki cümlede bırakılan boşlukları tamamlayacak uygun ifadeler nelerdir?

Ödemeler bilançosunda; cari işlemler hesabına dönem içerisinde gerçekleştirilen mal ve hizmet ticareti kaydedilir.
Buna karşın yerleşik ve yabancıların gerçekleştirdiği sermaye hareketleri finans hesabına kaydedilir. 

Ödemeler bilançosunda yer alan sermaye hesabında kayda alınan işlem grupları nelerdir?

Ödemeler bilançosunda yer alan sermaye hesabında iki grup işlem kayda alınmaktadır:

(i) Üretilmeyen ve finansal olmayan varlıkların edinimi ve elden çıkarılması (kara parçası gibi maddi olmayan varlıklar ile bayilikler, ticari marka ve kira ile lisans gibi transfer edilebilir sözleşmeler gibi maddi olmayan varlıklar)

(ii) Sermaye transferleri (borç affı ve diğer sermaye transferleri gibi).

İki uç döviz kuru sistemi olan sabit ve dalgalı kur sisteminde uluslararası resmî rezervlere duyulan ihtiyaç nasıl değişmektedir? Açıklayınız.

İki uç döviz kuru sistemi olan sabit ve dalgalı kur sistemine veya bu sistemlerden birisine daha yakın olan bir kur politikasına (ara sistem) göre uluslararası resmî rezervlere duyulan ihtiyaç da değişlik gösterecektir. Sabit kur sisteminin takip edildiği bir ekonomide resmî rezervlere duyulan ihtiyaç en üst düzeyde olurken, dalgalı kur sisteminde rezervlere daha az ihtiyaç duyulmaktadır.

Türkiye’de ödemeler bilançosu verilerini hangi kurum hazırlamaktadır?

Türkiye’de ödemeler bilançosu verilerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası hazırlamaktadır.

Cari açık analizlerindeki önemli parametreler nelerdir? Sıralayınız.

Cari açık analizlerinde doğrudan yabancı sermaye yatırımları, portföy akımları, dış krediler, dış ticaret akımları ve döviz rezervleri önemli parametrelerdir.

Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının yarattığı ekonomik ve sosyal etkiler nelerdir? Açıklayınız.

Doğrudan yabancı yatırımlar, giriş yaptığı ülkeye sermayenin yanı sıra teknoloji ve işletme bilgisi de getirmektedir. Ayrıca ülkede yaratılan katma değer ile birlikte istihdam ve rekabete önemli ölçüde katkılar sağlayabilmektedir. Söz konusu yatırımlar ihracata dönük sektörlere yapıldığında, dış ticaret dengesinde olumlu gelişmeler olabilir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının yarattığı ekonomik ve sosyal etkiler ülkelerin kalkınmasında önemli katkı sağlamaktadır.

"Bir ülke parasının diğer ülke paraları cinsinden fiyatına veya yabancı ülke paralarının yerli ülke parası cinsinden fiyatlarına ................, yabancı ülke paralarının birbiri cinsinden fiyatına ise ............. denmektedir."

Yukarıdaki cümlede bırakılan boşlukları tamamlayacak uygun ifadeler nelerdir?

Bir ülke parasının diğer ülke paraları cinsinden fiyatına veya yabancı ülke paralarının yerli ülke parası cinsinden fiyatlarına döviz kuru, yabancı ülke paralarının birbiri cinsinden fiyatına ise çapraz kur denmektedir.

Türkiye’de döviz işlemlerinin yapıldığı üç temel piyasa hangileridir? Sıralayınız.

Türkiye’de döviz işlemleri temel üç piyasada yapılmaktadır. Bunlar; serbest döviz piyasası, TCMB denetimindeki döviz ve efektif piyasası, bankalararası döviz piyasasıdır.

Dalgalı kur politikası kapsamında döviz piyasasında kur hangi değişkenlere göre belirlenmektedir?

Dalgalı kur politikası kapsamında döviz piyasasında kur döviz arz ve talebine göre belirlenmektedir. Merkez Bankası döviz kurlarında aşırı dalgalanma olması veya başta fiyat istikrarı olmak üzere Bankanın belirlediği çeşitli hedeflere uygun
olarak döviz piyasasında alım veya satım yaparak kura müdahale edebilir.

Tam dolarizasyon sistemi nedir ve üllkeler ne gibi gerekçelerle tam dolarizasyon sistemine geçmektedir?

Bazı ülkeler, ekonomik ilişkilerinin yoğunluğu, parasının saygınlığı ve istikrarı gibi nedenlerle ulusal paralarını başka bir ülkenin parasına tam anlamıyla bağlayabilmektedir. Bu uygulamaya tam dolarizasyon denmektedir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına, uluslararası ekonomik gelişmeleri de esas alarak döviz kurunu belirleme yetkisi kaç yılında verilmiştir?

Mayıs 1980’de yayımlanan Maliye Bakanlığı tebliği ile Merkez Bankasına, uluslararası ekonomik gelişmeleri de esas alarak döviz kurunu belirleme yetkisi verilmiştir. Bu tarihten itibaren TCMB döviz kurunu günlük olarak belirlemeye başlamıştır.

Kamu kesimi dış borç stokundaki başlıca iki borçlanma şekli nedir?

Kamu kesimi dış borç stokunda iki başlıca borçlanma şekli vardır:

• Kredi bulma yoluyla borçlanma
• Tahvil ihraç ederek borçlanma.

Türkiye'de Cumhuriyet rejimi ilk dış borçlanmasını hangi amaçlara ulaşmak maksadıyla yapmıştır?

Cumhuriyet rejimi ilk dış borçlanmasını demiryollarının ve Haydarpaşa limanının kamulaştırılmasını yapmak amacıyla yapmıştır.

Herhangi bir ekonomide ulusal düzeyde fon açığının iki temel göstergesi nelerdir?

Herhangi bir ekonomide, ulusal düzeyde fon açığının temel iki göstergesi tasarruf-yatırım dengesi ile cari işlemler açığıdır. 

Ödemeler dengesinde borç ve alacakların birbirine eşit olması gerekliliği hangi kayıt sisteminin uygulanması sonucunda ortaya çıkmaktadır?

Ödemeler dengesinde çift kayıt sistemine göre tutulduğu için borç ve alacakların birbirine eşit olması gerekir. 

Türkiye ekonomisinde cari işlemler hesabındaki açığın temel kaynağı nedir?

Türkiye ekonomisinde cari işlemler hesabındaki açığın temel kaynağı, dış ticaret işlemlerinden (mal dengesinden) doğan açıktır.

Ödemeler bilançosu finans hesabında kayda alınan işlem türleri nelerdir? Sıralayınız.

Finans hesabı, dış finansal varlık ve yükümlülük hareketlerini kapsamaktadır. Finans hesabında, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, finansal türevler, diğer yatırımlar ve rezerv varlıkları kayıt altına alınmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti devletinde 1929 yılına kadar devletin dış ticaret politikası belirleme yetkisinin sınırlı olması hangi antlaşmanın gerekliliğidir?

Lozan Anlaşması hükümleri gereği, 1929 yılına kadar Türkiye Cumhuriyeti devletinin dış ticaret politikası belirleme yetkisi sınırlıdır.

İthalatımızın ağırlıklı olarak sermaye ve ara malından oluşmasının gerekçeleri nelerdir?

İthalatımızın ağırlıklı olarak sermaye ve ara malından oluşmasının nedeni, yerli üretimin ithal sermaye malı ve girdilere olan bağımlılığından kaynaklanmaktadır. İleri teknoloji ve sermaye-yoğun ürünleri üretebilen yerli üretimin yetersiz ya da hiç bulunmaması sebebiyle ithal mallara olan bağımlılık kırılamamakta ve buna bağlı olarak ekonomi büyümeye başladığında, ithalat talebi de artmaktadır.

Türkiye’nin ihracat gelirini hızla artırılabilmesi ve bunun sürdürülebilirliğini sağlaması için hangi tip ürünlerin üretimine yönelmesi gerekmektedir?

Türkiye’nin ihracat gelirini hızla artırılabilmesi ve bunun sürdürülebilirliği için yurt içi katma değeri yüksek olan ürünlere (teknoloji yoğun sermaye mallarına) yönelmesi büyük önem arz etmektedir.