Mikro İktisat Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Tam Rekabet

1. Soru

Tam rekabet piyasasında firmanın marjial hasılatı nedir?

Cevap

Firmaların sattığı son birim maldan elde ettiği hasılaya marjinal hasılat denir. Tam rekabet piyasasında firma fiyatını değiştiremediğinden sattığı son birim maldan yine o malın sabit olduğu fiyatı kadar hasılat elde edecektir.


2. Soru

Bir firmanın negatif kar ve zarar etme durumu hangi koşulda oluşur?

Cevap

Piyasada firmanın ürettiği mal veya hizmet için piyasa fiyatı firmanın ortalama değişken maliyetinin de altında oluşuyorsa firmanın negatif kârı olduğu veya zarar ettiği söylenebilir.


3. Soru

Tam rekabette uzun dönem firma dengesini ve uzun dönem piyasa arz eğrisini açıklayınız?

Cevap

Kısa dönemde kâr elde eden firmalar, potansiyel firmaların uzun dönemde piyasaya girmesine neden olmaktadırlar. Firmaların elde ettikleri kâr normal kâra eşit oluncaya kadar piyasaya girmeye devam edeceklerdir. Fiyat da ortalama maliyetin minimum olduğu seviyede belirlenir. Bu fiyat ne piyasada faaliyette bulunan firmaların piyasayı terk etmelerine neden olacak kadar düşük ne de potansiyel firmaların piyasaya girmelerine neden olacak kadar yüksektir. Bu durumda uzun dönemde hem firma hem de piyasa dengesi sağlanmış olur. Uzun dönem arz eğrisi, sabit maliyetli piyasalarda yatay eksene paralel, artan maliyetli piyasalarda pozitif ve azalan maliyetli piyasalarda ise negatif eğime sahip eğrilerden oluşur.


4. Soru

Tam rekabet piyasasında refah ve etkinlik durumunu açıklayınız

Cevap

Üretici ve tüketici artışı, refah söz konusu olduğunda eşit bir öneme sahiptir. İktisatta dikkat çeken sonuçlardan bir tanesi de tam rekabetçi piyasalarda refahın maksimize edildiğidir. Tam rekabetçi piyasalarda daha az veya daha fazla çıktı üretimi toplumun refah seviyesini düşürecektir. Tam rekabetçi çıktı seviyesinin altında gerçekleştirilen üretim miktarı refah seviyesini düşürür.


5. Soru

Tam rekabet piyasalarında refahın maksimize edilmesinin sebebi nedir?

Cevap

Tam rekabet piyasalarında refahın maksimize edilmesinin sebebi, tam rekabet dengesinde fiyatın marjinal maliyete eşit olmasıdır. Bu noktada arz ve talep birbirine eşittir ki bu da fiyatın marjinal maliyete eşit olduğunu garantiler. Fiyatın marjinal maliyete eşit olması durumunda, tüketicilerin üretimin son birimine verdikleri değer, üretilen son birimin maliyetine eşittir. Eğer tüketiciler üretilen son birime, marjinal maliyetinden daha fazla de.er verirlerse üretim artırıldıkça refah da artacaktır. Aynı şekilde, eğer tüketiciler son birime marjinal maliyetinden daha az değer verirlerse daha düşük üretim düzeylerinde yine refah artacaktır. Fiyatın marjinal maliyetin üzerinde belirlenmesi durumunda tüketici refahı olumsuz etkileneceğinden tüketiciler de satın almaya niyetli oldukları mal ve hizmetler için marjinal maliyete eşit bir fiyat ödemekten memnundurlar. Bu bağlamda bakıldığında tam rekabet piyasaları hem refah hem de etkinlik açısından en ideal piyasadır.


6. Soru

Tam rekabet piyasasında kısa dönem dengesini nasıl elde edilir ve kısa dönem arz eğrisini açıklayınız

Cevap

Firmalar kısa dönemde piyasa fiyatından sattıkları mal veya hizmet satışından elde ettikleri gelirleri ile ortalama değişken maliyetlerini karşılayıp karşılayamadıklarına bakarlar. Marjinal maliyetin, ortalama değişken maliyetinin minimum noktası na eşit olduğu nokta ve üzerinde üretim kararı alırlar. Bu piyasalarda firmalar kâr maksimizasyonu kararlarını alırken toplam hasılatları ile toplam maliyetlerini karşılaştırabilir veya marjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu noktada kârlarının maksimize olduğunu görebilirler.


7. Soru

Firmanın zarar etmesine rağmen üretime devam etme kararı hangi durumda oluşur?

Cevap

eşitse bu firma için sabit maliyetlerini karşılayamasa bile ortalama değişken maliyetlerini karşılayabildiği söylenir. Firmanın bu noktada kapanma kararı almamasının tek sebebi ileride fiyatların artacağına ilişkin beklentisidir. Bu durumda, firma kapanmaktansa üretime belirli bir süre ara verecektir. Örneğin sezonunda faaliyette bulunan oteller veya firmalar gibi. Bu tür hizmet veren veya mal üreten firmalar her sezon sonunda piyasadan çıkıp sezon başında tekrar piyasaya girmektense ki bu da büyük bir maliyettir, üretime belirli bir süre ara vermeyi tercih ederler.


8. Soru

Uzun dönem piyasa arz eğrisinin negatif eğimli olmasının önemini açıklayınız?

Cevap

Azalan maliyetli piyasalar Şekil 5.7’de görülmektedir. Başlangıçta piyasa dengededir (D1). Bu noktada piyasada faaliyet gösteren firma q1 kadar üretimde bulunmaktadır. Piyasadaki ürüne olan talebin herhangi bir sebeple artması durumunda talep eğrisi D2 konumuna gelecektir. Bu noktada ürünün fiyatı (P2) daha yüksektir. Bunun iki sonucu vardır. Birincisi, piyasada var olan firmalar bu yüksek fiyattan üretimlerini (q2) artırırlar. İkincisi, bu tür piyasalarda giriş engeli söz konusu olmadığı için dışarıdaki potansiyel firmalar piyasaya girmeye başlarlar. Bu durum arz eğrisinin de sağa doğru kaymasına ve S2 konumuna gelmesine neden olur. Sonuç olarak artan talebe karşılık arzdaki artış daha çok olacağından yeni denge daha yüksek çıktı (Q2) ve daha düşük fiyat (P3) seviyesinde belirlenecektir. Üretim miktarı arttıkça firmanın maliyet eğrileri aşağı doğru kaymaktadır. Yeni denge noktaları birleştirildiğinde piyasadaki azalan maliyetli firmalar için negatif eğimli uzun dönem arz eğrisi elde edilir.


9. Soru

Kısa dönem firma dengesini açıklayınız.

Cevap

Kısa dönem firma dengesi, toplam hasılat ile kısa dönem toplam maliyet ya da marjinal hasılat ile kısa dönem marjinal maliyet arasındaki ilişki incelenerek açıklanabilir


10. Soru

Tam rekabet piyasasında uzun dönem koşulları ile kısa dönem koşulları arasında fark var mıdır? Açıklayınız

Cevap

Uzun dönem koşulları kısa dönemden farklılık gösterir. Kısa dönemde fiyat, marjinal maliyetin üzerine çıktıkça firmanın kârı da artış gösterecektir. Firmanın kısa dönemde pozitif kâr elde etme olasılığı söz konusudur. Bu durum, piyasanın dışında bekleyen ve girmeye niyeti olan (potansiyel) firmalar için oldukça cazip bir durumdur. Ancak bu potansiyel firmalar, giriş-çıkış engeli olmamasına rağmen kısa dönemde ölçeklerini veya kapasitelerini değiştiremeyecekleri için piyasaya giremezler. Uzun dönemde ise tüm girdiler değişken olduğundan kapasite artırmak veya ölçeği büyütmek mümkündür.


11. Soru

Firmanın zarar etmesi sonucu çekilme ve kapanma kararı hangi durumda oluşur?

Cevap

Firma kapanıp kapanmama kararını ortalama değişken maliyetlerine bakarak verir. Eğer firmanın ürettiği ürünler için piyasada gerçekleşen fiyat, firmanın değişken maliyetlerini dahi karşılayamıyorsa firmanın çekilmesi gerekmektedir. Bu durumda firmanın kapanması halinde katlanması gereken maliyetleri, sabit maliyetleri kadar olacaktır. Firmanın toplam değişken maliyetleri, elde ettiği toplam hasılatının üstünde ise piyasada oluşan fiyat hem ortalama maliyetin hem de ortalama değişken maliyetin altında olur. Bu durumda firmanın kapanma kararı alıp piyasadan çekilmesi doğru olanıdır.


12. Soru

Kısa dönemde normal üstü kâr hangi koşullarda oluşur?

Cevap

Firma üretimini kârını maksimize edebildiği ve marjinal hasılatın marjinal maliyete eşit olduğu üretim düzeyine ulaştırdığı anda maksimum kâr noktasına ulaşır. Yani firmanın sattığı mala istediği fiyatın, ortalama maliyetinin üzerinde olması gerekir


13. Soru

Toplam Hasılat - Toplam Maliyet yaklaşımını açıklayınız

Cevap

Tam rekabet piyasasında kısa dönem firma dengesinin ortaya konulmasında kullanılan ilk yaklaşım toplam hasılat-toplam maliyet yaklaşımıdır. Firma, toplam hasılatın toplam maliyete eşit olduğu üretim düzeyinden sonra kâra geçer. Toplam maliyetinin toplam hasılattan daha yüksek olması durumunda firma zarar etmektedir.


14. Soru

Tam rekabet piyasalarında arz eğrisi ile ortalama değişken maliyet ve ortalama maliyet arasındaki ilişkiyi açıklayınız?

Cevap

Tam Rekabetçi piyasalarda kısa dönem firma arz eğrisi, ortalama değişken maliyetin minimum olduğu noktadan başlayan marjinal maliyet eğrisidir. Tam rekabet piyasalarında arz eğrisi aynı zamanda marjinal maliyet eğrisi olduğundan piyasa arz eğrisi de firmaların arz eğrilerinin toplamıdır. Ürün fiyatı, ortalama değişken maliyetin minimum noktasına eşit olması durumunda . firma kapanma durumu ile karşı karşıyadır. Ürün fiyatı fiyatı ortalama maliyetin minimum olduğu düzeyde bir değere ulaştığında ise firma normal kâr elde etmektedir. Ne zaman ki fiyat ortalama maliyetin üzerinde bir değere çıkmışsa firma için de aşırı kâr söz konusu olmaktadır


15. Soru

Tam rekabet piyasasında firmanın ortalama hasılatı nedir?

Cevap

Ortalama hasılat, firmanın talep edilen mallarının bir birimi başına düşen hasılatını ifade etmektedir. Tam rekabet piyasasında firma malını sürekli aynı fiyata sattığına göre ortalama hasılatının da değişmemesi ve satış fiyatına eşit olması gerekir.


16. Soru

Firmanın zarar etmesi sonucu alabileceği kararlar nelerdir?

Cevap

Firmanın zarar etmesi durumda alacağı iki türlü karar vardır. Biri firmayı kapatmak ve piyasadan çekilmek, bir diğeri de zarar etmesine rağmen üretime devam etmektir.


17. Soru

Kısa dönemde normal kâr tanımı açıklayınız?

Cevap

İktisadi anlamda normal kâr, piyasadaki hâlihazırda var olan firmaların piyasayı terk etmelerine neden olacak kadar düşük olmadığı ancak piyasaya girmeye niyetli, dışarıda bekleyen firmalar için de cazip olmayacak kadar önemsiz kabul edilen bir büyüklüktür. Toplam hasılat - toplam maliyet ve marjinal hasılat - marjinal maliyet eşitliğinin sağlandığı üretim düzeyinde fiyatın ortalama maliyete eşit olması durumunda firma için normal kar elde ediyor ifadesi kullanılır.


18. Soru

Firma dengesi üretim düzeyinin tanımı nedir?

Cevap

Toplam hasılatından toplam maliyetini çıkararak bulabileceğimiz firma kârını maksimize eden üretim düzeyine, firma dengesi üretim düzeyi denilir.


19. Soru

Tam rekabet piyasasının atomize olma özelliğini açıklayınız

Cevap

Tam rekabet piyasasının atomize olma özelliği; alıcı ve satıcıların sayısındaki çokluk nedeniyle, her iki tarafın da piyasa fiyatını kontrol etme ve belirleme güçlerinin olmamasıdır. Piyasada birçok firma olması nedeni ile firmalardan hiçbiri fiyatını, bütün müşterilerini kaybedeceği korkusu ile piyasa fiyatının üzerine çıkaramaz. Bu yüzden firmalar fiyatı kontrol gücüne sahip değildir. Tüketiciler de piyasa fiyatının altındaki bir fiyata ürün satmaya niyetli bir firma bulamaz. Bu yüzden tüketicilerde fiyat üzerinde herhangi bir etkiye sahip değildir. Tüm ekonomik birimler piyasada oluşan fiyatı kabullenmek durumundadırlar. Bir başka deyişle fiyat kabullenicidirler.


20. Soru

Tam rekabet piyasasının önemini açıklayınız?

Cevap

Tam rekabet piyasası diğer piyasalarla karşılaştırma özelliği sağlaması açısından önem taşır. Güçlü varsayımları sebebiyle çok az piyasalara uyarlanabilmektedir. Piyasalarda firma ve piyasa talep ve arz eğrilerinin elde edilmesi, firmalar için kısa ve uzun dönem dengesi oluşturulduktan sonra tam rekabet piyasalarının arzu edilen etkinlik ve refah seviyelerini sağlaması nedeni ile önemlidir.


21. Soru

Uzun dönem piyasa arz eğrisinin pozitif eğimli olmasının önemini açıklayınız?

Cevap

Tam rekabetçi piyasalarda uzun dönem arz eğrisi, ortalama maliyet fiyat seviyesindeki bu ortalama maliyet eğrisinin ortalama maliyetin minimum olduğu noktadır ve yatay eksene paraleldir (Şekil 5.5). Ancak eğer üretim miktarındaki artış üretimde kullanılan önemli ara malların fiyatlarını da artırıyorsa veya piyasada faaliyette bulunan firmaların sayısı az ise uzun dönem arz eğrisi pozitif eğime sahip olabilir. Örneğin buğday üretimi herhangi bir sebeple artış gösterdiğinde tarla daha değerli hale gelecek ve tarlaya ödenen kiralar da artacaktır. Kiraların artması her bir çiftçinin ödeyeceği ortalama maliyeti artıracaktır. Uzun dönem arz eğrisinin pozitif eğime sahip olmasına neden olacak bir başka etmense piyasada üretimi düşük maliyetlerle gerçekleştirecek az sayıda firmanın olmasıdır. Piyasa çıktısının artması için daha az etkin firmaların piyasaya girmesi gerekir. Eğer piyasadaki talep Q1 ‘den bir miktar daha fazla ise (Q1 ile Q2 aralığı) üretimin ortalama maliyeti de yükselmektedir. Bu aralıkta üretimin maliyeti daha yüksek olduğu için uzun dönem arz eğrisi de bu aralıkta pozitif eğime sahiptir. Eğer üretim miktarı Q2 üretim seviyesinin de üstüne çıkarsa uzun dönem arz eğrisi yine pozitif eğime sahip olacaktır.


22. Soru

Marjinal Hasılat - Marjinal Maliyet yaklaşımını açıklayınız?

Cevap

Bu yaklaşımda marjinal hasılatın marjinal maliyete eşit olduğu üretim düzeyinde firmanın kısa dönem kârı da maksimum üretim düzeyine ulaşmaktadır. Kar maksimizasyonunun eldesinde marjinal maliyetmarjinal hasılatın oldukça önemli bir etkisi söz konusudur.


23. Soru

Tam rekabet piyasasının özellikleri nelerdir?

Cevap

Tam rekabetçi piyasalardan söz edebilmek için bir piyasanın aşağıdaki özellikleri taşıması gerekmektedir. • Piyasadaki alıcı ve satıcıların sayısının çokluğu • Üretilen ürünlerin homojen olması • Piyasaya giriş-çıkış engelinin bulunmaması • Piyasa hakkında tam bilgiye sahip olunması


24. Soru

Tam rekabet piyasalarında firma ve piyasa talep eğrisi farkları nelerdir?

Cevap

Tam rekabet piyasasında belirli bir mal veya hizmete olan toplam talep ile bir firmanın ürettiği mal ya da hizmete olan talep birbirinden farklıdır. Tam rekabet piyasasında her satıcı firma, piyasa fiyatını veri olarak kabul etmek zorundadır. Yani firma fiyatı etkileyemez ve fiyat kabullenicidir. Piyasa arz eğrisi tüm firmaların üretimleri toplamından oluşurken piyasa talebi tüm tüketicilerin talepleri toplamından oluşmaktadır.


25. Soru

Tam rekabet piyasasının mobilite özelliğini açıklayınız?

Cevap

Piyasanın mobilite özelliği, üretici firmaların pozitif kârı gördükçe piyasaya girmeleri veya negatif kârı görünce piyasadan çıkmaları aşamasında herhangi bir engelle karşı karşıya olmadıkları anlamına gelmektedir. Firmalar piyasaya giriş ve çıkışta herhangi bir ücret veya vergi ödemek zorunda olmadıkları gibi ne devlet tarafından ne de rakip firmalar tarafından oluşturulmuş herhangi bir giriş veya çıkış engeli ile karşı karşıya kalmazlar. Aynı serbestlik, üretim faktörleri için de geçerlidir ve onlar da herhangi bir engelle karşılaşmadan tam bir hareket serbestliğine sahiptir..


26. Soru

Tam rekabet piyasasında üretici artığında refah seviyesindeki değişim nasıl gerçekleşir?

Cevap

Tüketiciler ekstra çıktıya onu üretmenin marjinal maliyetinden daha fazla değer verdikleri için toplumun refahında azalma meydana gelmiştir. Tam rekabetçi çıktı seviyesinin üstünde gerçekleştirilen üretim miktarı, üretilen ekstra miktarın üretim maliyeti tüketicilerin ekstra mala verdiği değeri aştığı için refah seviyesini düşürür.


27. Soru

Tam rekabet piyasasında firmanın toplam hasılatı nedir?

Cevap

Toplam hasılat, firmanın ürettiği mal ve hizmet miktarının piyasa fiyatıyla çarpılması ile bulunur. Tam rekabet piyasasında firma, fiyatı değiştiremeyeceğinden veri olarak almak zorundadır


28. Soru

Bir firmanın piyasada kalma yada çekilme kararı almasında ortalama değişken maliyetin etkisi nedir?

Cevap

Firma piyasada zarar etmesine rağmen kalma veya piyasadan çekilme kararını verirken hep ortalama değişken maliyetlerin göz önünde bulundurur. Piyasa fiyatı, firmanın ortalama değişken maliyetinin minimum noktasına eşit olduğunda üretime ara verir ancak piyasadan çekilmez. Fiyat ortalama değişken maliyetinin minimum noktasının üzerine çıktığı anda firma da üretimde bulunmaya başlar. Fiyat ortalama değişken maliyetinin minimum noktasının altına indiği anda ise firma artık ne sabit maliyetini ne de değişken maliyetini karşılayamayacağından ve gelecekte fiyatın tekrar yükseleceğine ilişkin bir beklentisi de olmadığından kapanma kararı alır. Buradan yola çıkarak firmanın üretime başlayıp başlamayacağı kararını ortalama değişken maliyete bakarak aldığı söylenebilir.


29. Soru

Tam rekabet piyasasının homojenlik özelliğini açıklayınız?

Cevap

Homojenlik özelliği, piyasada üretilen ürünlerin şekil, renk, içerik açısından birbirinin aynı olmasını, bir başka deyişle ürünlerin tam ikameye sahip olmalarını gerektirmektedir. Bu durumda, tüketiciler için ürünlerin hepsi birbirinden farksız olurken firmaların da piyasa fiyatının üzerinde daha yüksek bir fiyat belirleme şansları olmayacaktır.


30. Soru

Tam rekabet piyasası nedir? Açıklayınız.

Cevap

Tam rekabet piyasası, bir pazarda hiçbir satıcının sattığı ürünün fiyatını etkileme gücüne sahip olmadığı piyasa olarak tanımlanır. Tam rekabet piyasasında alıcı ve satıcılar fiyatı very olarak kabul etmek durumundadırlar. Tam rekabetçi piyasada firma ürününü piyasada geçerli olan fiyattan satmak durumundadır. Bu anlamda tam rekabet piyasasında faaliyette bulunan firmanın sattığı malların fiyatlarını belirleme yeteneği olmayıp, belirlenen fiyatı kabullenmesi durumu söz konusudur.


31. Soru

Tam rekabet piyasasının şeffaıık özelliğini açıklayınız

Cevap

Şeffaıık özelliği, firmaların ve tüketicilerin ürünün fiyatı ve kalitesi hakkında hiçbir bedel ödemeden, istedikleri bilgiye, istedikleri zaman ulaşabilecekleri anlamına gelmektedir.


32. Soru

Maliyet nedir? Açıklayınız

Cevap

Firmaların birincil amacı kâr elde etmek olduğuna göre eğer girişlerin serbest olması belirli bir süre sonra kârı sıfıra indirecekse ve buna rağmen firmalar piyasadan çekilmiyorsa bunun bir sebebi olmalıdır. Sıfır kârı daha iyi anlayabilmek için, kârın toplam hasılattan toplam maliyetin çıkarılması şeklinde hesaplanmaktadır. İktisatçılar, maliyet kavramını muhasebecilerden farklı tanımlarlar. Bu fark maliyetin nasıl hesaplandığı ile ilgilidir. İktisatçıların kârı hesaplarken hem açık hem de örtük maliyetleri dikkate aldıkları, muhasebecilerinse sadece açık maliyetleri göz önünde bulundurduklarını biliyoruz. Muhasebeciler firmadan çıkan paranın kaydını tutarken fırsat maliyetinden kaynaklanan firmanın kaybını göz önünde bulundurmazlar. Sonuç olarak sıfır ekonomik kâr durumunda, ekonomik kâr sıfır iken muhasebeci kârı pozitiftir ve firma faaliyetini sürdürmeye devam eder


33. Soru

Piyasa yapısı nedir, açıklayınız?

Cevap

Piyasa yapısı ile bir piyasada, ticaret yapmak için bir araya gelen alıcı ve satıcıların davranışlarını etkileyen her türlü piyasa özelliği anlaşılmalıdır. Bir piyasanın yapısı hakkında bir fikir edinebilmek için sorulacak üç soru vardır:

  • Piyasada var olan alıcı ve satıcı sayısı kaçtır?
  • Her bir satıcı standartlaştırılmış ürünler mi satar? Farklı firmaların sattıkları ürünler arasında belirgin farklılıklar var mıdır?
  • Piyasaya giriş ve çıkışlarda engel var mıdır?

34. Soru

Tam rekabet piyasasının özellikleri nelerdir?

Cevap

Tam rekabetçi piyasalardan söz edebilmek için bir piyasanın aşağıdaki özellikleri
taşıması gerekmektedir.
• Piyasadaki Alıcı ve Satıcıların Sayısının Çokluğu (Atomize Olma Özelliği)
• Üretilen Ürünlerin Homojen Olması (Homojenlik Özelliği)
• Piyasaya Giriş-Çıkış Engelinin Bulunmaması (Mobilite Özelliği)
• Piyasa Hakkında Tam Bilgiye Sahip Olunması (Şeffaflık Özelliği)


35. Soru

Tam rekabet piyasasında homojenlik özelliğini açıklayınız?

Cevap

Homojenlik özelliği, piyasada üretilen ürünlerin şekil, renk, içerik açısından birbirinin aynı olmasını, bir başka deyişle ürünlerin tam ikameye sahip olmalarını gerektirmektedir. Bu durumda, tüketiciler için ürünlerin hepsi birbirinden farksız olurken firmaların da piyasa fiyatının üzerinde daha yüksek bir fiyat belirleme şansları olmayacaktır.


36. Soru

Tam rekabet piyasasının özelliklerinden homojen ürünlere örnek veriniz?

Cevap

Tam rekabet piyasasında söz edilen homojen yani birbirinin neredeyse tıpatıp aynı ve birbirlerinin tam ikamesi olan ürünlere örnek olarak altın, buğday, mısır gösterilebilir.


37. Soru

Tam rekabet piyasasında firma talep eğrisi nasıldır, açıklayınız?

Cevap

Tam rekabet piyasasında her satıcı firma, piyasa fiyatını veri olarak kabul etmek zorundadır. Yani firma fiyatı etkileyemez ve fiyat kabullenicidir. Bu yüzden firmanın malı hiç talep edilmese veya çok talep edilse de fiyatı değişmeyecektir. Ayrıca firma talebi artırmak gibi bir sebeple de fiyatını değiştiremeyecektir. Bu yüzden tam rekabet piyasasında, firma malına ait talep eğrisi  yatay eksene paralel ve sonsuz esnektir. Talep eğrisinin sonsuz esnekliğe sahip olması, firmanın belirlenen fiyattan sonsuz sayıda mal satacağını, fiyatı bu fiyatın üzerinde belirlemesi durumunda tüm müşterilerini kaybedeceğini ve fiyatı bu fiyatın altında belirlemesinin ise rasyonel olmadığı göstermektedir.


38. Soru

Tam rekabet piyasasında ortalama hasılat nedir, nasıl hesaplanır?

Cevap

Ortalama hasılat, firmanın talep edilen mallarının bir birimi başına düşen hasılatını ifade etmektedir. Tam rekabet piyasasında firma malını sürekli aynı fiyata sattığına göre ortalama hasılatının da değişmemesi ve satış fiyatına eşit olması gerekir. (TR= Toplam Hasılat) (AR= Ortalama Hasılat) (P= Fiyat) (Q= Miktar)

TR= P*Q

AR= TR/Q

AR= P*Q/Q

AR= P


39. Soru

Marjinal hasılat nedir, nasıl hesaplanır?

Cevap

Firmaların sattığı son birim maldan elde ettiği hasılaya marjinal hasılat denir. Tam rekabet piyasasında firma fiyatını değiştiremediğinden sattığı son birim maldan yine o malın sabit olduğu fiyatı kadar hasılat elde edecektir. Bir başka deyişle marjinal hasılat fiyata eşit olacaktır.

TR= P*Q

?TR= (Q2* P) - (Q1*P)

MR= ?TR / ?Q

MR= (Q2* P) - (Q1*P)/ (Q2- Q1)

MR= P*(Q2- Q1) / (Q2- Q1)

MR= P

AR= P ise;

P= AR= MR


40. Soru

Tam rekabet piyasasında firma dengesi üretim düzeyi nedir?

Cevap

Firmaların en önemli amaçlarından birisi kâr maksimizasyonudur. Bir firmanın kârı çıktı miktarına bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Toplam hasılatından toplam maliyetini çıkararak bulabileceğimiz firma kârını maksimize eden üretim düzeyine, firma dengesi üretim düzeyi de denilir. Çünkü bu üretim düzeyine erişen firma mecbur olmadıkça üretimini ne artırmak ne de azaltmak ister.


41. Soru

Tam rekabet piyasasında kısa dönemde firmaların normal kar elde edebilmesini durumunu açıklayınız?

Cevap

Firmaların normal kâr elde etmeleri de söz konusudur. İktisadi anlamda normal kâr, piyasadaki hâlihazırda var olan firmaların piyasayı terk etmelerine neden olacak kadar düşük olmadığı ancak piyasaya girmeye niyetli, dışarda bekleyen firmalar için de cazip olmayacak kadar önemsiz bir büyüklüktür.

TR = TC ve MC = MR

eşitliğinin sağlandığı üretim düzeyinde fiyatın AC’ye eşit olması durumunda firma için normal kar elde ediyordur ifadesi kullanılır.


42. Soru

Tam rekabet piyasasında firmanın kısa dönemde normal üstü kar elde edebilmesini durumu nasıl gerçekleşir?

Cevap

Kısa dönemde firmanın;

MR = MC

üretim düzeyinde normalüstü kâr elde edebilmesi için, firmanın sattığı mala istediği fiyatın, ortalama maliyetinin üzerinde olması gerekir.


43. Soru

Tam rekabet piyasasında firmanın zarar etmesine rağmen üretime devam etme kararı alması için gerekli olan nedir?

Cevap

Firmanın eğer piyasa fiyatı ortalama değişken maliyete (AVC) eşitse bu firma için sabit maliyetlerini (FC) karşılayamasa bile ortalama değişken maliyetlerini karşılayabildiği söylenir. Firmanın bu noktada kapanma kararı almamasının tek sebebi ileride fiyatların artacağına ilişkin beklentisidir. Bu durumda, firma kapanmaktansa üretime belirli bir süre ara verecektir.

Firmanın toplam değişken maliyetlerinin toplam hasılatının altında olması durumunda, firma değişken maliyetlerini karşılayabilmektedir. Toplam maliyet eğrisinin, toplam hasılat eğrisinin üzerinde olması ise firmanın sabit maliyetlerini karşılayamadığı anlamına gelir.  Ortalama değişken maliyetini karşılayabilen bir firmanın sabit maliyetlerini karşılayamadığını buradan anlıyoruz. Ortalama değişken maliyet eğrisinin fiyatın altında olması durumunda firmanın bu maliyetini karşılayabildiği belirtilmiştir. Bu durumda olan bir firmanın, faaliyetlerine belirli bir dönem ara vermek koşulu ile devam etmesi beklenir. 


44. Soru

Tam rekabet piyasasında kısa dönem firma arz eğrisi neden marjinal maliyet eğrisine eşit olur?

Cevap

Firma piyasada zarar etmesine rağmen kalma veya piyasadan çekilme kararını verirken hep ortalama değişken maliyetlerini (AVC) göz önünde bulundurur. Piyasa fiyatı, firmanın AVC’nin minimum noktasına eşit olduğunda üretime ara verir ancak piyasadan çekilmez. Fiyat AVC’nin minimum noktasının üzerine çıktığı anda firma da üretimde bulunmaya başlar. Fiyat AVC’nin minimum noktasının altına indiği anda ise firma artık ne sabit maliyetini ne de değişken maliyetini karşılayamayacağından ve gelecekte fiyatın tekrar yükseleceğine ilişkin bir beklentisi de olmadığından kapanma kararı alır. Buradan yola çıkarak firmanın üretime başlayıp başlamayacağı kararını ortalama değişken maliyete bakarak aldığı söylenebilir. Firma AVC’nin minimum olduğu noktadan itibaren fiyat arttıkça üretimde bulunduğuna göre marjinal maliyet eğrisinin bu nokta ve üzerindeki kısmı firmanın kısa dönem arz eğrisini oluşturacaktır.  Her bir firmanın kısa dönem arz eğrisi toplamı piyasa arz eğrisini verecektir. Tam rekabet piyasalarında arz eğrisi aynı zamanda marjinal maliyet eğrisi olduğundan piyasa arz eğrisi de firmaların MC eğrilerinin toplamıdır. 


45. Soru

Tam rekabet piyasasında uzun dönemde sabit maliyetler altında uzun dönem arz eğrisi nasıldır?

Cevap

Başlangıçta tam rekabet piyasasında denge, minimum ortalama maliyet ve miktar kadardır. herhangi bir nedenle tüketicilerin taleplerinde artış olduğunda talep eğrisi sağa doğru kaymaya neden olur. böyle bir durumda fiyatlar yükselecek ve firmalar üretim miktarını arttıracaklardır. böyle bir durumda fiyatlar marjinal maliyetin üzerine çıkacak ve normalüstü kar elde edilecektir. Tam rekabet piyasasının özelliği gereği piyasaya yeni firmalar girecektir. ve firma sayısındaki artış ile birlikte arz eğrisi de sağa doğru kayacaktır. arz ve talepteki kaymaların büyüklüğü ve yönü aynı olduğu için ortalama maliyet aynı kalırken üretim miktarında artış oluğundan uzun dönem arz eğrisi LRS yatay eksene paralel olacaktır. Uzun dönem arz eğrisinin yatay eksene paralel olmasının sebebi fiyatın başlangıçtaki seviyeye dönmüş olmasıdır.


46. Soru

Tam rekabet piyasasında uzun dönem arz eğrisi nereden başlar?

Cevap

Tam rekabetçi piyasalarda uzun dönem arz eğrisi, ortalama maliyet fiyat seviyesindeki ortalama maliyet eğrisinin(AC) minimum olduğu noktadadır ve yatay eksene pararleldir. 


47. Soru

Uzun dönem koşulları kısa dönemden ne gibi farklılıklar gösterir?

Cevap

Uzun dönem koşulları kısa dönemden farklılık gösterir. Kısa dönemde fiyat, marjinal maliyetin üzerine çıktıkça firmanın kârı da artış gösterecektir. Firmanın kısa dönemde pozitif kâr elde etme olasılığı söz konusudur. Bu durum, piyasanın dışında bekleyen ve girmeye niyeti olan (potansiyel) firmalar için oldukça cazip bir durumdur. Ancak bu potansiyel firmalar, giriş-çıkış engeli olmamasına rağmen kısa dönemde ölçeklerini veya kapasitelerini değiştiremeyecekleri için piyasaya giremezler. Uzun dönemde ise tüm girdiler değişken olduğundan kapasite artırmak veya ölçeği büyütmek mümkündür. Firmalar hem kapasitelerini artırıp daha çok üretimde bulundukları için hem de piyasaya yeni giren firmalar sebebiyle piyasa üretim miktarı artar ve fiyatlar düşmeye başlar. Pozitif kârın söz konusu olduğu piyasalara dışarıdan giren her bir potansiyel firma var olan kârı biraz daha düşürür. Bir başka deyişle, firma başına düşen kâr her bir firma ile daha da azalır. Firmaların negatif kâr elde ettikleri bile görülür. Ancak zarar minimizasyonu yapan firmaların piyasadan çıkması sonucunda fiyatlar tekrar yükselmeye başlar. Uzun dönemde firma başına düşen kâr sıfır oluncaya kadar potansiyel firmalar piyasadan çıkmaya devam ederler. Bu noktada piyasa fiyatı da ortalama maliyetin minimum olduğu noktada (P = AC) oluşur.


48. Soru

Ekonomik kar nedir, nasıl hesaplanır?

Cevap

Sıfır ekonomik kâr durumunda, ekonomik kâr sıfır iken muhasebeci kârı pozitiftir ve firma faaliyetini sürdürmeye devam eder.

Ekonomik kâr = Toplam haslat - Toplam maliyet (açık + örtük maliyetler)


49. Soru

Muhasebeci karı nasıl hesaplanır?

Cevap

Muhasebeci kârı = Toplam hasılat - Toplam maliyet (açık maliyetler)


50. Soru

Toplum refahı nasıl ölçülür?

Cevap

Toplumun refahını (W) ölçmenin yollarından bir tanesi tüketici artığı (CS) ile üretici artığının (PS) toplanmasıdır.

W = CS + PS

Tam rekabetçi piyasalarda daha az veya daha fazla çıktı üretimi toplumun refah seviyesini düşürecektir. Tam rekabetçi çıktı seviyesinin altında gerçekleştirilen üretim miktarı refah seviyesini düşürür.


51. Soru

Tam rekabet piyasalarında refahın maksimize edilmesinin sebebi nedir?

Cevap

Tam rekabet piyasalarında refahın maksimize edilmesinin sebebi, tam rekabet dengesinde fiyatın marjinal maliyete eşit olmasıdır. Bu noktada arz ve talep birbirine eşittir ki bu da fiyatın marjinal maliyete eşit olduğunu garantiler. Fiyatın marjinal maliyete eşit olması durumunda, tüketicilerin üretimin son birimine verdikleri değer, üretilen son birimin maliyetine eşittir. Eğer tüketiciler üretilen son birime, marjinal maliyetinden daha fazla değer verirlerse üretim artırıldıkça refah da artacaktır. Aynı şekilde, eğer tüketiciler son birime marjinal maliyetinden daha az değer verirlerse daha düşük üretim düzeylerinde yine refah artacaktır. Fiyatın marjinal maliyetin üzerinde belirlenmesi durumunda tüketici refahı olumsuz etkileneceğinden tüketiciler de satın almaya niyetli oldukları mal ve hizmetler için marjinal maliyete eşit bir fiyat ödemekten memnundurlar. Bu bağlamda bakıldığında tam rekabet piyasaları hem refah hem de etkinlik açısından en ideal piyasadır.


52. Soru

Tam rekabet piyasasında uzun dönemde sonsuz sayıda firmanın piyasaya girmesinin nedeni nedir?

Cevap

Piyasanın mobilite özelliği, üretici firmaların pozitif kârı gördükçe piyasaya girmeleri veya negatif kârı görünce piyasadan çıkmaları aşamasında herhangi bir engelle karşı karşıya olmadıkları anlamına gelmektedir. Firmalar piyasaya giriş ve çıkışta herhangi bir ücret veya vergi ödemek zorunda olmadıkları gibi ne devlet tarafından ne de rakip firmalar tarafından oluşturulmuş herhangi bir giriş veya çıkış engeli ile karşı karşıya kalmazlar.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v